Gospodarka światowa

to zbiorowość

różnorodnych organizmów oraz instytucji
funkcjonujących zarówno na poziomach
krajowych, jak i na szczeblu
międzynarodowym (takich jak m.in.
przedsiębiorstwa krajowe i
transnarodowe, gospodarki narodowe,
państwa, ugrupowania integracyjne,
organizacje międzynarodowe)
bezpośrednio lub pośrednio zajmujących
się działalnością gospodarczą oraz
powiązanych ze sobą w pewien całościowy
system poprzez sieć międzynarodowych
stosunków ekonomicznych.

Gospodarka światowa

•kategoria ekonomiczna
•charakter historyczny

•charakter dynamiczny
•pojęcie umowne

•nie jest prostą sumą elementów
składowych (podmiotów): są to
podmioty + nawiązywane i
utrzymywane przez nie
międzynarodowe stosunki
ekonomiczne

Gospodarka światowa – struktura przedmiotu badań

Struktura czasowa

Przyszły międzynarodowy podział

pracy

Współczesny międzynarodowy

podział pracy

Tradycyjny międzynarodowy podział

pracy

Kraje kapitalistyczne rozwinięte

Międzynarodowy handel

towarowy

Rynkowe mechanizmy

pieniężno-cenowe

Kraje post-socjalistyczne

Kraje rozwijające się

Międzynarodowy handel

usługami

Rynkowe mechanizmy

fnansowo-walutowe

Regionalne ugrupowania integracyjne

Międzynarodowe

przepływy kapitałowe

Firmy transnarodowe

Nierynkowe mechanizmy

instytucjonalne szczebla

ponadnarodowego

Międzynarodowa

migracja ludzi

Interwencjonizm

szczebla narodowego

Międzynarodowe organizacje

gospodarcze i fnansowe

Międzynarodowe

przepływy

informacyjno-

techniczne

Krajowe podmioty gospodarcze

Nierynkowe mechanizmy

negocjacyjne szczebla

regionalnego i globalnego

S

tr

u

kt

u

ra

p

rz

ed

m

io

to

w

a

sf

er

y

re

al

n

ej

g

o

sp

o

d

ar

ki

św

ia

to

w

ej

Struktura podmiotowa gospodarki światowej

S

tru

kt

u

ra

p

rz

ed

m

io

to

w

a s

fe

ry

re

g

u

la

cy

jn

ej

g

o

sp

o

d

ar

ki

św

ia

to

w

ej

PODMIOTY

PODMIOTY

GOSPODARKI

GOSPODARKI

ŚWIATOWEJ

ŚWIATOWEJ

-

przedsiębiorstwa krajowe (narodowe)

przedsiębiorstwa krajowe (narodowe)

- przedsiębiorstwa międzynarodowe

- przedsiębiorstwa międzynarodowe

(korporacje transnarodowe)

(korporacje transnarodowe)

- gospodarki narodowe poszczególnych

- gospodarki narodowe poszczególnych

krajów wraz z instytucją państwa

krajów wraz z instytucją państwa

- międzynarodowe (regionalne)

- międzynarodowe (regionalne)

ugrupowania integracyjne

ugrupowania integracyjne

- międzynarodowe organizacje

- międzynarodowe organizacje

gospodarcze

gospodarcze

PRZEDSIĘBIORSTWA

PRZEDSIĘBIORSTWA

KRAJOWE (NARODOWE)

KRAJOWE (NARODOWE)

tzn. przedsiębiorstwa
działające w ramach
określonej gospodarki
narodowej

Proces

Proces umiędzynarodawiania

umiędzynarodawiania

się

się

przedsiębiorstw krajowych:

przedsiębiorstw krajowych:

•

umiędzynaradawianie sfery

umiędzynaradawianie sfery

wymiany

wymiany

•

pełne wejście przez

pełne wejście przez

przedsiębiorstwo dotychczas

przedsiębiorstwo dotychczas

krajowe na rynek zagraniczny

krajowe na rynek zagraniczny

(międzynarodowy)

(międzynarodowy)

•

globalizacja tzn. całkowite

globalizacja tzn. całkowite

umiędzynarodowienie zarówno

umiędzynarodowienie zarówno

przedsiębiorstwa, jak i jego

przedsiębiorstwa, jak i jego

działalności

działalności

KORPORACJE

KORPORACJE

TRANSNARODOWE

TRANSNARODOWE

przedsiębiorstwo

prowadzące

działalność

produkcyjną,

usługową itp. w co

najmniej 2 krajach

oraz posiadające -

również w co

najmniej 2 krajach

swoje filie bądź

oddziały będące w

całości lub w części

własnością

przedsiębiorstwa

macierzystego

i

działające pod jego

kontrolą.

