1. Obowiązek podatkowy i zobowiązanie podatkowe.

Obowiązek podatkowy /definicje/:

1. abstrakcyjny obowiązek podatkowy określony w ustawach podatkowych obejmujący z jednej strony podatkowo prawny stan faktyczny z drugiej zaś jego następstwa prawne

2. zindywidualizowany obowiązek podatkowy ciążący na konkretnej osobie od chwili spełnienia przez nią ustawowych przesłanek

3. /ordynacja podatkowa/ nie skonkretyzowana powinność poniesienia przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w ustawie

Obowiązek podatkowy jest kategorią prawną i faktycznie zobiektywizowaną powstającą w warunkach przez ustawę określonych niezależnie od woli podmiotów temu obowiązkowi podlegających czy też podmiotów ustawowo zobowiązanych do stosowania różnych środków jego realizacji.

Zobowiązanie podatkowe.

Wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz skarbu państwa albo jednostki samorządu terytorialnego podatku w wysokości i w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.

Zwykle zobowiązanie podatkowe jest normatywnym następstwem obowiązku podatkowego jednostek nieraz przeradza się w zobowiązanie podatkowe np. przedawnienie prawa do ustalania zobowiązania podatkowego lub np. organ podatkowy orzeknie na wniosek podatnika o zaniechaniu wnioskodawcy ustalenia w całości zobowiązania podatkowego z uwagi na to, że pobranie podatku zagraża ważnym interesom podatnika a w szczególności jego egzystencji.

2. Powstawanie zobowiązań podatkowych.

Dwie metody powstawanie zobowiązań podatkowych:

1. z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego ustalającej wysokość tego zobowiązania

Związana jest z decyzjami konstytutywnymi organów podatkowych, skutek ex nunc od momentu doręczenia tej decyzji biegną skutki prawne.

• 14 dniowy bieg terminu płatności podatku

• termin 5 letni przedawnienia zobowiązań podatkowych

1. z dniem zaistnienia zdarzenia z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania

Związana z sam obliczeniem zobowiązania przez podatnika lub obliczeniem przez płatnika.

Organy podatkowe zaczynają działanie dopiero wtedy gdy stwierdzą jakieś uchybienie działaniach podatnika i wtedy podejmują deklaratoryjną decyzją podatkową /skutek ex tunc/

3. Wygasanie zobowiązań podatkowych.

1. metody efektywne /gdzie związek publicznoprawny realizuje swoje dochody/:

• zapłata podatku

• potrącenie

• zaliczenie nadpłaty na poczet zaległości podatkowych

• przeniesienie własności rzeczy lub innych praw majątkowych w zamian za zaległości podatkowe

2. metody nieefektywne /gdzie związek publicznoprawny nie otrzymuje należnych dochodów/:

• zaniechanie poboru podatku

• umorzenie zaległości podatkowej

• przedawnienie zobowiązania podatkowego

• rezygnacja wierzyciela podatkowego z dochodzenia należności podatkowej

• ustanie egzystencji podatnika nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania podatkowego

Zapłata podatku.

• Przez podatników prowadzących działalności gospodarza i obowiązanych do prowadzenia księgi rachunkowej winno nastąpić w formie bankowych rozliczeń bezgotówkowych

• Zapłata podatku znakami opłaty skarbowej

• Zapłata podatku przez jego zapłatą określonej ilości pieniędzy

Potrącenie /kompensacja/

Może mieć miejsce na wniosek podatnika lub z urzędu - gdy wierzytelność podatnika wobec Skarbu państwa jest wzajemna, bezsporna, wymagalna i powstała z takstatywnie wyliczonych tytułów.

Potrąceniom podlegają następujące wierzytelności podatnika wobec skarbu państwa /niektóre/:

• Z tytułu odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie uzyskane na podstawie przepisów k.p.k.

• Z tytułu robót budowlanych, dostaw i usług

Moment dokonania potrącenia zobowiązanie podatkowego z wierzytelności podatnika wobec skarbu państwa zależy od sposobu wszczęcia postępowania w tym zakresie.

Przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych podatnika na rzecz Skarbu państwa albo gminy, powiatu czy województwa w zamian za zaległości podatkowe wobec tych podmiotów /na wniosek podatnika/.

Przedmiotem świadczenia podatnika mogą być zarówno rzeczy ruchome, nieruchomości, prawa majątkowe o charakterze rzeczowym jak i obligacyjnym a także prawa na dobrach niematerialnych jeżeli są zbywalne.

Umorzenie zaległości podatkowej i odsetek za zwłokę.

• Nieefektywny sposób wygasania zobowiązań podatkowych

• Następuje na podstawie jednostkowego i konstytutywnego aktu administracyjnego organ ma się kierować ważnym interesem podatnika i interesem publicznym.

Prawem do umorzenia dysponuje nie tylko organ podatkowy, ale też Minister Finansów.

Nie można prowadzić postępowanie o umorzenie jeżeli zobowiązanie wygasło i nie istnieje zaległość podatkowa. Nie można umorzyć jedynie zaległości podatkowej odmawiając umorzenia odsetek za zwłokę.

Zaliczenie nadpłaty na poczet zaległości podatkowych lub bieżących zobowiązań podatkowych.

Z nadpłaconym podatkiem mamy do czynienia wtedy gdy istnieje podstawa do uiszczenia podatku przez określonego podatnika tyle, że ów podatek został uiszczony w kwocie wyższej od należnej wskutek decyzji konstytutywnej lub deklaratoryjnej wydanej przez organ podatkowy czy na skutek błędu popełnionego przez samego podatnika przy samo obliczeniu podatku.

Ordynacja podatkowa przewiduje dwie metody wysokości nadpłaty:

• przez organ podatkowy

• przez samego podatnika

Dwa terminy zwrotu nadpłaty:

• 30 dniowy

• 3 miesięczny nadpłaty związanej z zobowiązaniami w których podatnik zobowiązany był do wpłacenia zaliczek na podatek albo czynił to za niego płatnik.

Termin pierwszy liczony jest od dnia wydania decyzji o zmianie decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego lub określającej wysokość zaległości podatkowej, zmiany decyzji o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego lub określającej wysokość zaległości podatkowej oraz decyzji o stwierdzeniu nadpłaty, a także zwrotu nadpłaty powstałej w wyniku orzeczenia

Trybunału Konstytucyjnego.

Zaniechanie poboru podatków.

• Zaniechanie ustalanie podatku zobowiązanie podatkowe w ogóle nie powstanie, nie następuje konkretyzacja obowiązku podatkowego.

• Zaniechanie poboru podatków zobowiązanie podatkowe istniejące nie może być stosowane do zobowiązania mającego powstać w przyszłości.

Przedawnienie zobowiązania podatkowego.

Po upływie 5 lat zaległość podatkowa z mocy prawa wygasa. Terminy przedawnienia to terminy prekluzyjne /zawite/.

Przedawnienie powoduje, że dokonane po upływie okresu przedawnienia zapłata podatku jest świadczeniem nienależnie uiszczonym lub pobranym, a więc stanowi nadpłatę podatku i kwota ta winna być przez wierzyciela podatkowego zwrócona podatnikowi.

Z mocy prawa ulegają przedawnieniu wszelkie zobowiązania podatkowe, niezależnie od sposobu powstania, a także należności płatników i inkasentów z tytułu nie pobranych albo nie wypłaconych podatków.

Instytucja przedawnienia zobowiązanie podatkowego nie może być utożsamiane z instytucją przedawnienia prawa do wymiaru - ustalenia zobowiązania podatkowego. Po upływie 3 lat związek publicznoprawny traci prawo do konkretyzacji tego obowiązku za pomocą konstytutywnej decyzji /termin ten nie ma zastosowania do decyzji deklaratoryjnej/.

Odpowiedzialność podatnika płatnika i inkasenta za zobowiązania.

Świadczenie podatkowe jest przymusowe. Występują dwa rodzaje sankcji, sankcje podatkowe i karno - skarbowe.

Odpowiedzialność osobista dłużnika podatkowego jest nieograniczona.

Podatnik odpowiada całym swoim majątkiem i współmałżonka.

Płatnika ponosi odpowiedzialność osobistą całym swoim majątkiem.

Inkasent ponosi osobistą odpowiedzialność majątkową całym swoim majątkiem za pobierane, a nie wpłacone w terminie podatki.

Decyzje o odpowiedzialność podatkowej płatnika i inkasenta nie może być wdane w dwóch przypadkach:

• Gdy przepis szczególny wyklucza możliwość pociągnięcia do odpowiedzialność płatnika lub inkasenta.

• Gdy podatek nie został pobrany z winy podatnika

Następstwo prawne w ordynacji podatkowej

1. Rodzaje i przyczyny przekształceń podmiotów gospodarczych.

Wyróżnia się przekształcenia formy prawnej prowadzenia działalności gospodarczej w szerokim ujęciu, które dzieli się na przekształcenia dokonywane przez formalne rozwiązanie dotychczasowego podmiotu gospodarczego i przeniesienia w drodze i pod tytułem szczególnym jego majątku na inny podmiot prawny oraz przekształcenie bez likwidacji dotychczasowego podmiotu.

Fuzje podmiotów gospodarczych to połączenie dwóch lub większej liczby podmiotów o dowolnej formie prawnej w jedność gospodarczą i prawną.

2. Następstwo prawne podmiotów gospodarczych w ordynacji podatkowej.

Wyróżniamy dwie zasadnicze grupy przepisów dotyczące sukcesji uniwersalnej: następstwo prawne przy przekształcaniu lub połączenia osób prawnych oraz komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych oraz następstwo prawne spadkobierców i zapisobierców.

Osoba prawna wstępuje we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki przekształconej osoby prawnej albo każdej z łączących się osób prawnych.

Następstwo prawne przewidziano także dla podziału osób prawnych.

Przedmiotem sukcesji uniwersalnej w przypadku przekształceń i fuzji są zarówno uprawnienia i obowiązki prawnopodatkowe powstające z mocy prawa, jak i powstające z konstytutywnych decyzji wydawanych na podstawie przepisów prawa podatkowego. W przypadku podziału osób prawnych chodzi o uprawnienia podatkowe powstające z mocy prawa i konstytutywnych decyzji administracyjnych wydanych na podstawie przepisów prawa podatkowego.

Następstwem prawnym w sferze podatkowej zostali również objęci nabywcy przedsiębiorstw państwowych oraz spółek, które na podstawie przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych nabyły lub przejęły te przedsiębiorstwa.

Następstwo prawne spadkobierców i zapisobierców.

Postanowienia Ordynacji podatkowej zmieniają w sposób zasadniczy pozycję prawnopodatkową spadkobierców, czyniąc ich uniwersalnymi następcami prawnymi. Spadkobiercy przejmuję bowiem nie tylko przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy, ale i również prawa niemajątkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, pod warunkiem jednakże dalszego prowadzenia tej działalności na własny rachunek.

Odrzucenie spadku powoduje brak sukcesji uniwersalnej, natomiast przejęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza powoduje. Że sukcesja podatkowa jest również ograniczona do aktywów przejmowanego spadku w zakresie praw majątkowych.

Odpowiedzialność spadkobierców dotyczy również pobranych, a nie wpłaconych podatków z tytułu sprawowanej przez spadkodawcę funkcji płatnika lub inkasenta; odsetek za zwłokę zaległości podatkowych spadkodawcy; nie zwróconej przez spadkodawcę zaliczki naliczonego VAT oraz ich oprocentowania; opłaty prolongacyjnej i kosztów postępowania egzekucyjnego.

Odpowiedzialność spadkobierców za zobowiązanie podatkowe spadkodawcy kształtowana jest konstytutywną decyzję organu podatkowego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania spadkodawcy. O tym, iż jest to decyzja konstytutywna przesądza fakt, iż dopiero z momentem doręczenia powstają skutki prawne w postaci obowiązku uiszczenia w terminie 14 dni określonych w decyzji o zakresie odpowiedzialności należności.

