Związki między bezpieczeństwem i

współpracą w regionie, w gospodarce

światowej

Bezpieczeństwo i Współpraca

w Europie Środkowej i

Wschodniej

1

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

O mnie

2



Publikacje ok. 450



Zainteresowania MSG/MSP



M-n uwarunkowania transformacji



Instytucjonalizacja



Handel i współpraca, otwieranie gospodarki



Bezpieczeństwo



www.zukrowska.inf.pl



[e-mail]

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

O mnie

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

3



Pracowałam w PISM, IRiSS



Byłam konsultantem NATO, Komisji

Europejskiej, ONZ, OBWE, OECD



W Polsce: MSZ, MG, MF, UKiE, PAIiZ, NBP



Uczestniczyłam w V i VI Programach

Ramowych UE, Leonardo da Vinci, Marie
Curie Skłodowskiej,



Byłam recenzentem programów ramowych



Kilka lat pracowałam jako doradca J.

Potochnika, komisarza ds. nauki w KE

Przykład publikacji związanych z
tematem

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

4



K. Żukrowska (red.), Transformacja systemowa

w Polsce. SGH, Warszawa 2010, s. 800.



K. Żukrowska (red.), Zróżnicowanie rozwojowe

jako impuls prowzrostowy w gospodarce

światowej, SGH, Warszawa 2010, s.230;



K. Żukrowska, M. Grącik (red.), Bezpieczeństwo

międzynarodowe. Teoria i Praktyka, SGH,

Warszawa 2005, s. 320;



K. Żukrowska (red.) Bezpieczeństwo

międzynarodowe. Przegląd aktualnego stanu.

IUSatTAX, Warszawa 2010 (w druku), s. 500.

O przedmiocie

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

5



Tematyka ważna dla Polski i Polaków

(chodzi o naszych bezpośrednich sąsiadów i
ich losy), ważna dla świata



Można wykorzystać polskie doświadczenie



Doświadczenie państw które dołączyły do

UE w 2004/2007 unikalne (jeśli chodzi o
transformację)

Podręcznik

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

6



Brak jednego



Ważne wykłady i literatura zalecana w

sylabusie

Zaliczenie

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

7



Test pytania otwarte i zamknięte



Test w połowie semestru 3 pytania



Waga obu:



30% test w połowie semestru



70% test na koniec semestru



Można poprawić ocenę, można ją podnieść

przez aktywny udział

Co to jest bezpieczeństwo

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

8



Brak zagrożenia



Jaka jest klasyfikacja zagrożeń?



Jakie mogą być tu kryteria stosowane?



Jak zagrożenia ewoluowały?

Kryteria

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

9



Zewnętrzne/ wewnętrzne



Symetria/ asymetria



Dziedziny (napad państwa sąsiedzkiego, spoza
regionu)



Atak z lądu, morza, powietrza, zmasowany



Konwencjonalny, bronią abc



Destabilizacja przez masowe ruchy migracyjne



Zagrożenie siłami natury (Powódź, trzęsienie
ziemi, wybuch wulkanu, wiatry, tsunami,
zamiecie śnieżne)

Kryteria

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

10



Epidemie



Destabilizacja finansowa



Destabilizacja gospodarcza



Wojna finansowa (walutowa)



Bezpieczeństwo energetyczne



Bezpieczeństwo żywnościowe



Bezpieczeństwo polityczne



Bezpieczeństwo gospodarcze



Bezpieczeństwo chroniące przed użyciem

broni abc

Kryteria

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

11



Dominacja państwa sąsiedzkiego (lub

innego napastnika)



Użycie siły w stosunkach

międzynarodowych



Dziedziny użycia siły

Gwarancje bezpieczeństwa

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

12



Tradycyjne



Dopasowane do współczesnych zagrożeń



Mieszane

Tradycyjne

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

13



Zbrojenia



Rozwijanie sił obronnych (zbrojnych)



Rozwijanie sfery bezpieczeństwa

wewnętrznego, zewnętrznego (wywiad,
inwigilacja)



Paradoks bezpieczeństwa



Koalicje

Współczesne gwarancje

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

14



Koalicyjność, kooperatywność i

kompleksowość systemu bezpieczeństwa

(3K)



Proces dopasowywania go do wyzwań w

postaci zagrożeń, możliwości ich eliminacji
lub ograniczenia



Hierarchiczność systemu bezpieczeństwa

Różne szkoły patrzenia na SM

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

15



Liberalna (neoliberalna)



Realistyczna (neorealistyczna)



Radykalizm (marksizm, postmarksizm)