GOSPODARKI

GOSPODARKI

NARODOWE

NARODOWE

poszczególnych
krajów wraz z
instytucją
państwa

UGRUPOWANIA INTEGRACYJNE

UGRUPOWANIA INTEGRACYJNE

wyraźnie wyróżniający
się na tle otoczenia
względnie jednolity, nowy
organizm gospodarczy,
obejmujący 2 lub więcej
krajów.

MIĘDZYNARODOWE

MIĘDZYNARODOWE

ORGANIZACJE

ORGANIZACJE

GOSPODARCZE

GOSPODARCZE

WTO
MFW
IBRD
OECD
ILO
i inne

GEOPOLITYCZNA STRUKTURA

GEOPOLITYCZNA STRUKTURA

GOSPODARKI ŚWIATOWEJ

GOSPODARKI ŚWIATOWEJ

•KRAJE WYSOKO ROZWINIĘTE

•KRAJE TRANSFORMUJĄCE SIĘ

•KRAJE ROZWIJAJĄCE SIĘ

kraje nowo uprzemysłowione
kraje naftowe
kraje surowcowo-rolne
kraje najmniej rozwinięte

Kraje rozwinięte

(„wąskie ujęcie”)

Główne kraje

rozwinięte

Pozostałe kraje

rozwinięte

Francja, Japonia,

Kanada, Niemcy, USA,

Wielka Brytania,

Włochy

UE 11, Australia,

Islandia, Norwegia,

Nowa Zelandia,

Szwajcaria

Kraje transformujące się (lata 90.

XX w.)

Europa Środkowa i

Wschodnia

WNP

Albania, Bośnia i

Hercegowina, Bułgaria,
Chorwacja, Czechy,
Estonia, Litwa, Łotwa,
Macedonia, Polska,
Rumunia, Serbia i
Czarnogóra, Słowacja,
Słowenia, Węgry

Armenia, Azerbejdżan,

Białoruś, Gruzja,
Kazachstan, Kirgizja,
Mołdawia, Rosja,
Tadżykistan,
Turkmenistan, Ukraina,
Uzbekistan

Klasyfikacja krajów według

MFW

• Kraje rozwinięte
• Kraje o gospodarkach

wschodzących i rozwijających się

Kraje rozwinięte według MFW

Źródło: World Economic Outlook, April 2012, IMF, Washington, D.C.

2012.

Klasyfikacja krajów według

ONZ

• Kraje rozwinięte
• Europa Południowo-Wschodnia oraz

WNP

• Kraje (i terytoria) rozwijające się

Kraje (i terytoria) rozwinięte -

według ONZ

• UE 27, Szwajcaria, Norwegia,

Islandia, Lichtenstein, Andora,
Monako, Wyspy Owcze, Izrael

• USA, Kanada,
• Japonia, Australia, Nowa Zelandia

Źródło: World Investment Report 2008, United Nations,

New York and Geneva 2008

Europa Południowo-Wschodnia

oraz WNP

Europa Południowo-

Wschodnia

WNP

Albania, Bośnia i

Hercegowina, Chorwacja,
Macedonia, Serbia,
Czarnogóra

Armenia,

Azerbejdżan,
Białoruś, Kazachstan,
Kirgizja, Mołdawia,
Rosja, Tadżykistan,
Turkmenistan,
Ukraina, Uzbekistan

Kraje najsłabiej rozwinięte

(48)

Afganistan, Angola, Bangladesz, Benin, Bhutan,

Burkina Faso, Burundi, Czad, Dżibuti, Erytrea,

Etiopia, Gambia, Gwinea, Gwinea Bissau,

Gwinea Równikowa, Haiti, Jemen, Kambodża,

Kiribati, Komory, Demokratyczna Republika

Konga, Laos, Lesotho, Liberia, Madagaskar,

Malawi, Mali, Mauretania, Mozambik, Myanmar,

Nepal, Niger, Republika Środkowoafrykańska,

Ruanda, Samoa, Senegal, Sierra Leone,

Somalia, Sudan, Tanzania, Timor Leste, Togo,

Tuvalu, Uganda, Vanuatu, Wyspy Salomona,

Wyspy Świętego Tomasza i Książęca, Zambia

ŚWIAT







ZACHÓD

WSCHÓD

PÓŁNOC

POŁUDNIE

ŚWIAT







ŚWIAT



PIERWSZY

DRUGI

TRZECI

CZWARTY

Świat podczas zimnej wojny

PIERWSZY

DRUGI

TRZECI

Źródło: http://commons.wikimedia.org, 12.02.2007.

Czwarty Świat

Źródło: http://commons.wikimedia.org, 12.02.2007.