Na organy podatkowe w związku z ewentualnym ustaleniem zakresu odpowiedzialności spadkobiercy, zostały nałożone określone obowiązki. I tak mają one m.in. obowiązek zawiadamiania spadkobierców o złożonych przez spadkodawcą odwołaniach od decyzji, zażaleniach na postanowienia i skargach do sądu administracyjnego.

Odpowiedzialność osób trzecich w ordynacji podatkowej.

Zasady ogólne odpowiedzialności osób trzecich.

Odpowiedzialność podatkowa osób trzecich np. rozwiedzionego małżonka - oznacza solidarne obciążenie tych podmiotów następstwami niewykonania obowiązków podatkowych osób bezpośrednio do tego zobowiązanych z danego stosunku prawnopodatkowego, a także płatników i inkasentów.

Odpowiedzialność podatkowa osób trzecich ma zawsze charakter posiłkowy. Oznacza to m.in., że w przypadku śmierci lub likwidacji podatnika, osoba trzecia odpowiada za jego zaległości podatkowe solidarnie z sukcesorem podatnika.

Instytucja odpowiedzialności podatkowej osób trzecich wykorzystywana być może w trzech zasadniczych sytuacjach: gdy zabraknie podatnika, płatnika lub inkasenta, który ponosi osobistą odpowiedzialność majątkową za zaległość podatkową lub niewykonanie swych innych obowiązków podatkowych; gdy podatnika, płatnik i inkasent nie wykonują swego zobowiązania podatkowego lub innych obowiązków wynikających z ustawy we właściwy sposób i we właściwym terminie; gdy dochody i majątek podatnika, płatnika i inkasenta w wyniku wszczętej egzekucji, okazują się być niewystarczającymi.

Akcesoryjny charakter odpowiedzialności podatkowej osób trzecich - organy podatkowe o odpowiedzialności osoby trzeciej winny orzekać bowiem dopiero po stwierdzeniu bezskuteczności egzekucji do majątku podatnika, płatnika czy inkasenta.

Osoby trzecie nie ponoszą odpowiedzialności podatkowej z mocy prawa.

Nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jeżeli do końca roku kalendarzowego, w którym, powstała zaległość podatkowa, upłynęło 5 lat.

Przedawnienie zobowiązania wynikającego z decyzji o odpowiedzialności następuje po upływie 3 lat od końca roku kalendarzowego, w którym ta decyzja została wydana, czyli że na skutek nie wykonywania tej decyzji, następuje wygaśnięcie tam wynikającego zobowiązania na skutek upływu czasu z mocy prawa.

Zasady odpowiedzialności podatkowej poszczególnych kategorii osób trzecich.

Pierwszą grupę osób które mogą być pociągnięte do odpowiedzialności prawnej stanowią: rozwiedziony małżonek podatnika, małżonek ze zniesioną ustawowo wspólnością majątkową oraz członek jego rodziny. I tak rozwiedziony małżonek podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej, jednakże tylko do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym. Odpowiedzialność rozwiedzionego małżonka, nie obejmuje jednakże odsetek za zwłokę oraz kosztów egzekucyjnych powstałych po dniu uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie, a także nie pobranych podatków przez płatnika. Pociągać zatem będzie można do odpowiedzialności rozwiedzionego małżonka płatnika i inkasenta w czasie trwania wspólności majątkowe gdy: pobrane podatki nie zostały przez nich terminowo wpłacone organowi podatkowemu.

Odpowiedzialność członka rodziny podatnika oparta jest z jednej strony na powiązaniach rodzinnych, z drugiej natomiast strony na powiązaniach gospodarczych polegających na stałym współdziałaniu w prowadzeniu działalności gospodarczej oraz osiąganiu korzyści z tego tytułu.

Odpowiedzialność powyższa ograniczona jest do wysokości uzyskanych przez członka rodziny korzyści oraz nie obejmuje nie pobranych należności związanych z funkcjami płatnika i inkasenta, z wyjątkiem nie pobrania ich od członków rodziny.

Odpowiedzialności podatkowej podlega również nabywca przedsiębiorstwa podatnika, jego zorganizowanej części, a także środków trwałych o wartości co najmniej 10.000 zł, za powstałe do dnia nabycia zaległości podatkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Osoba trzecia ponosi solidarną odpowiedzialność z podatnikiem, z zakres tej odpowiedzialności jest ograniczony do wartości nabytego majątku. Ograniczenie odpowiedzialności do wartości nabytego majątku nie ma miejsca, gdy jego nabywcą był członek rodziny.

Odpowiedzialność podatkowa firmującego. Samo firmactwo polega, najogólniej rzecz biorą, na tym, że osoba podlegająca opodatkowaniu część lub całość swej działalności gospodarczej prowadzi pod nazwiskiem, nazwą lub firmą innego osoby. Firmanctwo ma na celu zatajenie prowadzonej działalności gospodarczej lub rzeczywistych rozmiarów działalności firmowanego.

Odpowiedzialność dzierżawcy nieruchomości. Odpowiadają oni całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem będącym właścicielem, użytkownikiem wieczystym lub posiadaczem samoistnym nieruchomości za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych, wynikających z opodatkowania nieruchomości, powstałych podczas trwania dzierżawy.

Ordynacja podatkowa przewiduje również odpowiedzialność osób trzecich za zaległości podatkowe spółek prawa cywilnego i handlowego.

Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych.

Zabezpieczenie na majątku podatnika.

Zabezpieczenie wykonania zobowiązania podatkowego na majątku podatnika. I tak zobowiązanie podatkowe może być zabezpieczone na majątku podatnika przed terminem płatności podatku, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że nie zostanie ono wykonane.

Drugim przypadkiem zabezpieczenia na majątku podatnika jest zabezpieczenie zobowiązania przed wydaniem decyzji ustalającej wysokość tego zobowiązania, a więc przed powstaniem zobowiązania podatkowego, gdy z dowodów zgromadzonych w postępowaniu wynika, że zobowiązanie może nie zostać wykonane.

Trzeci natomiast przypadek, to zabezpieczenie przed wydaniem decyzji określającej wysokość zaległości podatkowej powstało z mocy prawa i upłynął jednoczenie termin płatności podatku

Hipotek ustawowa.

Hipotek jest instytucją znaną prawu cywilnemu, stanowiąc ograniczone prawo rzeczowe na nieruchomości w celu zabezpieczenia określonej wierzytelności pieniężnej. Istotą zabezpieczenia hipotecznego jest to, iż wierzyciel może dochodzić swej wierzytelności z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własności i z pierwszeństwem przed osobistym wierzycielami każdoczesnego właściciela nieruchomości.

Hipotek ustawowa powstaje z dniem: doręczenia podatnikowi decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego albo wydania przez organ podatkowy decyzji określającej wysokość zaległości podatkowej albo wydania decyzji o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta.

Na wniosek organu podatkowego właściwy sąd rejonowy dokonuje wpisu hipotek ustawowej do księgi wieczystej.

Zastaw skarbowy.

Zabezpieczenie wykonania zobowiązania podatkowego może również następować poprzez zastaw skarbowy.

W celu zabezpieczania oznaczonej wierzytelności - rzecz ruchomą można obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własności, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne.

Wpis do rejestru zastawów skarbowych dokonywany jest na podstawie decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego lub określającej zaległość podatkową, a w przypadku płatnika i inkasenta decyzji o odpowiedzialności podatkowej.

Postępowanie podatkowe w świetle ordynacji podatkowej.

Ogólne postępowanie administracyjne, a postępowanie podatkowe.

Ogólna charakterystyka.

Postępowanie podatkowe ma na celu ustalenie istnienia i zakresu roszczeń pieniężnych państwa oraz samorządy terytorialnego w stosunku do podmiotów, które znajdują się w sytuacji określonej przez prawo podatkowe.

Rozstrzygnięcie każdej sprawy podatkowej wymaga ustalenia dwóch stanów: stanu prawnego określonego w przepisach prawnych dotyczących poszczególnych podatków i w przepisach ogólnych prawa podatkowego materialnego oraz podatkowego stanu faktycznego.

Modele prawne postępowania podatkowego.

Pierwszy model, który można określić mianem „rozłącznego”, zakłada oddzielne uregulowanie prawne postępowania podatkowego i ogólnego postępowania administracyjnego. W modelu tym nie zakłada się bezpośredniego stosowania przepisów ogólnego postępowania administracyjnego przy rozstrzyganiu spraw podatkowych.

Drugi możliwy model, zwany „inkorporacyjnym” polega na całkowitym włączeniu postępowania podatkowego do ogólnego postępowania administracyjnego. W modelu tym dla rozstrzygnięcia indywidualnych spraw podatkowych znajdowałyby zastosowanie tylko i wyłącznie przepisy obowiązujące w zakresie ogólnego postępowania administracyjnego, natomiast nie miałyby racji bytu odrębne instytucje prawne, właściwe tylko postępowaniu podatkowemu. Powyższy model postępowania podatkowego jest modelem tylko teoretycznym,

Trzeci model nazywany mianem „mieszanego” bądź „pośredniego” zakłada, iż postępowanie podatkowe jest szczególnym postępowaniem administracyjnym.

Zasady ogólne postępowania podatkowego.

Treść zasad ogólnych postępowania podatkowego.

Fundamentalną zasadą postępowania podatkowego jest zasada praworządności polegająca na tym, że organy podatkowe działają na podstawie prawa i zgodnie z prawem.

Zasada prawdy obiektywnej jest naczelną zasadą postępowania podatkowego, mającą wpływ na ukształtowanie całego toku postępowania, a zwłaszcza na rozłożenia ciężaru dowodu w tym postępowaniu. Zobowiązuje ona w toku postępowania organy podatkowe do podejmowanie wszelkich niezbędnych działań w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy. Środkami, które służą w postępowaniu do ustalenia prawdy obiektywnej są przede wszystkim dowody.

Zasada udzielania pomocy /informacji/ prawnej nakłada na organy podatkowe obowiązek należytego i wyczerpującego informowania na wniosek strony o przepisach prawa podatkowego pozostających w związku z przedmiotem postępowania podatkowego. Organ podatkowy nie jest zatem zobowiązany do udzielania wnioskodawcy informacji o przepisach innych aniżeli podatkowe, nawet jeżeli pozostają w związku z toczącym się postępowaniem podatkowym.

Zasada czynnego udziału stron w każdym stadium postępowania podatkowego - organy podatkowe obowiązane są zapewnić stronom ich czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Sformułowanie zasady o takiej treści należy wiązań z tym, iż postępowanie podatkowe nie ma charakteru kontradyktoryjnego, dominująca jest w nim pozycja organu podatkowego. Z zasadą czynnego udziału stron w postępowaniu wiąże się ściśle zasada dochodzenia do prawdy obiektywnej oraz zasada praworządności. Gwarancjami procesowymi realizacji tych zasad są uprawnienia zapewniające stronom bezpośredni wpływ na przebieg postępowania wyjaśniającego i dowodowego oraz na samą decyzję.

Zasada przekonywania stron nawiązuje do metod działania państwa demokratycznego. Organy podatkowe prowadzące postępowanie mają obowiązek uzasadniania oraz wyjaśniania stronom przesłanej i motywów podejmowania takiej, a nie innej decyzji. Strona w toku całego przeprowadzonego postępowania podatkowego oraz uzasadnienia decyzji winna być przekonana, iż w danym stanie prawnym i faktycznym niedopuszczalne było inne rozstrzygnięcie, aniżeli te które zapadło.

Zasada szybkości i prostoty postępowania nakazuje organom podatkowym wnikliwe i szybkie działanie oraz posługiwanie się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do załatwienia sprawy. Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień powinny być załatwiane niezwłocznie.

Zasada zaufania do organów podatkowych - spina w całość ogólne zasady postępowania podatkowego.

Zasada pisemności - nakazuje załatwiać sprawy podatkowe w formie pisemnej.

Zasada dwuinstancyjności polega na tym, iż od rozstrzygnięcia I instancji przysługuje stronie środek odwoławczy do drugiej - wyższej instancji.

