Dr Piotr Pomorski

1

Zobowiązania podatkowe

Polskie prawo podatkowe
– część ogólna

Dr Piotr Pomorski

2

Obowiązek podatkowy

Definicja:

ORDYNACJA art. 6:

„Nieskonkretyzowana powinność

poniesienia przymusowego

świadczenia pieniężnego w

związku z zaistnieniem zdarzenia

określonego w ustawie”

NTA ( Naczelny Trybunał

Administracyjny,

wyrok z 1934 roku):

„Abstrakcyjne zobowiązanie do

poniesienia ciężaru

podatkowego związane przez

przepisy prawa z zaistnieniem

danego stanu faktycznego”

Rodzaje obowiązków

podatkowych:

1.

Materialny = zapłata

podatku

2.

Formalny ( techniczny)

= zapewnienie prawidłowego

wymiaru i poboru podatku

poprzez m.in.:
dokonanie rejestracji

podatkowej [ uzyskanie NIP]
prowadzenie ksiąg i innych

dokumentów podatkowych
poddanie się kontroli

podatkowej

Dr Piotr Pomorski

3

Zobowiązanie podatkowe

DŁUG

WIERZYCIEL

DŁUŻNIK

PODATKOWY

PODATKOWY

WIERZYTELNOŚĆ

ELEMENTY ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO:

STRONY
MIEJSCE WYKONANIA
WYSOKOŚĆ ŚWIADCZENIA
TERMIN WYKONANIA

Dr Piotr Pomorski

4

Powstawanie zobowiązań
– sposób pierwszy

Ex lege: z chwilą dokonania czynności, z którą

prawo łączy powstanie obowiązku podatkowego

Przykłady

: uzyskanie dochodów ( PIT, CIT), import towarów (VAT),

nabycie majątku w spadku ( podatek od spadków) - wszystkie te

czynności w świetle prawa są wystarczającą przesłanką powstania

zobowiązania podatkowego

Termin płatności podatku:

określony w

ustawach szczegółowych

Wysokość podatku:

obliczana samodzielne

przez podatnika lub płatnika

Dr Piotr Pomorski

5

Powstawanie zobowiązań
– sposób drugi

W trybie urzędowym: z dniem doręczenia

dłużnikowi decyzji podatkowej

Przykład:

nabycie lasu rodzi abstrakcyjny obowiązek podatkowy dla

jego właściciela, ale podatnikiem stanie się on dopiero po

powstaniu zobowiązania podatkowego, co nastąpi z chwilą

doręczenia mu decyzji wójta / burmistrza. Decyzja ta skonkretyzuje

zobowiązanie zapłaty podatku leśnego co do stron, terminu i

miejsca płatności oraz wysokości tego zobowiązania.

Termin płatności:

14 dni od doręczenia decyzji

Wysokość podatku

: określona przez organ

podatkowy w decyzji podatkowej

Dr Piotr Pomorski

6

Termin do wydania
decyzji nakładających
podatek

2010 31.12.2010 31.12.2013 31.12.2015

31.12.2016

KIEDY
POWSTAŁ
OBOWIĄZEK

+ 3 LATA

( TERMIN PODSTAWOWY)

PODATKOWY?

+ 5 LAT

( JEŚLI PODATNIK NIE ZŁOŻYŁ WE WŁAŚCIWYM

CZASIE DEKLARACJI PODATKOWEJ
LUB NIE PODAŁ WSZYSTKICH DANYCH)

+ 6 LAT

( JEŚLI PODATNIK UKRYWAŁ DOCHODY

PRZED FISKUSEM)

Dr Piotr Pomorski

7

Rodzaje decyzji
podatkowych

Ustalająca

( konstytutywna, tworzy
nowy stan prawny,
działa EX NUNC – na
przyszłość).

Przykłady:

ORD 21/1 dot. powstania
zobowiązania
podatkowego
ORD 67a dot. umorzenia
zaległości podatkowej

Określająca

( deklaratoryjna,
stwierdza zaistniały stan
prawny, działa EX TUNC)

Przykłady:

ORD 21/3 dot.
stwierdzenia zaległości
podatkowej
ORD 67a dot. rozłożenia
podatku na raty

Dr Piotr Pomorski

8

Przedawnienie zobowiązań
podatkowych

2010 31.12.2010 31.12.2015

KIEDY
UPŁYNĄŁ
TERMIN
PŁATNOŚCI

+ 5 LAT

PODATKU? ( TERMIN PRZEDAWNIENIA ZOBOWIĄZANIA)

WYJĄTEK: ZOBOWIĄZANIA ZABEZPIECZONE HIPOTEKĄ PODATKOWĄ

LUB ZASTAWEM SKARBOWYM

NIE ULEGAJĄ PRZEDAWNIENIU

( ale po

upływie okresu przedawnienia można egzekwować dług podatkowy

tylko z przedmiotów objętych hipoteką lub zastawem, a nie z całego

majątku podatnika, co jest regułą odpowiedzialności podatkowej)

Dr Piotr Pomorski

9

Powstanie zobowiązania
podatkowego
a postawa dłużników

Reakcje na podatek

Wpłacam

Nie wpłacam

( powstaje zaległość podatkowa)

Występuję z wnioskiem:

a.

o ulgę w spłacie podatku:

a1

: rozłożenie na raty,

a2:

odroczenie

terminu płatności

a3:

umorzenie spłaty

b.

lub o kompensatę podatkową

c.

lub o przeniesienie własności majątku

UWAGA!

Opcje

a1, a2

oraz

b

mogą być stosowane zarówno co do podatków, jak

i zaległości podatkowych
Opcje

a3

oraz

c

dotyczą wyłącznie zaległości podatkowych!

