GRY I ZABAWY RUCHOWE

W

WYCHOWANIU FIZYCZNYM

W PIERWSZYM ETAPIE

EDUKACJI

Opracowała:

mgr Małgorzata Pelczarska

Zabawy i gry ruchowe stanowią jeden

z działów wychowania

fizycznego i pełnią w nim

różne role:



podstawową



pomocniczą

Zabawy i gry ruchowe są

podstawowym środkiem wychowania

fizycznego, gdy w grę wchodzą:



wiek ćwiczących jako jeden z podstawowych
warunków doboru materiału ćwiczącego do
zajęć,



warunki i możliwości realizacji niezbędne w
procesie wychowania fizycznego,



zaawansowanie i usprawnienie ćwiczących

Zabawy i gry ruchowe są pomocniczym

środkiem wychowania fizycznego gdy

spełniają rolę:



ożywiającą,



urozmaicającą formę ścisłą,



wypoczynkową i uzupełniającą.

Rodzaje zabaw i gier ruchowych

Biorąc za punkt wyjścia: stopień trudności

elementów ruchowych, zasady i przepisy,
element współzawodnictwa i organizację
zabawy o treści ruchowej można podzielić na
dwie grupy:



zabawy proste,



gry ruchowe.

W ramach tych grup można wyodrębnić

podgrupy oraz poszczególne rodzaje zabaw
ruchowych.

Zabawy proste



Występują w niej najprostsze ruchy związane

z motoryką człowieka takie jak: chód,

bieg, skok, rzut itp. Zasady i przepisy są jasne,

nieskomplikowane. Oparte są na metodzie

naśladowczej, opowieści ruchowej, zadaniowej,

czyli bezpośredniej celowości ruchu.



W zabawie prostej może, ale nie musi

występować element współzawodnictwa. Jeżeli

jednak występuje to tylko indywidualne a

ocenie podlega, kto szybciej, a zarazem

dokładnie wykonał jakąś czynność ruchową, kto

dalej, wyżej itd.



W zabawach prostych ze wzglądu na

dominujący charakter wykonywanego ruchu

można wyodrębnić następujące rodzaje:

Rodzaje zabaw prostych.



ze śpiewem,



orientacyjno – porządkowe,



bieżne,



na czworakach,



skoczne,



rzutne,



kopne,



z mocowaniem i dźwiganiem.

Gry ruchowe

Gra jest wyższą formą zabawy prostej.

Podstawowym czynnikiem różniącym grę od

zabawy jest element współzawodnictwa

między grupami, zespołami drużynami i

dzielimy je na:



gry proste,



gry złożone,



gry przejściowe,



gry specjalistyczne,



drużynowe.

Gry proste

Liczba drużyn biorących udział jednocześnie

w grze jest dowolna, zależna jest m. in.

od liczby uczestników, miejsca, przyborów.

Wskazane jest, aby zespoły były równe pod

względem uczestników. Do każdego z nich

powinien być przydzielony sędzia. Przepisy

gier są proste i nieskomplikowane, o

kolejności miejsc i zwycięstwie decyduje

na pierwszym miejscu dokładność w

wykonaniu zadania a w drugiej

kolejności szybkość. Aby grę można było

nazwać prostą może w niej występować tylko

jeden element ruchu.

Podobnie jak zabawy proste gry proste dzielą

się na następujące rodzaje:

Rodzaje gier prostych



organizacyjno – porządkowe,



na czworakach,



bieżne,



skoczne,



rzutne,



kopne,



z mocowaniem i
dźwiganiem.

Gry złożone



W grze złożonej występuje kilka rodzajów gier
prostych, co z kolei wymaga od uczestników
większych umiejętności.



Liczba drużyn minimum dwie przepisy bardziej
skomplikowane.



Podobnie jak w grze prostej o zwycięstwie i
kolejności decyduje dokładność a następnie
szybkość wykonanego zadania.