Zasada trwałości decyzji ostatecznych jest nie tylko ochrona praw nabytych strony, ale w ogóle istniejącego porządku prawnego. Pewność obrotu prawnego /bezpieczeństwo prawne/ wymaga, by decyzje ostateczne w sprawach podatkowych były co do zasady trwałe, by podatnik uiszczając należność pieniężną wynikającą z decyzji miał pewność, iż po raz drugi organy podatkowe nie będą żądały zapłacenia podatku. Decyzja podatkowa staje się w postępowaniu ostateczna wtedy, gdy strona nie złożyła w terminie 14 dni odwołania, albo gdy decyzję wydał organ odwoławczy, albo gdy decyzję tylko w jednej instancji wydał na skutek ustawowego upoważnienia Minister Finansów. Ostatecznej decyzji podatkowej przysługuje ponadto domniemanie legalności, a to oznacza, że do chwili jej uchylenia bądź stwierdzenia jej nieważności może ona być przez uprawnioną stronę wykonywana.

Zasada jawności postępowania wyłącznie dla stron ma na względzie interes samej strony i nie jest znana ogólnemu postępowaniu administracyjnemu. Organy podatkowe w trakcie postępowania podatkowego gromadzą cały szereg danych o sytuacji finansowej, majątkowej i osobistej podatnika, o rodzaju i rozmiarach prowadzonej rzecz niego działalności.

Zasada sądowej kontroli legalności decyzji podatkowej przez niezawisły i bezstronny sąd administracyjny.

Postanowienia ogólne postępowania podatkowego.

Właściwość organów podatkowych.

W stosunku do orzeczeń wójtów /burmistrzów, prezydentów/, starosty i marszałka województwa w sprawach podatkowych - organami wyższego stopnia /II instancji/ są samorządowe kolegia odwoławcza, a w stosunku do orzeczeń urzędów skarbowych i inspektorów kontroli skarbowej - izby skarbowe. Organem naczelnym w stosunku do wszystkich państwowych organów podatkowych jest Minister Finansów.

Przez właściwość rzeczową należy rozumieć uprawnienia organu podatkowego do prowadzenia postępowania i wydania decyzji raz postanowień, czy zaświadczeń w sprawach podatkowych.

Do zakresu działania urzędów skarbowych w I instancji należy: ustalanie lub określanie i pobór podatków oraz niepodatkowych należności budżetowych, jak również innych należności na podstawie odrębnych przepisów; rejestrowanie podatników oraz przyjmowanie deklaracji podatkowych; wykonywanie kontroli podatkowej; podział i przekazywanie, na zasadach określonych w odrębnych przepisów, dochodów budżetowych między budżetem państwa i budżetami jednostek samorządy terytorialnego; prowadzenie dochodzeń w sprawa karanych skarbowych; wykonywanie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, a także kar majątkowych w zakresie określonym w przepisach Kodeksu karnego wychowawczego oraz kodeksu karnego skarbowego.

Do izby skarbowej jako organu wyższego stopnia w stosunku do urzędu skarbowego - na podstawie art. 5 ust. 7 powyższej ustawy należy m.in. rozstrzyganie w II instancji w sprawach należących w I instancji do urzędów skarbowych. Do ich kompetencji należy ponadto ustalanie i udzielanie oraz analizowanie prawidłowości wykorzystania dotacji przedmiotowych dla podmiotów gospodarczych w zakresie ustalonym przez Ministra Finansów.

Organami wyższego stopnia w indywidualnych w sprawach rozpatrywanych w I instancjach przez orany samorządu terytorialnego są samorządowe kolegia odwoławcza. Są one organami właściwymi w szczególności do rozpatrywania odwołań od decyzji, zażaleń na postanowienia, żądań wznowienia postępowania lub stwierdzenia nieważności oraz skarg w trybie uregulowanym przez przepisy Ordynacji podatkowej.

Częścią składową właściwości rzeczowej organów podatkowych jest tzw. właściwość instancyjna /funkcjonalna/. Rozstrzyga ona, który z właściwych w danej sprawie organów podatkowych jest uprawniony do załatwienia określonej sprawy w I instancji, a który jako II instancja /odwoławcza/.

Przez właściwość miejscową należy rozumieć uprawnienie organu podatkowego do prowadzenia postępowania w określonej sprawie ze względu na terytorialny zasięg jego kompetencji.

Przy ustalaniu właściwości rzeczowej, funkcjonalnej czy też miejscowej mogą powstawać spory kompetencyjne między organami podatkowymi. Spory takie mogą przybierać charakter sporów pozytywnych /w przypadku, gdy przynajmniej dwa organy uważają się za uprawnione do załatwienia sprawy podatkowej/ lub sporów negatywnych /w przypadku, gdy żaden organ nie uważa się za właściwy do załatwienia sprawy/.

Wyłączenie organu podatkowego lub pracownika organu podatkowego.

Działalność organów podatkowych w załatwianiu spraw tak konfliktowych jak sprawy podatkowe winna cechować bezstronność, działanie wolne od jakichkolwiek wpływów mogących podważyć zaufanie obywateli do ich rozstrzygnięć oraz służyć przede wszystkim urzeczywistnieniu zasady dochodzenia do prawdy obiektywnej. Gwarancją procesową bezstronności działania aparatu fiskalnego są m.in. postanowienia art. 131 i 132 o.p., normujące instytucję wyłączenia organu podatkowego w określonych sytuacjach, rozumianą jako wyłączenie całej instancji.

Także instytucja wyłączenia pracownika organu podatkowego służy realizacji w postępowaniu podatkowym zasady zaufania do organów podatkowych oraz zasady prawdy obiektywnej.

Katalog przyczyn wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu podatkowym można podzielić na dwie zasadnicze grupy: bliskość wobec sprawy oraz bliskość wobec stron.

Strony postępowania podatkowego.

Stroną w postępowaniu podatkowym jest każdy, kto żąda czynności organu podatkowego, do kogo czynność organu podatkowego się odnosi lub czyjego interesu działanie organu podatkowego choćby pośrednio dotyczy.

Do wszczęcia samego postępowania wystarczy zatem, subiektywne mniemanie wnioskodawcy, że jego wniosek jest oparty na interesie prawnym, a z chwilą jego wniesienia podmiot ten uzyskuje status strony.

Powyższe definicja opisowa strony jest dodatkowo w art. 134 o.p. uzupełniona definicją poprzez wyliczenie podmiotów, które w postępowaniu podatkowym muszą być uważane za stronę i która ogranicza krąg osób mogących być stronami według ujęcia subiektywnego. I tak stroną w postępowaniu podatkowym jest zawsze podatnik, płatnik, inkasent lub ich następcy prawni, a także osoby trzecie jak: rozwiedziony małżonek, członek rodziny.

W postępowaniu podatkowym może również brać udział na prawach strony - prokurator, jeżeli uzna, że jego udział może przyczynić się do usunięcia stanu niezgodnego z prawem oraz Rzecznik Praw Obywatelskich.

Możliwość skutecznego i samodzielnego działania strony w postępowaniu podatkowym zwana zdolnością procesową uzależniona jest od zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych. W imieniu osoby fizycznej nie posiadającej zdolności do czynności prawnych winien zatem działać przedstawiciel ustawowy, natomiast w przypadku stron nie będących osobami fizycznymi - działają one albo przez swego ustawowego przedstawiciela albo przez właściwy organ osoby prawnej.

Strony w postępowaniu podatkowym mogą posługiwać się pełnomocnikami procesowymi, którymi może być każda osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.

Terminy.

Termin można rozmaicie klasyfikować. Terminy rozumiane jako pewien okres czasu można podzielić na: terminy ustawowe /wynikające z postanowień Ordynacji podatkowej i innych przepisów prawa podatkowego/ i terminy urzędowe, czyli terminy wyznaczone przez organ podatkowy prowadzący postępowanie. Przykładem terminów ustawowych wyznaczonych z góry przepisy prawa podatkowego są: terminy załatwienia spraw podatkowych, termin wypowiedzenia się strony w sprawie zebranego materiału dowodowego. Cechą terminów ustawowych jest to, że nie mogą być one zmieniane ani przez organ podatkowy, ani przez stronę. Zarówno terminy ustawowe jak i urzędowe są w postępowaniu podatkowym terminami zawitymi /prekluzyjnymi/, co oznacza że dana czynność procesowa może być wykonana tylko w ramach wyznaczonego okresu.

Niektóre terminy w postępowaniu podatkowym mogą mieć charakter terminów instrukcyjnych, najczęściej odnoszących się do zachowań organów podatkowych, których naruszenie nie pozbawia dokonanych czynności skuteczności prawnej. Przykładem tego rodzaju terminów instrukcyjnych są terminy załatwiania spraw podatkowych.

Możliwość uchylenia ujemnych skutków prawnych dla strony, spowodowanych uchybieniem terminu procesowego, za pomocą instytucji przywrócenia terminu. Przywrócenie terminu nie następuje nigdy z urzędu, a tylko i wyłącznie na wniosek strony. Strona ubiegająca się o przywrócenie terminu winna: uprawdopodobnić brak swej winy, które powinno odnosić się wyłącznie do kwestii przyczyn niedotrzymania terminu, a nie być skierowane przeciwko podstawy prawnej lub okolicznościom faktycznym dotyczącym samej decyzji; wnieść prośbę o przywrócenie terminu w ciągu 7 dni od ustalenia przyczyny uchybienia terminowi, dopełnić czynności, da której był określony termin.

Doręczenia pism procesowych i wezwania.

Przez doręczanie pism procesowych w postępowaniu podatkowym należy rozumieć przekazywanie wszelkiego rodzaju wezwań, zawiadomień, protokołów, decyzji czy postanowień przez organy podatkowe stronom i innym uczestnikom toczącego się postępowania.

Z uwagi na skutki prawne, istotne znaczenie w postępowaniu podatkowym ma prawidłowe doręczanie pism procesowych stronom. Nieprawidłowe doręczone pismo procesowe nie może powodować dla stron powstania ujemnych skutków.

Ordynacja podatkowa dzieli sposoby doręczeń pism w sprawach podatkowych na dwa rodzaje: zwykłe i szczegółowe. Do zwykłych sposobów zalicza się doręczanie pism procesowych za pokwitowaniem przez pocztę, swoich pracowników lub przez inne upoważnione osoby np. polskie urzędy konsularne.

Szczegółowe sposoby doręczania pism wchodzą w rachubę wówczas kiedy adresat uchyla się od przyjęcia pism lub kiedy nie jest znane jego miejsce zamieszkania czy siedziba.

Wezwanie przez organ podatkowy strony lub innej osoby do osobistego stawienia się w celu złożenia wyjaśnień lub zeznań lub dokonania określonej czynności.

Postępowanie podatkowe przed organem I instancji.

Wszczęcie postępowania.

Dla podatnika ważne znaczenie ma data wszczęcia postępowania podatkowego. Istotne jest to zarówno z uwagi na termin załatwienia sprawy podatkowej oraz z uwagi na termin przedawnienia zobowiązań podatkowych.

Datą wszczęcia postępowania z urzędu jest dzień doręczenia stronie postanowienia o wszczęciu postępowania.

Współuczestnictwo w postępowaniu podatkowym tj. wszczęcie i rozstrzyganie w ramach jednego postępowania o kilku spraw podatkowych.

Postępowanie wstępne.

Wyróżnia się niekiedy tzw. fazę postępowania wstępnego, poprzedzającą swym zakresem samo wszczęcie postępowania. W fazie tej następuje ewidencjonowanie podmiotów, potencjalnych podatków przede wszystkim przez zarejestrowanie, przesyłanie informacji podatkowej przez zobowiązane do tego podmioty, czy też zbieranie różnego rodzaju informacji o podatnikach przez same organy podatkowe.

Dane dotyczące ewidencji podatników są w posiadaniu poszczególnych urzędów skarbowych oraz gromadzone w centralnym rejestrze podatników, prowadzonym przez Ministra Finansów, pod nazwą Krajowa Ewidencja Podatników.

Dowody i postępowanie dowodowe.

Celem każdego postępowania podatkowego jest dokładne wyjaśnienie podatkowego stanu faktycznego sprawy, aby jej załatwienie opierało się na udowodnionych faktach i aby do tych faktów zostały zastosowane właściwe normy materialnego prawa podatkowego. Realizacja prawdy obiektywnej wymaga, aby dopuścić jako dowód w sprawie podatkowej wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia stanu faktycznego, a nie jest sprzeczne z prawem.

