OGÓLNE WIADOMOŚCI

OGÓLNE WIADOMOŚCI

Z ZAKRESU

Z ZAKRESU

WYDOBYWANIA

WYDOBYWANIA

I OCZYSZCZANIA WODY

I OCZYSZCZANIA WODY

kpt.mgr.inż. Janusz Rędzioch

kpt.mgr.inż. Janusz Rędzioch

Wrocław 2009r.

Wrocław 2009r.

Zaopatrzenie w wodę

Zaopatrzenie w wodę

uzyskuje się poprzez

uzyskuje się poprzez

:

:

►

publiczny system zaopatrzenia

publiczny system zaopatrzenia

(system stosowany w czasie

(system stosowany w czasie

pokojowym),

pokojowym),

►

zapasowy (okazjonalny) system

zapasowy (okazjonalny) system

zaopatrzenia (studnie i podłączenia

zaopatrzenia (studnie i podłączenia

naturalnych źródeł),

naturalnych źródeł),

►

awaryjny system zaopatrzenia.

awaryjny system zaopatrzenia.

Wymagania dla awaryjnego

Wymagania dla awaryjnego

systemu zaopatrzenia w wodę .

systemu zaopatrzenia w wodę .

Normalnie zaopatrzenie w wodę sił zbrojnych odbywa się z

Normalnie zaopatrzenie w wodę sił zbrojnych odbywa się z

wykorzystaniem publicznego systemu zaopatrzenia w wodę.

wykorzystaniem publicznego systemu zaopatrzenia w wodę.

W przypadku uszkodzenia publicznego systemu zaopatrzenia

W przypadku uszkodzenia publicznego systemu zaopatrzenia

w wodę, lub też, instalacji specjalnie przygotowanych na czas

w wodę, lub też, instalacji specjalnie przygotowanych na czas

wojny, niezależnych od systemu publicznego, siły zbrojne

wojny, niezależnych od systemu publicznego, siły zbrojne

muszą posiadać możliwość zaspokojenia swoich potrzeb w

muszą posiadać możliwość zaspokojenia swoich potrzeb w

zakresie wody pitnej i użytkowej. Jest to bowiem warunkiem

zakresie wody pitnej i użytkowej. Jest to bowiem warunkiem

utrzymania gotowości operacyjnej, a może to być

utrzymania gotowości operacyjnej, a może to być

zrealizowane tylko poprzez awaryjne zaopatrzenie w wodę

zrealizowane tylko poprzez awaryjne zaopatrzenie w wodę

za pomocą środków własnych sił zbrojnych.

za pomocą środków własnych sił zbrojnych.

Środki awaryjnego systemu

Środki awaryjnego systemu

zaopatrzenia w wodę:

zaopatrzenia w wodę:

►

Ocena istniejących publicznych i prywatnych

Ocena istniejących publicznych i prywatnych

urządzeń zaopatrzenia w wodę;

urządzeń zaopatrzenia w wodę;

►

Rekonesans i ocena innych dotychczas

Rekonesans i ocena innych dotychczas

niewykorzystywanych źródeł wody surowej, tj.

niewykorzystywanych źródeł wody surowej, tj.

spod powierzchni i z powierzchni lądu;

spod powierzchni i z powierzchni lądu;

►

Badanie jakości wody surowej i decyzja co do jej

Badanie jakości wody surowej i decyzja co do jej

przydatności, czy to jako wody pitnej, czy jako

przydatności, czy to jako wody pitnej, czy jako

surowca do oczyszczania na wodę pitną;

surowca do oczyszczania na wodę pitną;

►

Oczyszczanie wody surowej na pitną;

Oczyszczanie wody surowej na pitną;

►

Określanie jakości wody oczyszczonej;

Określanie jakości wody oczyszczonej;

►

Organizacja dostaw wody poprzez jej

Organizacja dostaw wody poprzez jej

magazynowanie, transport, aż do dystrybucji.

magazynowanie, transport, aż do dystrybucji.

Przedsięwzięcia wojsk

Przedsięwzięcia wojsk

inżynieryjnych w organizacji

inżynieryjnych w organizacji

polowego zaopatrywania w

polowego zaopatrywania w

wodę.

wodę.

Polowe zaopatrywanie wojsk w wodę organizuje

Polowe zaopatrywanie wojsk w wodę organizuje

się w każdych warunkach i we wszystkich

się w każdych warunkach i we wszystkich

rodzajach działań bojowych.

rodzajach działań bojowych.

Realizatorami działań wykonawczych

Realizatorami działań wykonawczych

zaopatrywania w wodę są wojska inżynieryjne

zaopatrywania w wodę są wojska inżynieryjne

(pododdziały wydobywania i oczyszczania

(pododdziały wydobywania i oczyszczania

wody) oraz nieetatowe obsługi środków

wody) oraz nieetatowe obsługi środków

technicznych do uzyskiwania wody z

technicznych do uzyskiwania wody z

pododdziałów zaopatrzenia

pododdziałów zaopatrzenia

Do najważniejszych zadań wojsk

Do najważniejszych zadań wojsk

inżynieryjnych w realizacji

inżynieryjnych w realizacji

zaopatrywania w wodę należy:

zaopatrywania w wodę należy:

►

rozpoznanie źródeł wody,

rozpoznanie źródeł wody,

►

wydobywanie i oczyszczanie wody,

wydobywanie i oczyszczanie wody,

►

przechowywanie wody na organizowanych

przechowywanie wody na organizowanych

punktach wodnych,

punktach wodnych,

►

wydawanie wody z punktów wodnych,

wydawanie wody z punktów wodnych,

►

instruowanie (w miarę potrzeb) nieetatowych

instruowanie (w miarę potrzeb) nieetatowych

użytkowników środków technicznych do

użytkowników środków technicznych do

uzyskiwania wody w warunkach bojowych.

uzyskiwania wody w warunkach bojowych.

