ZMIENIAJĄCA SIĘ ROLA
PIELĘGNIARKI W OPIECE
NAD PACJENTEM
CIERPIĄCYM OSTRY BÓL

dr n. med. BOŻENA GORZKOWICZ

Ból powstaje na skrzyżowaniu ciał, umysłów i kultur.
Obecna kultura europejska określana jest jako:
nowożytna, zachodnia, przemysłowa i
technokratyczna.

Ból jako problem

Postrzeganie bólu



Arystoteles określaja ból jako „pasję duszy”



Kościół katolicki uznaje ból jako materię konieczną do odkupienia



Kartezjusz za źródło bólu uznaje układ nerwowy



wg prof. Jana Miodka termin ból oznacza: wrażenie zmysłowe,
cierpienie powstające wskutek podrażnienia nerwów
czuciowych,
a także: zmartwienie, smutek, strapienie, boleść



Najważniejszym tematem Witolda Gombrowicza był ból i
cierpienie:



[…] Bóle i cierpienia wchodzą w sferę rzeczy nieoswajalnych



[…] Ze światem możemy coś zrobić – z bólem nie mamy szans; Człowiek
jest wystawiony na ból



[…] Projekt życia jest projektem ku bólowi, przy konaniu

Problemy w zakresie rozumienia
istoty bólu

Brak uniwersalnej akceptacji definicji

bólu

Ból jest to nieprzyjemne doznanie czuciowe

i emocjonalne związane z rzeczywistym lub
potencjalnym uszkodzeniem tkanek lub
opisywane w kategoriach takiego
uszkodzenia (

Marskey)

Międzynarodowe Stowarzyszenie Badania Bólu 1979

Ból pooperacyjny

Niekorzystne następstwa bólu
pooperacyjnego



Układ sercowo –

naczyniowy



Układ oddechowy



Układ pokarmowy



Układ wydalniczy



Układ gruczołów

wydzielania

wewnętrznego



Niedokrwienie mięśnia

sercowego, zaburzenia rytmu,

niewydolność krążenia.



Upośledzenie wentylacji,

niedodma, zakażenie,

niedotlenienie



Niedokrwienie jelit, ryzyko

endotoksemii, biegunki,

zaparcia



Zastój moczu, zakażenie

układu moczowego.



Utrata masy mięśniowej,

hiperglikemia, zatrzymanie

wody i sodu, skurcz naczyń.

Niekorzystne następstwa bólu
pooperacyjnego



Układ

odpornościowy



Układ krzepnięcia

i fibrynolizy



Układ przewodzenia

bólu



Zmiany

behawioralne



Zwiększenie ryzyka zakażeń,

wydłużenie procesu gojenia

ran.



Zakrzepica żył głębokich,

zatorowość.



Hyperalgezja, ból

przetrwały.



Lęk, poczucie bezradności,

bezsenność, depresja.

[Wordliczek J. 1996, Kalinowski 1993]

Problemy w zakresie rozumienia
istoty bólu

Problemy w zakresie rozumienia
istoty bólu



Zewnętrzne zachowanie może być błędnie
interpretowane przez nastawienie
obserwatora



Odmienne znaczenia, różnice wyrażeniowe
oraz zakres reakcji na ból powodują
różnorodność odpowiedzi



Zła komunikacja pomiędzy specjalistami
opóźnia wymianę informacji



Trudności w przekazie informacji o ostatnich
odkryciach i o uczeniu o tym co jest już
wiadome.

Najczęstsze błędy popełniane przez
personel
lekarski i pielęgniarski

Najczęstsze błędy popełniane przez
personel
lekarski i pielęgniarski



Subiektywna ocena bólu pacjenta



Brak świadomości zmienności przyczyn,
odpowiedzi i skutków bólu



Przepisywanie standardowej dawki leku
w oparciu o typ operacji



Powstrzymywanie się od narkotycznych
leków przeciwbólowych lub zmniejszanie
ich dawki ze względu na wywołanie nałogu.

Ból a Pielęgniarstwo

Ból a Pielęgniarstwo



Według Susan Hunter walka z bólem jest
dla pielęgniarek humanitarnym i etycznym
nakazem



Merboth & Barnason zalecają włączenie
oceny dolegliwości bólowych do grupy
5 podstawowych parametrów
pielęgniarskiej oceny stanu ogólnego
pacjenta obok:



pomiaru tętna,



ciśnienia tętniczego



oddechu



temperatury ciała.

Zmieniająca się rola personelu

pielęgniarskiego

Zmieniająca się rola personelu

pielęgniarskiego



Osoba interweniująca (interventor)



Osoba ucząca o bólu (pain-educator)



Osoba lecząca (terapist)



Osoba oceniająca leczenie (evaluating of
therapy



Osoba kontaktowa (pain communicator)



Osoba planująca opiekę (care planer)



Osoba opiekująca (care giver).