Zasada swobodnej oceny dowodów zakłada , iż organ podatkowy nie jest krępowany przy ocenie określonych dowodów kryteriami formalnymi, ma on bowiem swobodnie, na podstawie całokształtu materiału dowodowego ocenić, czy dana okoliczność została udowodniona.

Środki dowodowe w postępowaniu podatkowym klasyfikowane być mogą na podstawie różnych kryteriów. I trak z uwagi na sposób zetknięcia się organu podatkowego z faktem, można ogół środków dowodowych podzielić na bezpośrednie tj., takie przy których organ ma możliwość bezpośredniego spostrzegania i stwierdzenia prawdziwości określonego faktu i dowody pośrednie, gdzie pewne fakty są stwierdzane na podstawie innego faktu.

Wg kryterium rodzaju informacji - środki dowodowe można podzielić na rzeczowe, gdy, źródłem informacji są cechy danej rzeczy lub dowodowy osobowe, w których źródłem informacji są osoby.

Z uwagi na kryterium dopuszczalności środka dowodowego można je podzielić na podstawowe tj. takie których przeprowadzenie nie jest obwarowane określonymi przesłankami i dowody posiłkowe, tj. środki, których dopuszczalność jest uzależniona od spełnienia określonych przesłanek. Ze względu na kryterium prawnej regulacji środków dowodowych można je podzielić na takie, które określono w Ordynacji podatkowej oraz tzw. dowody nienazwane.

Dowodem w postępowaniu podatkowym mogą być: księgi podatkowe, rozumiane jako księgi rachunkowe, podatkowa księga przychodów i rozchodów, ewidencje i rejestry itd.

Kontrola podatkowe jest istotnym środkiem pozwalającym w wielu sytuacjach organom podatkowym pierwszej instancji na ustalenie rzeczywistego stanu podatkowego oraz zweryfikowanie danych wynikających z deklaracji podatkowych i ksiąg podatkowych.

Celem kontroli podatkowej przeprowadzonej na podstawie imiennego upoważnienia przez organ podatkowy pierwszej instancji jest sprawdzenie wywiązywania się przez podatników, płatników i inkasentów ze swych obowiązków.

Dlatego przebieg czynności kontrolnych dokumentowany musi być protokołem.

Osobie kontrolowanej przez organ podatkowy przysługuje cały szereg gwarancji procesowych. I tak, nie zgadzając się z ustaleniami zawartymi w protokole - podmiot kontrolowany może zgłosić niezwłocznie do protokołu odpowiednie wyjaśnienia lub zastrzeżenia. Może również swoje zastrzeżenia i wyjaśnienia zgłosić w terminie 21 dni od daty doręczenia protokołu, wskazując równocześnie stosowane wnioski dowodowe. Organ podatkowy - pamiętając o uprawnieniach podatnika wynikających z art. 291 par. 2 o.p. - winien wstrzymać się z wydawaniem decyzji co najmniej przez okres 21 dni od doręczenia protokołu kontroli.

Adnotacja jest rodzajem notatki urzędowej sporządzanej przez organ podatkowy w sytuacjach nie wymagających sporządzenia protokołu. Adnotację od protokołu odróżnia m.in. to, iż dotyczy ona kwestii mających znaczenie dla sprawy lub toku postępowania, ale kwestie te nie mają znaczenia istotnego.

Istotne znaczenie dowodowe w postępowaniu podatkowym mają składane przez strony deklaracje podatkowe. Deklaracje podatkowe stanowią oświadczenie wiedzy strony o faktach, które mają znaczenie dla powstania obowiązku i zobowiązania podatkowego.

Organ podatkowy związany jest z domniemanie prawdziwości złożonej deklaracji.

Podstawowe znaczenie w postępowaniu dowodowym prowadzonym przez organy podatkowe mają księgi podatkowe. Przez księgę podatkową należy rozumieć księgi rachunkowe, podatkową księgę przychodów i rozchodów, ewidencje oraz rejestry, do których prowadzenia do celów podatkowych, na podstawie odrębnych przepisów obowiązania są podatnicy, płatnicy lub inkasenci.

Ustawodawca księgi podatkowe nakazuje uważać za rzetelne tylko wtedy, gdy dokonywane w nich zapisy odzwierciedlają stan rzeczywistości, faktyczny.

Za niewadliwą księgę podatkową nakazuje natomiast ustawodawca uznawać księgę prowadzoną prawidłowo pod względem formalnym tj. zgodnie z zasadami wynikającymi z przepisów szczególnych.

Oprócz dokumentów prywatnych, w jurysdykcyjnym postępowaniu podatkowym dowodami mogą być również dokumenty urzędowe, które stanowią dokumenty pochodzące od organów państwowych oraz samorządu terytorialnego, instytucji i organizacji, które wydają je w określone formie w ramach swych kompetencji prawnej, dla uzewnętrznienia swej woli. Dokumenty urzędowe korzystają z dwojakiego rodzaju domniemań: domniemania pochodzenia od organu widniejącego jego wystawcy oraz zgodności z prawdą tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone.

Istotnym dowodem w postępowaniu podatkowym mogą być także informacje bankowe /informacja instytucji finansowych/.

Świadkiem w postępowaniu podatkowym nie może być osoba niezdolna do postrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń.

W sprawie wymagającej wiadomości specjalnych organ podatkowy może powołać biegłego lub biegłych w celu wydawania opinii.

Środkiem dowodowym bardzo podobnym w swej istocie do zeznań świadków jest przesłuchanie strony.

Obligatoryjne podstawy zawieszenia postępowania podatkowego, do których zaliczono: śmierć strony, jeżeli postępowanie nie ulega umorzeniu jak bezprzedmiotowe, gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia wstępnego przez inny organ lub sąd; w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony; w razie utraty przez stronę lub jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych; w sprawie dotyczącej odpowiedzialności osoby trzeciej przed upływem terminów przewidzianych w art. 108 par 2 o.p.

Zawieszenie fakultatywne toczącego się postępowania może nastąpić na wniosek strony tylko i wyłącznie w sprawie udzielania ulg w zapłacie zobowiązań podatkowych.

Tylko strona lub jej przedstawiciel ustawowy lub pełnomocnik ma prawo przeglądania akt sprawy oraz sporządzania z nich notatek, kopii lub odpisów w lokalu organu podatkowego i w obecności pracownika tego organu.

Ustawodawca w art. 200 o.p. nakazał, by organ podatkowy wyznaczał zawsze stronie 3-dniowy termin do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego. Niewyznaczenie takiego terminu lub wcześniejsze wydanie decyzji /przed upływem 3 dni/ powoduje, iż tak wydana decyzja narusza jaskrawo prawa strony i nie może być utrzymana.

Akty kończące postępowanie.

Załatwienie sprawy podatkowej następuje przez wydanie decyzji, która rozstrzyga sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo też w inny sposób kończy sprawę w danej instancji.

Zapadające decyzje w sprawach podatkowych można klasyfikować z różnego punktu widzenia. I tak z uwagi na kryterium ściśle finansowe, a mianowicie związek pomiędzy rozstrzygnięciem organu podatkowego a ukształtowaniem zobowiązania podatkowego można wyróżnić trzy podstawowe rodzaje decyzji podatkowych:

• Decyzje stricte wymiarowe dotyczące wysokości zobowiązania podatkowego

• Decyzje odstępujące od konkretyzacji obowiązku podatkowe np. decyzje o okresowym zwolnieniu od podatków z tytułu podjęcia określonej działalności gospodarczej czy też decyzje o zaniechaniu ustalania zobowiązań podatkowych

• Decyzje wydawane po ustaleniu wysokości zobowiązania podatkowego, gdy z takich lub innych powodów występują normatywne i faktyczne przesłanki dla dokonania zmian w stanie pierwotnym, np. decyzje w sprawie umorzenia zaległości podatkowych czy też decyzje o przeniesieniu odpowiedzialności na osoby trzecie.

Z punktu widzenia materialnego prawa podatkowego istotne znaczenie ma podział decyzji w zależności od tego, czy ich wydanie tworzy nowe sytuacje prawne.

• Decyzje konstytutywne tworzą nowe sytuacje prawnopodatkowe z chwilą ich wydania tj. ex nunc. Do tej grupy można przykładowo zaliczyć decyzje ustalające zobowiązania podatkowe wydane na podstawie art. 21 par. 1 pkt. 1 o.p. oraz wszystkie decyzje wydawane w ramach uznania administracyjnego. Podatkowe decyzje deklaratoryjne nie tworzą natomiast nowych sytuacji podatkowych, lecz stwierdzają ich powstanie z mocy samego prawa. Potwierdzają one jedynie w sposób wiążący, że w danej sytuacji wynikają z przepisów prawa podatkowego takie, a nie inne obowiązki lub uprawnienia.

Z punktu widzenia możliwości prawnej zaskarżenia decyzji w drodze środka prawnego /odwołania/ można je podzielić na nieostateczne /gdy służy prawo odwołania się od decyzji albo gdy nie ma jeszcze decyzji organu odwoławczego/ i ostateczne /tj. decyzje wydawane przez organ podatkowy II instancji oraz decyzje Ministra Finansów i samorządowych kolegiów odwoławczych wydawane w I instancji/.

Ordynacja podatkowa wyróżnia ponadto decyzje tworzące prawa dla podatników i nie tworzące praw. Inny podział to podział na decyzje pozytywne /to decyzja uwzględniająca w całości lub w części żądania strony/ i negatywne /to decyzja, która w całości lub w części nie uwzględnia żądań stron lub nakładająca na stronę takie lub inne obowiązki prawnopodatkowe.

Każda decyzja w sferze podatkowej musi spełniać określone wymogi formalne.

Częścią składową decyzji jest również uzasadnienie faktyczne i prawne, które jest regułą. Od tej zasady jest tylko jeden wyjątek, a mianowicie gdy decyzja podatkowa w całości uwzględnia żądania strony.

Decyzje podatkowe zawierają nierzadko pewne uchybienia, błędy czy też oczywiste pomyłki. Dlatego mimo zasady wynikające z art. 212 o.p. o zawiązaniu organu wydaną przez niego decyzją - istnieje możliwość wystąpienia strony z wnioskiem o jej uzupełnieniu lub sprostowanie. Strona może w terminie 14 dni od dni od doręczenia lub ogłoszenia decyzji - wnieść żądanie uzupełnienia decyzji co do pouczenia o prawie wniesienia odwołania czy też skargi do sądu administracyjnego albo powództwa do sądu powszechnego oraz sprostowania zamieszczonego w decyzji pouczenia w tych kwestiach.

Organ podatkowy, który wydał decyzję, uprawniony jest na żądanie strony lub organu egzekucyjnego do dokonania wykładni autentycznej, tj. Wyjaśnienia w drodze postanowienia wątpliwości co treści decyzji.

W toku postępowania podatkowego przed organami podatkowymi oprócz decyzji, organy te wydają postanowienia, które dotyczą poszczególnych kwestii wynikających z toku postępowania, lecz nie rozstrzygają one o istocie sprawy.

Koszty postępowania.

W postępowaniu podatkowym indywidualnych sprawach pobierana jest opłata skarbowa, będąca najogólniejszą formą opłaty za czynności organów administracji publicznej.

I tak opłata pobierana jest od wszelkiego rodzaju podań oraz załączników do takowych podań.

Koszty samego postępowania podatkowego Ordynacja podatkowa rozdziela pomiędzy Skarb Państwa /jednostkę samorządu terytorialnego/ oraz stronę.

Zwyczaje i nadzwyczajne środki zaskarżenia.

Odwołanie i postępowanie odwoławcze.

Najważniejszym i najskuteczniejszym, a także najpowszechniejszym środkiem ochrony praw i interesów finansowych strony w postępowaniu podatkowym przed organami podatkowymi jest odwołanie. Jest to podstawowy środek kontroli decyzji podjętych przez organ podatkowy I instancji. Z uwagi na przyjętą w Ordynacji podatkowej zasadę dwuinstancyjności, od decyzji organu podatkowego I instancji, przysługuje stronie odwołanie do organu bezpośrednio wyższego stopnia.

