Rośliny

motylkowate

(Papilionaceae)

Rośliny motylkowate

• Koniczyna szwedzka –Trifolium hybridum
• Koniczyna czerwona – Ttifolium pratense
• Koniczyna biała - Trifolium repens
• Lucerna siewna - Medicago sativa
• Łubin - Lupinus
• Nostrzyk - Melilotus
• Wyka - Vicia L.
• Fasola - Phaseolus
• Groszek - Lathyrus
• Grochodrzew - Robinia

pseudacacia L.

Koniczyna szwedzka

• roślina pastewna
• dziko rosnąca na łąkach i pastwiskach
• toksyczność wzrasta w okresie

kwitnienia

• zatrucia występują po podaniu mokrej

lub wilgotnej koniczyny

• najbardziej wrażliwe są zwierzęta

pozbawione pigmentu

• przebieg zatruć ostry lub przewlekły

Koniczyna szwedzka

• plamiste zaczerwienienia na skórze głowy i kończyn
• obrzęki i pęcherzyki wypełnione surowiczym płynem
• owrzodzenia i strupy
• obrzęk języka, warg, powiek i zapalenie spojówek
• w ciężkim przebiegu brak apetytu, zażółcenie błon

śluzowych

• przyspieszenie tętna i oddechów
• atonia jelit, ciemne zabarwienie moczu (krew i

barwniki żółci), wodniste biegunki

• objawy nerwowe (podniecenie, senność, otępienie,

częściowe porażenia)

Objawy kliniczne u koni

Koniczyna szwedzka

•

zapalenie spojówek i czasem rogówki

•

zaczerwienienie i pęcherzykowate zapalenie

bł. śluz. jamy ustnej

•

utrata apetytu

•

świąd obejmujący cały tułów

•

zaczerwienienie, obrzęki, bolesność skóry

głównie w miejscach pozbawionych pigmentu

•

przyspieszenie oddechów, tętna i wzrost

temperatury

•

spadek mleczności

Objawy kliniczne u bydła

Koniczyna szwedzka

• zmiany skórne na głowie w okolicy uszu, warg

i nozdrzy przedpiersie i przednie
kończyny

• zaczerwienienie i zażółcenie bł. śluzowych
• zapalenie spojówek, rogówki i jej owrzodzenie
• obrzęk nozdrzy (oddech utrudniony i

chrapliwy)

• czasem objawy nerwowe (ruchy maneżowe,

zaburzenia równowagi)

Objawy kliniczne u owiec

Koniczyna szwedzka

• zmiany na skórze głowy (j/w)
• czasami krwotoki z nozdrzy
• u prośnych macior ronienia

Objawy kliniczne u świń

Koniczyna szwedzka

• wywiad (dokładne dane

żywieniowe)

• charakterystyczne objawy

kliniczne

Rozpoznanie

Koniczyna szwedzka

• przerwanie żywienia podejrzaną

paszą

• przeprowadzenie zwierząt do

ciemnych pomieszczeń

• podanie środków

przeczyszczających i osłaniających

• przy wtórnych zakażeniach

sulfonamidy i antybiotyki

Leczenie

Koniczyna czerwona

• zatrucia rzadkie z wyjątkiem

indycząt

• przebieg zatruć z typowymi

objawami uczulenia na światło

Koniczyna biała

• bardzo pospolita (łąki, pastwiska,

rowy)

• substancja trująca – lotaustralina
• w czasie kwitnienia niebezpieczna

dla owiec i młodego bydła

Koniczyna biała

• biegunki
• zaburzenia wzrokowe
• chwiejny chód
• objawy alergiczne
• nagłe ataki silnej duszności, kaszlu

i wypływy z nozdrzy

• ostre wzdęcia

Objawy zatrucia

Koniczyna biała

• objawowo
• środki przeciwalergiczne

Leczenie

Lucerna siewna

Lucerna siewna

• masowe zatrucia z typowymi

objawami uczulenia na światło (jak
u koniczyny szwedzkiej)

• zachorowania głównie u krów i

młodego bydła, woły i buhaje nie
chorują

Łubin

• najbardziej toksyczne są odmiany gorzkie: łubin żółty

– Lupinus luteus

łubin biały – Lupinus albus
łubin wąskolistny – Lupinus angustifolius
• toksyczne alkaloidy: lupanina, lupinina, hydroksylupinina,

lupinidyna (nasiona, strąki i liście)

• toksyczność łubinu wzrasta w okresie dojrzewania nasion
• działanie teratogenne

Łubin

• porażenie ośrodków RP (zatrucie

ostre - śmierć przez uduszenie)

• osłabienie krążenia
• uszkodzenie wątroby (żółtaczka,

zmiany skórne w skutek
nagromadzenia się filoerytryny)

Ogólne objawy kliniczne

Łubin

• utrata apetytu
• wzrost temperatury
• zwolnienie tętna poprzedzone jego

przyspieszeniem

• osłabienie czynności serca, duszność i

przyspieszenie oddechów

• zażółcenie bł. śluz.
• śluzowy lub śluzowo-ropny wypływ z

nosa

• żółty nalot na języku i bł. śluz. j. ustnej
• napinanie się do oddawania kału i

moczu

Objawy kliniczne u koni

Łubin

• początkowo osłabienie
• żółtaczka
• objawy nerwowe: ruchy przymusowe,

ustawiczne poruszanie głową,
napieranie na przeszkody, zgrzytanie
zębami, niezborność ruchowa,
niedowłady