Rola personelu pielęgniarskiego
w zakresie ogólnego
wyszkolenia

Rola personelu pielęgniarskiego
w zakresie ogólnego
wyszkolenia

Rola personelu pielęgniarskiego

w zakresie wyszkolenia
specjalistycznego

Rola personelu pielęgniarskiego

w zakresie wyszkolenia
specjalistycznego



Dawkowanie zleconych leków przeciwbólowych

w zależności od aktualnego natężenia bólu



Ocena efektywności działań



Uczestnictwo w stosowaniu metod

farmakologicznych i niefaramakologicznych



Udzielanie usług konsultacyjnych i szkoleniowych



Aktywne uczestnictwo w projektach badawczych

i wyciąganie wniosków z opracowań własnych dla

poprawy opieki medycznej



Prowadzenie bieżącej analizy zapisu bólu

w czasie w indywidualnej dokumentacji pacjenta.

Program ,,Szpital bez bólu’’



Polskie Towarzystwo Badania Bólu



Polskie Towarzystwo Anestezjologii
i Intensywnej Terapii



Towarzystwo Chirurgów Polskich



Polskie Towarzystwo Ginekologiczne



Polskie Towarzystwo Ortopedyczne
i Traumatologiczne

wrzesień 2008 roku

Kryteria certyfikacji



uczestnictwo personelu medycznego w każdym roku
w szkoleniach z zakresu uśmierzania bólu pooperacyjnego
(np. Szkoła Bólu)



prowadzenie monitoringu natężenia bólu u wszystkich
operowanych pacjentów, standardowo cztery razy na dobę



informowanie pacjentów o możliwości i metodach
uśmierzania bólu pooperacyjnego już przed zabiegiem



prowadzenie dokumentacji dotyczącej pomiarów bólu
i zastosowanego postępowania zgodnie z rekomendacjami
uśmierzania bólu



monitorowanie ewentualnych działań niepożądanych
zastosowanego leczenia na formularzu działań
niepożądanych

Przygotowanie fizyczne i psychiczne
do zabiegu operacyjnego

•

Nauka:

•

oddychania,

•

kaszlu

•

gimnastyki oddechowej

•

Dobór i zmiana pozycji ułożeniowej

•

Rozmowa o bólu i sposobach oceny

jego natężenia

•

Sposoby relaksacji

Najczęściej stosowane leki
przeciwbólowe

Najczęściej stosowane leki
przeciwbólowe

Tramal

Ketonal

Ketonal

Pyralgin

Ketonal

Ketonal

Pyralgin

Morfina

Ketonal

Morfina

Pyralgina

Tramal

Perfalgan

Tramal

Pyralgin

Morfina

Morfina

Pyralgin

Perfalgan

Tramal

Dolargan

Dolargan

Paracetam
ol

Dolargan

Bunandol

Perfalgan

Morfina

Anapram

Paracetam
ol

Polopiryna

Fentanyl

Dormicum

No-spa

Stosowanie kombinacji leków
przeciwbólowych

Tramal + Pyralgina / Paracetamol

Morfina +Pyralgina / Paracetamol

Dolargan + Ketonal

Morfina + Ketonal

Profilaktyczne podawanie leków przed
spodziewanym nasileniem bólu

Grupa I

Grupa II

Grupa III

Grupa IV

Grupa V

47%

74%

100%

77%

87%

Zmiana opatrunku

Zabiegi rehabilitacyjne

Usunięcie drenu

Założenie wkłucia obwodowego - Emla

Sposoby podawania środków przeciwbólowych
mające na celu utrzymanie MSSA
(Minimalne Skuteczne Stężenie Analgetyczne)

Frakcjonowane podawanie

leków przeciwbólowych
Stosowanie analgezji

przewodowej:

•

Analgezja zewnątrzoponowa

•

Blokady nerwów

•

Analgezja nasiękowej

Stosowanie PCA (Patient

Control Analgesia)

Procedury postępowania w przypadku
wystąpienia skutków ubocznych środków
przeciwbólowych

Nudności

i wymioty

Senność

Depresja ośrodka

oddechowego

Zwiotczenie mięśni

gładkich przewodu

pokarmowego

Świąd skóry

Zdrętwienie kończyn

Metody postępowania
przeciwbólowego stosowane w
praktyce pielęgniarskiej

Zmiany pozycji

ułożeniowej

Ciepłe i zimne okłady

Muzykoterapia

Aromatoterapia

Techniki relaksacji

Techniki oddechowe

Ocena intensywności bólu

Obserwacja fizycznych

objawów

i zachowania pacjenta

Oczekiwanie na prośbę

o lek wyrażoną przez chorego

Użycie skali VAS (Visual Analog

Scale)

lub NAS (Numeric Analog

Scale)

Użycie skali PHHS

Dziękuję za uwagę