Odwołanie wnosi się do właściwego organu podatkowego wyższego stopnia za pośrednictwem organu, który wydał decyzję w I instancji w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji stronie lub doręczenia spadkobiercy zawiadomienia o decyzjach, które zostały doręczone spadkodawcy, a w dniu jego śmierci nie upłynął jeszcze termin do złożenia odwołania.

Odwołanie w sprawach podatkowych charakteryzuje się zatem dewolutywnością, a nie suspensywnością - polegającą na tym, iż złożenie odwołania powoduje wstrzymanie zaskarżonej decyzji. Suspensywność odwołania występuje jednak w przypadku niezałatwienia odwołania w terminie 2 miesięcy od dnia otrzymania odwołania przez organ odwoławczy i niewykonania do tego czasu w całości lub w części zaskarżonej decyzji - wówczas bowiem jej wykonanie ulega wstrzymaniu z mocy prawa, w granicach żądania będącego przedmiotem odwołania.

Samokontroli decyzji w postępowaniu odwoławczym - zgodnie z art. 227 o.p. organ podatkowy, do którego wpłynęło odwołanie, obowiązany jest przekazać je wraz z aktami sprawy właściwemu organowi odwoławczemu w terminie 1 miesiąca od dnia jego wpływu, jeżeli w tym terminie nie wyda decyzji w trybie samokontroli. Organ podatkowy przekazując sprawę organowi odwoławczemu, obowiązany jest ustosunkować się do przedstawionych zarzutów i wniosków. Wyrażone w ten sposób stanowisko organu I instancji część składową materiału dowodowego i podlega ocenie organu II instancji na równi z wszystkim dowodami ujawnionymi w postępowaniu.

Podatkowy organ odwoławczy nie może działać z urzędu.

Niedopuszczalność odwołania zachodzi wówczas, gdy wniesiono odwołanie od decyzji, która nie istnieje, jak i od decyzji, od której odwołanie nie przysługuje, a także gdy odwołanie wniosła osoba nie będąca stroną w sprawie, czy też nie mająca zdolności do czynności prawnej.

Możliwe rozstrzygnięcia podatkowego organu odwoławczego są takstatywnie określone w Ordynacji. I tak w decyzji odwoławczej organ podatkowy może utrzymać w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji; uchylić zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzec co do istoty sprawy; uchylić decyzję organu I instancji i umorzyć postępowanie I instancji; umorzyć postępowanie odwoławcze; uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub w części, wskazując jednocześnie , jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.

W przypadku, gdy w toku postępowania odwoławczego organ rozpatrujący odwołanie stwierdzi, że zobowiązanie podatkowe lub podstawa opodatkowania została ustalona albo określona w kwocie niższej, niż to wynika z obowiązujących przepisów prawa podatkowego, uprawniony jest do zwrotu sprawy organowi I instancji w celu dokonania wymiaru uzupełniającego oraz zmiany w tym zakresie dotychczasowej decyzji na niekorzyść odwołującego się, bez jej uchylenia.

By strona decydująca na wniesienie odwołania od decyzji podatkowej nie miała obawy, iż w wyniku wniesionego środka odwoławczego może nastąpić pogorszenie jej sytuacji finansowej w stosunku do ukształtowanej decyzją organu podatkowego I instancji - art. 234 o.p. zakazuje organowi odwoławczemu odwołania wydania decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzją rażąca narusza prawo lub interes społeczny.

Zażalenie.

Zażalenie jest zwyczajnym środkiem zaskarżenia służącym od postanowień. Stronie w postępowaniu podatkowym przysługuje nie tylko prawo do obrony wobec decyzji, ale równie gdy podjęte w postanowieniu rozstrzygnięcia naruszają jej interes prawny.

Zażalenie wnosi w terminie 7 dni od dnia doręczenia /ogłoszenia/ postanowienia stronie. Zażalenie jest środkiem zaskarżenia względnie suspensywnym, gdyż nie wstrzymuje z mocy prawa wykonania zaskarżonego postanowienia. Organ podatkowy, który wydał zaskarżone postanowienie, może jednak uznać za uzasadnione jego wstrzymanie.

Nadzwyczajne środki zaskarżenia.

Decyzja w sprawach podatkowych jest prawidłowa, jeżeli spełnia dwie podstawowe przesłanki: jest zgodna z normami materialnego prawa podatkowego i normami prawa procesowego, wynikającymi z Ordynacji podatkowej oraz przepisów szczególnych.

Celem zasady trwałości decyzji jest nie tylko ochran praw nabytych strony, ale ogólnie ochrona porządku prawnego. Pewność zaś obrotu prawnego wymaga, by decyzje ostateczne stawały się trwałe.

Wznowienie postępowania jest instytucją, która ma na celu stworzenie prawnej możliwości przeprowadzenia ponownego postępowania wyjaśniająco i podjęcia ponownego rozstrzygnięcia sprawy zakończonej ostateczną decyzją podatkową, jeżeli postępowanie, w którym ona zapadała, była dotknięta kwalifikowanymi wadliwościami procesowymi.

Przyczyny wznowienia postępowania wynikają z art. 240 o.p. i są następujące:

• Dowody, na których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe

• Decyzja wydana została w wyniku przestępstwa

• Decyzja wydana została przez pracownika lub organ podatkowy podlegający wyłączeniu

• Strona nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu

• Wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji nie znane organowi, który wydał decyzję'

• Decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu

• Decyzja została na podstawie innej decyzji lub orzeczenia sądu, które zostały następnie uchylone lub zmienione w sposób mogący mieć wpływ na treść wydanej decyzji.

Wznowienie postępowania w sprawie podatkowej następuje z urzędu lub na wniosek strony.

Niektóre decyzje w sprawach podatkowych mogą być dotknięte bardzo istotnymi wadami kwalifikacyjnymi, polegającymi głównie na naruszeniu materialnego prawa podatkowego, które w imię praworządności oraz pewności obrotu prawnego wymagają wyeliminowaniu. Do eliminowania tego rodzaju decyzji służy instytucja stwierdzenia nieważności, stwierdzenia iż dana decyzja jest nieważna od samego początku jej wydania. Ordynacja podatkowa wymienia w art. 274 par. 1 o.p osiem ciężkich naruszeń prawa powodujących stwierdzenie nieważności decyzji:

• Wydane zostały z naruszeniem przepisów o właściwości

• Wydane zostały bez podstawy prawnej

• Wydane zostały z naruszeniem przepisów o właściwości

• Wydane został z rażącym naruszeniem prawa

• Dotyczą sprawy już uprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną

• Zostały skierowane do osoby nie będącą stroną w sprawie

• Były niewykonalne w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały

• W razie wykonania wywołałyby czyn zagrożony karą

• Zawierają wady powodujące ich nieważności z mocy prawa.

Jedną z cech charakterystycznych postępowania podatkowego jest to, iż wbrew zasadzie trwałości decyzji ostatecznych, decyzje takie mogą być zmieniane lub uchylane nie tylko wtedy, gdy dotknięte są wadami kwalifikowanymi, ale również gdy dotknięte są wadami niekwalifikowanymi, a nawet gdy to są decyzje prawidłowe z punktu widzenia ich legalności. Jest to tzw. odwołalność fakultatywna podatkowych decyzji ostatecznych.

Decyzja ostateczna, na mocy której strona nie nabyła prawa, może być uchylona lub zmieniona przez organ podatkowy lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przemawia za tym interes publiczny lub ważny interes podatnika.

Decyzja ostateczna, ustalająca wysokość zobowiązania podatkowego na dany okres, może być zmieniona przez organ podatkowy, który ją wydał, jeżeli po jej doręczeniu nastąpiła zmiana okoliczności faktycznych mających wpływ na ustalenie wysokości zobowiązania a skutki wystąpienia tych okoliczności zostały uregulowane w przepisach prawa podatkowego obowiązujących w dniu wydania decyzji. Zmiana tego rodzaju decyzji ostatecznych może dotyczyć tylko okresu, za który ustalono wysokość zobowiązania podatkowego.

Art. 255 o.p daje organowi podatkowemu I instancji uprawnienie do uchylenia decyzji ostatecznej, jeżeli została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronię określonych czynności, a strona nie dopełniła ich w wyznaczonym terminie.

Odpowiedzialność organu podatkowego za szkody wynikłe z decyzji.

Stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji, która następnie została uchylona w wyniku wznowienie postępowania lub stwierdzono nieważność tej decyzji; szkoda została poniesiona wskutek uchylenia decyzji w wyniku wznowienia postępowania lub stwierdzenia nieważności lub nie można było tych decyzji uchylić czy też stwierdzić ich nieważności z powodu upływu określonych terminów - służy odszkodowani za poniesioną rzeczywistą szkodę, chyba, że można stronie przypisać winę. Przepisy art.. 260 i 261 o.p. stanowią samodzielną i wyłączną podstawę odpowiedzialności Skarbu Państwa i jednostki samorządu terytorialnego za szkodę wywołaną wadliwą decyzją.

Przymusowe wykonanie zobowiązań podatkowych.

Istota postępowania przymusowego.

W celu wykonania zobowiązań podatkowych możliwe jest stosowanie środków egzekucyjnych, mających doprowadzić dłużnika podatkowego do przymusowego spełnienia swego zobowiązania lub środków karnych, które poprzez wyrządzenie dolegliwości dłużnikowi podatkowemu, mają na względzie przede wszystkim cele prewencyjne, zapobieganie w przyszłości uchylaniu się od ciężaru podatkowego.

Zobowiązania podatkowe są świadczeniami nieekwiwalentnymi oraz świadczeniami bezzwrotnymi.

Zasady postępowania egzekucyjnego.

Zasada celowości postępowania egzekucyjnego wynika z licznych postanowień ustawy. Jej istota polega na tym, że celem postępowania egzekucyjnego nie jest wyrządzanie dolegliwości zobowiązanemu, lecz ma prowadzić bezpośrednio do wykonania obowiązku np. podatkowego. To właśnie odróżnia postępowanie egzekucyjne od postępowań typu karnego.

Zasada zastosowania najmniej uciążliwego środka ma swoje uzasadnienie tetyczne. Zasada ta niejako dopełnia zakres zastosowania zasady celowości, gdyż nakazuje organom egzekucyjnym szukania sposobu wykonania długu podatkowego uwzględniając interes podmiotu zobowiązanego.

Zasada niezbędności zgodnie z tą zasadą nie wolno stosować środków przymusu, gdy obowiązek stał się bezprzedmiotowy albo zobowiązanie podatkowe zostało już wykonane. W takich sytuacjach nie powinno się prowadzić postępowania egzekucyjnego, a postępowanie wszczęte należy umorzyć.

Zasada stosowania środków egzekucyjnych przewidzianych tylko w ustawie.

Zasada poszanowania minimum egzystencji chodzi o to, by w drodze przymusowego wykonywania zobowiązań pieniężnych nie zabierać zobowiązanym tych dóbr i wartości, które są im niezbędne do życia czy prowadzenia działalności gospodarczej.

Zasada zagrożenia według tej zasady egzekucja może być wszczęta dopiero wtedy, gdy wierzyciel uprzednio przesłał zobowiązanemu pisemne upomnienie, zawierające wezwanie do wykonania np. zobowiązania podatkowego z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego.

Zasada obowiązku prowadzenia egzekucji oznacza, że w sprawach zobowiązań podatkowych organ podatkowy I instancji - jako wierzyciel nie może kierować się własnym uznaniem, czy wszczyna postępowanie przymusowe, lecz ciąży na nim taki obowiązek.

Podmioty postępowania przymusowego.

Podmiot, który prowadzi postępowanie przymusowe jest w ustawie określany jako organ egzekucyjny. Organ ten działa na wniosek wierzyciela tj. podmiotu uprawnionego do żądania wykonania w drodze egzekucji administracyjnej obowiązków podlegających tej egzekucji. Podmiot, na którym ciąży obowiązek nazywany jest zobowiązanym.

