1

M I N I S T E R S T W O O B R O N Y N A R O D O W E J

M I N I S T E R S T W O O B R O N Y N A R O D O W E J

DEPARTAMENT WYCHOWANIA I PROMOCJI OBRONNOŚCI

DEPARTAMENT WYCHOWANIA I PROMOCJI OBRONNOŚCI

PODSTAWY SYSTEMU KSZTAŁTOWANIA

PODSTAWY SYSTEMU KSZTAŁTOWANIA

DYSCYPLINY WOJSKOWEJ W RESORCIE

DYSCYPLINY WOJSKOWEJ W RESORCIE

OBRONY NARODOWEJ

OBRONY NARODOWEJ

Opracował:

SZEF ODDZIAŁU

DYSCYPLINY WOJSKOWEJ

płk Stanisław PIWOWAR

Opracował:

SZEF ODDZIAŁU

DYSCYPLINY WOJSKOWEJ

płk Stanisław PIWOWAR

2

prawo

przełożeni

podwładni

MIEJSCE KSZTAŁTOWANIA DYSCYPLINY

WOJSKOWEJ

W SYSTEMIE WYCHOWANIA

WOJSKOWEGO

Cele, treści, zasady, formy, metody

Wychowankowie

Wychowawcy

3

POSTAWA ŻOŁNIERSKA

POSTAWA ŻOŁNIERSKA

MIEJSCE ZDYSCYPLINOWANIA

WŚRÓD ELEMENTÓW POSTAWY

ŻOŁNIERSKIEJ

patriotyczno-

obywatelska

zawodowo-

wojskowa

moralno-

bojowa

zdyscyplinowania

4

SCHEMAT SYSTEMU

KSZTAŁTOWANIA

DYSCYPLINY WOJSKOWEJ

SYSTEM KSZTAŁTOWANIA DYSCYPLINY WOJSKOWEJ

PODSYSTEM CELÓW

I ZADAŃ („PRAWO”)

PODSYSTEM DZIEDZIN,

FORM I METOD

PODSYSTEM

PODMIOTÓW

DOWODZENIA

I WYCHOWANIA

(„PRZEŁOŻENI”)

PODSYSTEM

„PODWŁADNYCH”

PODSYSTEM
WARUNKÓW

I SYTUACJI

SŁUŻBY

PODSYSTEM

SPRZĘŻEŃ

I INFORMACJI

MIĘDZY

ELEMENTAMI

SYSTEMU

5

Wdrożeniowa – poprzez mechanizmy
dyscypliny następuje przystosowanie do
warunków życia wojskowego

Korektywna – pobudzanie za zasługi

i interwencja w przypadkach naruszania prawa

i uchylania się od wykonywania obowiązków

FUNKCJE DYSCYPLINY WOJSKOWEJ

Integratywna – poprzez dyscyplinę

następuje zespolenie żołnierzy w zwarte

struktury

Stymulatywna – poziom zdyscyplinowania
grupy jest determinacją morale oraz
skuteczności organizacji wojskowej

6

MECHANIZM KSZTAŁOWANIA I

UTRZYMANIA DYSCYPLINY

WOJSKOWEJ

świadomość

przymus

dyscyplina

zewnętrzna

dyscyplina

świadoma

7

DEFINICJE DYSCYPLINY WOJSKOWEJ

według literatury przedmiotu:

Dyscyplina – (łac. disciplina – wiedza, nauczanie, porządek).

„Względnie trwałe podporządkowanie własnego zachowania

określonym wymogom wytyczającym takie lub inne rodzaje

postępowania”

C. Czapów

„Prawo stosowane przez przełożonych zgodnie z potrzebami

oraz przestrzegane przez podwładnych zgodnie z jego literą”

L. Kanarski

„Osiągnięte

w

wyniku

oddziaływania

wychowawczego

(przymusu) podporządkowanie, karność i posłuch podwładnych
prawu oraz normom życia służbowego, a także rozkazom
i decyzjom przełożonych”

S. Jarmoszko

8

DEFINICJE DYSCYPLINY WOJSKOWEJ

Według ustawy o dyscyplinie wojskowej
„Przestrzeganie przepisów prawa dotyczących
służby wojskowej lub innych przepisów prawa
przewidujących odpowiedzialność dyscyplinarną
na zasadach i w trybie określonych w ustawie
oraz wykonywanie rozkazów i decyzji
wydanych w sprawach służbowych”

art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 4 września 1997 r.
o dyscyplinie wojskowej.