Gry przejściowe



W grach przejściowej na boisku jednocześnie
znajdują się tylko dwa zespoły o równej liczbie
zawodników, które walczą o zwycięstwo.



Prowadzi grę sędzia a o zwycięstwie decyduje
liczba zdobytych punktów w określonym czasie (
po upływie czasu drużyny zamieniają się rolami).

Gry specjalistyczne



Do tej podgrupy zalicza się gry doskonalące
elementy techniczne i taktyczne mini gier i
sportowych gier zespołowych.



W tych grach walczą ze sobą dwa zespoły o
malej liczbie zawodników.

Gry drużynowe

Są najwyższą formą organizacyjną

i wymagają od zawodników
największych umiejętności;

np. dwa ognie, palant.

Metodyka prowadzenia gry

i zabawy ruchowej

1.

Przygotowanie



prowadzącego

wcześniejsze przygotowanie odpowiedniej ilości

potrzebnego sprzętu, przyborów oraz miejsca
zajęć.



uczestników (podział na zespoły wybór
pomocników- przypadkowy lub celowy)

podział na zespoły może odbywać się na różne

sposoby, a mianowicie poprzez tradycyjne
odliczanie w zależności od liczby drużyn lub
np. w czasie wcześniej prowadzonej zabawy.
Przy podziale na zespoły należy pamiętać, aby
były one równe jeśli chodzi o poziom sprawności
ćwiczących i ze względu na płeć.

Metodyka prowadzenia

gry i zabawy

ruchowej

W celu sprawnego przeprowadzenia
zabawy i gry ruchowej spośród
niećwiczących lub ćwiczących
wybieramy pomocników. Jeśli
pomocnicy są ćwiczącymi to nie mogą
sędziować swojej drużynie i do każdej
nowej gry wprowadzamy nowych
pomocników.

Metodyka prowadzenia gry

i zabawy ruchowej

2.

Organizacja



ustawienie uczestników na pozycjach
wyjściowych po podziale na zespoły ustawiamy
ćwiczących na pozycjach wyjściowych, z
których uczestnicy gry lub zabawy będą je
rozpoczynać np. rozsypka, rząd, szereg, koło,



właściwe ustawienie się prowadzącego,

prowadzący powinien być ustawiony w

stosunku do ćwiczących w czasie
objaśniania w taki sposób, aby wyraźnie
słyszeli jego polecenia.

Metodyka prowadzenia gry

i zabawy ruchowej

Oto kilka przykładów ustawienia prowadzącego:



ćwiczący ustawiony w kole – prowadzący na
obwodzie ½ kroku za obwodem,



ćwiczący ustawieni w dwuszeregu, kolumnie-
prowadzący ustawia się przed ćwiczącymi tak
aby mógł ogarnąć ich wzrokiem,



ćwiczący ustawieni w rozsypce- prowadzący na
środku przed grupką mając wszystkich przed
sobą.

Metodyka prowadzenia gry

i zabawy

ruchowej



odpowiednie objaśnienie

po

ustawieniu ćwiczących na pozycjach
wyjściowych pomocnicy i wyznaczeni ćwiczący
ustawiają i rozdają sprzęt oraz przybory
potrzebne do przeprowadzenia zabawy lub gry.

Uwaga! Prowadzący nie dotyka

się do sprzętu.

Metodyka prowadzenia gry

i zabawy ruchowej

Objaśnienie rozpoczynamy od podania nazwy

zabawy lub gry, następnie omawiając po

kolei zadanie wybrany ćwiczący pokazuje jak

prawidłowo wykonać zadanie. Przy pokazie

prowadzący wskazuje za jakie błędy będą

przyznawane punkty karne. Określamy też

zasady, w jaki sposób będzie wyłoniony

zwycięzca. Na zakończenie zadajemy pytanie

CZY WSZYSTKO JASNE? Proponuję aby przy

omawianiu ćwiczący byli w siadzie

oraz omawianie nie powinno być dłuższe niż

przebieg samej gry lub zabawy.

