Bartosz

Bartosz

Gągorowski

Gągorowski

Sport jako metoda

Sport jako metoda

resocjalizująca w

resocjalizująca w

placówkach o

placówkach o

charakterze

charakterze

izolacyjnym.

izolacyjnym.

Placówki o charakterze zamkniętym:

Placówki o charakterze zamkniętym:

Polskie zakłady karne ze względu na rodzaj można podzielić na:

Polskie zakłady karne ze względu na rodzaj można podzielić na:



zakłady dla młodocianych

zakłady dla młodocianych



zakłady dla odbywających karę pierwszy raz

zakłady dla odbywających karę pierwszy raz



zakłady dla recydywistów penitencjarnych

zakłady dla recydywistów penitencjarnych



zakłady dla odbywających karę aresztu wojskowego.

zakłady dla odbywających karę aresztu wojskowego.

Zakłady karne mogą być organizowane jako:

Zakłady karne mogą być organizowane jako:



zakłady karne typu zamkniętego

zakłady karne typu zamkniętego



zakłady karne typu półotwartego

zakłady karne typu półotwartego



zakłady karne typu otwartego

zakłady karne typu otwartego

Skazani odbywają w nich karę pozbawienia wolności w jednym z trzech systemów:



programowego oddziaływania

programowego oddziaływania



terapeutycznym

terapeutycznym



zwykłym

zwykłym

Zakłady karne mogą być organizowane jako:

Zakłady karne mogą być organizowane jako:



zakłady karne typu zamkniętego

zakłady karne typu zamkniętego



zakłady karne typu półotwartego

zakłady karne typu półotwartego



zakłady karne typu otwartego

zakłady karne typu otwartego

Dlaczego resocjalizacja za

Dlaczego resocjalizacja za

pomocą sportu?

pomocą sportu?

Aktywność fizyczna człowieka kształtuje i rozwija umiejętności i

nawyki. Stanowi szanse rozwoju zdrowia i sprawności fizycznej

oraz wpływa na kreowanie cech osobowych człowieka. Ten

rodzaj aktywności rzutuje na powstawanie akceptowalnych

społecznie cech psychicznych

Funkcje resocjalizacyjne sportu, w miejscach odosobnienia

Funkcje resocjalizacyjne sportu, w miejscach odosobnienia

posiadają trzy podstawowe powody. Po pierwsze jest to dziedzina

posiadają trzy podstawowe powody. Po pierwsze jest to dziedzina

współtworząca skuteczną terapię w warunkach więziennych,

współtworząca skuteczną terapię w warunkach więziennych,

rozumiana jako zjawisko fizjologiczne. Sport jest też środkiem

rozumiana jako zjawisko fizjologiczne. Sport jest też środkiem

terapii, czyli elementem funkcjonalnym mechanizmem

terapii, czyli elementem funkcjonalnym mechanizmem

animującym terapię. Wreszcie sport współuczestniczy z innymi

animującym terapię. Wreszcie sport współuczestniczy z innymi

zjawiskami w tworzeniu odniesień resocjalizacyjnych. Dzieje się

zjawiskami w tworzeniu odniesień resocjalizacyjnych. Dzieje się

tak dlatego, że przede wszystkim poprzez sport można

tak dlatego, że przede wszystkim poprzez sport można

skutecznie zmniejszać impulsywność w zachowaniach więźniów,

skutecznie zmniejszać impulsywność w zachowaniach więźniów,

ponieważ sport wiąże i ukierunkowuje agresję osób osadzonych.

ponieważ sport wiąże i ukierunkowuje agresję osób osadzonych.

Należy tutaj zaakcentować szczególnie istotne w tym względzie

Należy tutaj zaakcentować szczególnie istotne w tym względzie

funkcje sportów zespołowych, które stwarzają impuls do

funkcje sportów zespołowych, które stwarzają impuls do

współpracy między uczestnikami rywalizacji.

współpracy między uczestnikami rywalizacji.

