Środki ochrony

indywidualnej.

Odzież i obuwie robocze.

Środki higieny osobistej.

Zasady wyposażania

pracowników.

Podstawy prawne

• Dział dziesiąty, rozdział IX kodeksu pracy;

• Rozporządzenie MP i PS z dnia 26.09.1997r w

sprawie ogólnych przepisów bhp

(jedn. tekst: Dz.

U. z 2003r Nr 169, poz.1650 ze zm.);

• Rozporządzenie MGP i PS z dnia 31.03.2003r. w

sprawie zasadniczych wymagań dla środków
ochrony indywidualnej

(Dz. U. Nr 80, poz. 725 ze zm.).

Definicje

• Środki ochrony indywidualnej to

urządzenia lub

wyposażenie

przewidziane do noszenia lub trzymania

przez pracownika w celu ochrony przed jednym lub
wieloma zagrożeniami.

• Odzież i obuwie robocze chronią odzież własną

pracownika przed zabrudzeniem, zniszczeniem lub są
niezbędne ze względu na wymagania technologiczne,
sanitarne lub bhp.

Dyrektywa 89/686/EWG, która ma zastosowanie do
środków o przeznaczeniu zawodowym i
niezawodowym np. sport, rekreacja, zastosowanie
domowe.

Czynnik szkodliwy

Czynnik, którego działanie może prowadzić do

stopniowego pogorszenia stanu zdrowia

człowieka

Czynnik niebezpieczny

Czynnik, którego oddziaływanie może

prowadzić do urazu lub innego

natychmiastowego pogorszenia stanu zdrowia

człowieka (w tym zejścia śmiertelnego)

Zagrożenie:

Stan środowiska pracy mogący spowodować

wypadek lub chorobę, a także zachowanie

pracownika lub przełożonego oraz warunki lub

organizacja pracy mogące doprowadzić do

wypadku.

Znaczące zagrożenie:

mogące spowodować poważne i nieodwracalne

uszkodzenia zdrowia lub śmierć, występujące w

szczególności podczas wykonywania prac

szczególnie niebezpiecznych lub w sytuacjach

poważnych awarii.

(wg PN-N-18001:2004)

Definicje

G3/M3/4

Czynniki niebezpieczne i

szkodliwe

G3/M3/8

G3/M3/7

Psychofizyczne

Psychofizyczne

Biologiczne

Biologiczne

Chemiczne

Chemiczne

Fizyczne

Fizyczne

Systemy

Zarządzania BHP

Systemy

Zarządzania BHP

hałas

hałas

Wymagania

przepisów

Wymagania

przepisów

Czynniki

Środowiska pracy

Czynniki

Środowiska pracy

pyły

pyły

wibracja

wibracja

hałas

hałas

mikroklimat

mikroklimat

oświetlenie

oświetlenie

promieniowanie

promieniowanie

Rodzaje środków ochrony indywidualnej

• zespoły składające się z kilku urządzeń lub rodzajów

wyposażenia, które zostały ze sobą połączone celem
ochrony człowieka przed jednym lub wieloma
występującymi jednocześnie zagrożeniami, np.

sprzęt

ochrony układu oddechowego z wymuszonym przepływem
powietrza połączony z ochroną głowy i twarzy;

• urządzenia lub wyposażenie ochronne połączone rozłącznie

lub nierozłącznie z nieochronnym środkiem wyposażenia
indywidualnego, noszonym lub trzymanym przez
użytkownika w celu wykonywania określonych czynności,
np.

hełm ochronny z przymocowaną lampą.

• wymienne składniki środków ochrony indywidualnej, które

są istotne dla ich właściwego działania i stosowane
wyłącznie z takimi środkami, np.

filtry lub pochłaniacze

przeznaczone do połączenia z częścią twarzową sprzętu
ochrony układu oddechowego,

Obowiązki pracodawcy – 1

• Pracodawca

jest obowiązany

dostarczyć

pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony
indywidualnej zabezpieczające przed działaniem
niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników
występujących w środowisku pracy oraz

informować

go o sposobach posługiwania się tymi środkami.

• Pracodawca

nie może dopuścić

pracownika do pracy

bez środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i
obuwia roboczego, przewidzianych do stosowania na
danym stanowisku pracy.

Obowiązki pracodawcy – 2

Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze art.

237

6

– 237

10

kp

• Pracodawca

dostarcza

pracownikom

nieodpłatnie

środki

ochrony indywidualnej

spełniające wymagania dotyczące

oceny zgodności,

oraz odzież i obuwie robocze

spełniające

wymagania Polskich Norm.

Środki te i odzież są własnością

pracodawcy.

