Skażenia środowiska
wynikające ze stosowania
środków ochrony roślin

ZSiO, IŚ, Wydział Górnictwa i Geoinżynierii, AGH

Pestycydy

Pestycydy – stosowane w rolnictwie, ogrodnictwie,

leśnictwie i sadownictwie, są to grupy związków

chemicznych pochodzenia naturalnego (roślinne)

i syntetycznego stosowanych do niszczenia

pasożytów człowieka, zwierząt hodowlanych

i roślin.

Używane są również do

zwalczania chorób roślin,

regulacji ich wzrostu i

usuwania chwastów.

Podział pestycydów w zależności od
kierunku zastosowania

I.

Zoocydy - środki do zwalczania szkodników zwierzęcych:

• Insektycydy - środki owadobójcze,
• Rodentycydy - środki gryzoniobójcze,

• Moluskocydy - środki ślimakobójcze,

• Nematocydy - środki nicieniobójcze,

• Larwicydy - środki larwobójcze,

• Aficydy - środki mszycobójcze,

• Akarycydy - środki roztoczobójcze,

• Owicydy - środki do niszczenia jaj

owadów i roztoczy.

– Fungicydy - środki grzybobójcze.
– Herbicydy - środki chwastobójcze.
– Regulatory wzrostu - środki stymulujące
lub hamujące procesy życiowe roślin:

• Defolianty - środki do odlistniania roślin,
• Desykanty - środki do wysuszania roślin,

• Defloranty - środki do usuwania nadmiernej ilości

kwiatów.

– Atraktanty - środki zwabiające.

– Repelenty - środki odstraszające.

Pestycydy

10 000 preparatów zawierających 450 związków.

Pestycydy są truciznami z natury i skutków działania.

•Insektycydy- chloropochodne organiczne (DDT, heptachlor),

fosforany organiczne (np. paration, malation), karbaminiany

(karbaryl, karbofuran),

•Herbicydy- kwasy fenoksyoctowe, toluidyny (trifluralin), triazyny

(atrazyna), fenylomoczniki (fenuron, isoproturon), dipirydyle

(dikwat), glicyny (fosforan glicyny), fenoksypropioniany (mecoprop),

karbaminiany, nitryle hydroksyarylowe

•Fungicydy

-Fungicydy nie działające na cały organizm: związki nieorganiczne i

metali ciężkich ditiokarbaminiany, ftalimidy.

-Fungicydy ogólnoustrojowe: antybiotyki, benzimidazole,

pirymidyny. 

Wady pestycydów

• Wysoka toksyczność i długi czas degradacji

• Niszczenie organizmów pożytecznych

• Akumulacja w środowisku, prowadząca do bioakumulacji

w tkankach roślin i zwierząt prowadząca do chorób i

mutacji

• Zasolenie i wymywanie nawozów

• Zanieczyszczenie gleby i wód

Pestycydy w środowisku

Pestycydy, po tym jak

zostaną użyte na rośliny, albo

na glebę, przechodzą cykl

przemian, fizycznych,

chemicznych i biologicznych i

zanieczyszczają glebę, wody

a wraz z nimi, zostają

przeniesione do tkanek

roślinnych i zwierzęcych a

nawet ludzkich.

Obecnie mamy wystarczająco

dużo dowodów na to, że

cząsteczki wielu pestycydów

a szczególnie pestycydy

chlorowe, pozostają w

glebie i wodzie przez lata

albo dziesięciolecia,
a ich stężenie w bardzo małych ilościach w wodzie (trzecia

milionowa), mogą być zwielokrotnione biologicznie 105-107 razy

w tkankach bezkręgowców, ryb, ptaków, i ssaków a ostateczne

stężenie osiąga milionowe ilości (ppm) u zwierząt.

Pestycydy w środowisku

Innym problemem wynikającym ze stosowania pestycydów na glebę, jest fakt, że

bardzo często blokują zmianę upraw na wiele lat i stwarzają problemy związane z

toksycznymi pozostałościami w produktach rolnych. Zatrucie gleby pestycydami

zaszło tak daleko, że nawet, jeśli ich stosowanie zostało zarzucone, znaleziono

gleby, które zawierają powyżej 2 kg

DDT na 0,1 ha, nawet wiele lat po

jego ostatnim zastosowaniu. Ponadto

ich stosowanie prowadzi do

obniżenia aktywności biologicznej

mikroorganizmów glebowych, co

ostatecznie prowadzi do degradacji

gleby przez obniżenie jej żyzności.

Skutki stosowania pestycydów

Wpływ stosowania pestycydów na ekosystemy biologiczne
zniknięcie zaledwie jednego organizmu z ekosystemu prowadzi do
zupełnej zmiany jego charakteru i destabilizacji jego równowagi

Obniżenie ilości dostępnego pokarmu

walka z wrogiem biologicznym w uprawach zmniejsza ilość
pożywienia dla innych organizmów, które ginąc z powodu pokarmu
obniżają ilość swoich konsumentów itd..

Obniżenie ilości konkurentów
walka przeciwko chwastom dwuliściennym w uprawach zboża
dała szansę rozwojowi chwastom jednoliściennym, które są dużo
trudniejsze do wyeliminowania

Obniżenie ilości wrogów biologicznych
stosowanie pyrethrynoidów w uprawach bawełny do walki z
motylami, które sa jednocześnie biologicznymi wrogami m.in.
roztoczy, więc gdy znikają, następuje niekontrolowany rozwój
roztoczy w uprawach bawełny

Skutki stosowania pestycydów

Obniżenie bioróżnorodności w bio-społecznościach
wytępienie gatunków na uprawnych obszarach, jak również na
terenach przylegających i granicznych np. zmiany w wyglądzie
lasów w Wietnamie po zastosowaniu dużych ilości pestycydów przez
amerykańskie wojska

Konsekwencje sukcesji gatunków
niszczą też owady zapylające, co prowadzi do obniżenia plonów
wykorzystanie pestycydów powoduje pojawienie się opornych
klonów (obecnie mamy >450 gatunków opornych na wiele
pestycydów owadów)

Najważniejsze efekty działania
pestycydów na zdrowie ludzi:

• upośledzenie centralnego układu nerwowego
• dermatozy, oparzenia i inne choroby skórne
• choroby żołądka i zatrucia
• osłabienie, zawroty głowy, paraliż stóp
• upośledzenie układu oddechowego
• zmiany operacyjne wątroby i nerek
• nagromadzenie się metabolitów toksyn
• działanie mutagenne i nowotworowe
• nowotwory (prostaty, żołądka, przełyku, płuc, ust, skóry, układu

oddechowego i limfy - białaczka)

• zahamowanie wielu działań biologicznych ciała
• współdziałanie z paleniem i napojami alkoholowymi

Dziękuję za uwagę!