CHOROBY WEWNĘTRZNE

CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO

Dr hab. n. med. Dariusz Moczulski

Klinika Chorób Wewnętrznych, Nefrologii i Dializoterapii

Uniwersytecki Szpital Kliniczny Nr 2

Ul. Żeromskiego 113, Łódź

E-mail: d.moczulsk@csk.umed.lodz.pl

5 wykładów

Wtorek 15:20-16:50

13.02.2007

27.02.2007

13.03.200

20.03.2007

27.03.2007

ul. Żeligowskiego 7/9

Objawy chorób układu moczowego – badanie podmiotowe

-Ból w okolicy nerek

objaw Goldflamma

-Ból w podbrzuszu

-Ból promieniujący do pachwin

-Ból i/lub pieczenie przy oddawaniu moczu

-Ból głowy

-Ogólne osłabienie, złe samopoczucie

-Senność, ospałość

-Obrzęki podudzi, Obrzęki twarzy

-Oddawanie dużej ilości moczu, oddawanie małej ilości moczu

-Konieczność wstawania w nocy w celu oddania moczu

-Zmiana barwy moczu, Cuchnący / mętny mocz

Badanie przedmiotowe

-objaw Goldflamma

-Pomiar ciśnienia tętniczego

-Badanie ogólne moczu

-Posiew moczu

-Stężenie kreatyniny w surowicy krwi

-Stężenie mocznika w surowicy ekrwi

-Stężenie kwasu moczowego w surowicy krwi

-Stężenie sodu, potasu, wapnia, fosforanów nieorganicznych

-Morfologia krwi – stężenie hemoglobiny

-Gazometria HCO3

-Stężenie białka we krwi

-Stężenie cholesterolu

Badania obrazowe

-USG nerek, pęcherza

-Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej

-Urografia

-Tomografia komputerowa jamy brzusznej

-Rezonans magnetyczny

-Scyntygrafia nerek

Infekcyjne zapalenie

dróg moczowych

Infekcyjne zapalenie dróg moczowych

Objawy

-Częściej u kobiet niż u mężczyzn (krótka cewka moczowa)

-50.000/1 milion ludzi, 50% kobiet w ciągu życia

-Objawy ból i pieczenie przy oddawaniu moczu

-Ból w podbrzuszu

-Ból w okolicy nerek promieniujący do pachwin

-Częste oddawanie małych ilości moczu

-Cuchnący mocz, o zmienionej barwie

-Osłabienie

-Gorączka

-Wymioty

Infekcyjne zapalenie dróg moczowych

Przyczyna

-Bakteryjne zapalenie dróg moczowych

-E. coli 70-90%

-Staphylococcus saprophytius 5-20%

-Klebsiella sp

-Enterococcus faecalis

-Proteus mirabilis

-Pseudomonas aeuruginosa

Infekcyjne zapalenie dróg moczowych

Czynniki predyspozujące

-Zaburzenia odpływu moczu – przerost prostaty,

nerka ruchoma,refluks pecherzowo-moczowodowy,

-Nietrzymanie moczu

-Mocz zagęszczony

-Stosunek płciowy

-Starszy wiek

-Kamica dróg moczowych

-Cewnikowanie pęcherza moczowego

Infekcyjne zapalenie dróg moczowych

Diagnostyka

Badanie ogólne moczu
Leukocyturia 10 wpw

Lekka erytrocyturia
Lekki białkomocz

Posiew moczu 10

/ml moczu

10

/ml moczu u mężczyzn i młodych kobiet z podejrzeniem

niepowikłanego zapaleniem pęcherza moczowego

Infekcyjne zapalenie dróg moczowych

Leczenie

Proste niepowikłane zapalenie pęcherza moczowego

Biseptol 2 x 960 mg p.o. co najmniej 3 dni
Ciprofloksacyna 2 x 250 mg co najmniej przez 3 dni

Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek

Ciprofloksacyna 2 x 250 mg przez 14 dni
Amoksycylina/ kwas klawulonowy przez 14 dni
Cefalosporyna III generacji przez 14 dni

Spożywanie dużej ilości płynów !!!

Infekcyjne zapalenie dróg moczowych

Kiedy należy zwrócić dodatkowa uwagę

Objawy dłużej niż 14
Nawrotowe zapalenia dróg moczowych
Mężczyźni
Dzieci
Kobiety ciężarne
Chorzy na cukrzycę
Chorzy leczeni immunosupresyjnie
W posiewie Proteus
Znana nieprawidłowość w budowie anatomicznej

układu moczowego

Infekcyjne zapalenie dróg moczowych

Kiedy należy zwrócić dodatkowa uwagę

Badanie

RTG przeglądowe jamy brzusznej
USG nerek
Urografia
Tomografia komputerowa
Cystoskopia

Infekcyjne zapalenie dróg moczowych

Nawrotowe zapalenie

> 4 razy na rok potwierdzone posiewem moczu

Zwiększyć ilość spożywanych płynów do > 2 litrów/dobę
Sok żurawinowy
Preparaty ziołowe

W miarę możliwości usunąć przyczynę

Kamica nerkowa

8-15% osób w wieku 20-60 lat
Dwa razy częściej u mężczyzn
Po stwierdzenie pierwszego kamienia nerkowego szansa
wystąpienia kolejnego w ciągu 7 lat w`ynosi około 50%

Ważna i skuteczna jest profilaktyka

Spożywanie dużej ilości płynów

Szczawian wapnia, fosforan wapnia

60-80%

Kamienie struwitowe

10%

Kwas moczowy

5-10%

Kamienie cysteinowe

Kamica nerkowa

Szczawian wapnia, fosforan wapnia

60-80%

Czynnik genetyczny

Nadczynności przytarczyc
Hiperkalcuria – nadmierne wydzielanie wapnia z moczem
Hiperoksaluria – nadmierne wydalanie szczawianów z moczem