• Pracodawca może ustalić stanowiska pracy, na których

pracownicy, za ich zgodą, będą używać własnej odzieży i

obuwia roboczego spełniających wymagania BHP i

otrzymywać

ekwiwalent pieniężny

w wysokości ich

aktualnej ceny.

Stanowiska związane z bezpośrednią obsługą maszyn i

innych urządzeń technicznych, prace powodujące

intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia

środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi, albo

materiałami zakaźnymi wykluczają możliwość używania

własnej odzieży

Obowiązki pracodawcy – 3

• Pracodawca

zapewnia

przechowywanie środków ochrony

indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego, które w
procesie pracy uległy skażeniu środkami chemicznymi lub
zakaźnymi lub promieniotwórczymi,

wyłącznie w miejscu

przez niego wyznaczonym.

• Pracodawca

zapewnia

aby stosowane środki ochrony

indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały
właściwości ochronne i użytkowe, oraz zapewnia
ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie.

• Pracownik może wykonywać te czynności we własnym

zakresie i

otrzymywać za to ekwiwalent pieniężny

jeżeli odzież nie jest skażona środkami chemicznymi lub
promieniotwórczymi albo materiałem biologicznie
zakaźnym.

Obowiązki pracodawcy – 4

• Jeżeli odzież robocza lub ochronna może skazić inną odzież

praną jednocześnie lub jeżeli jest szczególnie zabrudzona,
a także gdy wymagają tego specjalne względy higieny
produkcji, w zakładzie pracy powinna być urządzona

pralnia

odzieży wyposażona w urządzenia mechaniczne;

• Przy pralni należy zapewnić możliwość

odpylania

dezynfekcji

i suszenia

odzieży i obuwia roboczego

oraz środków ochrony indywidualnej, a także naprawy
odzieży i obuwia roboczego;

• W zakładzie pracy, w którym odzież i obuwie robocze oraz

środki ochrony indywidualnej stosowane przez
pracowników są narażone na zanieczyszczenie
niebezpiecznymi substancjami lub preparatami
chemicznymi, należy stosować

urządzenia służące do

neutralizacji

tych substancji.

Obowiązki pracodawcy – 4

Pracodawca,

współdziałając ze związkami

zawodowymi i przedstawicielem

pracowników

(konsultacje),

ustala

rodzaje

środków ochrony indywidualnej oraz

odzieży i obuwia roboczego przysługujących

na stanowiskach pracy i przy wykonywaniu

pracy oraz

przewidywane okresy

użytkowania

odzieży i obuwia roboczego.

Tabela norm przydziału środków

indywidualnych odzieży i obuwia roboczego.

Przykładowa tabela

Stanowisko

pracy

Rodzaj środka

ochrony

indywidualnej,

odzieży i

obuwia

roboczego

Środki

ochrony – O
odzież i

obuwie

robocze – R

Okres

używania

Uwagi

aparatowy

Ubranie

ochronne

Obuwie robocze

O

R

Do utraty

cech

ochronnych
12 miesięcy

Zasady stosowania środków ochrony

indywidualnej – 1

Środki ochrony indywidualnej powinny być

stosowane w sytuacjach, kiedy nie można

uniknąć zagrożeń lub nie można ich

wystarczająco ograniczyć za pomocą

środków ochrony zbiorowej lub

odpowiedniej organizacji pracy.

Priorytety działalności profilaktycznej.

Zasady stosowania środków ochrony

indywidualnej – 2

Przed zakupem środków ochrony indywidualnej
pracodawca powinien ocenić, czy środki, które
zamierza zastosować będą skuteczne. Ocena
powinna obejmować:

 analizę i ocenę zagrożeń;
 określenie cech, jakie muszą posiadać środki

ochronne aby nie stanowiły ryzyka same z siebie;

 wybór najodpowiedniejszych z dostępnych na rynku.

Ocenę należy ponawiać w sytuacji wystąpienia zmian

któregokolwiek z jej elementów.

Zasady stosowania środków ochrony

indywidualnej – 3

Dostarczane pracownikom środki ochrony
indywidualnej powinny:

 być odpowiednie do istniejącego zagrożenia;
 nie powodować same z siebie zwiększonego

zagrożenia;

 uwzględniać warunki istniejące w miejscu pracy;
 uwzględniać wymagania ergonomii oraz stan zdrowia

pracownika;

 być odpowiednio dopasowane do użytkownika po

wykonaniu niezbędnej regulacji.

Zasady stosowania środków ochrony

indywidualnej – 4

• W przypadku występowania więcej niż jednego

zagrożenia i konieczności stosowania kilku

środków ochrony indywidualnej zastosowane środki

ochrony indywidualnej powinny dać się dopasować

względem siebie bez zmniejszenia ich właściwości

ochronnych.