9

ZNACZENIE DYSCYPLINY WOJSKOWEJ

- przepisy prawa dotyczące służby wojskowej,

- rozkazy decyzje, wytyczne, komendy itp. wydawane przez

przełożonych;

- nastawienie psychiczne i stan świadomości podporządkowania

wymogom prawa i wymaganiom przełożonym;

- faktyczny stan przymusu, niezależny od indywidualnego

nastawienia;

- stosowanie przepisów prawa dotyczących dyscypliny;

- zgodne z prawem, nienaganne zachowanie się w stosunku

do przełożonych, podwładnych i otoczenia.

10

ISTOTA DYSCYPLINY WOJSKOWEJ

PRAWO

PRZEŁOŻONY

PODWŁADNY

po

dp

orz

ąd

ko

wa

nie

pod

por

ząd

kow

anie

sto

sow

anie

sto

so

wa

nie

egzekwowanie

posłuch

11

Przepisy

dyscyplin

arne

Prawo karne i

karne

procesowe

Przepisy

porządk

owe

Przepisy

pozakodek

sowe

PRZEPISY PRAWA DOTYCZACE

DYSCYPLINY WOJSKOWEJ

12

REFORMA WOJSKOWYCH PRZEPISÓW

DYSCYPLINARNYCH W RAMACH

KODYFIKACJI PRAWA WOJSKOWEGO

Ustawa

o

obronności

Ustawa

o służbie

wojskowej

USTAWA
O
ŻANDARMERII
WOJSKOWEJ
…

USTAWA

O SŁUŻBIE

WOJSKOWEJ

ŻOŁNIERZY

ZAWODOWYCH

13

NARUSZENIA PRAWA MIESZCZĄCE

SIĘ

W POJĘCIU DYSCYPLINA WOJSKOWA

PRZESTĘPSTWA

WYKROCZENIA

PRZEWINIENIA

przestępstwa z

części wojskowej
Kodeksu karnego

czyny zabronione

zagrożone karą

porządkową lub

pieniężną lub za

popełnienie których

właściwy organ

wystąpił do dowódcy z

wnioskiem o ukaranie

dyscyplinarne

naruszenia prawa

dotyczącego służby

wojskowej nie

będące

przestępstwami ani

wykroczeniami

przestępstwa za

popełnienie

których sąd

wnioskuje do

dowódcy o

rozpatrzenie lub

ukaranie

dyscyplinarne

wykroczenia za

popełnienie których

sąd lub prokurator

wnioskuje do dowódcy

o rozpatrzenie lub

ukaranie dyscyplinarne

niewykonanie lub

niezgodne z treścią

wykonanie decyzji

w sprawach

służbowych

inne przestępstwa

popełnione w

czasie lub w

związku z

pełnieniem sł.

wojsk. oraz na

terenie wojskowym

wykroczenia

popełnione w czasie

lub w związku z

pełnieniem sł. wojsk.

oraz na terenie

wojskowym

14

WYBRANE DETERMINANTY CELÓW

I ZADAŃ DO KSZTAŁTOWANIA

ZDYSCYPLINOWANIA ŻOŁNIERZY

Konsekwencje globalnych zagrożeń dla obronności państwa

Determinanty przynależności do organizacji

międzynarodowych: ONZ, NATO, UE oraz zobowiązań

sojuszniczych na rodzaj i charakter wykonywanych zadań

przez siły zbrojne,

Odideologizowanie treści, apartyjność, podporządkowanie

cywilnemu zwierzchnictwu

Wzrost społecznych wymagań wobec wojska

Przemiany strukturalno-funkcjonalne, organizacyjne,

materiałowo-techniczne, prawne, personalne itd.

