Księgi rachunkowe

i

sprawozdawczość

finansowa – cz. I

Majątek jednostki gospodarczej oraz jego

ujęcie i prezentacja w rachunkowości

Wpływ działalności gospodarczej

przedsiębiorstwa na jego bilans i RZiS

dr Tomasz Kostrzewa

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

2

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa



Książka 1 - RACHUNKOWOŚĆ

FINANSOWA -
Teoretyczne podstawy

J. Samelak

Skrypt 211, AE w Poznaniu,

Poznań 2006

Literatura
:



Książka 2 - RACHUNKOWOŚĆ

FINANSOWA -
Obszary problemowe

W. Gabrusewicz

Skrypt 192, AE w Poznaniu,

Poznań 2006



Ćwiczenia - RACHUNKOWOŚĆ

FINANSOWA

M. Kiedrowska MD 227

Skrypt 221, AE w Poznaniu,

Poznań 2007

3

Rachunkowość finansowa

Bilans
Rachunek zysków i
strat
Operacje
gospodarcze

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

[e-mail]
n.pl

4

Elementy sprawozdania finansowego

Elementy sprawozdania finansowego

5

6

7

Elementy sprawozdania finansowego

Elementy sprawozdania finansowego

8

9

Zakres sprawozdawczości finansowej

Zakres sprawozdawczości finansowej

Bilans: Aktywa i Pasywa

Bilans: Aktywa i Pasywa

10

Bilans

suma aktywów = suma
pasywów

11

Bilans

suma aktywów = suma
pasywów

12

Równanie majątkowe

Bilans

Aktywa

Kapitał

obcy

Kapitał
własny

+

=

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

Równanie majątkowe

13

Aktywa trwałe

A AKTYWA TRWAŁE

I Wartości niematerialne i prawne

1 Koszty zakończonych prac rozwojowych
2 Wartość firmy
3 Inne wartości niematerialne i prawne
4 Zaliczki na wartości niematerialne i prawne

II Rzeczowe aktywa trwałe

1 Środki trwałe

a) grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego gruntu)
b) budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej
c) urządzenia techniczne i maszyny
d) środki transportu
e) inne środki trwałe

2 Środki trwałe w budowie
3 Zaliczki na środki trwałe w budowie

III Należności długoterminowe

1 Od jednostek powiązanych
2 Od pozostałych jednostek

IV Inwestycje długoterminowe

1 Nieruchomości
2 Wartości niematerialne i prawne
3 Długoterminowe aktywa finansowe

a) w jednostkach powiązanych
b) w pozostałych jednostkach
- udziały lub akcje
- inne papiery wartościowe
- udzielone pożyczki
- inne długoterminowe aktywa finansowe

4 Inne inwestycje długoterminowe

V Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

1 Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
2 Inne rozliczenia międzyokresowe

14

Aktywa obrotowe

B

AKTYWA OBROTOWE

I Zapasy

1 Materiały
2 Półprodukty i produkty w toku
3 Produkty gotowe
4 Towary
5 Zaliczki na dostawy

II Należności krótkoterminowe

1 Należności od jednostek powiązanych
2 Należności od pozostałych jednostek

a) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty:

- do 12 miesięcy
- powyżej 12 miesięcy

b) z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń
społecznych i zdrow. oraz innych świadczeń
c) inne
d) dochodzone na drodze sądowej

III Inwestycje krótkoterminowe

1 Krótkoterminowe aktywa finansowe

a) w jednostkach powiązanych
b) w pozostałych jednostkach

- udziały lub akcje
- inne papiery wartościowe
- udzielone pożyczki
- inne krótkoterminowe aktywa finansowe

c) środki pieniężne i inne aktywa pieniężne

- środki pieniężne w kasie i na rachunkach
- inne środki pieniężne
- inne aktywa pieniężne

2 Inne inwestycje krótkoterminowe

IV

Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

15

Kapitały własne

A

KAPITAŁ (FUNDUSZ) WŁASNY

I Kapitał (fundusz) podstawowy

II Należne wpłaty na kapitał podstawowy

(wielkość ujemna)

III Udziały (akcje) własne

(wielkość ujemna)

IV Kapitał (fundusz) zapasowy

V Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

VI Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe

VII Zysk (strata) z lat ubiegłych

VIII Zysk (strata) netto

IX Odpisy z zysku netto w ciągu roku

obrotowego (wielkość ujemna)