Główne cele

Główne cele

Główne cele zawarte w programach

Główne cele zawarte w programach

resocjalizacyjnych przez sport powinny

resocjalizacyjnych przez sport powinny

zakładać wszechstronny, harmonijny rozwój

zakładać wszechstronny, harmonijny rozwój

osobowości wychowanka. Ruch jako środek

osobowości wychowanka. Ruch jako środek

wychowawczy pobudza dynamikę rozwojową,

wychowawczy pobudza dynamikę rozwojową,

kształtuje osobowość. Poprzez rozszerzanie

kształtuje osobowość. Poprzez rozszerzanie

form i czynności ruchowych oraz nabieranie

form i czynności ruchowych oraz nabieranie

wprawy wychowanek lepiej adoptuje się do

wprawy wychowanek lepiej adoptuje się do

życia, zdobywa więcej wiary w swoje

życia, zdobywa więcej wiary w swoje

możliwości, pokonuje obawy i wewnętrzne

możliwości, pokonuje obawy i wewnętrzne

opory, cieszy się osiągnięciami. W kontaktach

opory, cieszy się osiągnięciami. W kontaktach

z innymi wychowankami uczy się oceniać

z innymi wychowankami uczy się oceniać

własne siły, przystosowywać do życia

własne siły, przystosowywać do życia

społecznego.

społecznego.

Rola sportu w procesie

Rola sportu w procesie

resocjalizacji:

resocjalizacji:



Wyzwolenie nadmiaru energii

Wyzwolenie nadmiaru energii



Rozładowanie napięć emocjonalnych

Rozładowanie napięć emocjonalnych



W sporcie można odnaleźć drogę do sławy, aprobaty i

W sporcie można odnaleźć drogę do sławy, aprobaty i

uznania w społeczeństwie.

uznania w społeczeństwie.



Nawet niewielkie efekty sportowe dają zadowolenie oraz

Nawet niewielkie efekty sportowe dają zadowolenie oraz

satysfakcję i mogą doprowadzić do wiary w możliwości

satysfakcję i mogą doprowadzić do wiary w możliwości

uzyskania lepszych wyników także w innej dziedzinie życia,

uzyskania lepszych wyników także w innej dziedzinie życia,

jak np. nauce, pracy zawodowej itp.

jak np. nauce, pracy zawodowej itp.



Sport pozwala na zawiązanie nowych znajomości.

Sport pozwala na zawiązanie nowych znajomości.



Wzmocnienie mechanizmu kontroli

Wzmocnienie mechanizmu kontroli



Wzrost uspołecznienia poprzez zdobywanie

Wzrost uspołecznienia poprzez zdobywanie

indywidualnych i zespołowych sukcesów.

indywidualnych i zespołowych sukcesów.

Wartość wychowawcza

Wartość wychowawcza

płynąca ze sportu

płynąca ze sportu

Wychowawcza wartość rekreacji fizycznej polega

Wychowawcza wartość rekreacji fizycznej polega

głównie na właściwościach gier sportowych oraz

głównie na właściwościach gier sportowych oraz

gier i zabaw ruchowych. Osadzeni biorąc udział we

gier i zabaw ruchowych. Osadzeni biorąc udział we

współzawodnictwie muszą panować nad swoja

współzawodnictwie muszą panować nad swoja

pobudliwością, stosować się do przepisów, wymagać

pobudliwością, stosować się do przepisów, wymagać

ich przestrzegania od innych, wykazywać

ich przestrzegania od innych, wykazywać

inicjatywę, zdecydowanie i samodzielność. Gry

inicjatywę, zdecydowanie i samodzielność. Gry

sportowe przyczyniają się do celowego i planowego

sportowe przyczyniają się do celowego i planowego

działania. To z kolei wymaga podporządkowania się

działania. To z kolei wymaga podporządkowania się

ściśle określonym regułom i zasadom postępowania.

ściśle określonym regułom i zasadom postępowania.

Współdziałanie członków zespołu wpływa na

Współdziałanie członków zespołu wpływa na

kształtowanie się pozytywnych więzi takich jak:

kształtowanie się pozytywnych więzi takich jak:

koleżeństwo, współzawodnictwo, wspólnota

koleżeństwo, współzawodnictwo, wspólnota

interesów, dążeń, zainteresowań.

interesów, dążeń, zainteresowań.