• początkowo podwyższona temperatura

ulega obniżeniu po wystąpieniu
objawów nerwowych

Objawy kliniczne u bydła

Łubin

• senność
• zakopywanie się w ściółkę
• brak apetytu i ruchliwości
• ślinotok, wymioty, wzdęcia i zaparcia
• drgawki i porażenia

Objawy kliniczne u świń

Łubin

• wywiad
• botaniczna analiza pasz i treści

przewodu pokarmowego

• objawy kliniczne

Rozpoznanie

Łubin

• przerwanie żywienia łubinem
• podanie chorym oleju rycynowego,

glukozy i środków podtrzymujących
krążenie i oddychanie

• odtrutka: rozcieńczone kwasy (woda

zakwaszona octem)

Leczenie

Nostrzyk

• substancja toksyczna – dikumarol

(powstaje w spleśniałym sianie z
kumaryny)

• zwierzęta dobrze tolerują pasze z

domieszką nostrzyka do 25%

Nostrzyk

• osłabienie, kulawizny, utrudniony chód
• krwotoki z nozdrzy i pochwy

(niebezpieczeństwo przy zabiegach
chirurgicznych)

• krwawa biegunka
• blade błony śluzowe
• apetyt i temperatura zachowane
• rozszerzenie źrenic
• atonia przedżołądków
• ogólne drgawki

Ogólne objawy kliniczne

Nostrzyk

• wywiad
• botaniczna analiza pasz i treści

przewodu pokarmowego

• objawy kliniczne

Rozpoznanie

Nostrzyk

• przerwanie żywienia nostrzykiem
• podanie dużych dawek wit. K
• transfuzja krwi

Leczenie

Wyka

Wyka

• substancje toksyczne –

cyjanotwórcze glikozydy

• częsty ostry przebieg zatruć

kończący się śmiercią

Wyka

• ślinotok
• uporczywe wymioty
• duszność
• chwiejny chód, utrata równowagi
• bezwiedne oddawanie kału i

moczu

Objawy kliniczne u świń

Wyka

• wywiad
• botaniczna analiza pasz i treści

przewodu pokarmowego

• objawy kliniczne
• badania na obecność w treści

pokarmowej kwasu pruskiego

Rozpoznanie

Wyka

• terapia objawowa jak w zatruciu

kw. pruskim

Leczenie

Fasola

• substancje toksyczne –

faseolunatyna (cyjanotwórczy
glikozyd) i wolny kwas pruski
(HCN)

• zatrucia u świń i kóz karmionych

fasolą

• zatrucia u krów karmionych mąką

z fasoli

• objawy zatrucia: brak apetytu,

duszność, przyspieszenie tętna i
oddechów, utrata mleczności

Groszek

Groszek

• substancja toksyczna – latyryna i

 

 glutamylo)-

aminopropionitryl

• zatrucie po długotrwałym żywieniu

nasionami

• przebieg zatrucia przewlekły
• objawy kliniczne gł. ze strony ukł.

nerwowego

Groszek

• bojaźliwość
• wzrost wrażliwości na bodźce

dźwiękowe i światło

• przyspieszenie tętna
• apetyt bez zmian
• chwiejny chód
• osłabienie
• duszność, oddech głośny i chrapliwy,

czasem objawy dychawicy świszczącej

Objawy kliniczne u koni

Groszek

• stadium początkowe: brak apetytu i

przeżuwania, później stany depresji,
senność, porażenie mm. tylnych zadu

Objawy kliniczne u bydła

Objawy kliniczne u ptaków

• zaburzenia ruchowe

Groszek

• wywiad
• objawy kliniczne

Rozpoznanie

Leczenie

• podskórnie strychnina
• u koni czasem zachodzi konieczność
wykonania
tracheotomii

Grochodrzew

• substancje toksyczne – robinina (silne

działanie drażniące na błony śluzowe,
wywołuje też początkowo pobudzenie
przechodzące w porażenie OUN) oraz
tanina i syryngina

• najbardziej wrażliwe są konie

Biała akacja

Grochodrzew

• poty, brak apetytu, silne bóle i zaparcia
• wzmożone wydalanie moczu i kału z

dużą ilością śluzu

• przechodzenie początkowego zasinienia

błon śluzowych w zażółcenie

• objawy nerwowe: niepokój, bojaźliwość,

zaburzenia wzrokowe, ruchy
maneżowe, parcie do przodu

• porcelanowo-zielonkawe zabarwienie

języka i niemiła woń z jamy ustnej

Objawy kliniczne

Grochodrzew

• wywiad
• znalezienie kory akacji białej w

treści przewodu pokarmowego

Rozpoznanie

Leczenie

• płukanie żołądka, środki
osłaniające,
adsorpcyjne i podtrzymujące
krążenie