Funkcję organu egzekucyjnego pełnią różne organy władzy publicznej, w zależności od rodzaju egzekwowanego obowiązku.

Różne ustawy podatkowe mogą wprowadzać wyjątki od zasady, iż organem egzekucyjnym w zakresie należności pieniężnych jest zawsze urząd skarbowy.

Zasadnicze zadania urzędu skarbowego i przewodniczącego zarządu gminy, jako organu egzekucyjnego to m.in.: wystawianie tytułów wykonawczych w zakresie podatków i innych należności państwowych albo samorządowych; badanie dopuszczalności egzekucji administracyjnej; wykonywanie szeregu czynności technicznych związanych z przymusowym dochodzeniem zaległości podatkowych. Postępowanie egzekucyjne w zakresie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych prowadzą działy egzekucyjne urzędów skarbowych, funkcjonujące jako zakłady budżetowe. Pracą działu egzekucyjnego urzędu skarbowego kieruje komornik skarbowy. Poborcy skarbowi wykonują natomiast czynności egzekucyjne u zobowiązanych na podstawie przydzielonych im do załatwienia tytułów wykonawczych. Do zakresu czynności poborcy skarbowego należy w szczególności pobieranie od zobowiązanych w ich lokalu egzekwowanych należności, dokonywanie zajęć, zwózek i sprzedaż egzekucyjnych oraz spisywanie dla celów postępowania egzekucyjnego protokołów o stanie majątkowym zobowiązanego.

Nadzór nad egzekucją administracyjną zobowiązań podatkowych sprawują organy wyższego stopnia, którymi w tych sprawach będą właściwe izby skarbowe, Prezes Głównego Urzędu Ceł oraz właściwe samorządowe kolegia odwoławcze,

Wierzycielem podatkowym w postępowaniu przymusowym jest ten, kto żąda wykonania w drodze egzekucji administracyjnej obowiązków podlegających tej egzekucji. W postępowaniu egzekucyjnym w administracji wierzycielem w zakresie zobowiązań podatkowych w zasadzie może być urząd skarbowy i organ samorządu terytorialnego. Wyjątkowo wierzycielami mogą być inne państwowe jednostki organizacyjne, na rzecz których taki obowiązek ma być dokonany.

Zobowiązanego w doktrynie określa się najczęściej jako podmiot, który ma prawny obowiązek wykonania aktu administracyjnego lub innego przepisu prawnego, jeżeli podlega on egzekucji administracyjnej.

W postępowaniu egzekucyjnym uczestniczyć mogą ponadto prokurator, organizacja społeczna oraz RPO

Przebieg postępowania egzekucyjnego w sprawach zobowiązań podatkowych.

Czynności procesowe.

Podstawę wszczęcia i prowadzenia egzekucji stanowi tytuł wykonawczy wystawiony przez wierzyciela podatkowego, którego należności podlegają egzekucji w trybie administracyjnym. Egzekucję wszczyna się z urzędu na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przez naczelnika urzędu skarbowego, przewodniczącego zarządu gminy lub dyrektora urzędu celnego.

Organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym.

Zgodnie z przepisami instrukcyjnymi - postępowanie egzekucyjne w sprawie zobowiązań podatkowych winno być zakończone w ciągu 3 miesięcy od daty otrzymania tytułu wykonawczego. W uzasadnionych wypadkach postępowanie egzekucyjne może być przedłużone do 6 miesięcy, a wyjątkowo w sprawach większych zaległości do 12 miesięcy.

Środki zaskarżenia.

Charakterystycznym środkiem zaskarżenia dla postępowania egzekucyjnego jest instytucja prawna zarzutu. Pewne jego cechy, a w szczególności możliwość doprowadzenia w wyniku wniesienia tego środka do umorzenia postępowania egzekucyjnego, a także wydania rozstrzygnięcia korzystniejszego dla zobowiązania powodują, iż pełni on w postępowaniu egzekucyjnym podobną rolę, jak odwołanie w podatkowym postępowaniu orzekającym.

7 - dniowy termin do wniesienia zarzutów ma charakter terminu zawitego, a więc jego niezachowania powoduje nieskuteczność wniesionych zarzutów.

Podstawą zarzutów przeciw prowadzeniu egzekucji należności podatkowych może być m.in.: wykonanie, umorzenie, przedawnienie wygaśnięcie albo brak wymagalności obowiązku z innego powodu.

Wniesienie przez zobowiązanego zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego nie wstrzymuje czynności egzekucyjnych.

Termin do wniesienia zażalenia wynosi 7 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia.

Specyficznym, odformalizowanym środkiem prawnym czynności organu egzekucyjnego i poborcy skarbowego oraz przewlekłość postępowania egzekucyjnego jest skarga na czynność egzekucyjne. Jest to środek prawny kontroli egzekucyjnych zbliżony swym charakterem do skargi na czynności komornika. Skarga ta przysługuje każdemu podmiotowi, który uważa, że czynność egzekucyjna narusza jego prawa.

Środkiem ochrony prawnej osób trzecich przed pomyłkowym zajęciem w trakcie egzekucji ich rzeczy lub innych praw majątkowych jest przewidziany w art. 38-44 u.p.e.a - wniosek o wyłączenie prawa do rzeczy lub prawa majątkowego spod egzekucji. Osobie trzeciej, która rości sobie prawa do rzeczy lub prawa majątkowego, z którego prowadzi się egzekucję zobowiązań podatkowych, przysługuje uprawnienie wystąpienia do organu egzekucyjnego z żądaniem ich wyłączenia spod egzekucji. Termin z głoszenia wniosku o wyłączenia rzeczy lub prawa spod egzekucji wynosi 14 dni od uzyskania przez osobę trzecie wiadomości o czynności egzekucyjnej. Organ egzekucyjny obowiązany jest rozpoznać żądanie i wydać postanowienie w kwestii wyłączenia w terminie 14 dni od zgłoszenia żądania.

Środkiem ochrony sądowej w postępowaniu egzekucyjnym jest również tzw. powództwo przeciw egzekucyjnego.

Legitymację do złożenia skargi do sądu administracyjnego na postanowienia organów egzekucyjnych mają zobowiązania oraz wierzyciele podatkowi nie będący jednocześnie organem egzekucyjnym.

Zawieszenie i umorzenie postępowania egzekucyjnego.

W toku prowadzonego postępowania przymusowego, zmierzającego do wyegzekwowania zobowiązań podatkowych mogą się pojawić określone przeszkody w prowadzeniu egzekucji. W przypadku pojawienia się przeszkód trwałych organ egzekucyjny winien podjąć postanowienie o umorzeniu postępowania.

Postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego wydaje organ egzekucyjny na żądanie stron lub z urzędu.

Wstrzymanie postępowanie egzekucyjnego.

Organom sprawującym nadzór nad organami egzekucyjnymi przysługuje, w szczególnie uzasadnionych wypadkach, prawo wstrzymania na czas określony czynności egzekucyjnych podległych im organów. O wstrzymaniu czynności egzekucyjnych organ egzekucyjny rozstrzyga na wniosek zobowiązanego lub z urzędu w formie postanowienia, na które zobowiązanemu i wierzycielowi podatkowemu służy zażalenie.

Na koszty egzekucyjne składają się opłaty za czynności egzekucyjne i wydatki związane z postępowaniem egzekucyjnym. Koszty egzekucyjne obciążają zobowiązanego z wyjątkiem sytuacji, gdy zostały spowodowane niezgodnie z prawem wszczęciem lub jego prowadzeniem. Koszty mogą być przymusowo ścigane w trybie egzekucji świadczeń pieniężnych.

Opłaty za czynności egzekucyjne pobierane są przez organ egzekucyjny za takstatywnie określone czynności według stawek kwotowych i proporcjonalnych. Ponadto z tytułu zwrotu wydatków za wszystkie czynności związane ze stosowaniem środków egzekucyjnych, pobiera się z góry od zobowiązanego tzw. opłatę manipulacyjną, w wysokości 1% od kwoty egzekwowanych zaległości podatkowych, objętych każdym tytułem wykonawczym.

Wydatki egzekucyjne są związane z kosztami faktycznie poniesionymi przez organ egzekucyjny w związku z prowadzeniem egzekucji, a obciążającymi następnie zobowiązanego.

Wierzyciel nie będący organem egzekucyjnym jest obowiązany do uiszczenia opłaty od kwot ściągniętych egzekucyjnie, a także wpłaconych w wyniku zastosowania środków egzekucyjnych - w wysokości 5% owych kwot. Opłata ta jest swoistą zapłatą za skuteczność egzekucji zobowiązań podatkowych.

Możliwość umarzania w całości lub w części opłat egzekucyjnych. Organ egzekucyjny z tego uprawnienia może skorzystać w razie stwierdzenia nieściągalności od zobowiązanego lub zobowiązany wykaże, że nie jest w stanie ich ponieść bez znacznego uszczerbku dla sytuacji finansowej.

Środki egzekucji zobowiązań podatkowych.

W prawie polskim znana jest ponadto tzw. instytucja wyjawienia majątku, która prowadzić ma do uzyskania przez urząd skarbowy informacji od zobowiązanego co do stanu jego majątku, co w następstwie pozwala na skuteczne przeprowadzenie egzekucji należności pieniężnych wynikających z tytułu wykonawczego. Z wnioskiem takim do sądu powszechnego może wystąpić zarówno urząd skarbowy, jak i wierzyciel nie będący organem egzekucyjnym

Egzekucja z pieniędzy ma stosunkowo najczęściej miejsce w przypadku dochodzenia zobowiązań podatkowych. Polega ona na tym, że zobowiązany na wezwanie poborcy skarbowego uiszcza należną sumę zaległości, a poborca jako dowód jej uiszczenia wystawia tzw. pokwitowanie.

Egzekucja z wynagrodzenia za pracę jest jednym z najskuteczniejszych środków przymusowego wykonania zobowiązań podatkowych osób fizycznych i utrzymujących się z pracy.

Egzekucja ze świadczeń zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego dokonuje się podobnie jak z egzekucji za pracę.

Egzekucji natomiast z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych dokonuje się przez dwie czynności. Po pierwsze, przesłanie do banku, w którym zobowiązany ma rachunek, zawiadomienia o zajęciu wierzytelności pieniężnych zobowiązanego do wysokości egzekwowanej kwoty waz z kosztami egzekucyjnymi oraz wezwania, by bani bez zgody organu egzekucyjnego nie dokonywał z rachunku wypłat, a zajęte kwoty niezwłocznie przekazywał albo organowi egzekucyjnemu albo wierzycielowi na pokrycie należności. O wszelkich przeszkodach bank ma obowiązek zawiadamiać w ciągu 7 dni organ egzekucyjny.

Po drugie, organ egzekucyjny zawiadamia zobowiązanego o zajęcie jego wierzytelności z rachunku bankowego za pomocą odpisu tytułu wykonawczego i odpisu zawiadomienia o zajęciu skierowanego do banku wraz z zakazem podejmowania z rachunku bankowego jakichkolwiek kwot bez zgody organu egzekucyjnego. Zajęcie innych wierzytelności pieniężnych i innych praw majątkowych urząd skarbowy dokonuje przez wysłanie pisma według ustalonego wzoru do dłużnika zajętej wierzytelności lub innego prawa majątkowego.

Egzekucja z ruchomości polega na zajęciu ruchomości zobowiązanego oraz jej sprzedaży.

Postępowanie zabezpieczające w sprawach zobowiązań podatkowych.

Postępowanie zabezpieczające jest postępowaniem szczególnym. Jego zasadniczym celem jest ochrona interesów Skarbu Państwa czy też samorządu terytorialnego.

Zabezpieczenie może nastąpić wyłącznie na wniosek wierzyciela. Wierzyciel może z takim wnioskiem wystąpić, gdy brak zabezpieczenia mógłby utrudnić lub udaremnić egzekucję.