Metodyka prowadzenia gry

i zabawy ruchowej

3.

Przeprowadzenie

Po dokładnym omówieniu zabawy lub

gry na sygnał prowadzącego
rozpoczynamy wykonanie zadań
.Ważne jest aby np. sędziowie na
bieżąco głośno podawali ilość błędów
które popełnia zespół,
a prowadzący nadzorował prawidłowy
przebieg gry czy zabawy.

Metodyka prowadzenia gry

i zabawy ruchowej

4.

Zakończenie

Ogłoszenie wyników rywalizacji – należy podać,

kto i dlaczego wygrał. Biorąc zawsze pod
uwagę pierwszej kolejności dokładność, a
następnie szybkość wykonywanych ćwiczeń.
Wynik podajemy jak grupa ochłonie po emocjach
związanych z przebiegiem gry
,zabawy.

Przy podsumowaniu lekcji opartej na grach

i zabawach ruchowych sumujemy zdobyte
punkty w czasie całej lekcji i ogłaszamy
wynik.

5.

Podsumowanie

Metodyka prowadzenia

zabawy ze śpiewem

Przy prowadzeniu zabawy ze śpiewem należy

kolejno nauczyć :



tekstu,



melodii,



ruchu w powiązaniu ze śpiewem.

Tok 45- minutowej lekcji

wychowania fizycznego

oparty na grach i

zabawach

ruchowych

Lp.

Nazwa poszczególnych punktów toku

Czas

trwania

1

Ćwiczenia porządkowo-wychowawcze/ zbiórka, raport,przywitanie.
Sprawdzenie obecności, podanie zadań./

ok. 3
min.

2

Zabawa lub gra o charakterze ożywiającym psychicznie i
rozgrzewającym fizycznie/masowa, znana, lubiana./

ok. 3min.

3

Zabawa lub gra orientacyjno porządkowa

ok. 3
min.

4

Zabawa lub gra na czworakach

ok. 3
min.

5

Zabawa lub gra z mocowaniem lub dźwiganiem

ok. 4
min.

6

Zabawa lub gra masowa bieżna lub skoczna

ok. 7
min.

7

Zabawa lub gra rzutna lub z podbijaniem albo kopana

ok. 8
min.

8

Zabawa lub gra skoczna albo bieżna o mniejszym natężeniu/
np. w formie sztafetowej/

ok. 6
min.

9

Ćwiczenia korektywne – głownie wyprostne w górnej części tułowia
oraz przeciw płaskostopiu, /jeżeli nie zastosowano ich uprzednio
między zabawami/

ok. 2
min.

10

Zabawa /rzadziej gra/ o charakterze uspokajającym pracę płuc

ok. 2
min.

11

Ćwiczenia porządkowo – wychowawcze: uporządkowanie miejsca zajęć,
sprzętu, zbiórka, omówienie zajęć, pożegnanie, wymarsz z miejsca
zajęć

ok. 3-4
min.

Omówienie poszczególnych

punktów toku.



pkt. 1 toku poświęcony jest sprawom porządkowo –
wychowawczym. Krotki czas trwania tego punktu
wymaga od nauczyciela sprawnej organizacji
i dyscypliny jest gwarancją że lekcja nie zostanie
przegadana,



pkt. 2 toku powinna być raczej zabawa masowa,
znana, lubiana ożywiająca psychicznie i
rozgrzewająca fizycznie. Rożne odmiany berków,



pkt. 3 toku przewiduje zabawę lub grę orientacyjną.
Ćwiczenie orientacji przydatne jest w nauczaniu klas
młodszych, kiedy dzieci przychodząc na początku
roku szkolnego gubią się w nowej rzeczywistości,
pełni też rolę uzupełniającą rozgrzewkę,

Omówienie

poszczególnych

punktów toku.



pkt. 4 punkt ten realizowany jest tylko w

klasach młodszych, czworakowanie to forma

ruchu która stopniowo od klasy III zanika ze

względu na szybki wzrost kończyn. W klasach

starszych opuszczamy czworakowanie, a czas

wydłużamy w innych punktach toku,



pkt. 5 toku zawiera zabawę lub grę z

mocowaniem lub dźwiganiem. W klasie I

stosujemy tylko dźwiganie ciężarów i

przenoszenie do 2 kg. Mocowanie od klasy II w

postaci np. przeciągania w parach.