16

Kapitały obce

B

ZOBOWIĄZANIA I REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA

I Rezerwy na zobowiązania

1 Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego
2 Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne

- długoterminowa
- krótkoterminowa

3 Pozostałe rezerwy

- długoterminowe
- krótkoterminowe

II Zobowiązania długoterminowe

1 Wobec jednostek powiązanych
2 Wobec pozostałych jednostek

a) kredyty i pożyczki
b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
c) inne zobowiązania finansowe
d) inne

III Zobowiązania krótkoterminowe

1 Wobec jednostek powiązanych
2 Wobec pozostałych jednostek

a) kredyty i pożyczki
b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
c) inne zobowiązania finansowe
d) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności:
- do 12 miesięcy
- powyżej 12 miesięcy

e) zaliczki otrzymane na dostawy

f) zobowiązania wekslowe
g) z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń
h) z tytułu wynagrodzeń
i) inne

3 Fundusze specjalne

IV Rozliczenia międzyokresowe

1 Ujemna wartość firmy
2 Inne rozliczenia międzyokresowe

- długoterminowe
- krótkoterminowe

17

18

Operacje gospodarcze

i ich wpływ na bilans oraz RZiS

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

Oper. Gosp - tytuł

19

Bilans

suma aktywów = suma
pasywów

20

Bilansowe operacje gospodarcze

1. Operacje aktywne

2. Operacje pasywne

3. Operacje aktywno – pasywne zwiększające sumę bilansową

4. Operacje aktywno – pasywne zmniejszające sumę

bilansową

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

Wynikowe operacje gospodarcze

1. Operacje wynikowe kosztowe

I i II typu

2. Operacje wynikowe przychodowe

I i II typu

Podział op. gosp.

21

Podstawowe zasady

1. Każda operacja gospodarcza powoduje zmiany przynajmniej

dwóch składników w bilansie lub/i RZiS.

2. Niezależnie od tego czy jest to operacja wynikowa kosztowa

czy wynikowa przychodowa operacje I typu powodują
ostatecznie zmiany zarówno w aktywach jak i w pasywach,
a operacje II typu powodują ostatecznie zmianę w
pasywach.

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

Op. gosp. - Zasady

22

AKTYWA

PASYWA

AKTYWA

PASYWA

Operacje
aktywne

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

23

AKTYWA

PASYWA

AKTYWA PASYWA

Operacje
pasywne

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

24

Przykłady operacji pasywnych

Potrącenie zaliczki na podatek dochodowy

25

AKTYWA

PASYWA

AKTYWA PASYWA

Operacje aktywno-pasywne
zmniejszające

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

26

AKTYWA

PASYWA

AKTYWA PASYWA

Operacje aktywno-pasywne
zwiększające

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

27

Rachunek zysków i strat

Rachunek zysków i strat

Koszty

Koszty można określić jako wyrażone w pieniądzu celowe zużycie:

środków trwałych, WNiP
materiałów,
paliwa, energii,
usług,
czasu pracy pracowników
oraz niektóre wydatki nie odzwierciedlające zużycia czynników

produkcji,

poniesione w związku z normalną działalnością przedsiębiorstwa w
pewnym
okresie, których rezultatem są użyteczne wyroby i (lub) usługi.

Koszty

Koszty można określić jako wyrażone w pieniądzu celowe zużycie:

środków trwałych, WNiP
materiałów,
paliwa, energii,
usług,
czasu pracy pracowników
oraz niektóre wydatki nie odzwierciedlające zużycia czynników

produkcji,

poniesione w związku z normalną działalnością przedsiębiorstwa w
pewnym
okresie, których rezultatem są użyteczne wyroby i (lub) usługi.

28

Rachunek zysków i strat

Rachunek zysków i strat

Przychody

1.Są to należne jednostce lub wpłacone na jej rzecz środki pieniężne bądź
ich odpowiedniki za wykonane przez jednostkę w toku jej działalności
świadczenia, jak np. sprzedaż wyrobów lub towarów.

2.Korzyści w postaci dodatnich różnic kursowych, odsetki od lokat w banku
i inne, naliczone kontrahentowi kary za nieterminowe regulowanie
należności.

Przychody

1.Są to należne jednostce lub wpłacone na jej rzecz środki pieniężne bądź
ich odpowiedniki za wykonane przez jednostkę w toku jej działalności
świadczenia, jak np. sprzedaż wyrobów lub towarów.

2.Korzyści w postaci dodatnich różnic kursowych, odsetki od lokat w banku
i inne, naliczone kontrahentowi kary za nieterminowe regulowanie
należności.