• W zależności od stopnia zagrożenia, częstości

narażenia na zagrożenie, cech stanowiska pracy

i skuteczności działania środków, pracodawca

powinien określić warunki stosowania środków

ochrony indywidualnej, a w szczególności czas

i przypadki, w których powinny być używane

–

instrukcje.

Zasady stosowania środków ochrony

indywidualnej – 5

• Środki ochrony indywidualnej powinny być

przeznaczone

do osobistego

użytku.

• W wyjątkowych przypadkach dopuszcza się

stosowanie środka przez więcej niż jedną osobę, o ile
zastosowano

działania wykluczające

niepożądany

wpływ takiego użytkowania na zdrowie lub
higienę użytkowników.

Zasady stosowania środków ochrony

indywidualnej – 6

• Środki ochrony indywidualnej powinny być stosowane

zgodnie ze swoim przeznaczeniem, z wyłączeniem
szczególnych i wyjątkowych sytuacji, zgodnie

z instrukcją

przekazaną przez pracodawcę.

• Instrukcja powinna być zrozumiała dla pracowników i

określać sposoby używania środków ochrony
indywidualnej, ich kontroli i konserwacji.

• Przy ustalaniu środków ochrony indywidualnej niezbędnych

do stosowania przy określonych pracach –

tabela

norm przydziału –

pracodawca powinien uwzględniać

wskazania zawarte w

załączniku nr 2 do rozporządzenia

MP i PS z dnia 26.09.1997r w sprawie ogólnych przepisów
bhp

(jedn. tekst: Dz. U. z 2003r Nr 169, poz.1650);

Zasady stosowania środków ochrony

indywidualnej – 7

Załącznik zawiera 3 tabele będące materiałem pomocniczym
dla pracodawcy ustalającego normy przydziału
pracownikom środków ochrony indywidualnej w akcie prawa
zakładowego.

• Tabela nr 1 określa zagrożenia, przy których wymagane jest

stosowanie środków ochrony indywidualnej;

• Tabela nr 2 określa rodzaje prac, przy których wymagane jest

stosowanie środków ochrony indywidualnej i rodzaje środków,
jakie powinny być stosowane przy tych pracach.

• Tabela nr 3 wymienia rodzaje środków ochrony indywidualnej.

Dobór środków ochrony indywidualnej –

1

Dobór środków ochrony indywidualnej –

2

Środki higieny osobistej – obowiązki
pracodawcy

• Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom

odpowiednie urządzenia higieniczno – sanitarne oraz

dostarczyć niezbędne środki higieny osobistej,

a także

zapewnić środki do udzielania pierwszej pomocy w razie
wypadku –

art. 233 kodeksu pracy;

• Pracodawca jest obowiązany zapewnić dostarczanie

pracownikom środków higieny osobistej, których

ilość i

rodzaje powinny być dostosowane do rodzaju i stopnia
zanieczyszczenia ciała przy określonych pracach -

§ 115

rozporządzenia MP i PS z dnia 26.09.1997r w
sprawie ogólnych przepisów bhp

(jedn. tekst: Dz. U. z 2003r Nr

169, poz.1650 ze zm.);

• Zasady przydziału pracownikom środków higieny osobistej

ustala pracodawca, najczęściej w formie tabeli, biorąc pod
uwagę warunki pracy na stanowiskach pracy i konsultując
te zasady z pracownikami –

art. 237¹¹ª kodeksu pracy

Zaopatrzenie w wodę. Wymagania ogólne

– 1

Pracodawca

jest obowiązany

zapewnić

dostateczną ilość

wody zdatnej

do picia oraz do celów higieniczno-

sanitarnych, gospodarczych oraz przeciwpożarowych.

Ilości wody dla celów higienicznych / jeden dzień/ jednego
pracownika:

 120l

– przy pracy w kontakcie z substancjami szkodliwymi,

trującymi lub zakaźnymi lub silnie brudzącymi pyłami;

 90l

– przy pracach brudzących, wykonywanych w wysokich

temperaturach lub wymagających należytej higieny
procesów technologicznych, w tym

60l

w przypadku

korzystania z natrysków;

 30l

– przy pozostałych pracach.

Zaopatrzenie w wodę. Wymagania

ogólne – 2

• Miejsca czerpania wody zdatnej do picia powinny

znajdować się nie dalej niż

75m

od stanowisk pracy.

• Zbiorniki, przewody i miejsca czerpania wody

powinny być zabezpieczone przed zanieczyszczeniem
lub zakażeniem.

• Czerpanie wody ze zbiorników powinno się odbywać

wyłącznie z zaworów czerpalnych.

• Miejsce czerpania wody niezdatnej do picia powinny

być oznakowane zgodnie PN.