Punkt zaopatrywania wojsk w

Punkt zaopatrywania wojsk w

wodę jest to specjalnie

wodę jest to specjalnie

urządzone miejsce obejmujące:

urządzone miejsce obejmujące:

►

punkty wodne

punkty wodne

►

punkty rozdziału wody

punkty rozdziału wody

►

ukrycia i place na których wydobywa się

ukrycia i place na których wydobywa się

wodę, oczyszcza się ją, w miarę

wodę, oczyszcza się ją, w miarę

potrzeby odkaża, przechowuje oraz

potrzeby odkaża, przechowuje oraz

wydaje

wydaje

Przy wyborze miejsca do

Przy wyborze miejsca do

rozwinięcia punktu

rozwinięcia punktu

zaopatrywania w wodę

zaopatrywania w wodę

uwzględnia się:

uwzględnia się:

►

odpowiednią wydajność i jakość źródła

odpowiednią wydajność i jakość źródła

wody, stosownie do potrzeb

wody, stosownie do potrzeb

►

możliwości skażenia źródła przez

możliwości skażenia źródła przez

przeciwnika środkami trującymi,

przeciwnika środkami trującymi,

substancjami promieniotwórczymi i

substancjami promieniotwórczymi i

bakteriami chorobotwórczymi

bakteriami chorobotwórczymi

►

warunki obrony i maskowania wybranego

warunki obrony i maskowania wybranego

miejsca

miejsca

►

możliwości dojazdu

możliwości dojazdu

Rozwijając punkt

Rozwijając punkt

zaopatrywania w wodę trzeba

zaopatrywania w wodę trzeba

mieć na uwadze :

mieć na uwadze :

►

szybkość jego urządzania

szybkość jego urządzania

►

unikanie gromadzenia się dużej ilości

unikanie gromadzenia się dużej ilości

ludzi i pojazdów mechanicznych przy

ludzi i pojazdów mechanicznych przy

pobieraniu wody

pobieraniu wody

►

dostarczaniu wody po jak najkrótszych

dostarczaniu wody po jak najkrótszych

i najdogodniejszych drogach i dojazdach

i najdogodniejszych drogach i dojazdach

Zasadnicze elementy składowe punktu

zaopatrywania w wodę:

►

odpowiednio przygotowanie miejsce do ujęcia,

odpowiednio przygotowanie miejsce do ujęcia,

oczyszczenia, przechowywania i wydawania wody z

oczyszczenia, przechowywania i wydawania wody z

ukryciami dla obsługi i środków zaopatrywania w wodę

ukryciami dla obsługi i środków zaopatrywania w wodę

►

miejsce postoju środków transportowych

miejsce postoju środków transportowych

przybywających po wodę z ukryciem dla obsługi

przybywających po wodę z ukryciem dla obsługi

►

urządzone miejsce do mycia i dezynfekcji zbiorników

urządzone miejsce do mycia i dezynfekcji zbiorników

na wodę oraz naczyń indywidualnych

na wodę oraz naczyń indywidualnych

►

magazyn zapasowych środków technicznych i

magazyn zapasowych środków technicznych i

chemicznych oraz materiałów

chemicznych oraz materiałów

►

miejsce na rozwinięcie laboratorium

miejsce na rozwinięcie laboratorium

►

posterunek obserwacyjny wyposażony w chemiczne

posterunek obserwacyjny wyposażony w chemiczne

środki do prowadzenia rozpoznania skażeń

środki do prowadzenia rozpoznania skażeń

►

drogi dojazdu lub podejścia

drogi dojazdu lub podejścia

UWAGA

UWAGA

►

W razie potrzeby wokół punktu

W razie potrzeby wokół punktu

zaopatrywania w wodę należy wyznaczyć

zaopatrywania w wodę należy wyznaczyć

50-100m

50-100m

strefę ochrony sanitarnej,

strefę ochrony sanitarnej,

w której nie wolno urządzać ubikacji,

w której nie wolno urządzać ubikacji,

śmietników itp.

śmietników itp.

►

Każdy punkt zaopatrywania w wodę

Każdy punkt zaopatrywania w wodę

powinien mieć komendanta, a w razie

powinien mieć komendanta, a w razie

potrzeby pododdział ochrony punktu

potrzeby pododdział ochrony punktu

oraz dyżurnego i drużynę obsługi.

oraz dyżurnego i drużynę obsługi.

Punkty zaopatrywania wojsk w wodę

Punkty zaopatrywania wojsk w wodę

należy urządzać według następującej

należy urządzać według następującej

kolejności:

kolejności:

►

w pierwszej kolejności wykonuje się te prace, które

w pierwszej kolejności wykonuje się te prace, które

umożliwiają szybkie uzyskanie wody odpowiedniej

umożliwiają szybkie uzyskanie wody odpowiedniej

jakości i w dostatecznej ilości i wydanie jej wojsku

jakości i w dostatecznej ilości i wydanie jej wojsku

►

zbudować studnie rurowe lub studnie szybowe

zbudować studnie rurowe lub studnie szybowe

►

wywiercić otwory studzienne

wywiercić otwory studzienne

►

wykonać ujęcia wody przy źródłach

wykonać ujęcia wody przy źródłach

powierzchniowych, zainstalować pompy

powierzchniowych, zainstalować pompy

►

oczyścić wodę

oczyścić wodę

►

urządzić punkty poboru wody przez wojsko

urządzić punkty poboru wody przez wojsko

►

zbudować ukrycia dla obsługi

zbudować ukrycia dla obsługi

►

zamaskować punkty wodne

zamaskować punkty wodne

Batalionowy punkt zaopatrywania w

Batalionowy punkt zaopatrywania w

wodę

wodę

►

odpowiednio przygotowanego miejsca ujęcia wody

odpowiednio przygotowanego miejsca ujęcia wody

►

środków do wydobywania i uzdatniania wody (studnia

środków do wydobywania i uzdatniania wody (studnia

rurowa SR-7, filtr FPW-300 C)

rurowa SR-7, filtr FPW-300 C)