Aby dokonać zabezpieczenia np. zobowiązania podatkowego przed jego ustaleniem, ustawa o postępowaniu egzekucyjnym wymaga łącznego spełnienia dwóch przesłanek: istnienia uzasadnionej obawy utrudnienia lub udaremnienia egzekucji oraz upoważnienia do takiego działania przez specjalny przepis prawa. Takim przepisem jest art. 33 Ordynacji podatkowej, który zezwala z jednej strony na zabezpieczenie zobowiązania podatkowego na majątku podatnika przed terminem płatności podatku.

Samo Zabezpieczenie należności dokonuje się w drodze postanowienia wydanego przez organ egzekucyjny, który określa obowiązek, którego zabezpieczenie dotyczy oraz sposób i zakres ubezpieczenia. Decyzję oraz postanowienie o zabezpieczeniu doręcza się zobowiązanemu równocześnie z wykonaniem czynności zabezpieczających. Na postanowienie o zabezpieczeniu służy, w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia, prawo zgłoszenia zarzutów do organu egzekucyjnego, a na postanowienie tego organu uznającego zarzuty za nieuzasadnione, prawo wniesienia zażalenia.

Sądowa kontrola orzeczeń w sprawach podatkowych przez Naczelny Sąd Administracyjny.

Tryb sądowej kontroli spraw podatkowych.

Legitymacja do złożenia skargi sądowej.

Uprawnionym do wniesienia skargi jest przede wszystkim każdy, kto ma w tym interes prawny. Interes prawny podmiotu wnoszącego skargę do sądu przejawia się w tym, że działa on bezpośrednio we własnym imieniu i ma roszczenie o przyznanie lub zwolnienie z nałożonego obowiązku.

Legitymację do wniesienia skargi w sprawach podatkowych posiada również prokurator, RPO oraz organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób.

Wymogi formalne skargi sądowej.

Skargę wnosi się bezpośrednio do sądu i to w zawitym 30 dniowym terminie od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie, a winnych przypadkach w terminie 30 dni, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o podjęciu aktu lub innej czynności organu uzasadniającej wniesienie skargi.

Prawo wniesienia skargi sądowej jest uwarunkowane uprzednim wyczerpaniem przez skarżącego środków odwoławczych, jeżeli przysługiwały one mu w postępowaniu przed organem podatkowym. Przez wyczerpanie środków odwoławczych ustawodawca nakazuje rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek odwoławczy przewidziany w której stronie nie przysługuje żaden środek odwoławczy przewidziany w ustawie.

Art., 36 ust. 1 ustawy o NSA nakazuje skarżącemu od wniesionej skargi uiścić wpis sądowy, który ma charakter wpisu stosunkowego, zależnego od wartości przedmiotu sporu albo wpisu stałego.

Stadia kontroli spraw podatkowych.

W postępowaniu ze skargą przed NSA można wyróżnić cztery zasadnicze stadia: przesłanie zaskarżonego aktu lub czynności organowi administracji w celu dokonania samokontroli, postępowanie wstępne, postępowanie rozpoznawcze i podjęcie orzeczenia.

Jedną z pierwszych czynności dokonywanych przez sąd po otrzymaniu skargi jest, przesłanie odpisu skargi organowi podatkowemu, którego działanie lub bezczynność zaskarżono i zobowiązanie go do udzielenia odpowiedzi na skargę w terminie 30 dni od dnia doręczenia odpisu skargi oraz nadesłania w tym terminie kat spawy. Zgodnie z zapisem art. 38 ust. 1 ustawy o NSA - organ podatkowy ma możliwość dokonania samokontroli swego roztryśnięcia.

Strony wzywa się do uiszczenia wpisu stosunkowego lub wpisu stałego od złożonej skargi na decyzje podatkowe. Wpis stosunkowy pobiera się w sprawach, w których przedmiot dotyczy należności pieniężnych albo praw majątkowych, jeżeli wartość tych praw została określona w postępowaniu administracyjnym lub jeżeli jest oczywista. Natomiast wpis stały pobiera się w pozostałych sprawach oraz w sprawach ze skargi na nie wydanie decyzji w terminie.

Strona, która dopuściła się uchybieniu terminu do wniesienia skargi - może jednocześnie za skargą wnosić o przywrócenie terminu do wniesienia skargi, uzasadniając to ważnymi powodami.

Wniesienie odwołania od decyzji organu podatkowego nie wstrzymuje jej wykonania, jednakże organ odwoławczy może wstrzymać wykonanie decyzji ze względu na szczególnie ważny interes strony.

Przewiduje się wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu lub czynności z mocy prawa w tej sytuacji, gdy organ podatkowy, który wydał akt, bądź dokonał czynności, nie przedstawił sądowi odpowiedzi na skargę wraz z aktami sprawy w terminie 30 dni od dnia doręczenia odpisu skargi.

Kolejną fazą postępowania przed NSA jest postępowanie rozpoznawcze, prowadzone przede wszystkim na rozprawie, która zasadniczo jest jawna. Celem tego postępowania jest merytoryczne rozstrzygnięcie zarzutów strony podniesionych w skardze.

Sąd nie jest związany granicami skargi, nie może jednak wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba, że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu. Powyższy przepis reguluje dwie zasadnicze kwestie. Po pierwsze, że sąd uprawniony jest do pełnego badania zgodności aktów finansowych z prawem, a więc nie tylko przepisami, których naruszenie zarzucono w skardze i wobec tego może on wydać orzeczenie innej treści niż to, o które wnosił skarżący. Po drugie wyraźnie w tym przepisie podkreśla się to, że sąd administracyjny powinien w swych orzeczeniach uwzględnić zakaz refermationis in peius, nie pogarszać sytuacji prawnej strony skarżącej na skutek wydanego orzeczenia.

NSA dokonuje oceny zgodności zaskarżonej decyzji podatkowej z prawem w świetle stanu faktycznego sprawy istniejącego w chwili jej wydania.

Pełnomocnikiem może być: adwokat lub rada prawny, a ponadto współuczestnik sporu, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni straony raz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia. Pełnomocnikiem osoby prawnej lub podmiotu gospodarczego może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego.

Regułą postępowania przed NSA jest, iż rozprawa odbywa się przy tzw. otwartych drzwiach, a zatem ma charakter rozprawy jawnej. Sąd rozpatruje sprawy zwykle w składzie trzech sędziów. Jeżeli w sprawie występują istotne wątpliwości prawne - skład orzekający może wystąpić do Prezesa NSA o rozpoznanie sprawy przez skład siedmiu sędziów lub o wyjaśnienie wątpliwości prawnych przez skład siedmiu sędziów, izbę lub połączone izby.

Wyrok rozstrzyga sprawę co do stwierdzenia naruszenia prawa i skutków prawnych tego naruszenia. Natomiast postanowienie wydaje się w razie odrzucenia skargi, umorzenia postępowania na posiedzeniu niejawnym lub na rozprawie oraz w celu rozstrzygnięcia innych kwestii procesowych związanych ze sprawą wynikających w toku postępowania sądowego.

Wyroki NSA, z uwagi na spełnienie żądań zawartych w skardze, można podzielić na uwzględniające skargę i nie uwzględniające jej.

Uzasadnienie orzeczenia sporządza się w instrukcyjnym terminie 30 dni od dnia ogłoszenia sentencji orzeczenia.

W razie stwierdzenia, że organ, którego działania lub bezczynności dotyczy orzeczenie sądu administracyjnego nie wykonał w całości lub w części tego orzeczenia, może orzec o wymierzeniu temu organowi kary grzywny. Grzywnę wymierza sąd według własnej oceny stopnia przewinienia organy w wysokości do dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw za ostatni miesiąc kwartału, poprzedzającego dzień wydania orzeczenia o ukaraniu grzywną, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów. Orzeczenie sądu o ukaraniu grzywną zapada na posiedzeniu niejawnym w formie postanowienia i podlega wykonaniu w drodze egzekucji sądowej, bez opatrywania go klauzulą wykonalności.

W przypadku nie wykonania orzeczeń sądu administracyjnego - NSA w danej sprawie uzyskuje uprawnienie refarmatoryjne.

Osobie, która poniosła szkodę majątkową na skutek niewykonania orzeczenia sądu administracyjnego - służy roszczenie o odszkodowanie.

Uprawnienie do wniesienia rewizji nadzwyczajnej w sprawach podatkowych przysługuje tylko takstatywnie wymienionym podmiotom, a mianowicie Ministrowi Sprawiedliwości, Prokuratorowi Generalnemu, Pierwszemu Prezesowi SN, Prezesowi NSA, RPO.

Legitymację do złożenia skargi o wznowienie postępowania mają strony postępowania przed NSA, w którym zapadło prawomocne orzeczenie. Skargę wnosi się w terminie jednego miesiąca liczonego od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia postępowania. Zasadniczo strona nie może wnieść skargi po upływie 5 lat.

Przestępstwa i wykroczenia podatkowe.

Przestępstwa skarbowe i wykroczenia.

Przestępstwo skarbowe to jest czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności.

Wykroczenie skarbowe to czyn zabroniony przed kodeks pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeśli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartości przedmiotu czynu nie przekracza wysokości najniższego miesięcznego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia.

W odniesieniu do wykroczeń skarbowych, kodeks rezygnuje z karalności takich form popełniania wykroczenia jak usiłowanie, podżeganie, pomocnictwo.

Przy czynie zabronionym /przestępstwa i wykroczenia skarbowe/ ocenia się: element winy, stopień społecznej szkodliwości czynu, umyślność czynu.

Z zasady nullum crimen sine culpa - wynika, że kara nie może być orzeczona bez winu sprawcy w czasie popełnienia czynu zabronionego. Przypisanie sprawcy winy oznacza, że może on ponieść karę za swój czyn. Dlatego:

• Sprawca musi być dojrzały

• Sprawca w chwili popełnienia czynu musi być poczytalny

Warunkiem uznania czynu zabronionego za przestępstwo bądź wykroczenie skarbowe jest stopień szkodliwości czynu. Musi być on wyższy niż znikomy.

Umyślność czynu zachodzi wówczas, gdy sprawca chce popełnić czyn zabroniony bądź przewidując jego popełnienie na to się godzi.

Ze względu na rodzaj ustawowego zagrożenia w sankcji określaną karą, wyróżnić można trzy rodzaje czynów zabronionych:

• Przestępstwa skarbowe zagrożone wyłącznie karą grzywny określoną w stawkach dziennych

• Przestępstwa skarbowe zagrożone sankcją alternatywno - kumulatywną, co oznacza następującą formułę prawną: czyn podlega karze grzywny albo karze pozbawienia wolności albo oby karom łącznie. Takie rozwiązanie sprawia, że sąd może dokonywać racjonalnego wyboru jednego z trzech wariantów kary.

• Wykroczenie zagrożone karą grzywny określonej kwotowo.

Zasady orzekania za przestępstwa i wykroczenie skarbowe.

Sąd orzekając o krze za popełnienie czynu zabronionego, bierze pod uwagę:

• Zasady humanitaryzmu i poszanowania godności człowieka

• Dolegliwość kary, która nie może przekraczać stopnia winy

• Stopień społecznej szkodliwości czynu

• Rodzaj i rozmiar wyrządzonej przestępstwem lub wykroczeniem skarbowym szkody

• Ciążący na sprawcy obowiązek finansowy naruszony przez działanie sprzeczne z prawem, motywy i sposób zachowania sprawcy

• Warunki i właściwości osobiste sprawy oraz jego sytuację materialną

• Okoliczność, czy sprawca zmierzał do naprawienia szkody

• Cele zapobiegawcze i wychowawcze kary

Zasada terytorialności.

Kodeks akcentuje, że zasada terytorialności jest pdostawą podległości polskiej ustawie przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych. Dlatego przepisy kodeksu stosuje się do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony na terytorium Polski, jak również na polskim statku wodnym lub powietrznym.

Reguły intertemporalne.

W kodeksie przyjęto zasadę bezpośredniego działania nowych przepisów co oznacza priorytet stosowania przepisów kodeksu.

Przestępstwa skarbowe - zagadnienia ogólne.

Kodeks wprowadza kompleksową konstrukcję prawną dotyczącą systemu środków penalnych za przestępstwa skarbowe, zaliczając do nich: kary, środki karne, środki zabezpieczające.

Kary.

