Wykład 10 (2010)

UTRATA KONTROLI

1

Maria Finogenow

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI

MITY ZWIĄZANE Z

ALKOHOLIZMEM

• Alkoholicy piją codziennie

• Alkoholicy łatwo się upijają

• Klin to zwykła rzecz

• Jeśli nie piję przez jakiś czas - nie jestem

alkoholikiem

• Tylko wódka uzależnia - piwo to nie alkohol

• Po leczeniu można pić w sposób kontrolowany

• Picie alkoholu jest korzystne dla zdrowia - w

niektórych sytuacjach

• Są grupy ludzi, zawody w których nie ma

alkoholików

TYPY ALKOHOLIZMU

(Jedlinek)

• Alfa
• Beta
• Gamma
• Delta
• Epsilon

ROZPOZNANIE UZALEŻNIENIA

• Przymus używania

• Sztywny schemat postępowania

• System przekonań

• Niepowodzenia przy próbach samodzielnej

zmiany

• Wzrost tolerancji

• Rosnące koszty, destrukcja

• Objawy odstawienia

ŹRÓDŁA AKTYWIZUJĄCE

MECHANIZMY UZALEŻNIENIA

(Melllibruda)

Współwystępowanie czynników biologicznych, psychologicznych i

środowiskowych.

Wewnętrzne:
• uszkodzenia organizmu oraz choroby somatyczne i psychiczne,
• deficyt praktycznych umiejętności życiowych,
• destrukcyjna orientacja życiowa.

Zewnętrzne, sytuacyjne:
• sytuacje podwyższonego ryzyka,
• trwałe uszkodzenia ważnych relacji społecznych,
• negatywne konsekwencje społeczne szkodliwego picia.

MECHANIZM NAŁOGOWEGO

MECHANIZM NAŁOGOWEGO

REGULOWANIA UCZUĆ

REGULOWANIA UCZUĆ

(Mellibruda)

(Mellibruda)

• Manipulacja swoimi uczuciami za

pomocą alkoholu, pozwalająca na
uzyskanie emocjonalnej niezależność
od otoczenia

ETAPY ROZWOJU MECHANIZMU

NAŁOGOWEGO REGULOWANIA

UCZUĆ

1. Odkrycie, że picie alkoholu wywołuje

pozytywne emocje.

2. Alkohol staje się głównym źródłem

przyjemnych doznań.

3. Konsekwencje picia prowadzą do

doznań nieprzyjemnych (cierpienia).

4. Picie alkoholu po to, by złagodzić

cierpienie i doznać doraźnej ulgi.

MECHANIZM ILUZJI I ZAPRZECZEŃ

MECHANIZM ILUZJI I ZAPRZECZEŃ

(Mellibruda)

(Mellibruda)

• Alkohol osłabia zdolność do

racjonalnego myślenia,
wzmacniając myślenie magiczno-
życzeniowe

PRZEJAWY MECHANIZMU ILUZJI I

ZAPRZECZEŃ

• proste zaprzeczanie
• minimalizowanie
• obwinianie
• racjonalizowanie
• intelektualizowanie
• odwracanie uwagi
• fantazjowanie
• koloryzowanie wspomnień
• marzeniowe planowanie

NAŁOGOWE ZASADY MYŚLENIA

O SOBIE I ŚWIECIE

• to nie ja
• to nie dlatego
• to nie tak było
• tym razem na pewno się uda
• od jutra będzie zupełnie inaczej
• oni są do mnie uprzedzeni
• niewygodne fakty znikają, gdy się o nich nie

myśli

• wystarczy mocno chcieć, by to mieć
• jakoś to będzie
• co się stało, to się nie odstanie

MECHANIZM ROZPRASZANIA

MECHANIZM ROZPRASZANIA

I ROZDWAJANIA „JA”

I ROZDWAJANIA „JA”

(Mellibruda)

(Mellibruda)

Zaburzenie poczucia tożsamości
1.Rozdwajanie "Ja
2.Rozpraszanie granic "Ja"
3.Wydrążenie "Ja„

INNE RODZAJE UZALEŻNIEŃ

(zachowań nałogowych)

• Od hazardu
• Od seksu
• Od pracy
• Od terapeuty
• Od internetu

ZABURZENIA ODŻYWIANIA

• To grupa zaburzeń psychicznych, objawiających

się znaczącymi odchyleniami od wzorców

normalnego, społecznie jedzenia.

• W przebiegu zaburzeń jedzenia dochodzi zwykle

do zaburzenia własnego wizerunku ciała,

zwykle w postaci przypisywania sobie

nadmiernej wagi lub grubej sylwetki przy

zupełnie normalnej sylwetce lub znacząco

niskiej wadze ciała.

• Najczęściej rozpoznawanymi zaburzeniami

jedzenia są: anoreksja psychiczna, bulimia

psychiczna, i tzw.kompulsywne objadanie się.

ZABURZENIA ODŻYWIANIA

A

JEDZENIE „NORMALNE”

ANOREKSJA PSYCHICZNA

ANOREKSJA PSYCHICZNA

Anorexia nervosa

Anorexia nervosa

Kryteria diagnostyczne (wg DSM IV)
1. Ciężar ciała poniżej granicy wagi minimalnej dla

wieku i wzrostu lub poniżej 85% wagi
oczekiwanej wagi lub brak należnego przyrostu
w okresie wzrastania.

2. Paniczny lęk przed przyborem masy ciała.
3. Zaburzenie postrzegania ciężaru i kształtu ciała.
4. Pierwotny brak miesiączki lub wtórny brak

miesiączki / brak trzech kolejnych cykli
miesiączkowych.

