Makrofity jako

Makrofity jako

wskaźnik stanu

wskaźnik stanu

ekologicznego jezior

ekologicznego jezior

Anna Łubiarz

Anna Łubiarz

Makrofitami

nazywamy

przytwierdzone do dna rośliny
naczyniowe

i

ramienice

występujące głównie w strefie
przybrzeżnej jeziora (litoralu).
Granice

ich

występowania

określa dostęp do światła. W
wodach

oligotroficznych

występują

nawet

do

kilkudziesięciu

metrów.

Ich

budowa i sposób życia wskazuje
na

to,

iż

są

to

rośliny

pochodzenia

lądowego,

które

zaadoptowały się do życia w
wodzie

http://levis.sggw.waw.pl

.



Makrofity występują w litoralu (strefa

Makrofity występują w litoralu (strefa

przybrzeżna między lądem a otwartą

przybrzeżna między lądem a otwartą

tonią wodną)

tonią wodną)

Grupy

Grupy

ekologiczne

ekologiczne

makrofitów

makrofitów

Helofity
(wynurzone):

Jeżogłówka gałęzista
Sparganium erectum

fot. James K. Lindsey

Strzałka wodna
Sagittaria sagittifolia

fot. C. A. M. Lindman

Nymfeidy (o liściach

Nymfeidy (o liściach

pływającuch):

pływającuch):

Salwinia
pływająca

Salvinia natans
fot. Kurt Stueber

Żabiściek pływający
Hydrocharis morsus-
ranae
fot. Christian Fischer

Elodeidy
(zanurzone
):

Moczarka kanadyjska
Elodea canadensis
fot. Kristian Peters

Rdestnica przeszyta
Potamogeton prfoliatus
fot. Kristian Peters

Rola makrofitów:

Rola makrofitów:



odzwierciedlają stan troficzny zbiornika

odzwierciedlają stan troficzny zbiornika



kształtują trofię, temperaturę, oświetlenie,

kształtują trofię, temperaturę, oświetlenie,

obfitość fauny,

obfitość fauny,



wpływają na dostępność rozpuszczonego tlenu

wpływają na dostępność rozpuszczonego tlenu

w wodzie i na skład chemiczny osadów

w wodzie i na skład chemiczny osadów

dennych,

dennych,



pełnią rolę bezpośrednią i pośrednią w krążeniu

pełnią rolę bezpośrednią i pośrednią w krążeniu

pierwiastków w ekosystemach wodnych,

pierwiastków w ekosystemach wodnych,



stanowią podłoże dla peryfitonu, kryjówkę dla

stanowią podłoże dla peryfitonu, kryjówkę dla

ryb i innych zwierząt litoralnych.

ryb i innych zwierząt litoralnych.

Makrofity jako wskaźniki

Makrofity jako wskaźniki

jakości wód

jakości wód

Wskaźniki biologiczne stosowane są

Wskaźniki biologiczne stosowane są

do szczegółowego określania stanu

do szczegółowego określania stanu

ekologicznego wód

ekologicznego wód

powierzchniowych. Pozostałe

powierzchniowych. Pozostałe

(fizyczno-chemiczne,

(fizyczno-chemiczne,

hydromorfologiczne) mają wartość

hydromorfologiczne) mają wartość

pomocniczą.

pomocniczą.

Wskaźniki biologiczne:

Wskaźniki biologiczne:



zawartość chlorofilu a

zawartość chlorofilu a



wskaźniki okrzemkowe IO oraz OIJ

wskaźniki okrzemkowe IO oraz OIJ



Makrofitowy Indeks Rzeczny (MIR)

Makrofitowy Indeks Rzeczny (MIR)



Makrofitowy Indeks Stanu

Makrofitowy Indeks Stanu

Ekologicznego Jezior (ESMI)

Ekologicznego Jezior (ESMI)

Makrofitowy Indeks Stanu

Makrofitowy Indeks Stanu

Ekologicznego

Ekologicznego



Stosowany jest w klasyfikacji i

Stosowany jest w klasyfikacji i

monitoringu stanu jakości naturalnych

monitoringu stanu jakości naturalnych

zbiorników wodnych wyznaczonych

zbiorników wodnych wyznaczonych

przez polskie Ministerstwo

przez polskie Ministerstwo

Środowiska, opracowywany na

Środowiska, opracowywany na

podstawie występowania zbiorowisk

podstawie występowania zbiorowisk

roślin wodnych, których bogactwo jest

roślin wodnych, których bogactwo jest

miarą stanu ekologicznego.

miarą stanu ekologicznego.

ESMI = exp (-H x Z / H

max

.)

H – wskaźnik różnorodności
fitocenotycznej (liczony jako wskaźnik
różnorodności gatunkowej Shannona-
Wienera)

Z- powierzchnia dna skolonizowana
przez makrofity; liczymy ją dzieląc
powierzchnię fitolitoralu przez
powierzchnię zbiornika

Makrofity i fitobentos-na ich podstawie

Makrofity i fitobentos-na ich podstawie

można ustalić stan ekologiczny jezior:

można ustalić stan ekologiczny jezior:

-stan bardzo dobry – skład

-stan bardzo dobry – skład

taksonomiczny odpowiada całkowicie

taksonomiczny odpowiada całkowicie

lub prawie całkowicie warunkom

lub prawie całkowicie warunkom

niezakłóconym.

niezakłóconym.

- stan dobry – istnieją niewielkie

- stan dobry – istnieją niewielkie

zmiany w składzie i obfitości

zmiany w składzie i obfitości

taksonów makrofitów i

taksonów makrofitów i

fitobentosu w porównaniu do

fitobentosu w porównaniu do

populacji specyficznych dla

populacji specyficznych dla

danego typu wód.

danego typu wód.

- stan umiarkowany – skład

- stan umiarkowany – skład

taksonomiczny makrofitów i

taksonomiczny makrofitów i

fitobentosu różni się

fitobentosu różni się

umiarkowanie w porównaniu do

umiarkowanie w porównaniu do

specyficznych dla danego typu

specyficznych dla danego typu

wód i jest znacznie bardziej

wód i jest znacznie bardziej

zmieniony niż w przypadku

zmieniony niż w przypadku

stanu dobrego.

stanu dobrego.

Literatura:

Literatura:



Rozporządzenie Ministra Środowiska

Rozporządzenie Ministra Środowiska

z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie

z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie

sposobu klasyfikacji stanu jednolitych

sposobu klasyfikacji stanu jednolitych

części wód powierzchniowych: Dz. U.

części wód powierzchniowych: Dz. U.

z 2008 r. Nr 162, poz. 1008

z 2008 r. Nr 162, poz. 1008



Ramowa Dyrektywa Wodna-

Ramowa Dyrektywa Wodna-

dyrektywa 2000/60/WE (tekst

dyrektywa 2000/60/WE (tekst

jednolity)

jednolity)



Ciecierska H. 2004. Ecological

Ciecierska H. 2004. Ecological

state of reference lakes of the

state of reference lakes of the

European Intercalibration

European Intercalibration

Network, located in the Masurian

Network, located in the Masurian

Landscape Park (NE Poland).

Landscape Park (NE Poland).

Limnological Review, 4: 45-50.

Limnological Review, 4: 45-50.

Dziękuję za

Dziękuję za

uwagę

uwagę