Substancja organiczna

Zawartość substancji organicznej w glebie

Próchnica – stanowi 80-90% wszystkich związków organicznych w

glebie. Są to głównie związki (grupy związków): bituminy, kwasy
ulminowe, kwasy huminowe, fulwokwasy i ulminy.

Warstwa próchniczna – nawet 80 i więcej cm na

czarnych ziemiach, rędzinach i madach.

Poziom próchnicy – miąższość warstwy gleby

zawierającą bezpostaciową substancję organiczną o
ciemnej barwie, produkt humifikacji resztek
roślinnych i zwierzęcych w glebie.

PODZIAŁ ORGANIZMÓW
GLEBOWYCH

ZWIERZĘTA

Większe

Mniejsze

Odżywiające
się
substancją
roślinną

Drapieżne

Drapieżne

Pasożytnicze

Odżywiające
się substancją
roślinną

Gryzonie, owady, pędraki, wije,
skorupiaki, slimaki, itp.

Ssaki owadożerne, owady
(mrówki), roztocze, pająki

Nicienie, pierwotniaki,
wrotki

PODZIAŁ ORGANIZMÓW
GLEBOWYCH c.d.

ROŚLINY

Glony

Bakterie

Aerobowe

Anerobowe

Okrzemki, zielenice, sinice

Kapeluszowe, drożdżowe,
pleśniaki

autotroficzne

heterotroficzne

Grzyb
y

Promieniowc
e

ORGANIZMY GLEBOWE

Grzyby

60%

FLORA GLEBOWA

85%

Bakterie,

promieniow

ce

25%

Dżdżownice

10%

Nematody,

owady,

wijje,

wrotki,

pierwotniaki

5%

FAUNA GLEBOWA

15%

PROCENTOWY UDZIAŁ

ORGANIZMÓW GLEBOWYCH

PRZEMIANY ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH

ZWIĄZKI
ORGANICZNE

mineralizacja

butwienie

beztleno
we

gnicie

CO

2

CO

2

ciepło

metan

siarkowod
ór

CO

2

NO

-

3

H

2

0 PO

-

4

SO

-

4

H

2

0

2

Humifikacja – proces tworzenia się próchnicy

z substancji organicznej w glebie

Bituminy

Huminy, ulminy

Kwasy huminowe – szare,

brunatne

Fulwokwasy – żółte

MATERIA ORGANICZNA W GLEBIE O ZAWARTOŚCI 4%

SUBSTANCJI ORGANICZNEJ

1. Makroorganizmy

2. Szczątki makroorganiczne

4. Drobnorozłożone martwe szczątki organiczne

3. Mikroorganizmy (żywe)

t ha

-

1

4,
5

0,
1

korzenie
zwierzęta

2,2

6,8

6,8

1,9

bakterie

grzyby

inne

67,5

Masa i ilość dżdżownic na 1

m

-2

Udział organizmów glebowych w

zależności od pH

pH

Zależności od rodzaju gleby

BAKTERIE

PLEŚNIE I INNE

GRZYBY

Piasek gliniasty mocny

Gleba gliniasta

mln cm

-3

mln cm

-

3

tys cm

-

3

c

m

c

m

c

m

Bilans próchnicy

R

1

+S

r

+S

m

+S

n

=D

u

+D

w

+R

2

Resztki

pożniwne

Korzenie

Łodygi

Liście

Obornik

Komposty

Nawozy

zielone

Mikroorganiz

my

Namyta

Utlenianie

Wymycie

CZYNNIKI WPŁYWAJACE NA ZAWARTOŚĆ SUBSTANCJI

ORGANICZNEJ W GLEBIE

Uprawa roślin wieloletnich i
nawożenie obornikiem

Konserwująca uprawa roli i
nawożenie obornikiem

Konserwująca uprawa i
międzyplony

Nawożenie słomą i gnojowicą

Nawozy zielone

WARUNKI PRZYROSTU

SKUTKI PRZYROSTU

SKUTKI SPADKU

PRZYCZYNY SPADKU

Duży udział okopowych

Wyłącznie nawożenie
mineralne

Wypalanie słomy

Intensywna uprawa roli

Trwała struktura

Łatwa uprawa

Duża aktywność biologiczna

Stabilne plony

Zlewność gleby

Nasilenie erozji

Niska aktywność biologiczna

Niższa pojemność wodna

Trudniejsza uprawa

Podatność na zagęszczenie
gleby

Masa resztek pozbiorowych w t ha

-1

Wyszczególnie

nie

Bobik

Pszenica

ozima

Jęczmień

jary

Korzenie

3,80

2,43

1,96

Ścierń

3,78

3,31

2,90

Razem

7,58

5,74

4,86

Wyszczególnien

ie

Sposób uprawy roli

Tradycyjn

y

Bezorkow

y

Siew

bezpośredni

Średni

o

Korzenie

2,60

2,33

3,25

2,72

Ścierń

3,32

3,33

3,34

3,33

Razem

5,92

5,66

6,59

6,05

Średnie dla trzech wyżej wymienionych roślin

Średnie dla trzech niżej wymienionych sposobów uprawy roli

Zawartość próchnicy w glebie po

zbiorze pszenicy w zależności od

sposobu uprawy

Warstwa

gleby w cm

Głębokość uprawy w cm

40+4x25

40+4x15

5x25

5x15

0-15

1,43

1,50

1,56

1,67

15-25

1,39

1,48

1,52

1,50

25-40

1,18

1,06

0,68

0,56

40-55

0,62

0,38

0,41

0,42

Średnio

1,13

1,07

0,99

0,99

Stosowane zmianowanie: 1. Ziemniaki 2. Buraki cukrowe 3. Owies

4. Rzepak ozimy 5. Pszenica ozima