Przeciwdrobnoustrojowe

środki pochodzenia

naturalnego stosowane w

stomatologii

W zapobieganiu oraz leczeniu chorób

przyzębia coraz większe
zastosowanie znajdują preparaty
zawierające flawonoidy, będące
związkami pochodzenia roślinnego o
charakterze barwników.

FLAWONOIDY

SPOSÓB DZIAŁANIA

Flawonoidy mają działanie:
• przeciwnowotworowe
• przeciwzapalne (hamują syntezę leukotrienu B4 i

prostaglandyny E 2 oraz silnie hamują migrację

leukocytów, przez co zmniejszają m.in. odczyn

zapalny.

• należą do naturalnych przeciwutleniaczy
• uszczelniająco na naczynia krwionośne poprzez

hamowanie aktywności enzymów proteolitycznych

• rozkurczowo (spazmolitycznie) wobec mięśni

gładkich

• moczopędnie

MIEJSCE WYSTĘPOWANIA

Opisano ponad 4000 związków

flawonoidowych, które wyizolowano z roślin,

a ich liczba stale się powiększa.

Występowanie flawonoidów stwierdzono u

 roślin naczyniowych, nagozalążkowych i

dwuliściennych

 jednoliściennych, zwłaszcza w rodzinie

Liliaceae

 owocach, szczególnie cytrusowych i

warzywach

 kaszy gryczanej, roślinach strączkowych,

herbacie, czerwonym winie, niedojrzałym

pieprzu.

ZASTOSOWANIE W

STOMATOLOGII

W stomatologii flawonoidy wykazują

znaczną skuteczność w zapobieganiu
zapaleń przyzębia:, przede
wszystkim jako:

składniki wyciągów propolisowych

ekstrakty z nasion grejpfruta

Z nasion grejpfruta uzyskuje się ekstrakty stosowane w
 pastach do zębów,
 żelach stomatologicznych,
 roztworach
 kroplach

Preparaty zawierające ekstrakty z grejpfruta są koncentratem

flawonoidów i flawonoli oraz witaminy C.

Produkty zawierające ekstrakty z nasion grejpfruta nie wykazują

działania toksycznego i drażniącego, jednak u osób uczulonych
na owoce cytrusowe mogą wystąpić objawy alergiczne.

Aktywność przeciwdrobnoustrojowa wyżej wymienionych produktów

obejmuje bakterie, grzyby i wirusy

Płynny ekstrakt o nazwie Citrosept,

 zawiera flawony, flawonole, flawanony , witaminę C oraz wodny

roztwór glicerolu,

 przyjmuje się jako rozcieńczony w wodzie, soku owocowym lub

herbacie.

• Można go stosować do higieny jamy ustnej jako płukankę

antyseptyczną.

• Sprawdza się również bardzo dobrze w zwalczaniu płytki

nazębnej (aplikacja 1-2 kropli ekstraktu na zwilżoną szczoteczkę

do zębów).

• W stanach zapalnych dziąseł może być stosowany jako płukanka

lub bezpośrednio nanoszony na chore dziąsło za pomocą

aplikatora nawilżonego wodą.

Preparat Citrosept w kapsułkach wykazuje dużą aktywność wobec

grzybów drożdżopodobnych, dlatego preparat ten może

znaleźć zastosowanie również w profilaktyce oraz leczeniu

zakażeń jamy ustnej wywołanych przez tego rodzaju grzyby

Profilaktyka chorób przyzębia powinna

również uwzględniać racjonalny tryb życia,

czyli odpowiednią dietę bogatą w naturalne

flawonoidy. Ze względu na występowanie

flawonoidów w roślinach są one składnikami

diety człowieka.

Wykazano, że dobowe spożycie tych związków

powinno wynosić około 2 g.

W ostatnich latach stwierdzono korzystny

wpływ picia czarnej herbaty lub herbaty

Rooibos na stan higieny jamy ustnej, ze

względu na zawartość flawonoidów

hamujących wzrost bakterii płytki nazębnej.

ANTYBIOTYKI

są to związki pochodzenia

naturalnego wytwarzane głównie
przez drobnoustroje oraz związki
uzyskane w wyniku chemicznej lub
mikrobiologicznej modyfikacji
związków naturalnych.