Omówienie

poszczególnych

punktów toku.



pkt. 6 toku przypada na największe natężenie

krzywej wysiłku fizycznego lekcji.Prowadzona

zabawa lub gra musi mieć charakter masowy.

Punkty 6 i 8 toku uzupełniają się, jeśli w

jednym z nich jest forma bieżna to w drugim

stosujemy skoczną. W punkcie 8 musi ona być

o mniejszym natężeniu np. forma sztafetowa,



pkt. 7 toku umieszczone zostały dwa rodzaje

zabaw i gier, rzutna i kopna. Jeśli chodzi o

uzasadnienie umieszczenia ich w tym punkcie,

to wynika on z charakteru pracy

grup mięśniowych oraz narządów biorących

udział w zabawach i grach rzutnych

czy kopnych,

Omówienie

poszczególnych

punktów toku.



pkt.8 został już omówiony przy punkcie 6,



pkt. 9 zawiera ćwiczenia korektywne wyprostne
i przeciw płaskostopiu,



pkt. 10 jest to uspokojenie systemu nerwowego
wskazane jest tu stosowanie bardziej zabawy
niż gry. Zachęcam w tym punkcie toku do
prowadzenia zabaw ze śpiewem,



pkt. 11 podsumowanie i ocena lekcji
wyróżnienie najlepiej ćwiczących, zebranie
sprzętu.

Konspekt lekcji wychowania

fizycznego oparty na zabawach

i grach ruchowych

Klasa. III dziewczęta i chłopcy – 24 ćwiczących

w kostiumach gimnastycznych

Warunki – sala gimnastyczna z wyznaczonym

boiskiem do siatkówki,

Krótka charakterystyka klasy – rozwój fizyczny

wg norm, słaba koordynacja.

Zadania. Cele:

1.

umiejętność: doskonalenie podań oburącz

sprzed klatki piersiowej w mini koszykówce,

2.

motoryczność: rozwijanie koncentracji i

koordynacji,

3.

wiadomości, działania wychowawcze:

współpraca w zespole lub przepisy gry.

Przybory:
Piłki do mini koszykówki lub p. nożnej 8

sztuk

Szarfy w dwóch kolorach 24 sztuk
Chorągiewki stojące 4 sztuki

L.P

Nazwa

poszczegól

nych

punktów

toku

Treść

Czas

(orient

)

Uwagi metodyczno -

organizacyjne

1

 Ćwiczenia
porządkowo-
wychowawcze

Zbiórka, przywitanie, sprawdzenie obecności,
podanie zadania – będziemy doskonalić
podania sprzed klatki piersiowej.

3 min.

 Ustawienie w dwuszeregu.
Po podaniu zadania
celowego podział na dwie
drużyny. Rozdanie szarf
kolorami drużyn

2

 Zabawa lub gra
o charakterze
ożywiającym
(masowa,
znana, lubiana)

„Berek plecami do linii”
Zawodnicy poruszają się po całym boisku do
siatkówki tyłem do linii końcowej boiska
zależnie od połowy na której się akurat
znajdują. Prowadzący wyznacza 1 lub więcej
berków których zadaniem jest chwytanie
pozostałych uczestników. Uczestnik biegnący
inaczej niż tyłem do linii końcowej zmienia się
z najbliższym berkiem rolami.

3 min.