►

magazynu zapasowych materiałów filtracyjnych i

magazynu zapasowych materiałów filtracyjnych i

chemicznych oraz sprzętu technicznego

chemicznych oraz sprzętu technicznego

►

środków do przechowywania wody (zbiorniki, cysterny)

środków do przechowywania wody (zbiorniki, cysterny)

►

ukryć dla obsługi, na sprzęt i materiały zapasowe

ukryć dla obsługi, na sprzęt i materiały zapasowe

►

miejsca do rozprowadzenia (wydawania) wody

miejsca do rozprowadzenia (wydawania) wody

►

miejsca do mycia i dezynfekcji środków oczyszczania

miejsca do mycia i dezynfekcji środków oczyszczania

oraz usuwania zużytych materiałów filtracyjnych i

oraz usuwania zużytych materiałów filtracyjnych i

chemicznych

chemicznych

►

miejsca do przechowywania uzdatnionej wody

miejsca do przechowywania uzdatnionej wody

►

drogi dojazdu lub dojścia

drogi dojazdu lub dojścia

Podział i charakterystyka wód

Woda znajdująca się w przyrodzie występuje

Woda znajdująca się w przyrodzie występuje

jako :

jako :

►

woda atmosferyczna (opadowa) w postaci

woda atmosferyczna (opadowa) w postaci

gazowej (para wodna), ciekłej (mgła, deszcz) i

gazowej (para wodna), ciekłej (mgła, deszcz) i

stałej (grad, śnieg)

stałej (grad, śnieg)

►

woda powierzchniowa płynąca (rzeki,

woda powierzchniowa płynąca (rzeki,

strumienie ) i stojąca (jeziora, stawy, baseny)

strumienie ) i stojąca (jeziora, stawy, baseny)

►

woda podziemna (infiltracyjna, źródlana,

woda podziemna (infiltracyjna, źródlana,

zaskórna, gruntowa).

zaskórna, gruntowa).

Podstawowe własności fizyczne

Podstawowe własności fizyczne

wody

wody

Temperatura

Temperatura

- jest zależna od pochodzenia

- jest zależna od pochodzenia

wód i warunków klimatycznych.

wód i warunków klimatycznych.

Wody źródlane, po wyjściu na powierzchnię

Wody źródlane, po wyjściu na powierzchnię

charakteryzuje obniżona temperatura.

charakteryzuje obniżona temperatura.

W rzekach, stawach i jeziorach

W rzekach, stawach i jeziorach

temperatura waha się w zależności od

temperatura waha się w zależności od

pory roku.

pory roku.

Podstawowe własności fizyczne

Podstawowe własności fizyczne

wody

wody

Zapach i smak -

Zapach i smak -

zależy od wielu przyczyn, w

zależy od wielu przyczyn, w

temperaturze wyższej niż +15 woda źle zaspokaja

temperaturze wyższej niż +15 woda źle zaspokaja

pragnienie i ma nieprzyjemny smak.

pragnienie i ma nieprzyjemny smak.

Obecność w wodzie siarkowodoru lub chlorofenoli

Obecność w wodzie siarkowodoru lub chlorofenoli

nadaje jej nieprzyjemny zapach i smak oraz czyni ją

nadaje jej nieprzyjemny zapach i smak oraz czyni ją

niezdatną do spożycia. Charakter oraz intensywność

niezdatną do spożycia. Charakter oraz intensywność

zapachu i smaku określa się organoleptycznie (za

zapachu i smaku określa się organoleptycznie (za

pomocą organów zmysłu) i wyraża w stopniach.

pomocą organów zmysłu) i wyraża w stopniach.

Smak określa się tylko w wodzie zdatnej do picia na

Smak określa się tylko w wodzie zdatnej do picia na

podstawie analiz bakteriologicznych.

podstawie analiz bakteriologicznych.

Smak wody może być: słony, gorzki, słodki, kwaśny.

Smak wody może być: słony, gorzki, słodki, kwaśny.

Pozostałe odczucia smakowe nazywamy

Pozostałe odczucia smakowe nazywamy

posmakami.

posmakami.

Podstawowe własności fizyczne

Podstawowe własności fizyczne

wody

wody

Przeźroczystość i mętność -

Przeźroczystość i mętność -

zależy przede

zależy przede

wszystkim od zawiesin gliny, iłu, piasku,

wszystkim od zawiesin gliny, iłu, piasku,

wapieni i resztek ciał organicznych itp.

wapieni i resztek ciał organicznych itp.

Największą mętność mają wody rzek o

Największą mętność mają wody rzek o

szybkim nurcie.

szybkim nurcie.

W zbiornikach stojących - jeziorach, stawach

W zbiornikach stojących - jeziorach, stawach

woda przeważnie bywa przeźroczysta (jeżeli

woda przeważnie bywa przeźroczysta (jeżeli

nie ma deszczu lub powodzi ).

nie ma deszczu lub powodzi ).

Podstawowe własności fizyczne i

Podstawowe własności fizyczne i

wody

wody

►

Barwa wody-

Barwa wody-

w zbiornikach otwartych

w zbiornikach otwartych

(zwłaszcza bagiennych i leśnych) jest

(zwłaszcza bagiennych i leśnych) jest

wywołana najczęściej związkami, które

wywołana najczęściej związkami, które

nadają jej barwę od żółtej do

nadają jej barwę od żółtej do

brunatnej. Barwę wody częściowo daje

brunatnej. Barwę wody częściowo daje

się przez chlorowanie natomiast

się przez chlorowanie natomiast

całkowicie usuwa się ją poprzez

całkowicie usuwa się ją poprzez

koagulację.

koagulację.