15

DOKUMENTY NORMATYWNE

WYTYCZAJĄCE ZADANIA DO

KSZTAŁTOWANIA DYSCYPLINY

WOJSKOWEJ

Dyrektywa Szefa Sztabu Generalnego WP

do działalności Sił Zbrojnych RP na kolejny rok

Wytyczne Podsekretarza Stanu w MON (właściwego

w zakresie spraw społecznych …) do działalności

wychowawczej i promocji obronności na kolejny rok

Plan dostosowania oddziaływań wychowawczych

do nowych zadań SZ RP na lata 2007-2012

Program rozwoju Sił Zbrojnych RP w latach 2007-2012

Strategia Wojskowa Rzeczypospolitej Polskiej

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego

Doktryna Szkolenia Sił Zbrojnych RP

16

DOKUMENTY NORMATYWNE

DOTYCZĄCE WYBRANYCH FORM I

METOD KSZTAŁTOWANIA

DYSCYPLINY WOJSKOWEJ

decyzja Nr 101/MON z dnia 6 marca 2007 r. w sprawie
oceniania dyscypliny wojskowej

decyzja Nr 530/MON z dnia 19 grudnia 2006 r. w sprawie
komisji kwalifikującej kandydatów do wyrażenia uznania
przez Ministra Obrony Narodowej

decyzja Nr 177/MON z dnia 14 czerwca 2005 r. w sprawie
umacniania dyscypliny wojskowej oraz przeciwdziałania
patologiom w wojsku (cz.II i III)

17

Podporządkowane struktury organizacyjne i jednostki wojskowe (PKW)

Podporządkowane struktury organizacyjne i jednostki wojskowe (PKW)

MINISTER OBRONY NARODOWEJ

PODSEKRETARZ STANU

KIEROWANIE PROCESEM

KSZTAŁTOWANIA DYSCYPLINY

WOJSKOWEJ W RESORCIE ON

SZEF SZTABU

GENERALNEGO WP

DOWÓDCY

RSZ (IWsp SZ,

DGW, IWSZ, ŻW)

Działalność wychowawcza i promocja obronności

DYSCYPLINA I PROFILAKTYKA

• programowanie kierunków

• inicjatywa legislacyjna

• profilaktyka wychowawcza

• organizacja wyróżniania przez Ministra Obrony Narodowej

• tworzenie warunków do wyróżniania i reagowania dyscyplinarnego w SZ RP

• obsługa Ministra Obrony Narodowej, jako przełożonego dyscyplinarnego

Pozostali czł.

Kierownictwa MON

DOWÓDCY

JW. bezp.

