Wprowadzenie

do działalności

usługowej

Współcześnie pod pojęciem usług rozumiemy wszelką
działalność człowieka na rzecz ludzi lub instytucji nie dającą
bezpośrednich materialnych efektów (ważne jest tu słowo
bezpośrednich, gdyż pośrednio przyczyniają się one do
wytwarzania lub zmieniania właściwości różnych wyrobów).
Zadaniem tak rozumianego pojęcia usług jest obsługa
procesów

wytwarzania

(produkcji),

przemieszczania

i

przesyłania oraz zaspokajania potrzeb niematerialnych
ludności.

Aczkolwiek musimy sobie zdawać sprawę, że ze względu na
bardzo szeroki zakres obejmowanej aktywności ludzkiej pojęcie
usług jest częstokroć inaczej rozumiane przez prawników,
ekonomistów itd.

Prawo Petty’ego

Skrócona wersja na przykładzie Polski w II połowie XX wieku

Kryterium

Typy usług

zasięg
oddziaływania

podstawowe (np. sklep, przychodnia lekarska)

ponadpodstawowe (np. szpital, urząd wojewódzki)

P r z y k ł a d o w e k l a s y f i k a c j e u s ł u g

P r z y k ł a d o w e k l a s y f i k a c j e u s ł u g

Kryterium

Typy usług

poziom
cywilizacyjn
y

nowe (ich powstanie i rozwój wynika z masowego
charakteru konsumpcji pewnych dóbr (np. nauka, ochrona
zdrowia, sport,
e–biznes)

komplementarne

(czyli

uzupełniające

proces

industrializacji, są one silnie od niego zależne (np.
transport, finanse)

stare (wraz z rozwojem technicznym tracące na znaczeniu
np. kowalstwo, zduństwo, dekarstwo)

Kryterium

Typy usług

efekty
działalności
usługowej

naprawcze

(inaczej

renowacyjne,

ich

celem

jest

przywrócenie wartości użytkowych naprawianej rzeczy lub
obiektu, np. zakłady naprawcze)

informacyjne (uzyskiwanie, obróbka, przechowywanie,
przesyłanie i udostępnianie informacji, np. łączność, centra
obliczeniowe)
dystrybucyjne (przechowywanie, przesyłanie i dystrybucja
dóbr materialnych, np. handel)

rekreacyjne (odnowa i wypoczynek człowieka, np. sport,
turystyka)
edukacyjno–kulturalne

(poszerzanie

i

przekazywanie

wiedzy, np. nauka, kultura, szkolnictwo)

organizacyjne (sprawne funkcjonowanie państwa, np.
administracja rządowa i samorządowa, finanse)

zdrowotne (zachowanie dobrostanu obywateli, np. służba
zdrowia, pomoc społeczna)

Kryterium

Typy usług

adresat
usług

produkcyjne

usługi dla rolnictwa

usługi dla przemysłu

(w tym energetyki)

usługi

dla budownictwa

rynkowe

usługi

komunikacyjne

usługi

handlowe

gospodarka komunalna

usługi

finansowe i ubezpieczeniowe

usługi

turystyczne

(bez

działalności

uzdrowiskowej)

społeczno–
edukacyjno–
kulturalne

kształcenie i badania naukowe
służba zdrowia i opieka społeczna (w tym
działalność uzdrowiskowa)
kultura (i sztuka)
sport (w tym kultura fizyczna)

porządkująco–
zabezpieczając
e

administracja państwowa i samorządowa
wymiar sprawiedliwości
działalność partii politycznych i organizacji
pozarządowych
ochrona bezpieczeństwa (policja, wojsko itd.)

Ogólnoświatową tendencją jest zwiększanie się liczby
ludności zatrudnionej w usługach oraz wzrost ich udziału w
tworzeniu dochodu narodowego. Jest to proces niezależny od
aktualnego

poziomu

rozwoju

społeczno-gospodarczego

państw. W krajach wysokorozwiniętych gospodarczo ponad
połowa ludności jest zatrudniona i również ponad połowa
dochodu narodowego jest uzyskiwana w usługach. Dzieje się
tak ponieważ dzięki postępowi technicznemu można bardzo
łatwo zastąpić pracę ludzką w przemyśle, trochę trudniej, lecz
również względnie łatwo można zastąpić pracę człowieka w
rolnictwie.
Natomiast zatrudnienie w usługach rośnie z dwóch
przyczyn: (1) pracy ludzkiej w nich nie jest tak łatwo zastąpić
np. postęp techniczny w służbie zdrowia czy nauce i edukacji
wcale nie powoduje masowych zwolnień, (2) następuje
gwałtowny rozwój części istniejących od dawna rodzajów
usług (np. turystyce) oraz pojawianie się nowych (np. e–
biznes), a to wymaga zatrudniania nowych pracowników.

Stan na lata dziewięćdziesiąte XX wieku

Stan na lata dziewięćdziesiąte XX wieku