Dr Joanna Jasińska

Zbudowany jest z komórek kostnych.
Komórki kostne układają się w listewki
kostne, a listewki układają się zależnie od sił
działających na kości. Np. na stopie układają
się w postaci mostków.

Kości składają się ze składników

organicznych (około 30%) i nieorganicznych
(około 70%).

Składniki organiczne: białko.

Składniki organiczne nadają kościom
sprężystość.
Składniki nieorganiczne: sole mineralne,
czyli: Ca 99% ogólnej zawartości w
organizmie człowieka, P 88%, Mg 50%.
Składniki mineralne nadają
wytrzymałość kościom.

Układ kostny należy do układu narządów
ruchu. Energia ze skurczu mięśni
przenoszona jest na układ kostny, dlatego
mówi się, że jest on biernym układem
ruchu.

Układ kostny jest rezerwuarem
minerałów takich jak wapń czy fosfor
(w razie potrzeby, organizm
wydzielając hormon - Parathormon
pobiera z kości wapń/fosfor).

Kości odpowiadają za zmianę pozycji,
ochronę narządów wewnętrznych oraz
utrzymanie pionowej postawy ciała.

Nauką zajmującą się kośćmi jest
osteologia.

- Dzieci zawierają ok. 356 kości
- Dorośli ok. 206
- Ludzie w wieku podeszłym jeszcze
mniej

Jest to uwarunkowane zrastaniem
się kości w trakcie rozwoju
organizmu. Na trzonach kości u
dzieci znajdują się komórki
kościotwórcze (osteoblasty), dzięki
którym dzieci "rosną" aż do
pewnego momentu.

Podział komórek kostnych
- Osteocyt
- Osteoblast
- Osteoklast
- Osteon

Osteocyty (rys. ) są dojrzałymi komórkami kostnymi
rozmieszczonymi w osseinie powstałymi z osteoblastów w
wyniku ich mineralizacji. Do ich funkcji należy wymiana
metabolitów i składników odżywczych. Osteocyty otoczone
są zmineralizowaną częścią kości i umiejscowione są w tzw.
Jamkach kostnych. Wymiana w/w substancji możliwa jest
dzięki wypustkom cytoplazmatycznym (widocznych na
zdjęciu ) za pomocą których kontaktują się między sobą.
Osteocyty przenoszą między sobą substancje aż do
osteocytu, który ma kontakt z naczyniem krwionośnym, do
którego owe substancje są dostarczane.

Osteoblasty

to tzw. Komórki kościotwórcze. Jak

sama nazwa mówi odpowiadają one za "tworzenie"
kości. Budują one osseinę kostną. Podobnie jak
ostecyty również wytwarzają wypustki
cytoplazmatyczne (rys. ) za pomocą których
kontaktują się między sobą.

Osteoklasty są to komórki, które odpowiadają za
rozpuszczanie komórek kości i/lub wymiany ich
składników (resorpcja). Osteoklasty usuwają
zniszczone komórki a w ich miejsce powstają
nowe, wytworzone przez osteoblasty.

Osteony

(rys.) to podstawowe komórki

funkcjonalne i strukturalne tkanki kostnej zbitej.

Podział kości ze względu na budowę
- Kości długie
- Kości płaskie
- Kości krótkie i różnokształtne

Kształt kości uwarunkowany jest
genetycznie, może jednak ulegać
zniekształceniom pod wpływem urazu
mechanicznego bądź dłuższego nacisku (np.
dlatego nie kładzie się dzieci na plecach).
Niektóre kości mogą ulegać
przekształceniom pod wpływem hormonów
(np. kości miednicy u kobiet).

KOŚCI I ICH

RODZAJE:

KOŚCI PŁASKIE:

* kości czaszki

* łopatka

* kości sklepienia mózgoczaszki

* mostek

* kość biodrowa

KOŚCI KRÓTKIE:

* kości nadgarstka

* kości stępu (kość skokowa,

łódkowata, piętowa z gruzem

piętowym,

KOŚCI DŁUGIE:

* kość ramienna

* kość promieniowa

* kość udowa

* kość piszczelowa

* kość łokciowa

* kość strzałkowata

KOSCI RÓŻNOKSZTAŁTNE:

* żuchwa

* rzepka

* kości podniebienne

Budowa kości:
W zależności od ułożenia beleczek wyróżniamy
istotę zbitą, zaś w innych częściach ciała, gdzie
beleczki są luźno ułożone: kość gąbczasta.
Między beleczkami znajduje się szpik kostny.
Początkowo jest to szpik czerwony
(krwiotwórczy).
W miarę upływu lat nie cały szpik zachowuje
czynność krwiotwórczą.
- szpik czerwony;
- szpik żółty (nie posiada właściwości
krwiotwórczych).

W kościach długich zewnętrzna część kości
zbudowana jest z istoty zbitej, a wnętrze z istoty
gąbczastej. Wewnątrz znajduje się jama
szpikowa.

Kości płaskie, np. czaszki, nie mają jamy
szpikowej. Zewnątrz kości jest przylegająca błona
okostna mocno unerwiona.

Kość jest unaczyniona (okostna). Kość
bierze intensywny udział w przemianie
materii i nieustannie zmienia swoją
budowę dostosowując się do wymagań.
Kawałek kości po upływie kilku lat ulega
usunięciu i w tym miejscu powstaje
nowy.

Kość zmienia się najbardziej w okresie
wzrostu. Kości wzrastają na długość
dopóki zachowana jest chrząstka
wzrostowa.
Trzon i dwie nasady. Między nasadą a
trzonem dochodzi najpóźniej do
wzrostu kości na długość.

