Rozwój fizyczny i motoryczny oraz

potrzeby dziecka w młodszym wieku

szkolnym

Zadania:

1. Poznanie charakterystyki młodszego

wieku

szkolnego

oraz

zmian

w

rozwoju fizycznym i motorycznym w
tym okresie.

2. Uświadomienie

znaczenia

prawidłowego zaspakajania potrzeb
dziecka w młodszym wieku szkolnym.

3. Przybliżenie problematyki dojrzałości

szkolnej.

4.

Uświadomienie

możliwości

wykorzystania w domu i w szkole
„ochoty”

dzieci

do

aktywności

fizycznej – korzyści.

Pomoce: prezentacja multimedialna, folie, arkusze

papieru na plakaty, kolorowe pisaki.

Czas: 60 min.

Oczekiwania

–

uczestnik

będzie:

znał

charakterystykę młodszego wieku szkolnego oraz
zmiany w rozwoju fizycznym i motorycznym w tym
okresie,

problematykę

dojrzałości

szkolnej;

rozumiał znaczenia prawidłowego zaspakajania
potrzeb dziecka w młodszym wieku szkolnym;
uświadomienie

korzyści

wynikających

z

możliwości wykorzystania w domu i w szkole
„ochoty” dzieci do aktywności fizycznej.

Przebieg zajęć:

1. Prezentacja zadań przygotowanych przez

studentów i po każdej grupie uzupełnienie
prowadzącego (slajdy: 4 – 13)

2. Prezentacja tematu i celów zajęć (slajd 1)

3. Burza mózgów: Co to jest dojrzałość

szkolna?; Dyskusja z zapisaniem na planszy
propozycji

definiowania

tego

pojęcia;

uzupełnienie prowadzącego ( folie – zał. 1, 1a,
1b, 1c, 1d).

4. Praca w grupach: Korzyści wynikające z

wykorzystania „ochoty” do aktywności fizycznej
dzieci w młodszym wieku szkolnym w domu i w
szkole.

a. Dzielimy uczestników na dwie grupy: gr. 1 –

korzyści wynikające z aktywności fizycznej w
środowisku domowym; gr. 2 – korzyści
wynikające z aktywności fizycznej w szkole –
grupy w formie plakatu mają zrealizować to
zadanie.

b. Prezentacja pracy obu grup.

c. Uzupełnienie prowadzącego ( slajdy: 14 – 18)

5. Ewaluacja: Torba i kosz – narysuj torbę i

zapisz w niej co wynosisz z tych zajęć oraz kosz
i w nim napisz co było wiadome i zbędne
( zebranie ewaluacji do koperty przez grupową i
podanie prowadzącemu). Przypomnienie zadań.

Młodszy wiek szkolny

Młodszy

wiek

szkolny

(okres

wczesnoszkolny) przypada na pierwsze lata

nauki w szkole - 6–10/12 lat.

Jego

granice

biologiczne

wyznaczają:

początek – wyrżnięcie się pierwszego

zęba stałego (pierwszy trzonowiec,

„szóstka”);

koniec

–

wystąpienie

pierwszych,

oznak

dojrzewania

płciowego.

Charakterystyczne

cechy

młodszego

wieku szkolnego:
1. Najwolniejsze w całym dzieciństwie tempo

wzrastania wysokości ciała.
2. Zmniejszające się przyrosty obwodu głowy

i zakończenie wzrastania rozmiarów mózgu.
3. Szczyt rozwoju tkanki limfatycznej,

stopniowa wymiana uzębienia mlecznego na

stałe.
4. Dalszy dynamiczny rozwój motoryczny w

zakresie tzw. motoryki dużej; łatwość

opanowywania

nowych

umiejętności

ruchowych i sportowych.
5. Stopniowe doskonalenie motoryki małej.

Rozwój fizyczny w młodszym wieku

szkolnym

Tempo wzrastania wysokości ciała jest

najwolniejsze w całym okresie rozwoju

progresywnego – roczne jej przyrosty wynoszą

ok. 5 cm, Jest to „wyciszenie przed burzą”,

czyli okresem dojrzewania płciowego.
Roczne przyrosty masy ciała wynoszą 3–3,5

kg i są większe niż w okresie przedszkolnym,

co

powoduje,

że

dziecko

staje

się

„pulchniejsze”. Pod koniec tego okresu

dziewczęta mają nieco większą niż

chłopcy wysokość i masę ciała (wcześniej

dojrzewają).
Zmiany w proporcjach i budowie ciała to

wydłużenie

kończyn

dolnych,

zmniejszanie się przyrostów obwodu

głowy; pod koniec tego okresu mózg osiąga

swoją ostateczną wielkość. Zmniejsza się

koślawość kolan, lordoza lędźwiowa.