Pochodzenie

Drobnoustroje są głównymi producentami tych

związków, to jednak i inne organizmy, takie jak:

porosty, glony, rośliny zielone, a nawet komórki

zwierząt wyższych, są zdolne do wytwarzania

antybiotyków:

50%, wytwarzają

promieniowce

10-11% grzyby

10-11% laseczki (Bacillaceae — Bacillus).

6% podstawczaki i workowce

(Basidiomycetes i Ascomycetes)

1% porosty

14%rośliny zielone

Penicyliny naturalne

PENICYLINY w stomatologii
• Leki pierwszego wyboru
– Leczenie zakażeń pooperacyjnych
– Zapalenie żył szyi i twarzy
– Ropień przygardłowy
– Ropnie tkanek miękkich szyi i twarzy
Penicyliny naturalne:
benzylpenicylina krystaliczna; skuteczna w

zak.

wywołanych przez paciorkowce oraz wiele bakterii

beztlenowych

otrzymywane są z grzybów Penicillium

notatum i Penicillium chrysogenum. Mają one

właściwości bakteriobójcze, dzięki hamowaniu

syntezy ściany komórkowej bakterii. Skuteczne są

tylko w kierunku bakterii Gram (+) oraz niektórych

Gram (-), jak meningokoki, gonokoki, a także

promieniowce i krętki.

Erytromycyna

antybiotyk z grupy makrolidów
właściwych, wytwarzany przez
Streptomyces erythraeus. Hamuje
syntezę białka poprzez wiązanie tRNA.

MAKROLIDY w stomatologii
• Jedne z najważniejszych
antybiotyków
używanych w praktyce
stomatologicznej
• Doskonale przenikają do
tkanek objętych
procesem zapalnym

Linkomycyna

•

antybiotyk naturalny, produkowany przez
bakterie z rodzaju Streptomyces lincolnensis

LINKOZAMIDY w stomatologii

• Szerokie spektrum działania
p/bakteryjnego (bakterie beztlenowe,
zarówno ziarenkowce, jak i pałeczki G(-))
• B. dobrze przenikają do tkanek
objętych procesem zapalnym,
szczególnie do tkanki kostnej
• Leczenie zapaleń zatok, czyraczności,
zakażeń skóry i tkanek miękkich szyi i
twarzy, w zapaleniu stawów i posocznicy,
leczeniu ropni okołozębowych

Tetracykliny

• grupa antybiotyków o szerokim spektrum

działania, otrzymywana ze szczepów promieniowca
Streptomyces aureofaciens. Ich mechanizm
działania polega na hamowaniu biosyntezy białka

TETRACYKLINY w stomatologii
• tradycyjnie stosowane w
leczeniu wybranych postaci
zapalenia przyzębia
• osiągają wysokie stężenie w
płynie kieszonek przyzębnych
hamują wzrost bakterii Gram (-),
takich jak Porphyromonas
gingivalis oraz Actinobacillus
actinomycetemcomitans.

Inne antybiotyki naturalne..

• allicyna, występuje w czosnku. Ma właściwości

bakteriobójcze, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze,

a także wykazuje działanie przeciw niektórym

pasożytom, np. owsikom. Stosowany jest także w

infekcjach układu oddechowego, ze względu na

swoje działanie wykrztuśne.

• związki siarki (fitoncydy), naturalnie występują w

cebuli.

• kwas hipuronowy obecny w żurawinie skuteczny

jest w zakażeniach układu moczowego bakteriami

E. coli oraz bakteriami H. pylori w żołądku.

• Antybiotyczne działanie wykazują także liczne zioła,

jak tymianek, szałwia, eukaliptus czy aloes, a także

drzewa iglaste, jak sosna, świerk czy jałowiec.

Aloes „zielony lekarz”

Najszerzej wykorzystywanym w lecznictwie i

produkcji suplementów jest Aloe vera (Aloe

barbadensis).

Surowcem pozyskiwanym z aloesu jest przede

wszystkim miąższ aloesowy, zawarty w

szarozielonych, grubych, mięsistych,

mieczowatych liściach. Miąższ aloesowy jest

galaretowaty, jasnozielony. Z aloesu pozyskuje

się również pulpę aloesową, w skład której

wchodzi oprócz miąższu i soku również skóra

wierzchnia liści.