Właściwości chemiczne wody

Właściwości chemiczne wody

Odczyn wody -

Odczyn wody -

tj. stopień jej kwasowości lub

tj. stopień jej kwasowości lub

alkaliczności, charakteryzuje liczba jonów

alkaliczności, charakteryzuje liczba jonów

wodorowych.

wodorowych.

Określa się go symbolem PH.

Określa się go symbolem PH.

Odczyn większości wód gruntowych jest bliski

Odczyn większości wód gruntowych jest bliski

neutralnemu .

neutralnemu .

Przy neutralnym odczynie wody ph = 7,

Przy neutralnym odczynie wody ph = 7,

przy kwaśnym jest mniejsze od 7,

przy kwaśnym jest mniejsze od 7,

przy alkalicznym większe od 7 .

przy alkalicznym większe od 7 .

Podczas oczyszczania wody ph może się zmieniać w

Podczas oczyszczania wody ph może się zmieniać w

zależności od rodzaju stosowanych odczynników .

zależności od rodzaju stosowanych odczynników .

Właściwości chemiczne wody

Właściwości chemiczne wody

►

Twardość -

Twardość -

jest sumą twardości

jest sumą twardości

węglanowej i niewęglanowej.

węglanowej i niewęglanowej.

►

Chlorki -

Chlorki -

występują obecnie prawie we

występują obecnie prawie we

wszystkich wodach nas skutek ich

wszystkich wodach nas skutek ich

obecności w podłożu i dużej

obecności w podłożu i dużej

rozpuszczalności .

rozpuszczalności .

Właściwości chemiczne wody

Właściwości chemiczne wody

►

Żelazo -

Żelazo -

spotyka się w wodach

spotyka się w wodach

gruntowych w postaci kwaśnego

gruntowych w postaci kwaśnego

węglanu żelaza

węglanu żelaza

►

Utlenialność -

Utlenialność -

wskazuje pośrednio , że

wskazuje pośrednio , że

woda zawiera rozpuszczone

woda zawiera rozpuszczone

substancje organiczne .

substancje organiczne .

Czynniki powodujące

Czynniki powodujące

zanieczyszczenie wody

zanieczyszczenie wody

►

Naturalne czynniki zanieczyszczające

Naturalne czynniki zanieczyszczające

►

Czynniki zanieczyszczające

Czynniki zanieczyszczające

pochodzenia sztucznego

pochodzenia sztucznego

Naturalne czynniki

Naturalne czynniki

zanieczyszczające

zanieczyszczające

►

Materia organiczna. Zanieczyszczenia te mogą przyjmować

formę zawiesiny w wodzie. Zakres i naturę tych zanieczyszczeń

można ocenić pobierając próbkę wody w szklane naczynie oraz

badając kolor, przejrzystość i zapach wody.

►

Organizmy przenoszące choroby. Należą do nich m. in.

patologiczne zarazki chorobotwórcze, jak np. bakteria dezynterii,

tyfusu i cholery, lub też ameby wywołujące dezynterię i inne. Ich

wykrycie możliwe jest tylko poprzez poddanie wody profesjonalnym

badaniom przez wykwalifikowany personel w warunkach

laboratoryjnych, czego raczej nie praktykuje się w warunkach

polowych. Zakłada się, że takie mikroorganizmy są zawsze obecne

w wodach powierzchniowych, dlatego też wody te muszą być

zawsze oczyszczane i dezynfekowane.

►

Materia nieorganiczna. Zależnie od ich natury i ilości,

zanieczyszczenia te oddziaływają na właściwości chemiczne i

fizyczne, a więc i na jakość wody. Zawsze przed dopuszczeniem

wody do użycia jako wody pitnej musi ona być poddana testom na

zawartość zanieczyszczeń chemicznych.

Czynniki zanieczyszczające

pochodzenia sztucznego

►

Zanieczyszczenia środowiskowe.

Woda odprowadzana z

Woda odprowadzana z

instalacji przemysłowych, rolniczych lub domowych,

instalacji przemysłowych, rolniczych lub domowych,

najprawdopodobniej zawsze jest skażona. Zakres i natura tych

najprawdopodobniej zawsze jest skażona. Zakres i natura tych

zanieczyszczeń może być określona wyłącznie za pomocą

zanieczyszczeń może być określona wyłącznie za pomocą

specjalnych testów.

specjalnych testów.

►

Skażenia nuklearne.

Użycie broni nuklearnej prawdopodobnie

Użycie broni nuklearnej prawdopodobnie

spowoduje skażenie materiałami radioaktywnymi. Wielkość

spowoduje skażenie materiałami radioaktywnymi. Wielkość

skażenia uzależniona jest od mocy ładunku, miejsca detonacji w

skażenia uzależniona jest od mocy ładunku, miejsca detonacji w

stosunku do miejsca ujęcia wody oraz od typu detonacji, tj. czy

stosunku do miejsca ujęcia wody oraz od typu detonacji, tj. czy

dokonano jej w powietrzu, na ziemi lub pod powierzchnią ziemi.

dokonano jej w powietrzu, na ziemi lub pod powierzchnią ziemi.

►

Skażenie biologiczne.

Większość czynników biologicznych

Większość czynników biologicznych

obecnych w wodzie zwykle może być usunięta poprzez

obecnych w wodzie zwykle może być usunięta poprzez

chlorowanie lub gotowanie.

chlorowanie lub gotowanie.

►

Skażenie chemiczne.

Czynniki chemiczne mogą skazić wody

Czynniki chemiczne mogą skazić wody

powierzchniowe w niebezpiecznym stopniu i pozostają w niej w

powierzchniowe w niebezpiecznym stopniu i pozostają w niej w

czasie od kilku godzin do kilku dnia nawet przez miesiące,

czasie od kilku godzin do kilku dnia nawet przez miesiące,

szczególnie w niskiej temperaturze otoczenia.

szczególnie w niskiej temperaturze otoczenia.

