Proces dydaktyczny

Proces dydaktyczny

a proces badawczy

a proces badawczy

Katarzyna Buli

Katarzyna Buli

ń

ń

ska

ska

Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

„

„

[…] tylko rozwój i kształcenie,

[…] tylko rozwój i kształcenie,

które jednocześnie angażuje

które jednocześnie angażuje

percepcję, intelekt, emocje i

percepcję, intelekt, emocje i

wrażliwość,

wrażliwość,

jest kompletne.”

jest kompletne.”

(Andrukowicz 2004)

Plan wystąpienia

Plan wystąpienia

I.

I.

Pojęcia procesu dydaktycznego

Pojęcia procesu dydaktycznego

II.

II.

Ogniwa procesu dydaktycznego

Ogniwa procesu dydaktycznego

III.

III.

Funkcje dydaktyki

Funkcje dydaktyki

IV.

IV.

Pojęcia procesu badawczego

Pojęcia procesu badawczego

V.

V.

Cechy poznania naukowego

Cechy poznania naukowego

VI.

VI.

Etapy procesu badawczego

Etapy procesu badawczego

VII.

VII.

Podsumowanie

Podsumowanie

Proces

Proces

dydaktyczny

dydaktyczny

W ujęciu modelowym

W ujęciu modelowym

„

„

zmiana stanów układu (np. układu

zmiana stanów układu (np. układu

nauczyciel – uczniowie) od stanu

nauczyciel – uczniowie) od stanu

początkowego, poprzez stany pośrednie do

początkowego, poprzez stany pośrednie do

stanu końcowego.”

stanu końcowego.”

(Mazur 1978)

(Mazur 1978)

…

st. początkowy

st. pośredni

st. końcowy

Proces

Proces

dydaktyczny

dydaktyczny

Proces nauczania – uczenia się

Proces nauczania – uczenia się

„

„

zbiór powiązanych ze sobą czynności

zbiór powiązanych ze sobą czynności

uczniów i nauczyciela, warunkujących się

uczniów i nauczyciela, warunkujących się

wzajemnie

wzajemnie

i podporządkowanych realizacji wspólnego

i podporządkowanych realizacji wspólnego

celu, jakim jest wywołanie […] pewnych

celu, jakim jest wywołanie […] pewnych

zamierzonych

zamierzonych

i względnie trwałych zmian.”

i względnie trwałych zmian.”

(Kupisiewicz 1976)

(Kupisiewicz 1976)

Proces

Proces

dydaktyczny

dydaktyczny

odbywa się na III poziomach

odbywa się na III poziomach

- poznawczym

- poznawczym

- psychomotorycznym

- psychomotorycznym

- emocjonalnym

- emocjonalnym

Ogniwa procesu dydaktycznego

Ogniwa procesu dydaktycznego

wg Okonia

wg Okonia

(1965)

(1965)

1.

1.

uświadamianie celów i zadań dydaktycznych,

uświadamianie celów i zadań dydaktycznych,

stawianie problemów

stawianie problemów

2.

2.

poznanie faktów

poznanie faktów

3.

3.

kierowanie procesami uogólnienia; w procesie

kierowanie procesami uogólnienia; w procesie

uczenia – opanowanie pojęć

uczenia – opanowanie pojęć

4.

4.

utrwalanie wiadomości

utrwalanie wiadomości

5.

5.

kształtowanie umiejętności, nawyków i

kształtowanie umiejętności, nawyków i

przyzwyczajeń

przyzwyczajeń

6.

6.

wiązanie teorii z praktyką

wiązanie teorii z praktyką

7.