Katalog kar ułożony jest według stopnia dolegliwości i rozpoczyna się od kary najłagodniejszej /kara grzywny/ a następnie poprzez karę ograniczenia wolności prowadzi do kary najsurowszej tj. do kary pozbawienia wolności.

W prawie karnym skarbowym kara grzywny jest sankcją podstawową.

Grzywna w stawkach dziennych stosowana jest w następujący sposób:

• Sąd wymierza liczbę stawek dziennych od 10 do 720, biorąc pod uwagę ciężar gatunkowy przestępstwa skarbowego oraz dyrektywy wymiaru kary

• Sąd określa wysokość jednej stawki dziennej, przy czym wysokość jednej stawki dziennej nie może być niższa niż jedna trzydziesta najniższego miesięcznego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności.

Do wymiaru kary ograniczenia wolności stosuje się następujące reguły:

• Jeżeli przestępstwo skarbowe jest zagrożone karą pozbawienia wolności, sąd może orzec zamiast niej karę ograniczenia wolności w szczególności jeżeli równocześnie taki środek karny

• Wymierzając karę ograniczenia wolności za przestępstwa skarbowe, w związku z którym nastąpiło uszczuplenie lub narażenie na uszczuplenie należności publicznoprawnej i należność ta nie została uiszczona, sąd określa także obowiązek jej uiszczenia przez skazanego w wyznaczonym terminie.

Co do kary pozbawienia wolności, to za przestępstwo skarbowe najkrócej 5 dni, najdłużej 3 lata.

Środki karne

Środkami karnymi, w ujęciu kodeksu, są:

• Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności

• Przepadek przedmiotów

• Ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów

• Przepadek osiągniętych korzyści majątkowych

• Podanie wyroku do publicznej wiadomości

• Pozbawienie praw publicznych

Środki zabezpieczające

Środki zabezpieczające, w ujęciu kodeksu, polegają na:

• Umieszczeniu w zakładzie zamkniętym

• Umieszczeniu w zakładzie psychiatrycznym

• Umieszczeniu w zakładzie karnym, w którym stosuje się środki lecznicze lub rehabilitacyjne

• Przepadku przedmiotów

Przedawnienie przestępstw.

1. Karalności przestępstwa skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat:

• 5 gdy czyn zagrożony jest karą pozbawienia wolności

• 3 gdy czyn jest zagrożony karą grzywny lub karą ograniczenia wolności

2. Inny termin przedawnienia karalności przestępstw skarbowych, polegających a narażeniu na uszczupleniu lub uszczupleniu należności publicznoprawnej. Następuje ono wraz z przedawnieniem tej należności. W tym przypadku czas popełnienia przestępstwa skarbowego ustala się z końcem roku, w którym upłynął termin płatności tej należności.

3. Jeżeli dokonanie przestępstwa skarbowego zależało od nastąpienie skreślonego w kodeksie skutku, bieg przedawnienia rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastąpił

4. Jeżeli w okresie płynącym dla przedawnienia danego przestępstwa skarbowego wszczęto postępowanie przeciwko sprawcy, karalności popełnionego przez niego przestępstwa z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu.

5. W razie uchylenia prawomocnego orzeczenia albo stwierdzenia jego nieważności, przedawnienie biegnie od dnia wydania orzeczenia w tym przedmiocie.

Kara

Poza karą grzywny nie ma innych kar za wykroczenie skarbowe. Jest to uznanie kary majątkowej za podstawową dolegliwość ekonomiczną stosowaną za wykroczenia skarbowe.

Grzywna jest określona kwotowo w granicach - od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości najniższego miesięcznego wynagrodzenia.

Niższe górne granice grzywny stosuje się w postępowaniach szczególnych. I tak:

• mandatem karnym można wymierzyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających podwójnej wysokości najniższego miesięcznego wynagrodzenia

• nakazem karnym można wymierzyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających dziesięciokrotnej wysokości najniższego miesięcznego wynagrodzenia.

Środki karne.

Do środków karnych za wykroczenia skarbowe kodeks zalicza:

• dobrowolne poddanie się odpowiedzialności

• przepadek przedmiotów

• ściągnięcie równowartości pieniężnej

• przepadku przedmiotów

Ustanie karalności.

Karalność wykroczenia skarbowego ustaje jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok. Zasady obliczania biegu przedawnienia wykroczenia skarbowego polegającego na uszczupleniu należności publicznoprawnej lub narażeniu na uszczuplenie są takie same jak przy postępowaniu skarbowym.

Jeżeli w okresie roku, od czasu popełnienia wykroczenia skarbowego, wszczęto postępowanie przeciwko sprawcy, karalność popełnionego przez niego wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od czasu jego popełnienia.

Zaniechanie ukarania sprawcy.

Kodeks wprowadza trzy instytucjonalne rozwiązania, które mają zastosowanie do obu kategorii czynów tj. Przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych, a dotyczą zaniechania ukarania sprawcy. Są to:

• czynny żal

• dobrowolne poddanie się odpowiedzialności

• odstąpienie od wymierzenia kary lub środka karnego.

Czynny żal.

Czynny żal w ujęciu kodeksu różnie się od tej samej instytucji pod rządami ustawy karnej skarbowej. Zmiany polegają na tym, że:

• łącznie potraktowano przestępstwa i wykroczenia skarbowe

• wyeliminowano nieście określenie momentu czasowego zawiadomienia o czynie zabronionym

Istota czynnego żalu sprowadza się do tego, że:

• nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu

• sprawca w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ musi zapłacić należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie popełnionym czynem zabronionym

• jeżeli czyn zabroniony nie polega na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie tej należności, natomiast orzeczenie przepadku przedmiotów jest obowiązkowe, sprawca powinien złożyć te przedmioty, a w razie niemożności ich złożenia - uiścić ich równowartość pieniężną

Zawiadomienie sprawcy o popełnieniu czynu zabronionego pozostaje bezskuteczne, jeżeli zostało złożone:

• w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego

• po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej

Instytucji czynnego żalu nie stosuje się wobec sprawcy, który:

• nakłonił inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego w celu skierowania przeciwko niej postępowania o ten czyn zabroniony

• zorganizował grupę lub związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego lub popełnienie wykroczeń skarbowych albo taką grupą lub związkiem kierował, chyba że zawiadomienia, dokonał ze wszystkim członkami grupy lub związku

Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności.

Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności stosuje się - co do zasady - w odniesieniu do przestępstw i wykroczeń skarbowych zagrożonych wyłącznie karą grzywny.

Wniosek sprawcy musi spełniać cztery warunki wskazane w kodeksie. I tako chodzi o to by:

• sprawca uiścił należność publicznoprawną, jeżeli czyn zabroniony polega na uszczupleniu lub na narażeniu na uszczuplenie tej należności

• sprawca uiścił kwotę odpowiadającą co najmniej najniższej karze grzywny grożącej za dany czyn zabroniony

• sprawca wyraził zgodę na przepadek przedmiotów co najmniej w takim zakresie, w jakim ten przepadek jest obowiązkowy, a w razie niemożności złożenia tych przedmiotów - uiścił ich równowartość pieniężną

• sprawca uiścił zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania

Rozstrzygnięcie sądu I instancji podlega zaskarżeniu. Sąd II instancji uchyla lub zmienia postanowienie tylko wtedy, gdy:

• sąd I instancji orzekła karę wyższą niż uiszczona przez sprawcę

• sąd I instancji orzekła przepadek przedmiotów lub uiszczenie ich równowartości w zakresie nie objętym zgodą sprawcy

Odstąpienie od wymierzenia kary lub środka karnego.

Sąd może odstąpić od wymierzenia kary:

• za przestępstwo skarbowe - zagrożone karą pozbawienia wolności lub karą łagodniejszą, gdy stopień społecznej szkodliwości popełnionego czynu nie jest znaczny

• za wykroczenia skarbowe - w wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie, biorąc pod uwagę charakter i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego, właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz jego zachowanie się po popełnieniu tego wykroczenia.

Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji.

Gdy chodzi o karę pozbawienia wolności to typowe ustawowe zagrożenie wynosi dwa lata i dotyczy:

• zatajenia prowadzenia na własny rachunek działalności podlegającej opodatkowaniu pod cudzym nazwiskiem, firmą lub nazwą

• oszustwa podatkowego

• wydania z zakładu produkcyjnego lub sprowadzenia z zagranicy wyrobów akcyzowych lub opakowań z tymi wyrobami bez ich oznaczenia znakami akcyzy

• umyślnego paserstwa akcyzowego

• niewypłacenia pobranego podatku na właściwy rachunek.

Zagrożenie karą pozbawienia wolności do roku wiąże się z czynami polegającymi ba:

• fałszerstwie materialnego znaku urzędowego mającego stwierdzić uiszczenie opłaty skarbowej

• fałszerstwie materialnego znaku akcyzy lub upoważnienia do odbioru banderol

• nielegalnym obrocie znakami akcyzy

• zaniechaniu poboru podatku albo pobraniu go w kwocie niższej od należnej.

Najwyższa kara pozbawienia wolności - trzy lata, dotyczy przestępstw uznanych za najbardziej szkodliwe. Są to przestępstwa związane z:

• niezgłoszeniem właściwemu organowi przedmiotu opodatkowania

• wyłudzeniem zwrotu podatku

• fałszerstwem materialnym znaków akcyzy lub upoważnienia do odbioru banderol

W przypadku grzywny, najczęściej stosuje się grzywnę do 720 stawek dziennych a następnie występuje grzywna do 240 stawek dziennych i 180 stawek dziennych. Rzadziej stosuje się grzywnę do 480 i 120 stawek dziennych.

Systematyka przestępstw i wykroczeń podatkowych.

Do pierwszej grupy zaliczyć trzeba te przestępstwa podatkowe i wykroczenia podatkowe, które dotyczą całkowitego lub częściowego uchylania się podatnika od opodatkowania. W tej grupie mieszczą się czyny zabronione dotyczące:

• niezgłoszenia właściwemu organowi przedmiotu opodatkowania

• oszustwa podatkowego

• uchylania się od uiszczenia należnej opłaty skarbowej

• użycia skasowanego znaku opłaty skarbowej

Z drugą grupą związane są czyny dotyczące stosowanych utrudnień w zakresie dokumentacji podatkowej mającej znaczenie dla określenia wymiaru podatku. Do tej grupy k.k.s. zalicza czyny zabronione dotyczące:

• nieprowadzenia ksiąg

• nieprzechowywania ksiąg

• wadliwego prowadzenia ksiąg

• sprzedaży z pominięciem kasy fiskalnej

Najliczniejszą grupę - trzecią, stanowią czyny zabronione związane ze stosowaniem podatku akcyzowego. Chodzi tu o:

• umyślne i nieumyślne paserstwo akcyzowe

• fałszerstwo znaków akcyzy lub upoważnień do odbioru banderol

• zbywanie lub przekazywanie w inny sposób znaków akcyzy osobie nie uprawnionej

• nabywanie lub przyjmowanie znaków akcyzy od osoby nieupoważnionej w celu użycia lub puszczenia w obieg

• nierozliczenia się terminie ze stanu znaków akcyzy

• nieprowadzenie ewidencji znaków akcyzy

Czwarta grupa, została wyróżniona z uwagi na odpowiedzialność pracowników zobowiązanych do przestrzegania przepisów podatkowych i to zarówno zatrudnionych w sektorze państwowym jak i prywatnym,. Czyny zabronione polegają tu przed wszystkim na:

• niewpłaceniu w terminie pobranego podatku

• zaniechaniu poboru podatku albo pobrania go w kwocie niższej od należnej

• naruszeniu przepisów o zasadach identyfikacji podatkowej

Piątą i ostatnią grupę tworzą te czyny zabronione, których nie da się zaklasyfikować do żadnej z czterech wymienionych grup. Inne czyny zabronione polegają na:

• narażeniu finansów publicznych na uszczupleniu poprzez nienależytą wypłatę

• udaremnianiu lub niezgodnemu z przeznaczeniem wykorzystania dotacji lub subwencji

• udaremnianiu lub utrudnieniu kontroli podatkowej lub skarbowej.

---