Konstruktywizm

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

16

Teorie w syntezie

Wyszcze
gólnieni
e

Liberalizm/
neoliberalizm
instytucjonalizm

Realizm/
neorealizm

Radykalizm: teoria
zależności

Konstruktywizm

Główni
aktorzy

Państwa, grupy

poza rządowe, m-

n organizacje

System m-n,

państwa

Klasy społeczne,

elity m-n, TNK

Jednostki,

kolektywna

tożsamość

Charakt
erystyka
jednostk
i

Ogólnie dobra,

zdolna do

współpracy

Poszukująca

siły,

samolubna,

antagonistycz

na

Działania

determinowane

przez klasę

ekonomiczną

Główna rola,

zwłaszcza

przypadająca

elitom

Rola
państwa

Nie jest aktorem

autonomicznym,

ma wiele

interesów

Poszukujący

siły, aktor

samo-dzielny,

podą-żający za

intere-sem

narodowym

Agent struktury

m-n kapitalizmu,

egzekwujący

interesy

burżuazji

Zachowania

państwa

kształtowane przez

poglądy elit,

normy zbiorowe i

tożsamość

społeczną

Rola
systemu
międzyn
arodo-
wego

Współzależności

między aktorami,

m-n społeczność,

anarchia

Anarchia,

osiąganie

stabilności w

warunkach

uzyskiwania

stanu

równowagi

Wysoka

stratyfikacja,

zdominowana

przez m-n

system

kapitalistyczny

Nic nie można

wyjaśnić przez m-n

zmiany w

strukturze materii

– traktowane

osobno

Wizja
możli-
wości
zmian

Możliwy,

pożądany proces

Niski potencjał

zmian,

powolna

ewolucja

struk-turalna

Zmiany

radykalne

pożądane

Wiara w zmiany

ewolucyjne

Wnioski

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

17



Jeżeli wierzymy, że jednostka może dużo zdziałać



To kiedy to jest możliwe i w jakich warunkach



Jeśli w to wierzymy, a państw zalicza się do grupy
zaawansowanych gospodarczo demokracji to albo
jesteśmy Konstruktywistą lub Radykałem, albo
państwo jest we wstępnej fazie budowania swych
struktur demokratycznych



Tabela ma znaczenie, dla klasyfikowania poglądów
innych, dla oceny czy myślimy prawidłowo czy nie
i jakie podłoże teoretyczne mają nasze poglądy

Katarzyna Żukrowska (c)

18

SPOSOBY UJĘCIA BADAŃ

Ujęcie

Metoda

Historyczne

Badanie poszczególnych lub wielu przypadków

Filozoficzne

Formułowanie uzasadnień na podstawie

fundamentalnych tekstów i myślenia analitycznego

Behawiorystycz

ne

Empiryczne wyszukiwanie schematów w

zachowaniu człowieka i państwa

Alternatywne

Dekonstrukcja podstawowych pojęć i wykorzystanie

analizy dyskursu w celu opracowania opisu

treściwego

Katarzyna Żukrowska

19

Dziedzina
stosunków

Neorealiści

Neoliberałowie

Podmioty
stosunków
międzynarodowy
ch

Państwa i rządy

Państwa, organizację
międzynarodowe, TNK,
NGO

Rola organizacji
międzynarodowy
ch

Drugoplanowa

Na równi z państwami

Stosunki
międzynarodowe
charakteryzują
się

Realizacją
partykularnych,
narodowych
interesów

Prowadzą do
samoograniczenia

System
bezpieczeństwa

Oparty na
wykorzystaniu
przewagi (pozycja
siły)

Kooperatywny

Katarzyna Żukrowska

20

System
polityczny

zasada real politik
(interes narodowy)
dominacja
egoizmów
grupowych

demokracja,
wspomaganie
organizacji
międzynarodowych w
podejmowaniu decyzji

System
gospodarczy

Protekcja,
gospodarka
narodowa,
nacjonalizm

Otwarcie granic,
umiędzynarodowienie,
wspólne interesy

Suwerenność

Samodecydowanie

Zjawisko pooling
sovereignty,
koordynacja działań na
szczeblu
międzynarodowym

Wnioski

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

21



Znając te proste i syntetyczne ujęcia

teretyczne możemy łatwiej klasyfikować
poszczególnych polityków, interpretacje
wydarzeń przedstawiane przez naszych
nauczycieli, a także nasze własne poglądy

Mały test: kim jestem (wg
poglądów teoretycznych)

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

22



Czy prezydent w Polsce może dużo zdziałać
np. w polityce zagranicznej? (zakres
dziedziny, co?)



Czy minister spraw zagranicznych w Polsce
może dużo zdziałać w polityce zagranicznej?
(zakres, dziedziny, co?)



Czy premier może dużo zdziałać w polityce
zagranicznej? (zakres, dziedziny, co?)



Czy wszyscy trzej politycy mogą dużo
zdziałać w polityce zagranicznej (zakres,
dziedziny, co?)

Mały test:

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

23



Ile jest obecnie państw demokratycznych?



Ile państw określić można było jako

demokratyczne w okresie międzywojennym
czy na koniec II WŚ?



Co spowodowało, że mamy taki skokowy

przyrost liczby państw demokratycznych?

Obszar o którym będziemy
mówić

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

24

Jak różnie ten obszar jest
definiowany

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

25

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

26

ESW

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

27



Albania, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria,
Chorwacja, Republika Czeska, Estonia,
Węgry, Litwa, Łotwa, Była Republika
Jugosławii Macedonia, Czarnogóra, Polska,
Rumunia, Słowacja, Słowenia, Serbia, Turcja
 



Rosja, Ukraina, Białoruś, Gruzja, Mołdawia 

Kto dla kogo jest ważny i
dlaczego?

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

28



Bliskość



Rozwój



Zasoby



Rynek/ rynek potencjalny



Technologia



Oszczędności



Zdolność wspomagania zmian



Jak zdolności te są udowodnione



Na ile polityka poszczególnych państw w

przeszłości okazała się skuteczna?

Wnioski

Katarzyna Żukrowska. KBM (c)

29



Temat ważny



Interesujący



Przypomina w pewnym sensie prognozy



Będziemy mówić o historii, możliwościach, tym

co już zrobiono i co musi być jeszcze zrobione



Będziemy mówić co stanowi utrudnienie, a co

może być uznane za czynnik wspomagający



Będziemy mówić dlaczego w jednych krajach

proces transformacji się powiódł szybciej, a

dlaczego w innych jest to proces wymagający

dłuższego czasu… Zmiany i tam również dotrą!