Teren zabawy – boisko do
siatkówki. Wygrywa uczeń-
który ani razu nie był
berkiem.

3

Zabawa lub gra
orientacyjno –
porządkowa

 „Sygnały”
Zawodnicy dwóch drużyn ustawiają się w
szeregach jeden za drugim. Zawodnicy
pierwszego szeregu występują jako jedynki,
drugiego jako dwójki. Przed grą prowadzący
ustala sygnały oraz zadania do wykonania
różne dla każdej drużyny. Rozpoczęciem gry
jest podanie poznanego sygnału i
obserwacja reakcji uczestników. Za każdą
pomyłkę zawodnika przeciwna drużyna
otrzymuje 1pkt.

4 min.

Teren gry – boisko do
siatkówki. Podaje się dwa
sygnały dla drużyn, które
po upływie połowy czasu
trwania zmienia się.
Wygrywa drużyna, której
zawodnicy zdobędą więcej
pkt  

4

Zabawa lub gra
z mocowaniem
lub dźwiganiem

„Walka o poruszenie z miejsca”
Zawodnicy stoją w parach twarzami do siebie
opierając się wzajemnie rękami. Na sygnał
zaczynają się w parach przepychać za ręce tak
aby wytrącić przeciwnika z równowagi.
Przegra ten który w czasie przepychania
oderwał lub przesunął nogę po podłożu, bądź
stracił równowagę.

5 min.

Dobór celowy w parach bez
względu na kolor szarfy.
Pary walczą do dwóch
zwycięstw. Po zakończeniu
walki pary siadają,
wyróżnia się zwycięzców w
parach.

5

Zabawa lub gra
bieżna lub
skoczna masowa

„ Wyścig kół”
Zawodnicy ustawieni w szeregu na
linii startu. Po drugiej stronie
boiska narysowanych jest kilka kół.
Na sygnał prowadzącego zawodnicy
starają się zająć miejsce w kołach.
Za zdobycie koła zawodnik zdobywa
1 punkt dla swojej drużyny. 

6
min.

 Ustawienie zawodników
drużyn na przemian w
szeregu na linii startu.
Wygrywa drużyna, której
zawodnicy zdobędą więcej
punktów.

6

 Zabawa lub gra
rzutna lub z
podbijaniem
lub kopna.

„ Piłka pod stopami”
Zawodnicy stoją w trójkach w
jednej linii. Zawodnicy skrajni z
trójki podają do siebie piłkę
oburącz sprzed klatki piersiowej
kozłem w taki sposób, aby
środkowy musiał podskoczyć. Po
każdych 20 podaniach zmienia się
środkowy.

8
min.

 W każdej trójce wygrywa
zawodnik, który jako
„środkowy” wykona
najwięcej poprawnych
podskoków. Podania
wykonuję się kozłem. Pokaz
poprawnego wykonania.
Zalicza się tylko takie
podskoki podczas których
piłka przeszła dokładnie
pod stopami.

7

Zabawa lub gra
skoczna lub bieżna
niemasowa  

„Kto więcej poda w czasie biegu”
Ustawienie jak na rysunku.
Zawodnicy jednej drużyny biegną
pojedynczo kozłując piłkę
po wyznaczonej trasie a
zawodnicy drugiej podają w tym
czasie piłkę według narysowanego
schematu tak długo jak trwa bieg
zawodników przeciwnej drużyny. Po
zakończeniu następuje zmiana ról.
Wygrywa drużyna która wykona
więcej prawidłowych podań.  

7
min.

 Gra przejściowa, liczą się
podania poprawnie
wykonane oburącz sprzed
klatki piersiowej.

8

 Ćwiczenia
korektywne
i
wyprostne
oraz przeciw
płaskostopiu

a) siad skulny rozkroczny plecami
do partnera, biodra przywarte,
chwyt partnera na RR ponad
głową- uwypuklenie klatki
piersiowej.
b) siad w parach naprzeciwko
siebie nogi wyprostowane, szarfa
założona na pow. grzbietowe stóp
obu ćwiczących i napięta –
przeciąganie stóp partnera.
c) w siadzie zwijanie szarfy
stopami.  

