UKŁAD NERWOWY

UKŁAD NERWOWY

I Podział UN

Somatyczny. (kontroluje czynności mięśni
poprzecznie prążkowanych (szkieletowych)).

Autonomiczny-wegetatywny. (kontroluje
czynności mięśni gładkich i mięśnia sercowego,
funkcję narządów wewnętrznych, gruczołów
zewnętrznego i wewnętrznego wydzielania oraz
metabolizm)

II Podział UN

Ośrodkowy - rdzeń kręgowy i mózgowie

Obwodowy - nerwy obwodowe (czaszkowe i
rdzeniowe), zwoje i sploty autonomiczne

NEURON - to
podstawowa
jednostka
strukturalna
układu
nerwowego. Jest
wyspecjalizowan
a do
przekazywania
informacji.
Charakterystycz
ną właściwością
neuronów jest

pobudliwość

a

podstawowymi
jego funkcjami –

generowanie i
przewodzenie
impulsów
nerwowych

.

Pobudliwość

– zdolność reagowania

żywych komórek na działanie różnych
bodźców zmianą swej struktury lub
nasileniem albo osłabieniem
charakterystycznej dla tych komórek
funkcji.

Spoczynkowy
potencjał błony -
Różnica potencjałów
warunkująca
spoczynkowe napięcie
błony i wynikająca z
faktu że zewnętrzna
powierzchnia błony
aksonu wykazuje
potencjał elektryczny
dodatni natomiast
wewnętrzna –
naładowana jest
ujemnie w stosunku do
powierzchni
zewnętrznej (-70mV).

Pompa sodowo-
potasowa - układ
aktywnego
transportu który
usuwa, przeciwko
gradientowi stężeń
– jony Na+ z
komórki do płynu
zewnątrzkomórkow
ego, a na ich
miejsce
przenoszący jony
K+ z zewnątrz do
wnętrza komórki

Sygnały układu nerwowego

Sygnał biegnący wzdłuż aksonu będący krótkotrwałą
zmianą spoczynkowego potencjału błony to sygnał
elektryczny generowany w komórkach nerwowych.
Występują one w dwóch postaciach:

Potencjał podprogowy

- lokalne zmiany potencjału

błonowego o charakterze depolaryzacyjnym (+30mV)
lub hiperpolaryzacyjnym (-100mV).

Potencjał czynnościowy (IMPULSY NERWOWE)

-

przenoszą sygnały na odległości większe. Powstają w
błonie aksonu pod wpływem działania bodźców
progowych i wyższych. Działanie wg Prawa "Wszystko
albo nic"

Podczas potencjału czynnościowego dochodzi więc kolejno

do:

•Nagłego , zupełnego otwarcia furtek Na+, przy
spoczynkowym ustawieniu furtek K+ (aktywacja Na+ i
związana z nią całkowita depolaryzacja)

•Stopniowo przymykania się furtek Na+ i coraz większego
otwierania się furtek K+ (inaktywacja Na+ i początek
repolaryzacji)

•Szerszego niż w spoczynku otwarcia furtek potasowych i
powrót do potencjału spoczynkowego (aktywacja K+ i
dalsza repolaryzacja)

PRZEKAZYWANIE POBUDZENIA W SYNAPSACH

OBWODOWYCH I OŚRODKOWYCH

Synapsy to
miejsce
maksymalnego
zbliżenia i
czynnościowego
kontaktu
zakończeń
aksonów jednych
neuronów z
błoną
komórkową
neuronów
następnych lub z
błoną komórek
narządu
wykonawczego
(mięśnia lub
gruczołu).

ORGANIZACJA CZYNNOŚCIOWA UKŁADU NERWOWEGO

część czuciowa

- tworząca oś czuciową - jej zadanie to

odbiór za pośrednictwem neuronów czuciowych różnych
rodzajów informacji od receptorów i przekazywanie jej
odpowiednim strukturom czuciowym

część ruchowa

- tworząca oś ruchową układu

nerwowego - za jej pośrednictwem układ nerwowy
kontroluje: skurcze mięśni szkieletowych, skurcze mięśni
gładkich, wydzielanie gruczołów.

ośrodkowy układ nerwowy

– tu oś czuciowa przebiega

od rdzenia nerwowego do stref odbiorczych kory
mózgowej, a oś ruchowa od stref ruchowych kory
mózgowej do komórek ruchowych rogów brzusznych
rdzenia kręgowego.

POZIOMY CZYNNOŚCIOWE UKŁĄDU NERWOWEGO

Rdzeń kręgowy

Rdzeń kręgowy

Niższy poziom mózgowy

Niższy poziom mózgowy

(rdzeń przedłużony, most,

(rdzeń przedłużony, most,

śródmózgowie, podwzgórze,

śródmózgowie, podwzgórze,

wzgórze,móżdżek jądra

wzgórze,móżdżek jądra

podstawy mózgu i układ

podstawy mózgu i układ

rąbkowy)

rąbkowy)

Wyższy poziom

Wyższy poziom

mózgowy

mózgowy

(kora

(kora

mózgowa)

mózgowa)

Napięcie

Napięcie

mięśni

mięśni

Ruchy lokomot.

Ruchy lokomot.

Opróżnienie

Opróżnienie

pęcherza (np.)

pęcherza (np.)