29

KOSZTY OPERACYJNE

PRZYCHODY OPERACYJNE

ZASADNICZE

ZASADNICZE

POZOSTAŁE

POZOSTAŁE

KOSZTY OPERACYJNE

PRZYCHODY OPERACYJNE

KOSZTY

PRZYCHODY

FINANSOWE

FINANSOWE

STRATY

ZYSKI

NADZWYCZAJNE

NADZWYCZAJNE

OBOWIĄZKOWE

OBCIĄŻENIA WYNIKU
FINANSOWEGO

ZYSK (STRATA) ZE SPRZEDAŻY

ZYSK (STRATA) Z DZIAŁALNOŚCI

OPERACYJNEJ

ZYSK (STRATA) Z DZIAŁALNOŚCI

GOSPODARCZEJ

ZYSK (STRATA) BRUTTO

ZYSK (STRATA) NETTO

Ogólna postać dwustronnej formy sprawozdawczej rachunku zysków i strat

Koszty

działalno

ści

operacyj

nej

Działalnoś

ć

operacyjn

a

Działalność

pozaoperac

yjna

Działalnoś

ć

finansowa

Sfera

zdarzeń

nadzwyczajn

ych

aaa

30

Układ rodzajowy kosztów

Ponadto do kosztów działalności operacyjnej
zaliczamy:
- wartość sprzedanych towarów (WST)
- wartość sprzedanych materiałów (WSM)

31

Przychody =
WF

Koszty =
WF

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

Zał. przychody =
const.

Zał. koszty = const.

32

Równanie rachunkowości

Bilans

Rachunek zysków i strat

Aktywa

Kapitał

obcy

Kapitał
własny

Koszty +

Przychody

+

=

-

zysk lub strata

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

33

Operacja sprzedaży - podstawowe

zasady

Każda operacja sprzedaży składa się z dwóch momentów:

1. Moment rzeczowy (następuje wydanie składników na

zewnątrz, powstaje koszt)

2. Moment prawno-finansowy (powstaje przychód, powstaje

należność lub następuje wpływ środków pieniężnych)

W zależności od rodzajów sprzedawanych składników wyróżnia

się odmienne tytuły kosztów i przychodów

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

34

Zakup

materiał

ów

Magazyn
materiał
ów

Zużycie

materiałó

w do

produkcji

Wyroby

gotowe

(Koszt

wytworzenia)

Wydat
ek

Koszt

Wydanie

wyrobów

gotowych

z magazynu

Wystawie

nie

faktury

Sprzedaży

KOSZT

PRZYCHÓD

Proces
sprzedaży:

WF

(plus inne

koszty)

35

Bilansowe operacje gospodarcze

1. Operacje aktywne

2. Operacje pasywne

3. Operacje aktywno – pasywne zwiększające sumę bilansową

4. Operacje aktywno – pasywne zmniejszające sumę

bilansową

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

Wynikowe operacje gospodarcze

1. Operacje wynikowe kosztowe

I i II typu

2. Operacje wynikowe przychodowe

I i II typu

Podział op. gosp.

36

AKTYWA
PASYWA

AKTYWA

PASYWA

KO

KW

(WF)

K =
WF

KO

KW

(WF
)

OPERACJA WYNIKOWA KOSZTOWA I
typu

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

37

WYNIKOWA KOSZTOWA I typu

(zwiększenie kosztów, zmniejszenie

aktywów)

• umorzono część należności z powodu

niewypłacalności odbiorcy

• kradzież samochodu dostawczego
• sprzedaż środka trwałego (m.

rzeczowy)

• zużycie materiałów do produkcji

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

38

AKTYWA
PASYWA

AKTYWA PASYWA

KO

KW
(WF)

KO

KW

(WF
)

K =
WF

OPERACJA WYNIKOWA KOSZTOWA II
typu

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

39

WYNIKOWA KOSZTOWA II typu

(zwiększenie kosztów, zwiększenie

kapitału obcego)

• dostawca naliczył odsetki od

nieuregulowanych zobowiązań

• otrzymano rachunek za remont dźwigu

w magazynie

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

40

AKTYWA
PASYWA

AKTYWA

PASYWA

KO

KW

(WF)

KO

KW

(WF
)

P =
WF

OPERACJA WYNIKOWA PRZYCHODOWA I
typu

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

41

WYNIKOWA PRZYCHODOWA I

typu

(zwiększenie przychodów, zwiększenie

aktywów)