Zmniejsza się koślawość kolan, lordoza

lędźwiowa,
uwypuklenie brzucha, ale postawa ciała

wydaje się „niedbała”, co niepokoi rodziców

i nauczycieli.
Wypadają zęby mleczne i w ich miejscu

wyrzynają się zęby stałe (ok. 4 zębów

na rok).
Na młodszy wiek szkolny przypada „szczyt”

rozwoju tkanki limfatycznej, co objawia

się

m.in.

przerostem

migdałków

podniebiennych

i

powiększeniem

węzłów chłonnych.
Jest to związane z dojrzewaniem układu

immunologicznego i reakcją na często

występujące infekcje.

Rozwój motoryczny w młodszym wieku

szkolnym

W rozwoju motorycznym młodszy wiek

szkolny nazywany jest pełnią dzieciństwa

lub

etapem

dziecka

doskonałego

ruchowo.
Dziecko charakteryzuje doskonałość ruchów

lokomocyjnych, celowość i większa ekonomia

ruchów.

Z

okresu

przedszkolnego

„przetrwała”:
• potrzeba („głod”) ruchu: dzieciom trudno

jest

„wysiedzieć”

dłużej

na

lekcji

i

rekompensują to sobie ogromną ruchliwością

w czasie przerw międzylekcyjnych; stopniowo

zmniejsza się niepokój ruchowy,
• mała jeszcze sprawność manualna

utrudniająca

pisanie,

konstruowanie;

stopniowo jednak zwiększa się precyzja

ruchów dłoni.
W

młodszym

wieku

szkolnym

nową

„zdobyczą” w motoryczności jest zdolność
do opanowania nowych, wielostronnych i

specyficznych umiejętności ruchowych.
Większość dzieci osiąga wysoki (niemal

„dorosły”) poziom podstawowych
zdolności (cech) motorycznych, zwłaszcza

zwinności i gibkości. Jest to okres szczegolnie
korzystny

dla

rozwijania

umiejętności

sportowych (zwłaszcza w tzw. sportach
wczesnych: gimnastyka, jazda figurowa na

łyżwach, pływanie).
W okresie tym zaznacza się wyraźny

dymorfizm płciowy w rozwoju motorycznym.
Chłopcy mają większą siłę i moc, są

zainteresowani grami sportowymi, wynikiem
sportowym i rywalizacją. Dziewczęta mają

lepszą rownowagę, preferują gimnastykę,
gry ruchowe (np. „w klasę”, w „gumę”).

Dzieci wolą zajęcia w grupach tej
samej płci, ale chętnie uczestniczą wspolnie

w zawodach.

W młodszym wieku szkolnym nową

„zdobyczą”

w

motoryczności

jest

zdolność

do

opanowania

nowych,

wielostronnych

i

specyficznych

umiejętności ruchowych.

Większość dzieci osiąga wysoki (niemal

„dorosły”) poziom podstawowych zdolności

(cech)

motorycznych,

zwłaszcza

zwinności i gibkości.
Jest to okres szczególnie korzystny dla

rozwijania

umiejętności

sportowych

(zwłaszcza w tzw. sportach wczesnych:

gimnastyka, jazda figurowa na łyżwach,

pływanie).

W okresie tym zaznacza się wyraźny

dymorfizm

płciowy

w

rozwoju

motorycznym. Chłopcy mają większą

siłę i moc, są zainteresowani grami

sportowymi, wynikiem sportowym i

rywalizacją.

Dziewczęta mają lepszą równowagę,

preferują gimnastykę, gry ruchowe (np.

„w klasę”, w „gumę”).

Dzieci wolą zajęcia w grupach tej samej

płci, ale chętnie uczestniczą wspólnie w

zawodach.

Sposoby zaspokajania potrzeb

biologicznych dziecka w młodszym

wieku szkolnym

W związku z rozpoczęciem nauki w szkole i

pobytem dziecka poza domem pojawiają się

nowe, specyficzne potrzeby biologiczne.

Dorośli powinni zwrócić uwagę na:
• Zaspokajanie potrzeby ruchu i pomoc

w przystosowaniu motorycznym do

szkoły przez umożliwienie uczestnictwa

we

właściwie

prowadzonych

lekcjach

wychowania fizycznego w klasach I – III,

ćwiczeniach śródlekcyjnych, zabawach

dydaktyczno-ruchowych

w

ramach

pozostałych

obszarów

edukacji

zintegrowanej, aktywizowanie fizyczne w

czasie przerw, zadawanie ruchowych

zadań domowych.