•

ciśnienie krwi

ciśnienie krwi

•

oddychanie

oddychanie

•

równowaga ciała

równowaga ciała

•

ruchy obrotowe:

ruchy obrotowe:

głowy, całego ciała,

głowy, całego ciała,

oczu

oczu

•

czynności przewodu

czynności przewodu

pokarmowego

pokarmowego

•

złość, strach,podniecenie,

złość, strach,podniecenie,

agresja, ucieczka,

agresja, ucieczka,

zachowanie seksualne

zachowanie seksualne

•

odczuwanie bólu,

odczuwanie bólu,

przyjemności

przyjemności

Miejsce

Miejsce

świadomego

świadomego

spostrzegania,

spostrzegania,

kojarzenia i

kojarzenia i

myślenia

myślenia

Odruch

to automatyczna, stereotypowa odpowiedź żywego

organizmu na podrażnienie określonych receptorów zewnętrznych
lub wewnętrznych, zachodzącą przy udziale ośrodkowego układu
nerwowego (rdzenia kręgowego lub mózgu)

Odruch i łuk odruchowy

Łuk odruchowy

to droga jaką przebiegają impulsy nerwowe w

czasie odruchu
Każdy łuk odruchowy składa się z pięciu elementów:

1. Receptora
2. Dośrodkowej drogi
doprowadzającej
3. Ośrodka nerwowego
4. Odśrodkowej drogi
wyprowadzającej
5. Efektora

ORGANIZACJA CZYNNOŚCI RUCHOWYCH

Podstawowym

elementem

układu

jest

jednostka

motoryczna składająca się z neuronów ruchowych rdzenia
kręgowego i unerwionych przez nie włókien mięśniowych

Drogi zstępujące

Droga siatkowo – rdzeniowa: wpływa na napięcie
mięśniowe
Droga przedsionkowo-rdzeniowa – impulsy z narządu
równowagi i móżdżku umożliwiają utrzymanie postawy i
równowagi ciała jak również orientację w przestrzeni.
Droga czerwienno-rdzeniowa – Reguluje napięcie
mięśni i jego rozdział, koordynując współdziałanie między
synergistami a antagonistami.
Droga pokrywowo-rdzeniowa –bierze udział w
akustycznej i optycznej kontroli regulacji ruchów

Organizacja czynności czuciowych

Receptory

przetwarzają energię różnych działających

bodźców w energię impulsów nerwowych,
przekazywanych nerwom czuciowym

Podział ze względu na źródło bodźców:

Eksteroreceptory – drażnione bodźcami środowiska
zewnętrznego działającymi bezpośrednio na
powierzchnię ciała

Interoreceptory – zlokalizowane w narządach
wewnętrznych, drażnione przez zmiany zachodzące w
środowisku wewnętrznym organizmu np. w układzie
krążenia krwi, pokarmowym lub oddechowym

CZUCIE SOMATYCZNE

Skóra stanowi barierę pomiędzy organizmem a

otaczającym go środowiskiem. Łączność między jedną a
drugą przestrzenią zapewnia olbrzymie pole recepcyjne. Ze
skórą związane jest czucie

powierzchniowe.

Oprócz powierzchniowego czucia skórnego wyróżnione

też jest tzw.

czucie głębokie

, informujące układ nerwowy

o stanie głębszych tkanek ustroju.

Czucie skórne + czucie głębokie = czucie

somatyczne

.

Czucie głębokie dotyczy głównie mięśni i stawów itp.

CZUCIE TRZEWNE

W ścianach narządów wewnętrznych i naczyń

krwionośnych również znajdują się receptory zwane
interoreceptorami,

UKŁAD NERWOWY AUTONOMICZNY

Autonomiczny (wegetatywny)
układ nerwowy zawiaduje
podstawowymi czynnościami
życiowymi, wysyłając swe włókna
odśrodkowe do

•mięśni gładkich wszystkich
narządów w.

•Naczyń krwionośnych

•serca

•gruczołów zew. i wew.
wydzielania.

Reguluje on metabolizm komórek i

tkanek organizmu.

.

UKŁAD NERWOWY

AUTONOMICZNY

Autonomiczny
układ nerwowy dzieli się
na dwie części:

układ współczulny

(sympatyczny)
czyli piersiowo-lędziwiowy

układ przywspółczulny

(parasympatyczny)
czyli czaszkowo-krzyżowy

acetylocholina

katecholaminy

acetylocholina

acetylocholina

katecholaminy

UKŁAD NERWOWY AUTONOMICZNY

W unerwionych narządach obie części układu
autonomicznego wykazują w stosunku do siebie
działanie antagonistyczne, tzn. gdy jedna z nich
pobudza czynność narządu, druga ją hamuje.

Acetylocholina

hamuje akcję serca,
przyspiesza ruchy robaczkowe jelit.

Adrenalina

rozszerza naczynia mięśni szkieletowych
Zwiększa przepływ przez naczynia wieńcowe
Pobudza akcję serca
Zwiększa zużycie tlenu przez serce
Rozszerza oskrzeliki, hamuje ruchy jelit
Podnosi we krwi poziom składników odżywczych

Noradrenalina

Kurczy naczynia krwionośne skóry, jelit, śledziony,
nerek, m. szkieletowych
Zwiększa ciśnienie tętnicze