• bank naliczył odsetki od naszych środków

zgromadzonych na rachunku bankowym

• naliczono odsetki od nieterminowo

regulowanych należności

• wystawiono fakturę za sprzedaż wyrobów

gotowych

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

42

AKTYWA
PASYWA

AKTYWA PASYWA

KO

KW
(WF)

KO

P =
WF

OPERACJA WYNIKOWA PRZYCHODOWA II
typu

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

KW

(WF
)

43

WYNIKOWA PRZYCHODOWA II

typu

(zwiększenie przychodów, zmniejszenie

kapitału obcego)

• umorzono część zobowiązań (częściowe

oddłużenie dłużnika)

• zmniejszenie wartości zobowiązań na

dzień bilansowy (wycena)

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

44

Umorzenie części zobowiązań księguje się na

koncie „Pozostałe przychody operacyjne”

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

45

a

46

a

47

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

WF netto = P + Zn – K –

Sn - Pd

Pd = WF brutto * 19%

WF brutto = P + Zn – K –

Sn

P – przychody

Zn – zyski
nadzwyczajne

K – koszty

Sn – straty
nadzwyczajne

Pd – podatek
dochodowy

WF brutto

48

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

Koszty i wydatki

49

Operacja sprzedaży - podstawowe

zasady

Każda operacja sprzedaży składa się z dwóch momentów:

1. Moment rzeczowy (następuje wydanie składników na

zewnątrz, powstaje koszt)

2. Moment prawno-finansowy (powstaje przychód, powstaje

należność lub następuje wpływ środków pieniężnych)

W zależności od rodzajów sprzedawanych składników wyróżnia

się odmienne tytuły kosztów i przychodów

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

50

Zakup

materiał

ów

Magazyn
materiał
ów

Zużycie

materiałó

w do

produkcji

Wyroby

gotowe

(Koszt

wytworzenia)

Wydat
ek

Koszt

Wydanie

wyrobów

gotowych

z magazynu

Wystawie

nie

faktury

Sprzedaży

KOSZT

PRZYCHÓD

Proces
sprzedaży:

WF

(plus inne

koszty)

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

Sprzedano wyroby gotowe (WZ 30 000 zł, FVS 40

000 zł)

Etap I

Etap II

Wyroby

gotowe

- 30 000

Koszty

+ 30 000

Należności

+ 40 000

Przychody

+ 40 000

40 000
-30 000
10 000

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

Sprzedano towary (wartość zakupu 2 800 zł; wartość

sprzedaży 4 200 zł)

Etap I

Etap II

Towary

- 2 800

Koszty

+ 2 800

Należności

(Kasa, Rachunek bankowy)

+ 4 200

Przychody

+ 4 200

4 200
-2 800
1 400

warto

ść

zakup

u

Faktura

(FVS)

WZ

M. prawno-

finansowy

M. rzeczowy

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

Naliczono i wypłacono wynagrodzenia gotówką 4

000 zł

Etap I

Etap II

Wynagrodze

nia

(Koszt)

+ 4 000

Zobowiązani

a

+ 4 000

Kasa

- 4 000

Zobowiązani

a

- 4 000

Naliczenie

(Lista płac)

Wypłata

Tomasz Kostrzewa

Rachunkowość
finansowa

Zaciągnięto kredyt bankowy, z którego spłacono część

zobowiązań

Etap I

Etap II

Rachunek

bankowy

- 10 000

Zobowiązania (sp. 10

000)

- 10 000

Rachunek

bankowy

+ 10 000

Kredyty

bankowe

+ 10 000

Zaciągnięcie

kredytu

Spłata

zobowiązań

55

Majątek

trwały

Majątek

trwały

Majątek

obrotowy

Majątek

obrotowy

Kapitał

własny

(Aktywa

netto)

Kapitał

własny

(Aktywa

netto)

Zobowiązania

długoterminowe

Zobowiązania

długoterminowe

Zobowiązania

krótkoterminow

e

Zobowiązania

krótkoterminow

e

K

a

p

it

a

ł

o

b

c

y

K

a

p

it

a

ł

s

ta

ły

Analiza stanu i zmian źródeł finansowania majątku (analiza kapitałów) i ocena
sytuacji finansowej - ANALIZA POZIOMA

Analiza stanu i zmian źródeł finansowania majątku (analiza kapitałów) i ocena
sytuacji finansowej - ANALIZA POZIOMA