Wyróżniamy trzy fazy tworzenia
kości:

1. Faza błoniasta: kość jest błoną.

2. Faza chrzęstna: powstają
ogniska chrząstkotwórcze.

3. Faza kostna: powstają ogniska
kościotwórcze.

Połączenia kości:

1. połączenia ścisłe (stałe);

2. połączenia ruchome (stawy).

Ad. 1.

Więzozrosty (błona jako materiał

łączący), chrząstkozrosty (chrząstka),

kościozrosty (kości)

Ad. 2.

Stawy dają możliwość ruchu. Muszą

istnieć stałe składniki stawu

.

Wyróżniamy następujące

połączenia kości:

- nieruchome-szwy kostne w

czaszce

- półruchome-chrząstkowe np.

w spojeniu łonowym

- ruchome-stawowe np. staw

ramienny, łokciowy, udowy,

kolanowy.

Staw ruchomy
zbudowany jest
z :
- torebki
stawowej,
wewnątrz której
znajdują się zwykle
dwie powierzchnie
stawowe
- błony maziowej,
która produkuje
substancję
maziową
- substancji
maziowej
zmniejszającej
tarcie powierzchni
stawowych podczas
ruchu
- więzadła
stawowego, które
wzmacnia torebkę
stawową

Rozróżniamy stawy proste i złożone .
Stawy proste są utworzone z dwóch kości, w
skład stawu złożonego wchodzą trzy lub więcej
kości. W stawie prostym powierzchnia jednej
kości jest zazwyczaj mniej lub więcej wypukła:
stanowi ona główkę stawową. Powierzchnia
stawowa drugiej kości jest odpowiednio wklęsła
i tworzy tzw. panewkę stawową. powierzchnie
stawowe są pokryte elastyczną, gładką, szklistą
chrząstką, która dzięki swym właściwościom
znakomicie zmniejsza tarcie zachodzące
podczas ruchów kości.
W stawach złożonych główka czy panewka
mogą składać się z więcej niż jednej kości. Staw
otacza torebka stawowa, która przytrzymuje
kości wchodzące w skład stawu i zabezpiecza
przed dostawaniem się sąsiednich tkanek
między kości.

•Liczba kości
łączących w stawie:

staw prosty - w
budowie biorą
udział tylko dwie
kości.

złożony - w
budowie bierze
udział więcej niż
dwie kości, np.

staw łokciowy

Rodzaje stawów: 1 - kulisty, 2 - eliptyczny, 3 -
siodełkowaty, 4 - zawiasowy, 5 - obrotowy

Staw zawiasowy

-

łokieć

stawy jednoosiowe

ostaw zawiasowy -

staw łokciowy

ostaw obrotowy -

staw promieniowo-ło
kciowy

ostaw śrubowy -

staw zęba kręgu obro
towego

stawy dwuosiowe

ostaw eliptyczny -

staw promieniowo-na
dgarstkowy

ostaw siodełkowaty -

staw nadgarstkowo-śr
ódręczny kciuka

Stawy wieloosiowe

ostaw kulisty wolny -

staw ramienny

ostaw kulisty panewk

owy

-

staw biodrowy

stawy nieregularne

ostaw płaski -

staw krzyżowo-biodro
wy

ostaw mostkowo-
obojczykowy chociaż
ma on raczej
charakter stawu
kulistego

Poszczególne stawy różnią się zadaniami
biologicznymi, a więc mają odmienną budowę i
ruchomość.

Na wykonywanie ruchów we wszystkich
płaszczyznach pozwalają stawy wieloosiowe,
np. kuliście uformowane stawy barkowy oraz
biodrowy. Mniejszą ruchomość cechuje stawy
dwuosiowe, np. siodełkowo ukształtowana
powierzchnia stawu nadgarstkowo-
śródręcznego kciuka pozwala na jego ruchy w
dwóch płaszczyznach. Stawy jednoosiowe
umożliwiają ruch tylko w jednej płaszczyźnie.
Przykładem może być zawiasowy staw
ramienno-łokciowy czy też obrotowy staw
między najwyższymi kręgami kręgosłupa.

W kości zachodzą różne zmiany. Żeby kości
dobrze się rozwijały i zmieniały:
- musi być zachowana przynajmniej umiarkowana
aktywność ruchowa, najlepiej na świeżym
powietrzu, ponieważ na skutek działania
promieniowania słonecznego powstaje witamina
D; witamina D jest również wchłaniana z
przewodu pokarmowego;
- muszą działać odpowiednie hormony –
przytarczyczki , które produkują parathormon
przy tarczycy, który pobudza czynność
osteoklastów, kalcytonina produkowana przez
tarczycę (zmniejsza zawartość Ca we krwi, a
zwiększa się zawartość Ca w kościach);
- odpowiednia dieta z odpowiednią ilością Ca,
białko i witamina C są potrzebne do tworzenia
komórek kostnych;
- zdrowy tryb życia.

Rozwój kości:

Kość uzyskuje maksymalną masę do 30 roku życia.
Kości gromadzą Ca i inne sole mineralne, a w
późniejszym wieku korzystamy z zasobów w kościach.

Rola kości:

- tworzą rusztowania, nadają kształt;
- bierny narząd ruchu, dopiero poprzez mięśnie
wprawiane są w ruch;
- osłaniają pewne części ciała (klatka piersiowa,
czaszka, kości miednicy);
- magazynują Ca, P, Mg i inne sole mineralne;
- czynność krwiotwórcza (szpik).