W wodach powierzchniowych i

W wodach powierzchniowych i

podziemnych występują głównie

podziemnych występują głównie

zanieczyszczenia:

zanieczyszczenia:

►

biologiczne

biologiczne

►

chemiczne.

chemiczne.

Zanieczyszczenia biologiczne wód.

►

Wirusy i bakterie chorobotwórcze wnoszone są do wód

Wirusy i bakterie chorobotwórcze wnoszone są do wód

powierzchniowych wraz ze ściekami bytowo-gospodarczymi oraz

powierzchniowych wraz ze ściekami bytowo-gospodarczymi oraz

wodami opadowymi. Wirusy, jako zarazki wewnątrzkomórkowe

wodami opadowymi. Wirusy, jako zarazki wewnątrzkomórkowe

oraz patogenne bakterie w wodzie się nie rozmnaża ją, poza

oraz patogenne bakterie w wodzie się nie rozmnaża ją, poza

ustrojem chorego mogą przeżyć jedynie jakiś czas.

ustrojem chorego mogą przeżyć jedynie jakiś czas.

Ten okres sprzyja szerzeniu się chorób infekcyjnych za

Ten okres sprzyja szerzeniu się chorób infekcyjnych za

pośrednictwem wody. Do zakażenia chorego człowieka wodą lub

pośrednictwem wody. Do zakażenia chorego człowieka wodą lub

pożywieniem dochodzi po wprowadzeniu pewnej liczby wirusów,

pożywieniem dochodzi po wprowadzeniu pewnej liczby wirusów,

określonej mianem minimalnej dawki zakaźnej.

określonej mianem minimalnej dawki zakaźnej.

Również bakterie chorobotwórcze, które pochodzą z wydalin

Również bakterie chorobotwórcze, które pochodzą z wydalin

ludzkich chorych, mogą podobnie jak wirusy, przeżyć jakiś czas w

ludzkich chorych, mogą podobnie jak wirusy, przeżyć jakiś czas w

środowisku wodnym. Najczęściej są to bakterie wywołujące

środowisku wodnym. Najczęściej są to bakterie wywołujące

choroby przewodu pokarmowego.

choroby przewodu pokarmowego.

Mając na uwadze obecność związków chorobotwórczych w wodzie

Mając na uwadze obecność związków chorobotwórczych w wodzie

oraz możliwość zagrożenia epidemiologicznego, podczas jej

oraz możliwość zagrożenia epidemiologicznego, podczas jej

uzdatniania, należy rygorystycznie przestrzegać jej dezynfekcji

uzdatniania, należy rygorystycznie przestrzegać jej dezynfekcji

oraz prowadzić stałą kontrolę bakteriologiczną.

oraz prowadzić stałą kontrolę bakteriologiczną.

Zanieczyszczenia chemiczne

Zanieczyszczenia chemiczne

wód

wód

Zanieczyszczenia chemiczne wód

Zanieczyszczenia chemiczne wód

powierzchniowych są najgroźniejszą przyczyną

powierzchniowych są najgroźniejszą przyczyną

destrukcji ekosystemów i postępującego

destrukcji ekosystemów i postępującego

likwidowania zasobów wody o dobrych cechach

likwidowania zasobów wody o dobrych cechach

użytkowych.

użytkowych.

Jest sprawą oczywistą, że związki te już po krótkim

Jest sprawą oczywistą, że związki te już po krótkim

czasie znajdują się w wodzie przeznaczonej do

czasie znajdują się w wodzie przeznaczonej do

picia. Znaczna ich część ma działania

picia. Znaczna ich część ma działania

mutagenne i toksyczne, w tym neurotoksyczne.

mutagenne i toksyczne, w tym neurotoksyczne.

Ze względu na pochodzenie związków

Ze względu na pochodzenie związków

organicznych w wodach

organicznych w wodach

powierzchniowych można je podzielić na

powierzchniowych można je podzielić na

trzy grupy:

trzy grupy:

►

substancje pochodzenia naturalnego (kwasy

substancje pochodzenia naturalnego (kwasy

humusowe, ligniny, celuloza);

humusowe, ligniny, celuloza);

►

zanieczyszczenia wprowadzane wraz ze

zanieczyszczenia wprowadzane wraz ze

ściekami (białka, węglowodany, tłuszcze,

ściekami (białka, węglowodany, tłuszcze,

węglowodory, chlorowcopochodne

węglowodory, chlorowcopochodne

węglowodorów, pestycydy, pochodne ropy

węglowodorów, pestycydy, pochodne ropy

naftowej itp);

naftowej itp);

►

związki chemiczne syntetyzowane:

związki chemiczne syntetyzowane:

nitrozoaminy i alkafatoksyny oraz produkty

nitrozoaminy i alkafatoksyny oraz produkty

mikrobiologicznej i fotochemicznej

mikrobiologicznej i fotochemicznej

transformacji związków organicznych.

transformacji związków organicznych.

Charakterystyka bakteriologiczna

Charakterystyka bakteriologiczna wody

Charakterystyka bakteriologiczna wody

obejmuje zawartość w niej

obejmuje zawartość w niej

mikroorganizmów i bakterii

mikroorganizmów i bakterii

chorobotwórczych, tj. pasożytniczy.

chorobotwórczych, tj. pasożytniczy.

Bakterie (mikroby) znajdujące się w

Bakterie (mikroby) znajdujące się w

wodzie dzielimy na:

wodzie dzielimy na:

►

chorobotwórcze (zakaźne i niezakaźne),

chorobotwórcze (zakaźne i niezakaźne),

►

niechorobotwórcze.

niechorobotwórcze.