podl. MON

18

DOWÓDZTWA RSZ, DO, DGW, IWspSZ i jedn. podl. MON i SG WP

DOWÓDZTWA RSZ, DO, DGW, IWspSZ i jedn. podl. MON i SG WP

MINISTER OBRONY NARODOWEJ

DEPARTAMENT SĄDÓW

WOJSKOWYCH

MINISTERSTWA

SPRAWIEDLIWOŚCI

DEPARTAMENT SĄDÓW

WOJSKOWYCH

MINISTERSTWA

SPRAWIEDLIWOŚCI

PODSEKRETARZ STANU właściwy w zakresie

spraw społecznych i profesjonalizacji

KG ŻANDARMERII

WOJSKOWEJ

KG ŻANDARMERII

WOJSKOWEJ

•

prewencja

• ściganie sprawców

• inicjatywa legislacyjna

• szkolenie i profilaktyka

• kontrola i nadzór

NACZELNA

PROKURATURA

WOJSKOWA

NACZELNA

PROKURATURA

WOJSKOWA

Oddział Dyscypliny

Wojskowej

•

ocenianie dyscypliny

• określanie kierunków i zadań

• inicjatywa legislacyjna

• profilaktyka dyscyplinarna

• organizacja wyróżniania

przez Ministra ON

• szkolenia

• kontrola i nadzór

Oddział Społecznych

Problemów Służby

•

profilaktyka uzależnień

• psychoprofilaktyka

• informowanie o nastrojach

• Telefon Zaufania

• inicjatywa legislacyjna

• szkolenia

• kontrola i nadzór

DEPARTAMENT WYCHOWANIA I PROMOCJI OBRONNOŚCI

INSTYTUCJE UCZESTNICZĄCE W KIEROWANIU

PROCESEM KSZTAŁTOWANIA DYSCYPLINY W SZ RP

19

ORGANY OCHRONY PORZĄDKU

PRAWNEGO

W RESORCIE OBRONY NARODOWEJ

ŻANDARMERIA

WOJSKOWA

- Komenda Główna ŻW
- 3 Oddziały Specjalne
-10 Oddziałów ŻW
- 2 Wydziały i 45

Placówek ŻW

ŻANDARMERIA

WOJSKOWA

- Komenda Główna ŻW
- 3 Oddziały Specjalne
-10 Oddziałów ŻW
- 2 Wydziały i 45

Placówek ŻW

WOJSKOWE

ORGANY

PORZĄDKOWE

WOJSKOWE

ORGANY

PORZĄDKOWE

OBSŁUGA

PRAWNA

OBSŁUGA

PRAWNA

SĄDOWNICTWO

WOJSKOWE

- Izba Wojskowa Sądu
Najwyższego

- 2 Sądy Okręgowe

- 10 Sądów
Garnizonowych

SĄDOWNICTWO

WOJSKOWE

- Izba Wojskowa Sądu
Najwyższego

- 2 Sądy Okręgowe

- 10 Sądów
Garnizonowych

PROKURATURA

WOJSKOWA

- Naczelna Prokuratura

Wojskowa

- 2 Prokuratury Okręgowe
- 13 Prokuratur

Garnizonowych

PROKURATURA

WOJSKOWA

- Naczelna Prokuratura

Wojskowa

- 2 Prokuratury Okręgowe
- 13 Prokuratur

Garnizonowych

§

20

Podmioty w

Podmioty w

obszarze

obszarze

współpracy

współpracy

zewnętrznej

zewnętrznej

Podmioty w

Podmioty w

obszarze

obszarze

współpracy

współpracy

zewnętrznej

zewnętrznej

DOWÓDCA

DOWÓDCA

OFICER

OFICER

WYCHOWAWCZY

WYCHOWAWCZY

Podmioty w

Podmioty w

obszarze

obszarze

współpracy

współpracy

wewnętrznej

wewnętrznej

Podmioty w

Podmioty w

obszarze

obszarze

współpracy

współpracy

wewnętrznej

wewnętrznej

konsultant

konsultant

dowódcy ds.

dowódcy ds.

profilaktyki

profilaktyki

psychologicznej

psychologicznej

sądy wojskowe

sądy wojskowe

prokuratura

prokuratura

wojskowa

wojskowa

Żandarmeria

Żandarmeria

Wojskowa

Wojskowa

Policja, Straż

Policja, Straż

Graniczna, Straż

Graniczna, Straż

Miejska itp.

Miejska itp.

Stowarzyszenia,

Stowarzyszenia,

fundacje,

fundacje,

organizacje itp.

organizacje itp.

kapelan wojskowy

kapelan wojskowy

organy

organy

przedstawicielskie

przedstawicielskie

środowisk

środowisk

wojskowych

wojskowych

żołnierze

żołnierze

sprawujący funkcje

sprawujący funkcje

związane

związane

z dyscypliną

z dyscypliną

wojskową:

wojskową:

przełożeni,

przełożeni,

rzecznicy

rzecznicy

dyscyplinarni,

dyscyplinarni,

ławnicy itp.