Jakie warunki muszą być

Jakie warunki muszą być

spełnione?

spełnione?

Przede wszystkim dobór zajęć sportowo-

rekreacyjnych powinien być dostosowany do

rozpoznanej wcześniej osobowości

resocjalizowanych i podopiecznych. Finalnym

efektem wychowania poprzez sport powinno

być wytworzenie afirmatywnej postawy wobec

własnego zdrowia i własnej sprawności

fizycznej. Efekty takie można osiągnąć również

poprzez lansowanie takich form aktywności

ruchowej, które mogą być uprawiane przez całe

życie. Jest to szansa dla młodzieży

niedostosowanej społecznie na znalezienie

własnego miejsca w społeczeństwie również po

wyjściu z ośrodka.

Warunki – ciąg dalszy

Warunki – ciąg dalszy

Ważnym elementem zajęć powinno być eliminowanie z

Ważnym elementem zajęć powinno być eliminowanie z

psychiki wychowanka poczucia niemożności i słabości,

psychiki wychowanka poczucia niemożności i słabości,

sprzyjają temu ćwiczenia z wychowawcą i rówieśnikami.

sprzyjają temu ćwiczenia z wychowawcą i rówieśnikami.

Wychowanek współdziałając w grupie nabiera zdolności

Wychowanek współdziałając w grupie nabiera zdolności

do podejmowania decyzji, skupiania uwagi na tym co

do podejmowania decyzji, skupiania uwagi na tym co

robi, szczególny walor w tym względzie mają gry

robi, szczególny walor w tym względzie mają gry

zespołowe. Oprócz wychowania fizycznego na

zespołowe. Oprócz wychowania fizycznego na

resocjalizację sport uprawiany spontanicznie. Wśród

resocjalizację sport uprawiany spontanicznie. Wśród

osób biorących udział w rekreacji rodzi się więź

osób biorących udział w rekreacji rodzi się więź

społeczna, występuje wspólna świadomość jaką jest

społeczna, występuje wspólna świadomość jaką jest

sprawność fizyczna, wzajemne zainteresowania,

sprawność fizyczna, wzajemne zainteresowania,

kształtują się wzajemne stosunki emocjonalne oparte na

kształtują się wzajemne stosunki emocjonalne oparte na

uczuciu konkurencyjności lub solidarności. Rekreacja

uczuciu konkurencyjności lub solidarności. Rekreacja

fizyczna jako zorganizowany system zachowań jest

fizyczna jako zorganizowany system zachowań jest

czynnikiem pozwalającym na tworzenie się grup.

czynnikiem pozwalającym na tworzenie się grup.

Jakie korzyści?

Jakie korzyści?

Systematyczne zajęcia sportowe

Systematyczne zajęcia sportowe

odciągają osoby niedostosowane

odciągają osoby niedostosowane

społecznie od zajęć i zachowań

społecznie od zajęć i zachowań

destruktywnych, wykraczających

destruktywnych, wykraczających

poza przyjęte normy społeczno-

poza przyjęte normy społeczno-

moralne. Dostarczają natomiast

moralne. Dostarczają natomiast

właściwych form spędzania wolnego

właściwych form spędzania wolnego

czasu i wprowadzają w nowe

czasu i wprowadzają w nowe

środowisko koleżeńskie.

środowisko koleżeńskie.

Rola

Rola

trenera/wychowawcy.

trenera/wychowawcy.