7.

kontrola i ocena wyników nauczania; w

kontrola i ocena wyników nauczania; w

procesie uczenia – samokontrola

procesie uczenia – samokontrola

Funkcje dydaktyki

Funkcje dydaktyki

- diagnostyczna

- diagnostyczna

–

–

dostarczenie wiedzy o stanie rzeczy

dostarczenie wiedzy o stanie rzeczy

istniejącym w obrębie przedmiotu jej badań

istniejącym w obrębie przedmiotu jej badań

- prognostyczna

- prognostyczna

–

–

analiza prawidłowości rządzących

analiza prawidłowości rządzących

przebiegiem procesu nauczania – uczenia się

przebiegiem procesu nauczania – uczenia się

- instrumentalno – techniczna

- instrumentalno – techniczna

–

–

wykorzystanie

wykorzystanie

metod, środków i warunków realizacji celów

metod, środków i warunków realizacji celów

dydaktycznych

dydaktycznych

„

„

Gdy człowiek

Gdy człowiek

na początku jest pewny,

na początku jest pewny,

kończy na wątpliwości,

kończy na wątpliwości,

a gdy zaczyna od wątpliwości,

a gdy zaczyna od wątpliwości,

kończy na pewności.”

kończy na pewności.”

(Gomez de la Serna)

(Gomez de la Serna)

Proces

Proces

badawczy

badawczy

„

„

celowo ukierunkowane działanie na

celowo ukierunkowane działanie na

poznawanie obranego wycinka rzeczywistości

poznawanie obranego wycinka rzeczywistości

przyrodniczej, społecznej lub kulturowej. ”

przyrodniczej, społecznej lub kulturowej. ”

(Zaczyński 1968)

(Zaczyński 1968)

Proces

Proces

badawczy

badawczy

„

„

działanie zgodne z metodami naukowymi

działanie zgodne z metodami naukowymi

zapewniającymi racjonalny dobór, układ i

zapewniającymi racjonalny dobór, układ i

metodologiczną poprawność czynności i

metodologiczną poprawność czynności i

zabiegów gromadzenia wiedzy. ”

zabiegów gromadzenia wiedzy. ”

(Kamiński 1961)

(Kamiński 1961)

Poznanie naukowe

Poznanie naukowe

Cechy

Cechy

(Pilch, Bauman 2010)

(Pilch, Bauman 2010)

- usystematyzowane

- usystematyzowane

- obiektywne

- obiektywne

- sprawdzalne

- sprawdzalne

- utylitarne

- utylitarne

- twórcze lub

- twórcze lub

destruktywne

destruktywne

Etapy procesu badawczego

Etapy procesu badawczego

(na podst. Neuman 2000)

(na podst. Neuman 2000)

Postępowanie badawcze

Postępowanie badawcze

-

Faza koncepcyjna

Faza koncepcyjna

-

Faza wykonawcza /

Faza wykonawcza /

instrumentalna

instrumentalna

Etapy procesu badawczego

Etapy procesu badawczego

Faza
koncep-
cyjna

Faza
wyko-
nawcza

Spirala uczenia się wg

Spirala uczenia się wg

Pöhlmanna

Pöhlmanna

Etapy procesu

Etapy procesu

badawczego

badawczego

Spirala

Spirala

uczenia się

uczenia się

Granice techniczne eksperymentu

Granice techniczne eksperymentu

Model matematyczno – statystyczny

Model matematyczno – statystyczny

nie zmierzy zmian w postawie:

nie zmierzy zmian w postawie:

-

moralno – społecznej

moralno – społecznej

-

estetycznej

estetycznej

-

światopoglądowej

światopoglądowej

-

duchowej

duchowej

Od czego zależy powodzenie w pracy

Od czego zależy powodzenie w pracy

nauczycielskiej?

nauczycielskiej?

-

od wrodzonego talentu (?)

od wrodzonego talentu (?)

NIE

NIE

- „ od poznawania praw fizycznego i

- „ od poznawania praw fizycznego i

psychicznego rozwoju wychowanka

psychicznego rozwoju wychowanka

oraz metody nauczania i wychowania

oraz metody nauczania i wychowania

ustalone w drodze badawczej.”

ustalone w drodze badawczej.”