Dr Piotr Pomorski

10

„Wpłacam podatek” - ogólne
zasady opłacania podatków

Termin:

Zobowiązania EX LEGE:

określony w ustawie

podatkowej

Zobowiązania z

decyzji organu

podatkowego:

14 dni od jej

doręczenia

Sposób:

przedsiębiorcy w zakresie

podatków gospodarczych

oraz płatnicy przekazujący

te podatki do organów

podatkowych –

forma bezgotówkowa

(polecenie przelewu)

pozostali dłużnicy

– w dowolny sposób

Dr Piotr Pomorski

11

„Nie wpłacam podatku” – automatycznie
powstaje zaległość podatkowa

TERMIN PŁATNOŚCI PODATKU

POWSTANIE

WYGAŚNIĘCIE

ZOBOWIĄZANIA

ZOBOWIĄZANIA

PODATKOWEGO

PODATKOWEGO

ZOBOWIĄZANIE ZALEGŁOŚĆ
( AKTUALNE)

PODATKOWA

Dr Piotr Pomorski

12

Skala zaległości budżetowych w Polsce –
stan na 31.12.2009 r.

Dr Piotr Pomorski

13

Struktura zaległości budżetu państwa –
stan na 31.12.2009 r.

Dr Piotr Pomorski

14

Skutki zaległości
podatkowych

1/ Odsetki za każdy dzień zwłoki

Dług podatkowy X liczba dni zwłoki

Odsetki = x

STAWKA

365

STAWKA ODSETEK =

(2% + 2 x stopa kredytu lombardowego RPP)

>

8%

(preferencja = 0,75 x stawka dla tych podatników,

którzy dokonają korekty deklaracji i w ciągu 7 dni zapłacą zaległość podatkową)

Dr Piotr Pomorski

15

Skutki zaległości
podatkowych

2/ organ podatkowy

może zabezpieczyć

wykonanie

zobowiązania

podatkowego na

majątku dłużnika

3/ organ podatkowy

może przenieść

odpowiedzialność

podatkową na

osobę trzecią

4/ sankcje karno –

skarbowe dla dłużnika

KKS 57: Podatnik, który

uporczywie nie wpłaca w terminie

podatku podlega

karze grzywny

za wykroczenie skarbowe

KKS 77: Płatnik lub inkasent,

który pobranego podatku nie

wpłaca w terminie na rachunek

właściwego organu podlega

karze

grzywny do 720 stawek

dziennych

albo

karze

pozbawienia wolności do lat 3

albo obu tym karom łącznie

Dr Piotr Pomorski

16

Ogólne reguły zabezpieczenia
zobowiązań podatkowych ( ORD
33)

Zakres
zabezpieczeni

a

Zobowiązania przed wydaniem decyzji

podatkowej ustalającej podatek lub

stwierdzającej zaległość podatkową
( w pierwszym przypadku zabezpieczenie

dotyczy zobowiązań aktualnych, w drugim

przypadku – zaległości wraz z odsetkami)

Przesłanka
zabezpieczeni

a

Uzasadniona obawa niewykonania zobowiązania,

a zwłaszcza trwałe nieuiszczanie podatków lub

próby wyzbywania się majątku, co może

udaremnić egzekucję podatkową

Przedmiot
zabezpieczeni

a

Majątek i prawa majątkowe podatnika:
w przypadku małżeńskiej wspólności majątkowej

zabezpieczenie można rozciągnąć na majątek

wspólny (dorobkowy)

Dr Piotr Pomorski

17

Sposoby zabezpieczenia:

Z ustawy o

postępowaniu

egzekucyjnym w

administracji:

Zajęcie

zabezpieczające

Zakaz zbywania

rzeczy

Zastaw na statku

Z ordynacji

podatkowej:

[ urzędowe]

hipoteka podatkowa

i zastaw skarbowy

[ na wniosek dłużnika ORD 33d]:

Gwarancja / poręczenie bankowe,

Uznanie kwoty na rachunku organu

podatkowego,

Upoważnienie (DLA) organu

podatkowego do dysponowania

środkami na lokacie bankowej

Dr Piotr Pomorski

18

Hipoteka podatkowa i zastaw
skarbowy
– cechy wspólne

1.

przymusowy

charakter – zgoda dłużnika jest

zbędna

2.

zakres podmiotowy: majątek podatnika, płatnika,
inkasenta, następcy prawnego i osoby trzeciej

3.

podstawa ustanowienia – decyzja podatkowa

4.

pierwszeństwo

wierzyciela hipotecznego /

zastawnego w zaspokojeniu roszczeń z majątku
dłużnika

5.

skuteczność

hipoteki / zastawu bez względu na

zmianę właściciela rzeczy

Dr Piotr Pomorski

19

Hipoteka podatkowa i zastaw
skarbowy
– różnice

Hipoteka podatkowa

Zastaw skarbowy

1. Nieruchomości

(również części ułamkowe i

współwłasność),

2. Prawa: użytkowania

wieczystego, spółdzielcze

własnościowe prawo do

lokalu

3. Subintabulat

4. Statek morski (tzw.

hipoteka morska)

Przedmiot

Ruchomości powyżej 10

000 zł

( kwota corocznie

waloryzowana o wskaźnik

inflacji;

na rok 2011

jest to 11 500 zł)

Wpis do księgi wieczystej

( dokonany przez sąd)

Powstanie

ograniczoneg

o prawa

rzeczowego

Wpis do rejestru zastawów

skarbowych

( dokonany przez n US)