Rodzaje bakterii

Rodzaje bakterii

►

Do

Do

bakterii chorobotwórczych

bakterii chorobotwórczych

zaliczane są bakterie

zaliczane są bakterie

duru brzusznego, cholery, dezynterii, dżumy,

duru brzusznego, cholery, dezynterii, dżumy,

żółtaczki i innych chorób epidemicznych.

żółtaczki i innych chorób epidemicznych.

►

Do

Do

bakterii niechorobotwórczych

bakterii niechorobotwórczych

należą te, które nie

należą te, które nie

są szkodliwe dla zdrowia, np. pałeczka okrężnicy.

są szkodliwe dla zdrowia, np. pałeczka okrężnicy.

Jej obecność w wodzie świadczy o zanieczyszczeniu

Jej obecność w wodzie świadczy o zanieczyszczeniu

wody wydalinami ludzkimi, zwierzęcymi i wzbudza

wody wydalinami ludzkimi, zwierzęcymi i wzbudza

podejrzenie o możliwości istnienia w wodzie bakterii

podejrzenie o możliwości istnienia w wodzie bakterii

chorobotwórczych. Analiza jakościowa polega na

chorobotwórczych. Analiza jakościowa polega na

ujawnianiu obecności bakterii okrężnicy, którym

ujawnianiu obecności bakterii okrężnicy, którym

towarzyszą zwykle bakterie chorobotwórcze.

towarzyszą zwykle bakterie chorobotwórcze.

Rodzaje oznaczania występowania

Rodzaje oznaczania występowania

bakterii okrężnicy

bakterii okrężnicy

Miano coli

Miano coli

-

-

oznacza najmniejszą ilość wody w

oznacza najmniejszą ilość wody w

centymetrach sześciennych, w której wykryto

centymetrach sześciennych, w której wykryto

obecność bakterii okrężnicy.

obecność bakterii okrężnicy.

Indeks coli -

Indeks coli -

oznacza ilość kalorii bakterii

oznacza ilość kalorii bakterii

okrężnicy w l litrze wody

okrężnicy w l litrze wody

Według indeksu coli w wodzie do picia

Według indeksu coli w wodzie do picia

dopuszczalna jest ilość lodonu okrężnicy nie

dopuszczalna jest ilość lodonu okrężnicy nie

większa niż trzy w litrze

większa niż trzy w litrze

Skażenie promieniotwórcze

Skażenie promieniotwórcze

Wybuchowi broni jądrowej towarzyszy:

Wybuchowi broni jądrowej towarzyszy:

►

fala uderzeniowa;

fala uderzeniowa;

►

promieniowanie cieplne;

promieniowanie cieplne;

►

promieniowanie przenikliwe.

promieniowanie przenikliwe.

W rejonie wybuchy jądrowego i na drodze

W rejonie wybuchy jądrowego i na drodze

przesuwania się wytworzonego obłoku

przesuwania się wytworzonego obłoku

promieniotwórczego teren i znajdujące się

promieniotwórczego teren i znajdujące się

na nim źródła wody ulegają skażeniu

na nim źródła wody ulegają skażeniu

substancjami promieniotwórczymi.

substancjami promieniotwórczymi.

Skażenie promieniotwórcze źródeł wody

Skażenie promieniotwórcze źródeł wody

może nastąpić w skutek:

może nastąpić w skutek:

►

opadania pyłu z obłoku promieniotwórczego lub

opadania pyłu z obłoku promieniotwórczego lub

skażonego deszczu;

skażonego deszczu;

►

przenikania spłukanych opadami

przenikania spłukanych opadami

atmosferycznymi substancji promieniotwórczych

atmosferycznymi substancji promieniotwórczych

do jej warstw wodonośnych i do otwartych

do jej warstw wodonośnych i do otwartych

zbiorników wody;

zbiorników wody;

►

działanie neutronów w niektórych rodzajach

działanie neutronów w niektórych rodzajach

pierwiastków zawartych w glebie i wodzie

pierwiastków zawartych w glebie i wodzie

tworzących szkodliwe izotopy promieniotwórcze;

tworzących szkodliwe izotopy promieniotwórcze;

►

doprowadzaniu ścieków z punktów zabiegów

doprowadzaniu ścieków z punktów zabiegów

specjalnych i fabryk.

specjalnych i fabryk.

Stopień skażenia promieniotwórczego

Stopień skażenia promieniotwórczego

źródeł wody zależy od:

źródeł wody zależy od:

►

wielkości i mocy ładunku jądrowego;

wielkości i mocy ładunku jądrowego;

►

wysokości na jakiej nastąpił wybuch;

wysokości na jakiej nastąpił wybuch;

►

od typu i położenia źródeł wody;

od typu i położenia źródeł wody;

►

odległości od miejsca wybuchu;

odległości od miejsca wybuchu;

►

rzeźb terenu;

rzeźb terenu;

►

pory roku;

pory roku;

►

warunków meteorologicznych.

warunków meteorologicznych.

Skażenie wód bronią chemiczną o:

►

o działaniu paralityczno-drgawkowym

o działaniu paralityczno-drgawkowym

(sarin, soman) powodującym porażenie

(sarin, soman) powodującym porażenie

centralnego układu nerwowego;

centralnego układu nerwowego;

►

o działaniu ogólnotrującym (chlorocyjan,

o działaniu ogólnotrującym (chlorocyjan,

kwas pruski) powodujący ogólne zatrucie

kwas pruski) powodujący ogólne zatrucie

organizmu;

organizmu;

►

o działaniu parzącym (iperyt , luizyt)

o działaniu parzącym (iperyt , luizyt)

działającym parząco na skórę, oczy

działającym parząco na skórę, oczy

narządy oddechowe i przewód

narządy oddechowe i przewód

pokarmowy.

pokarmowy.