(Zaczyński 1967)

(Zaczyński 1967)

Proces badawczy w dydaktyce

Proces badawczy w dydaktyce

-

pozwala zachować jasno określoną strukturę

pozwala zachować jasno określoną strukturę

procesu dydaktycznego;

procesu dydaktycznego;

-

„

„

unika” błędów i pomyłek w procesie nauczania –

unika” błędów i pomyłek w procesie nauczania –

uczenia się

uczenia się

(nauczyciel, fizjoterapeuta)

(nauczyciel, fizjoterapeuta)

;

;

-

jest najlepszą metodą kształcenia – jako uczenie –

jest najlepszą metodą kształcenia – jako uczenie –

nauczanie problemowe;

nauczanie problemowe;

-

jest doskonałą formą weryfikacji zmieniającej

jest doskonałą formą weryfikacji zmieniającej

się rzeczywistości

się rzeczywistości

(aktualizacja programów)

(aktualizacja programów)

;

;

-

podnosi kompetencje zawodowe nauczyciela.

podnosi kompetencje zawodowe nauczyciela.

Podsumowanie

Podsumowanie

wnioski

wnioski

1.

1.

Dydaktyka jest nauką teoretyczno – praktyczną.

Dydaktyka jest nauką teoretyczno – praktyczną.

2.

2.

Eksperyment w procesie dydaktycznym jest źródłem

Eksperyment w procesie dydaktycznym jest źródłem

dowodów dla nauki.

dowodów dla nauki.

3.

3.

Złożoność procesów kształcenia wymaga stosowania

Złożoność procesów kształcenia wymaga stosowania

kompleksowych metod badawczych.

kompleksowych metod badawczych.

4.

4.

„

„

Dzięki procesom badawczym sztukę nauczania

Dzięki procesom badawczym sztukę nauczania

można doskonalić w nieskończoność”

można doskonalić w nieskończoność”

(Spasowski [w:]

(Spasowski [w:]

Zaczyński 1968).

Zaczyński 1968).

5.

5.

Nauczyciel akademicki jest przedstawicielem typu

Nauczyciel akademicki jest przedstawicielem typu

nauczyciela – badacza („nowatora”).

nauczyciela – badacza („nowatora”).

6.

6.

AWF

AWF

– jest terenem badań i zastosowań.

– jest terenem badań i zastosowań.

Literatura

Literatura

[1] Andrukowicz W, 2004. Dydaktyka komplementarna. WSP TWP, Warszawa; 3; 150-151.

[2] Kalina R. M, 2008. Podstawy metodologii badań w wychowaniu fizycznym, sporcie i

fizjoterapii. Wyd. UR, Rzeszów; 24-26.

[3] Kupisiewicz Cz., 1976. Podstawy dydaktyki ogólnej. PWN, Warszawa; 16-27; 84-86; 112-123.

[4] Mazur B, 1978. Modelowanie procesu dydaktycznego. Rezultaty badań. [W:] Berezowski E

(red.). Problemy modelowania procesów dydaktycznych. PWN, Warszawa; 73-76.

[5] Okoń W, 1965. Proces nauczania. PZWS, Warszawa; 26-35; 57-58.

[6] Pilch T, Bauman T, 2010. Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe.

„Żak”, Warszawa; 17-25; 186-218.

[7] Półturzycki J, 1998. Dydaktyka dla nauczycieli. Wyd. Adam Marszałek, Toruń; 12-14; 28-29.

[8] Sajdak A, 2004. Nauczyciel akademicki – szok startu zawodowego (Studium przypadku). [W:]

Skulicz R (red.). W poszukiwaniu modelu dydaktyki akademickiej. Wyd. UJ, Kraków; 73-77.

[9] Zaczyński W, 1967. Rozwój metody eksperymentalnej i jej zastosowanie w dydaktyce. PWN,

Warszawa; 150-158; 222-230.

[10] Zaczyński W, 1968. Praca badawcza nauczyciela. PZWS, Warszawa; 9-17.

[11] Szpunar M, 2007. Konstruowanie narzędzi do badań online na przykładzie serwisu eBadania.pl.

E-mentor; 4 (21) / http://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/21/id/454