Wychowawca prowadzący zajęcia z młodzieżą

Wychowawca prowadzący zajęcia z młodzieżą

niedostosowaną społecznie ma ogromny wpływ na

niedostosowaną społecznie ma ogromny wpływ na

wychowanków, sprzyja temu bezpośrednie

wychowanków, sprzyja temu bezpośrednie

kontaktowanie się, poznanie wychowanka, właściwy

kontaktowanie się, poznanie wychowanka, właściwy

klimat zajęć, wspólne wykonywanie ćwiczeń. Bardzo

klimat zajęć, wspólne wykonywanie ćwiczeń. Bardzo

ważna sprawa to pozytywna postawa do życia,

ważna sprawa to pozytywna postawa do życia,

opanowanie w sytuacjach trudnych, zamiłowanie do

opanowanie w sytuacjach trudnych, zamiłowanie do

porządku, dbałość o czystość sali, boiska, higienę

porządku, dbałość o czystość sali, boiska, higienę

osobistą oraz estetyczny wygląd. Dobra atmosfera wokół

osobistą oraz estetyczny wygląd. Dobra atmosfera wokół

zajęć może mieć ogromny wpływ na kształtowanie

zajęć może mieć ogromny wpływ na kształtowanie

właściwego klimatu pedagogicznego, a co za tym idzie

właściwego klimatu pedagogicznego, a co za tym idzie

na osiągnięcia wychowawcze. Wychowawca prowadzący

na osiągnięcia wychowawcze. Wychowawca prowadzący

zajęcia sportowe powinien troszczyć się o poprawne

zajęcia sportowe powinien troszczyć się o poprawne

wysławianie się wychowanków o wzbogacanie ich

wysławianie się wychowanków o wzbogacanie ich

słownictwa oraz naśladowanie pozytywnych bohaterów.

słownictwa oraz naśladowanie pozytywnych bohaterów.

Konsekwencja

Konsekwencja

Ćwiczenia ruchowe trzeba uprawiać przez całe życie.

Ćwiczenia ruchowe trzeba uprawiać przez całe życie.

Ten nawyk i zrozumienie jego sensu powinno się

Ten nawyk i zrozumienie jego sensu powinno się

wpajać wychowankom. Musi on iść w parze z pewną

wpajać wychowankom. Musi on iść w parze z pewną

świadomą dyscypliną, umiejętnością czynnego

świadomą dyscypliną, umiejętnością czynnego

wypoczynku i relaksu. Zajęcia sportowe zatem

wypoczynku i relaksu. Zajęcia sportowe zatem

powinny uczyć, że między sportowym trybem życia, a

powinny uczyć, że między sportowym trybem życia, a

zdrowiem psychicznym istnieją ścisłe zależności.

zdrowiem psychicznym istnieją ścisłe zależności.

Człowiek może opanować niepożądane emocje przez

Człowiek może opanować niepożądane emocje przez

różnego typu ćwiczenia oddechowe, relaksujące.

różnego typu ćwiczenia oddechowe, relaksujące.

Wychowankowie muszą się przekonać, że ważna jest

Wychowankowie muszą się przekonać, że ważna jest

nie tylko obserwacja i kontrola swojego otoczenia, ale

nie tylko obserwacja i kontrola swojego otoczenia, ale

i samego siebie. Umiejętność samoobserwacji i

i samego siebie. Umiejętność samoobserwacji i

samokontroli jest koniecznym elementem współżycia

samokontroli jest koniecznym elementem współżycia

z innymi ludźmi, warunkiem obiektywizmu w

z innymi ludźmi, warunkiem obiektywizmu w

myśleniu, działaniu i postawie moralnej

myśleniu, działaniu i postawie moralnej

.

.

Ciemne strony

Ciemne strony

Sport może wychowywać, ale i demoralizować. Zależy to

od tego kto go uprawia, przez kogo i w jakich

warunkach jest organizowany i kierowany, a także w

jakim klimacie przebiega. Współczesny sport

dostarcza wiele przykładów preferowania wartości

materialnych i przyjemnościowych przy niedocenianiu

wartości intelektualnych i socjocentrycznych, które

należą do tzw. czystych typów wartości sportu.

Wartości intelektualne dotyczą związków i zależności

miedzy sprawnością fizyczną, a umysłowa,

świadomego udziału zawodników w procesie treningu

i walki sportowej, walorów intelektualnych trenerów

jako istotnego czynnika warunkującego efektywność

procesu treningowego, taktyki gier zespołowych.