Należy

zachęcać

rodziców

do

zwiększenia

własnej

aktywności

fizycznej oraz tworzenia wzorców dla

dzieci

i

wspólnych

z

nimi

ćwiczeń,

zapewnienia im pobytu na powietrzu.
•

Zapewnienie

zbilansowanego

śniadania w domu oraz posiłku i

napojów w szkole.
• Zapewnienie miejsca do pracy w domu

– meble dostosowane do wysokości ciała,

odpowiednie oświetlenie pokoju i miejsca

pracy, pomoc w organizacji czasu

wolnego i odrabianiu lekcji; ograniczanie

czasu korzystania z komputera i oglądania

telewizji.

• Edukację do bezpieczeństwa, w tym:

bezpieczne poruszanie się po drodze i

ulicy, używanie kasków w czasie jazdy na

rowerze,

nartach,

używanie

sprzętu

ochronnego w czasie jazdy na wrotkach i

deskorolce,

nauczenie

pływania

i

nurkowania, nadzór nad dzieckiem w

domu i w szkole.

Okres młodszy szkolny – zalecenia i

korzyści wynikające z aktywności

fizycznej w tym okresie życia

1

.

Duża

dynamika

rozwoju

motorycznego

oraz

podatność

na

stymulację ruchową dzieci w młodszym

wieku szkolnym nakładają na szkołę

obowiązek zapewnienia im aktywności

ruchowej,

w

tym

odpowiednio

zorganizowanych lekcji wychowania

fizycznego. Niewykorzystanie tej „szansy”

rozwojowej może mieć wpływ na dalszy ich

rozwój i zdrowie.
2. Rozpoczęcie nauki w szkole i nowe

zadania

wpływają

na

zmianę

dotychczasowego trybu życia dziecka,

w tym rytmu posiłków. Może to

przejściowo

powodować

zaburzenia

łaknienia i snu.

3.

Dziecko

stopniowo

staje

się

świadomym

współtwórcą

swego

zdrowia

(etap

autoedukacji

w

wychowaniu

zdrowotnym).

Powinno

rozumieć zmiany zachodzące w jego
rozwoju fizycznym i motorycznym oraz
poznać

podstawowe

zagadnienia

związane

z

nadchodzącym

dojrzewaniem płciowym.

Funkcje aktywności fizycznej

w dzieciństwie :

• Stymulacja i wspomaganie rozwoju:
– fizycznego – stymuluje wzrastanie ciała

(m.in.

przez

mechaniczny

nacisk

na

chrząstki

wzrostowe,

zwiększenie

wydzielania hormonu wzrostu), sprzyja

rozwojowi mięśni i funkcji zaopatrzenia

tlenowego,
– motorycznego – umożliwia uzyskanie

wysokiego poziomu sprawności fizycznej i

umiejętności ruchowych, dzięki którym

dziecko może radzić sobie w rożnych

sytuacjach i unikać zagrożeń,
– intelektualnego – umożliwia poznawanie

najbliższego

środowiska,

przedmiotów,

zjawisk,

– psychicznego – stwarza sytuacje, w których

dziecko uczy się pokonywać trudności, radzić

sobie ze zmęczeniem, przeżywać sukcesy i

porażki, kontrolować emocje,
– społecznego – sprzyja kształtowaniu relacji

z

innymi,

umiejętności

współpracy,

negocjacji, samokontroli.
• Adaptacja do różnorodnych bodźców i

zmian środowiska fizycznego (np. zmian

temperatury, hartowanie) i społecznego.
• Kompensacja niekorzystnych zjawisk

współczesnego

życia:

nadmiernego

unieruchomienia związanego z nauką w

szkole,

odrabianiem

lekcji,

oglądaniem

telewizji, pracą przy komputerze.

Zapobieganie zaburzeniom rozwoju i

zdrowia, w tym zwłaszcza otyłości,

zaburzeniom układu ruchu, oraz wczesne

zapobieganie osteoporozie, miażdżycy, w

których proces chorobowy rozpoczyna się w

dzieciństwie, a kliniczne objawy ujawniają

się w wieku średnim i starszym.

• Terapia wielu zaburzeń – otyłości,

cukrzycy, astmy oskrzelowej, mózgowego

porażenia dziecięcego, zaburzeń układu

ruchu i wielu innych chorób.