3
min
.

 Podział na pary
Prowadzący zwraca
uwagę na dokładne
wykonanie ćwiczeń.
Jedna szarfa na dwóch
ćwiczących, zdjęcie
obuwia, każdy nawija
swoją szarfę. Wyróżnienie
najładniej wykonujących.

9

Zabawa lub
gra o
charakterze
uspokajający
m

„Zakazany ruch”
Uczestnicy wykonuję ćwiczenia
gimnastyczne naśladując
prowadzącego. W trakcie ćwiczeń
nie wolno jest im wykonać kilku
wybranych ruchów. Kto je wykona
robi krok w przód.

3
min
.

Ocenia się uczniów,
którzy się nie pomylili.
Uczestnicy stają w jednej
linii naprzeciw
prowadzącego.

1
0

Ćwiczenia
porządkowo
–
wychowawcz
e

Zbiórka, zebranie szarf,
wyróżnienie dzieci, które w czasie
lekcji poprawnie wykonywały
zadania. Zebranie przyborów.
Pożegnanie i wymarsz do szatni.

3
min
.

Ustawienie w dwuszeregu
– kolorami szarf. Pierwsi z
prawego skrzydła
zbierają szarfy lewą ręką.
Szarfa jest trzymana
przez dziecko przed sobą
w kształcie „okienka”.
Wymarsz do szatni
parami.

Zadanie:



1) realizowane było w punktach 6,7



2) realizowane było w punktach 2,3,6,9



3) realizowane było w punkcie 10

Proponowane do

przeprowadzenia zabawy i

gry

„ Zabawa- ogonki”

Zwrócenie uwagi na metodykę prowadzenia zabaw

tj. przygotowanie, omówienie,
przeprowadzenie i podsumowanie
zabawy.

„ Zabawa- lawina”

Zabawa ta ma na celu pokaz jak można w inny

sposób podzielić ćwiczących na zespoły.

„ Gra- sadzenie ziemniaków”

Pokaz metodyczny jak przeprowadzać grę ruchową

i jej odmianę oraz jeden ze sposobów
liczenia punktacji.

Proponowane do

przeprowadzenia zabawy i

gry

„ Gra- bieg zawracany”

W tej grze pokażę drugi sposób liczenia

punktacji coś podobnego do wyścigu numerów
kiedy na wynik całego zespołu liczą się punkty
zdobywane przez poszczególnych zawodników.

„ Szczur”

W sposób praktyczny pokażę jak najpierw może

być to zabawa a następnie jak zrobić z niej grę.
Chodzi aby uczestnicy w praktyce potrafili
odróżnić te dwie formy.

„ Zabawa ze śpiewem- Talarek”

Nauka i przeprowadzenie zabawy ze śpiewem.

Bibliografia

1.

Bondarowicz M. Forma zabawowa w nauczaniu sportowych
gier zespołowych Warszawa Sit 1983.

2.

Trześniowski R. Zabawy i gry ruchowe. Warszawa WSiP
1995.

3.

Kutzner-Kozińska M. Korekcja wad postawy. Warszaw AWF
1991.

4.

Staniszewski T. Mielniczuk M. Stare i nowe gry drużynowe.
Wydawnictwo TELBIT 1999.

5.

Bondarowicz M. Gry i zabawy na cztery pory roku.
Wydawnictwo BK Wrocław 2003.

6.

Owczarek S. Bondarowicz M. Gry i zabawy ruchowe w
gimnastyce korekcyjnej. WSiP 1997

7.

Bondarowicz M. Staniszewski T. Podstawy teorii i metodyki
zabaw i gier ruchowych. AWF Warszawa 2000.