ławnicy itp.

szefowie służb i

szefowie służb i

pionów

pionów

funkcjonalnych JW

funkcjonalnych JW

np. bezpieczeństwa

np. bezpieczeństwa

lotów, zdrowia,

lotów, zdrowia,

samoch.-czołg.

samoch.-czołg.

ROLA OFICERA WYCHOWAWCZEGO

W KSZTAŁTOWANIU DYSCYPLINY WOJSKOWEJ

21

PRZEŁOŻENI - definicje

Określeni w ustawie o dyscyplinie wojskowej:

•

przełożony – żołnierz lub osoba niebędąca żołnierzem,
której na mocy przepisu prawa, rozkazu lub decyzji
podporządkowano żołnierza (uprawniony do wyróżniania);

•

przełożony dyscyplinarny – przełożony - dowódca nie
niższy niż dowódca plutonu-równorzędny (uprawniony do
wszczynania postępowania dyscyplinarnego);

•

wyższy przełożony dyscyplinarny – przełożony
dyscyplinarny (uprawniony do rozpatrywania odwołania od
orzeczenia dyscyplinarnego lub wzruszania
prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego);

•

żołnierz starszy stopniem (uprawniony do reagowania
w sprawach nie cierpiących zwłoki).

22

PRZEŁOŻENI DYSCYPLINARNI

W RESORCIE OBRONY

NARODOWEJ

•MINISTER OBRONY NARODOWEJ

– wobec wszystkich żołnierzy;

•SEKRETARZ STANU. SZEF SZTABU GENERALNEGO WP ,

PODSEKRETARZ STANU, DYREKTOR GEN.

- wobec żołnierzy

w podporządkowanym pionie (sztabie) i podległych strukturach

organizacyjnych (w SG WP - za wyjątkiem swoich zastępców);

•DYREKTOR (SZEF) KOMÓRKI ORGANIZ. MON

- wobec żołnierzy

w departamencie, biurze, zarządzie za wyjątkiem swojego

zastępcy;

•DOWÓDCY (KOMENDANCI) STRUKTUR ORGANIZACYJNYCH SZ

-

wobec żołnierzy dowództwach (komendach), za wyjątkiem

swoich zastępców oraz wobec żołnierzy w podległych JW oraz

pododdziałach - zajmujący stanowisko służbowe dowódcy

plutonu (równorzędne –

o stopniu etatowym nie niższym niż chorąży);

•SZEF KOMÓRKI WEWNĘTRZNEJ

- wobec podporządkowanych

etatowo lub rozkazem (decyzją) żołnierzy w komórce, za

wyjątkiem swojego zastępcy - zajmujący stanowisko o stopniu

etatowym nie niższym niż chorąży;

•SZEF KOMÓRKI WEWNĘTRZNEJ W SZKOLNICTWIE WOJSKOWYM

-

wobec podporządkowanych etatowo lub rozkazem (decyzją)

żołnierzy

w komórce, za wyjątkiem swojego zastępcy - zajmujący

stanowisko

o stopniu etatowym nie niższym niż młodszy chorąży

.

23

POZOSTAŁE OSOBY UCZESTNICZĄCE

W POSTĘPOWANIU

DYSCYPLINARNYM

• ŻOŁNIERZ OBJĘTY POSTĘPOWANIEM DYSCYPLINARNYM

- żołnierz, wobec którego wszczęto postępowanie

dyscyplinarne;

• RZECZNIK DYSCYPLINARNY

- żołnierz, którego przepisy

ustawy upoważniają do przeprowadzenia postępowania

wyjaśniającego

i innych czynności w postępowaniu dyscyplinarnym;

• OBROŃCA

- żołnierz, z którego pomocy w postępowaniu

dyscyplinarnym ma prawo korzystać żołnierz objęty

tym postępowaniem;

• PRZEŁOŻONY DYSCYPLINARNY WNIOSKUJĄCY

O WYMIERZENIE KARY DYSCYPLINARNEJ

– jeżeli nie jest

uprawniony do jej wymierzenia;

• ŚWIADEK, BIEGŁY

– osoba przesłuchiwana przez

rzecznika dyscyplinarnego;

• ZAINTERESOWANA OSOBA

– osoba wnioskująca o

wzruszenie prawomocnego orzeczenia niebędąca

ukaranym itd.