Zakażenie wód bronią biologiczną

Broń biologiczna służąca do zakażenia ludzi, zwierząt , upraw

Broń biologiczna służąca do zakażenia ludzi, zwierząt , upraw

rolnych oraz wody, stanowi środki biologiczne (bakterie,

rolnych oraz wody, stanowi środki biologiczne (bakterie,

wirusy, grzybki) jak również wytworzone przez bakterie

wirusy, grzybki) jak również wytworzone przez bakterie

toksyny (jady).

toksyny (jady).

Do zakażenia źródeł wody mogą być stosowane bakterie

Do zakażenia źródeł wody mogą być stosowane bakterie

zachowujące nieraz przez bardzo długi okres swe właściwości

zachowujące nieraz przez bardzo długi okres swe właściwości

chorobotwórcze lub wytwarzające toksyny powodujące w

chorobotwórcze lub wytwarzające toksyny powodujące w

organizmie człowieka ciężkie zatrucia.

organizmie człowieka ciężkie zatrucia.

Żywotność tych bakterii zależy od ich rodzaju, chemicznego

Żywotność tych bakterii zależy od ich rodzaju, chemicznego

składu wody, charakterystyki biologicznej skażonego źródła

składu wody, charakterystyki biologicznej skażonego źródła

wody, temperatury itp.

wody, temperatury itp.

W niskiej temperaturze żywotność bakterii się zmniejsza ale

W niskiej temperaturze żywotność bakterii się zmniejsza ale

trzeba pamiętać, że w większości wypadków stosowane

trzeba pamiętać, że w większości wypadków stosowane

bakterie charakteryzują się żywotnością w wodzie, a niektóre

bakterie charakteryzują się żywotnością w wodzie, a niektóre

z nich szybko się nawet w tych warunkach rozmnażają.

z nich szybko się nawet w tych warunkach rozmnażają.

Bakterie dżumy zachowują żywotność w źródle wody przez

Bakterie dżumy zachowują żywotność w źródle wody przez

miesiąc, tyfusowe i cholery kilka miesięcy, a zarazy

miesiąc, tyfusowe i cholery kilka miesięcy, a zarazy

syberyjskiej nawet kilka lat.

syberyjskiej nawet kilka lat.

Oczyszczanie wody z zanieczyszczeń

naturalnych

Oczyszczanie wody z zanieczyszczeń

Oczyszczanie wody z zanieczyszczeń

naturalnych, mętności, barwy, zapachu,

naturalnych, mętności, barwy, zapachu,

smaku i zanieczyszczeń

smaku i zanieczyszczeń

bakteriologicznych wykonuje się za

bakteriologicznych wykonuje się za

pomocą:

pomocą:

►

chlorowania

chlorowania

►

koagulacji

koagulacji

►

filtrowania .

filtrowania .

Oczyszczanie wody z zanieczyszczeń

naturalnych

Wodę chloruje się głównie w celu dezynfekcji.

Wodę chloruje się głównie w celu dezynfekcji.

Chlor zabija znajdujące się w wodzie bakterie,

Chlor zabija znajdujące się w wodzie bakterie,

a także częściowo odbarwia wodę .

a także częściowo odbarwia wodę .

Wodę koaguluje się w celu przyśpieszenia

Wodę koaguluje się w celu przyśpieszenia

klarowania wody z zanieczyszczeń.

klarowania wody z zanieczyszczeń.

Proces uzdatniania wody kończy się filtrowaniem

Proces uzdatniania wody kończy się filtrowaniem

jej przez filtr i dechloratory wypełnione

jej przez filtr i dechloratory wypełnione

węglanem DTO oraz końcową dezynfekcję .

węglanem DTO oraz końcową dezynfekcję .

Dezaktywacja wody

Dezaktywacja wody jest w zasadzie podobna do

Dezaktywacja wody jest w zasadzie podobna do

oczyszczania ze zwykłych zanieczyszczeń.

oczyszczania ze zwykłych zanieczyszczeń.

Do wody uzdatnionej w zbiornikach i osadnikach dodaje

Do wody uzdatnionej w zbiornikach i osadnikach dodaje

się podchloryn wapnia w takiej ilości aby dawka

się podchloryn wapnia w takiej ilości aby dawka

aktywnego chloru wynosiła nie mniej niż 50 mg Cl/dm

aktywnego chloru wynosiła nie mniej niż 50 mg Cl/dm

3

3

.

.

Po dokładnym wymieszaniu w ciągu 3-5 minut i

Po dokładnym wymieszaniu w ciągu 3-5 minut i

sklarowaniu w ciągu co najmniej 30 minut wodę filtruje

sklarowaniu w ciągu co najmniej 30 minut wodę filtruje

cię z szybkością nie większą niż 6 m

cię z szybkością nie większą niż 6 m

3

3

/h.

/h.

W czasie 30 minut klarowania cząsteczki

W czasie 30 minut klarowania cząsteczki

promieniotwórcze są adsorbowane lub przyczepiają się

promieniotwórcze są adsorbowane lub przyczepiają się

do kłaczków koagulatu

do kłaczków koagulatu

i opadają z nim na dno zbiorników.

i opadają z nim na dno zbiorników.

Usuwanie trucizny z wody

Trucizny są usuwane z wody głównie w wyniku ich

Trucizny są usuwane z wody głównie w wyniku ich

rozkładu przez substancje dodawane (podchloryn

rozkładu przez substancje dodawane (podchloryn

wapnia),

wapnia),

a następnie dzięki filtrowaniu przez węgiel aktywny

a następnie dzięki filtrowaniu przez węgiel aktywny

który całkowicie usuwa z wody trucizny lub

który całkowicie usuwa z wody trucizny lub

produkty ich rozkładu.

produkty ich rozkładu.