Sport to nie wszystko

Sport to nie wszystko

Należy pamiętać, że samo włączenie wychowanków

Należy pamiętać, że samo włączenie wychowanków

niedostosowanych społecznie do zajęć sportowych nie wystarczy.

niedostosowanych społecznie do zajęć sportowych nie wystarczy.

Istnieje konieczność indywidualnego kontaktu. Jak długo trwa stan

Istnieje konieczność indywidualnego kontaktu. Jak długo trwa stan

egocentrycznego zaabsorbowania własną osobą, obawa przed

egocentrycznego zaabsorbowania własną osobą, obawa przed

kompromitacją w gronie kolegów, niewiara we własne siły

kompromitacją w gronie kolegów, niewiara we własne siły

wychowawca powinien stosować technikę podtrzymywania i

wychowawca powinien stosować technikę podtrzymywania i

doradzania. Musi on uświadomić sobie przyczyny własnych

doradzania. Musi on uświadomić sobie przyczyny własnych

porażek i sukcesów, bo intelektualizacja stanów lękowych stanowi

porażek i sukcesów, bo intelektualizacja stanów lękowych stanowi

ważny moment resocjalizacji. Zajęcia te poprzez swój charakter

ważny moment resocjalizacji. Zajęcia te poprzez swój charakter

narzucają wychowawcom dyscyplinę sportową, która w sposób

narzucają wychowawcom dyscyplinę sportową, która w sposób

naturalny, nie budzący sprzeciwów podporządkowuje ich pewnym

naturalny, nie budzący sprzeciwów podporządkowuje ich pewnym

przepisom i regułom, kształtuje w nich poczucie systematyczności,

przepisom i regułom, kształtuje w nich poczucie systematyczności,

uczy koleżeństwa i odpowiedzialności zbiorowej. W czasie

uczy koleżeństwa i odpowiedzialności zbiorowej. W czasie

treningu wychowankowie zrzucają z siebie maskę, stają się

treningu wychowankowie zrzucają z siebie maskę, stają się

naturalni, a przez to łatwiej ich poznać, dotrzeć do najgłębszych,

naturalni, a przez to łatwiej ich poznać, dotrzeć do najgłębszych,

nieraz zakamuflowanych cech osobowości. Jest to bardzo istotne w

nieraz zakamuflowanych cech osobowości. Jest to bardzo istotne w

procesie resocjalizacji, gdyż poznanie psychiki osadzonego

procesie resocjalizacji, gdyż poznanie psychiki osadzonego

umożliwia zastosowanie odpowiednich metod i środków.

umożliwia zastosowanie odpowiednich metod i środków.

Poodsumowanie

Poodsumowanie

Reasumując celem zajęć sportowych prowadzonych

Reasumując celem zajęć sportowych prowadzonych

z młodzieżą niedostosowaną społecznie w

z młodzieżą niedostosowaną społecznie w

placówce takiej jak np. zakład poprawczy jest

placówce takiej jak np. zakład poprawczy jest

skierowanie energii młodzieży na twórcze tory,

skierowanie energii młodzieży na twórcze tory,

nauka kontroli impulsów i przekształcenia ich w

nauka kontroli impulsów i przekształcenia ich w

akceptowane społecznie zachowania; nabywanie

akceptowane społecznie zachowania; nabywanie

przez młodzież umiejętności różnych form

przez młodzież umiejętności różnych form

spędzania czasu wolnego, współpracy grupowej,

spędzania czasu wolnego, współpracy grupowej,

współzawodnictwa, a także odreagowanie napięć

współzawodnictwa, a także odreagowanie napięć

i emocji w sposób społecznie akceptowany. Celem

i emocji w sposób społecznie akceptowany. Celem

jest też integracja grupy, a przez nią –

jest też integracja grupy, a przez nią –

eliminowanie „zasad drugiego życia”, budowanie

eliminowanie „zasad drugiego życia”, budowanie

pozytywnej samooceny wśród samych

pozytywnej samooceny wśród samych

wychowanków.

wychowanków.