24

ZASADNICZE FORMY UMACNIANIA

DYSCYPLINY WOJSKOWEJ

SZKOLENIE:

• edukacja prawna
• kształcenie obywatelskie
• kształcenie dowódców
• szkolenie rzeczników

SZKOLENIE:

• edukacja prawna
• kształcenie obywatelskie
• kształcenie dowódców
• szkolenie rzeczników

D

Y
S
C
P

L

I

N

A

D

Y
S
C
P

L

I

N

A

PROFILAKTYKA:

• Narodowy Program

Rozwiązywania

Problemów Alkoholowych

• Krajowy Program

Przeciwdziałania

Narkomanii

• Inne programy

profilaktyczne

PROFILAKTYKA:

• Narodowy Program

Rozwiązywania

Problemów Alkoholowych

• Krajowy Program

Przeciwdziałania

Narkomanii

• Inne programy

profilaktyczne

WYRÓŻNIANIE :

• wyróżnianie żołnierzy
• wyrażanie uznania żołnierzom
•wyróżnianie oddziałów

i pododdziałów

•wyrażanie uznania oddziałom

i pododdziałom

WYRÓŻNIANIE :

• wyróżnianie żołnierzy
• wyrażanie uznania żołnierzom
•wyróżnianie oddziałów

i pododdziałów

•wyrażanie uznania oddziałom

i pododdziałom

REAGOWANIE:

• karne
• dyscyplinarne
• finansowe
• kadrowe
• inne prawne
• etyczne

REAGOWANIE:

• karne
• dyscyplinarne
• finansowe
• kadrowe
• inne prawne
• etyczne

25

KSZTAŁTOWANIE POSTAW

MORALNYCH

W OPRACIU O KODEKS HONOROWY

ŻOŁNIERZA

ZAWODOWEGO WP

26

UWARUNKOWANIA

KSZTAŁTOWANIA DYSCYPLINY

WOJSKOWEJ

DYSCYPLINA

POZYTWNE W SZ

RP:

•utworzenie

korpusu

wychowawczego

•uzawodowienie

i

profesjonalizacj

a SZ

•wzrost

motywacji do

odbywania

służby

zasadniczej

•zmiany w

przepisach

normujących

przebieg

i tok odbywania

służby

zasadniczej

NIEKORZYSTNE W SZ

RP:

•brak stabilności

służby

i obawy o

perspektywy rozwoju

zawodowego

•obawa o trwałość

rozwiązań systemu

emerytalnego

•problemy z

systemem opieki

zdrowotnej

•sytuacja materialna

rodzin wojskowych

NEGATYWNE ZEWNĘTRZNE:

•przestępczość, w tym aferalna

•patologie społeczne (alkoholizm, narkomania)

•agresja, brak tolerancji itd.

•złożona sytuacja ekonomiczna społeczeństwa, emigracja zarobkowa.

Dokonać zmian w funkcjonowaniu aresztów i izb zatrzymań

Podnieść wymagania wobec szeregowych zawodowych

Dostosować profilaktykę do koncepcji profesjonalizacji SZ RP

Kształtować świadomość prawną, upowszechniać

obowiązujące i wprowadzane przepisy prawa

Zakończyć proces tworzenia korpusu wychowawczego

Opracować „Program przeciwdziałania patrologiom w SZ RP”

Wypracować program kształcenia i szkolenia w zakresie

kompetencji wychowawczych

ZASADNICZE ZADANIA ZWIĄZANE Z KSZTAŁTOWANIEM

DYSCYPLINY W SZ RP W 2008 ROKU

Opracować nowe, wojskowe przepisy dyscyplinarne

28

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