Kamienie widoczne w Rtg jamy brzusznej

Kamica nerkowa

Kwas moczowy

5-10%

Zwiększone wydzielanie kwasu moczowego z moczem

Kamienie mogą być niewidoczne w rtg przeglądowym
jamy brzusznej

Często kamienie o mieszanym składzie
Kwas moczowy, szczawian i fosforan wapnia

Leczenie spożywaniej dużej ilości płynów
Alkalizacja moczu

Kamica nerkowa

Kamienie cysteinowe

Predyspozycja genetyczna
Defekt genu kodującego transporter dla aminokwasów

Utrata z moczem cysteiny, ornityny, lizyny i argininy

Kamica nerkowa

Kamienie struwitowe

10%

Fosforan magnezowo-amonowy

Infekcje Proteus, Klebsiella lub Serratia

Rozkładają mocznik do amoniaku zwiększając pH moczu

Kamienie są rezerwuarem infekcji

Powiększają się do kamieni odlewowych

Operacyjne usunięcie kamieni i intensywna antybiotykoterapia

Kamica nerkowa

Kolka nerkowa

Ból związany z przemieszczaniem się kamieni nerkowych
przez moczowód

Silny ból, nudności i wymioty, hematuria

Tomografia komputerowa
Jeżeli nie ma możliwości wykonania tomografii komputerowej
-urografia
Położenie kamienia, ocena zastoju moczu

Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej – położenie kamienia

Kamica nerkowa -

Leczenie

Leczenie przeciwbólowe

Petydyna Dolcontral, Dolargan 50-100 mg i.m./i.v.
Morfina (Morphini sulfas 5-10 mg i.m./i.v.
Paracetamol 1 g p.o. co 4 h p.o.

Leki przeciwwymiotne

Metoclopramid 10 mg i.m./i.v.

Nawodnienie doustne lub sól fizjologiczna

– wydzielanie moczu ponad 2 l/dobę
90% kamieni 5 mm i mniejsze schodzi samoistnie
50% kamieni 5 – 10 mm schodzi samoistnie

Antybiotykoterapia –

Ciprofloksacyna 2 x 500 mg p.o.
Cefuroxime 3 x 750 mg i.v.

Kamica nerkowa -

Leczenie

Co tydzień rtg przeglądowe jamy brzusznej
w celu oceny położenia kamienia

W miarę możliwości poddać urodzony kamień
analizie chemicznej

Kamica nerkowa -

Leczenie

10-20% kamieni nie zejdzie samoistnie
Leczenie urologiczne

ESWL (exctacorporeal shock wave lithotripsy)
rozbijanie kamieni za pomocą ultradźwięków
Ureteroskopia
Przezskórna nefrolitotomia

Zagrożenie życia!!!
Zainfekowany i niedrożny z powodu kamienia
układ moczowy może spowodować wystąpienie

roponercza

– wstrząs septyczny

Antybiotykoterapia, pilne przekazanie do urologa
z celu wykonania przezskórnej nefrostomii w celu
Uzyskania natychmiastowego drenażu

Niewydolność nerek

Upośledzenie funkcji wydzielniczej i regulatorowej nerek

Usuwanie produktów przemiany materii

mocznik, kreatynina, kwas moczowy

Usuwanie nadmiaru kwasów
Regulacja stężenia elektrolitów

sodu
potasu
fosforanów nieorganicznych
wapnia
magnezu

Regulacja gospodarki wodnej

Usuwanie metabolitów leków

Niewydolność nerek

Upośledzenie funkcji wydzielniczej i regulatorowej nerek

Regulacja ciśnienia tętniczego

renina

Regulacja tworzenia komórek układu czerwonokrwinkowego

erytropoetyna

Metabolizm witaminy D

nerki są główną lokalizacją 1-hydroksylazy witaminy D

Metabolizm hormonów – insulina, prolaktyna

Usuwanie toksyn bakteryjnych

Niewydolność nerek

Ostra

odwracalna

Przewlekła

nieodwracalna

Ostra niewydolność nerek

Nagłe pogorszenie funkcji wydzielniczej nerek
w ciągu godzin lub dni

Spadek wydzielania toksyn mocznicowych
Zaburzenia elektrolitowe, kawasowo-zasadowe i wodne

Może być odwracalna!!!

Ostra niewydolność nerek

Przednerkowa

Nerkowa

Pozanerkowa

Zaburzenia ukrwienia

Uszkodzenie

Zaburzony

Hipowolemia

toksyczne

odpływ

moczu

Należy jak najszybciej znaleźć przyczynę i ją usunąć
Nerki mogą wrócić do swojej pierwotnej funkcji

Ostra przednerkowa niewydolność nerek

Najczęstsza przyczyna to hypowolemia

Nieprawidłowym nawodnieniem organizmu

Odwodnieniem organizmu

Wymioty, biegunka

Szczególnie u ludzi starszych

Ostre krwawienie, operacje chirurgiczne

Ostra przednerkowa niewydolność nerek

Leczenie

Zapewnić prawidłowe nawodnienie!!!
Uzupełnić utratę krwi
W miarę możliwości leczenie zachowawcze bez hemodializ
Leczenie nerkozastępcze hemodializa – do 6 tygodni

Kontrola
Diurezy – (bilans płynów)
Ciśnienia tętniczego
Kreatyniny
Lektrolitów – sód, potas
Gospodrki kwasowo-zasadowej – gazometria, HCO