Liście aloesu zawierają miąższ składający się

w 96% z wody. Pozostałe 4% – to substancje

o stwierdzonej aktywności biologicznej, a

wyróżniono ich ponad 270

• Aminokwasy: histydyna, leucyna, lizyna,

fenyloalanina, arginina, metionina, treonina,

tryptofan i walina.

• Witaminy: β-karotenu, C, B1, B2, B3, po mniejsze

ilości pozostałych (w tym B12).

• Biopierwiastki: potas, wapń, magnez, sód, fosfor,

cynk, siarka, żelazo oraz śladowe ilości krzemu,

kobaltu, manganu, miedzi, niklu, boru, glinu, litu,

chromu, molibdenu, boru, cyny.

• Związki glikozydowe – aloinę, aloinozydy A i

B, aloemadynę, żywice, śluzy

• enzymy np bradykina

• mono, bi- oraz polisacharydy lub ich

pochodne (np. glukoproteiny),

• molekuły cukrowe o długich łańcuchach –

mukopolisacharydy, m.in. acemannan

(doskonały immunostymulator aktywizujący

makrofagi).

• kwasy organiczne, m.in. bursztynowy,

jabłkowy, asparaginowy i ich sole,

• biogenne stymulatory

Działanie

•

przeciwbólowe

•

przeciwzapalne

•

przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze

•

przeczyszczające

•

żółciopędne

•

leczenie zaburzeń przemiany materii, wzmocnienia
obronnych funkcji chorego organizmu, chorobach ocznych

•

w profilaktyce i leczeniu miażdżycy i cukrzycy

•

środkiem krwiotwórczym przy leczeniu niedokrwistości

•

leczenie ran, choroby wrzodowej, zapaleń okrężnicy,
nieżytów żołądka,

W stomatologii

• Aloes stosujemy w leczeniu chorób

przyzębia i zapaleniach śluzówek
jamy ustnej

• Korzystny w leczeniu zapaleń zatok

obocznych nosa

• Nerwobóle
• Odmrożenia
• Owrzodzenia

• Kit pszczeli - propolis

lepka substancja żywiczna powstająca

z żywic roślinnych zebranych przez
pszczoły z pączków i młodych pędów
topoli, brzozy, świerku, kasztanowca i
innych drzew oraz roślin zielonych. Kit
służy pszczołom głównie jako materiał
uszczelniający i dezynfekujący.

Skład i właściwości:

• Kit pszczeli dobrze rozpuszcza się w alkoholach,

acetonie i chloroformie. Nie jest prawie wcale

rozpuszczalny w wodzie. Jest dużo twardszy i

odporniejszy na temperaturę niż wosk (mięknie

powyżej 36 st. C).

• W kicie pszczelim w zależności od jego

pochodzenia znajduje się:

• 50-55% żywicy;

• 30-40% wosku roślinnego i wosku pszczelego;

• 5-10% olejków eterycznych;

• białka (pyłek);

• Mikroelementy (Cu, Si, Mg, Mn, Zn);

• witaminy z grupy E, H, P i B.

Barwa propolisu zależy od gatunku

rośliny, z której jest zbierany:

• topola- brązowy
• brzoza - czarny
• olsza - żółty.

Działanie propolisu jest

wielokierunkowe:

• przeciwdrobnoustrojowe,
• przeciwgrzybicze,
• przeciwzapalne,
• miejscowo znieczulające,
• przeciwnowotworowe,
• regeneracyjne, 
• immunostymulujące

W stomatologii

•

Znieczulające właściwości wykorzystuje się w

przypadkach nadwrażliwości twardych tkanek zęba,

elektrokoagulacji przerosłych brodawek

międzyzębowych i innych drobnych zabiegach

chirurgicznych.

•

Podjęto także próby zastosowania kitu pszczelego w

biologicznym leczeniu miazgi i próchnicy.

•

W terapii periodontopatii i zapalenia złuszczającego

warg

•

Ekstrakty propolisowe wykazują także dużą

skuteczność w łagodzeniu bólu poekstrakcyjnego i

leczeniu suchego zębodołu.

•

Przyspiesza gojenie ran