Do skażonej wody w zbiornikach dodaje się

Do skażonej wody w zbiornikach dodaje się

podchloryn wapnia w ilości mniejszej niż 100 mg

podchloryn wapnia w ilości mniejszej niż 100 mg

Cl

Cl

2

2

/dm

/dm

3

3

a następnie miesza w ciągu 3-5 minut i

a następnie miesza w ciągu 3-5 minut i

pozostawia do sklarowania przez co najmniej 30

pozostawia do sklarowania przez co najmniej 30

minut. Po koagulacji wodę filtruje się prze kolumnę i

minut. Po koagulacji wodę filtruje się prze kolumnę i

dechloratory, zawierające węgiel aktywny DTO, bez

dechloratory, zawierające węgiel aktywny DTO, bez

stosowania kolumny z kationami.

stosowania kolumny z kationami.

Dezynfekcja wody

Wodę dezynfekuje się z wegetatywnych i

Wodę dezynfekuje się z wegetatywnych i

zarodnikowych form bakterii chorobotwórczych

zarodnikowych form bakterii chorobotwórczych

chlorują podchlorynem wapnia. Dawka

chlorują podchlorynem wapnia. Dawka

aktywnego chloru powinna wynosić co najmniej

aktywnego chloru powinna wynosić co najmniej

100 mg

100 mg

Cl

Cl

2

2

/dm

/dm

3

3

. Po zadozowaniu odczynników wodę

. Po zadozowaniu odczynników wodę

miesza się i pozostawia do sklarowania na 30

miesza się i pozostawia do sklarowania na 30

minut.

minut.

Po tym czasie filtruje się ją prze filtr i dechloratory

Po tym czasie filtruje się ją prze filtr i dechloratory

z szybkością nie większą niż 6 m

z szybkością nie większą niż 6 m

3

3

/h.

/h.

Sprawdzenie procesów uzdatnienia

Podczas uzdatniania wody, zawierającej substancje

Podczas uzdatniania wody, zawierającej substancje

promieniotwórcze i trujące, należy z każdego zbiornika

promieniotwórcze i trujące, należy z każdego zbiornika

wody pobrać próbki w celu sprawdzenia zawartości

wody pobrać próbki w celu sprawdzenia zawartości

substancji promieniotwórczych i trujących. Wodę można

substancji promieniotwórczych i trujących. Wodę można

wydać użytkownikowi pod warunkiem spełnienia

wydać użytkownikowi pod warunkiem spełnienia

wymogów, dotyczących dopuszczalnych zawartości

wymogów, dotyczących dopuszczalnych zawartości

substancji promieniotwórczych i związków trujących.

substancji promieniotwórczych i związków trujących.

Wojskowe stacje uzdatniania wody (FSW-8000 i FPW-

Wojskowe stacje uzdatniania wody (FSW-8000 i FPW-

2000) są wyposażone w:

2000) są wyposażone w:

►

Polowy zestaw oceny jakości wody PLW-76

Polowy zestaw oceny jakości wody PLW-76

z rentgenoradiometrem DP-66 M-l

z rentgenoradiometrem DP-66 M-l

►

Zestaw oznaczeń sanitarno-technologicznych - ZOST-

Zestaw oznaczeń sanitarno-technologicznych - ZOST-

90.

90.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA

ŚRODOWISKA

z dnia 27 listopada 2002 r.

w sprawie wymagań, jakim powinny

odpowiadać wody powierzchniowe

wykorzystywane do zaopatrzenia

ludności w wodę przeznaczoną do

spożycia.

Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do wód:

Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do wód:

►

pochodzących z ujęć ze źródeł samoczynnego,

pochodzących z ujęć ze źródeł samoczynnego,

naturalnego i skoncentrowanego wypływu wód

naturalnego i skoncentrowanego wypływu wód

podziemnych na powierzchnię terenu;

podziemnych na powierzchnię terenu;

►

pochodzących z ujęć wód infiltracyjnych

pochodzących z ujęć wód infiltracyjnych

powstałych

powstałych

w wyniku infiltracji wód atmosferycznych

w wyniku infiltracji wód atmosferycznych

i powierzchniowych w ośrodek skalny;

i powierzchniowych w ośrodek skalny;

►

zasilających złoża wód podziemnych, stanowiące

zasilających złoża wód podziemnych, stanowiące

zbiorowisko wód podziemnych, których

zbiorowisko wód podziemnych, których

eksploatacja może przynosić korzyści gospodarcze.

eksploatacja może przynosić korzyści gospodarcze.

Ustala się trzy kategorie jakości wody, w zależności od

Ustala się trzy kategorie jakości wody, w zależności od

wartości granicznych wskaźników jakości wody, które z

wartości granicznych wskaźników jakości wody, które z

uwagi na ich zanieczyszczenie muszą być poddane

uwagi na ich zanieczyszczenie muszą być poddane

standardowym procesom uzdatniania, w celu uzyskania

standardowym procesom uzdatniania, w celu uzyskania

wody przeznaczonej do spożycia:

wody przeznaczonej do spożycia:

►

kategoria A1- woda wymagająca prostego uzdatniania

kategoria A1- woda wymagająca prostego uzdatniania

fizycznego, w szczególności filtracji oraz dezynfekcji;

fizycznego, w szczególności filtracji oraz dezynfekcji;

►

kategoria A2 - woda wymagająca typowego uzdatniania

kategoria A2 - woda wymagająca typowego uzdatniania

fizycznego i chemicznego, w szczególności utleniania

fizycznego i chemicznego, w szczególności utleniania

wstępnego, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji,

wstępnego, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji,

dezynfekcji (chlorowania końcowego);

dezynfekcji (chlorowania końcowego);

►

kategoria A3 - woda wymagająca wysokosprawnego

kategoria A3 - woda wymagająca wysokosprawnego

uzdatniania fizycznego i chemicznego, w szczególności

uzdatniania fizycznego i chemicznego, w szczególności

utleniania, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji,

utleniania, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji,

adsorpcji na węglu aktywnym, dezynfekcji (ozonowania,

adsorpcji na węglu aktywnym, dezynfekcji (ozonowania,

chlorowania końcowego).

chlorowania końcowego).