BMI < 17.5 to waga niższa od

załączonych tu norm

KOBIETY

MĘŻCZYŹNI

Wzrost (cm)

Waga (kg)

Wzrost

Waga

145

38

160

49

150

39

170

52

155

41

175

54

160

43

180

56

165

45

185

58

170

47

190

62

175

50

178

51

ZACHOWANIA

• Stosowanie bardzo ścisłych,

odchudzających diet, lub częste głodówki

• Dziwne rytuały związane z jedzeniem

• Ukrywanie nie zjedzonych posiłków,

pozostawianie naczyń w takim stanie jakby

się wszystko zjadło

• Ciągle zgłaszana obawa przed przytyciem,

pomimo niskiej wagi

• Unikanie sytuacji związanych z jedzeniem

w towarzystwie

• Stosowania długich, wyczerpujących

ćwiczeń fizycznych

ZACHOWANIA

• Zakładanie obszernych ubrań , aby ukryć swoją

chudość

• Używanie środków przeczyszczających,

moczopędnych, czy też pigułek odchudzających

• Nadmierne zainteresowanie składem kalorycznym

produktów

• Częste ważenie się, sprawdzanie swojej sylwetki w

lustrze

• Powtarzające się w czasie posiłków skargi na

dolegliwości brzuszne

• Twierdzenie po powrocie do domu, iż poza nim

zjadło się tak dużo, że zjedzenie posiłku w domu

byłoby już szkodliwe

• Wychodzenie do toalety lub łazienki bezpośrednio

po posiłku

OBJAWY FIZYCZNE

• Szybki spadek wagi ciała
• Objawy niedożywienia
• Brak miesiączek, nieregularne

miesiączkowanie

• Bladość skóry, często szarawy jej odcień
• Niska temperatura ciała, czemu często

towarzyszy uczucie zimna

• Zawroty głowy, omdlenia
• Suche, łamliwe włosy
• Odwodnienie

OBJAWY FIZYCZNE

• Kołatanie serca, arytmie (nieregularna praca

serca) spowodowana głównie niskim poziomem

potasu

• Zanik narządów płciowych wewnętrznych
• Osteoporoza
• Najpoważniejszym powikłaniem

somatycznym jest oczywiście śmierć –

zdarza się ona u co 10-ej ,a nawet u co

piątej osoby cierpiącej na anoreksję

psychiczną.

OBJAWY PSYCHICZNE

• Zaburzenia koncentracji myślenia

• Negatywne głosy – wyrzuty sumienia,

zwykle osądzające osobę chorą za jej

chorobę – nie są to na pewno halucynacje

• Nagłe zmiany nastroju

• Perfekcjonizm

• Niepewność swoich możliwości

• Obniżenie poczucia swojej wartości,

zwykle uzależnione od tego co się zjadło,

i jak się wygląda

• Tendencja do izolowania się od ludzi

BULIMIA PSYCHICZNA Bulimia

BULIMIA PSYCHICZNA Bulimia

nervosa

nervosa

Kryteria diagnostyczne (wg DSM IV)
1. Powtarzające się epizody gwałtownego objadania

się. Epizod objadania się charakteryzuje się:
— jedzeniem w krótkim czasie (np. w 2 godz.)
ilości jedzenia, która dla większości osób jest
zdecydowanie za duża, aby można ja. było zjeść
w tym czasie i w podobnych okolicznościach,
— poczucie braku kontroli nad jedzeniem w
trakcie epizodu (na przykład poczucie, że nie
można przestać jeść lub zapanować nad ilością i
sposobem jedzenia).

BULIMIA PSYCHICZNA Bulimia

BULIMIA PSYCHICZNA Bulimia

nervosa

nervosa

2. Stosowanie nawracających nieprawidłowych

zachowań kompensacyjnych służących

zapobieganiu przyrostowi masy ciała, takich jak:

— prowokowanie wymiotów; nadużywanie środków

przeczyszczających, diuretyków, lewatyw i innych,

— poszczenie,

— intensywne ćwiczenia fizyczne.

3. Zarówno epizody objadania się, jak i nieprawidłowe

zachowania kompensacyjne występują przeciętnie

co najmniej dwa razy na tydzień przez trzy

miesiące.

4. Samoocena wyznaczona głównie przez kształt i wagę

ciała.

5. Zaburzenie to nie występuje w przebiegu anorexia

nervosa.

ZACHOWANIA

 Epizody objadania się

 Nadmierne zainteresowanie jedzeniem lub swoją

wagą

 Unikanie restauracji, barów, planowanych posiłków

 Obwinianie się po objedzeniu

 Korzystanie z łazienki lub toalety zaraz po jedzeniu,

z zagłuszanie wymiotów przez głośne puszczanie

wody

 Używanie środków przeczyszczających

 Narzucanie sobie głodówek

 Kilkugodzinne, codzienne ćwiczenia fizyczne

 Poczucie braku kontroli nad jedzeniem, wymiotami,

ćwiczenia fizycznymi

 Obawa przed przytyciem

OBJAWY FIZYCZNE

(SOMATYCZNE)

• Obrzęk ślinianek, pękające naczynia krwionośne pod oczami

• Skargi na palenie w gardle

• Uczucie zmęczenia, kurcze łydek

• Szybko rozwijająca się próchnica, nalot na zębach,

uszkodzenia szkliwa

• Duże wahania wagi ciała

• Odwodnienie (podsychający język, skóra którą można zebrać

w fałd, która powoli powraca do swego zwykłego wyglądu)

• Niski poziom sodu i potasu we krwi (hipokaliemia,

hiponatremia)

• Objawy uszkodzenia nerek i wątroby

• Zaparcia

• Zrogowacenia, rany , które się nie goją na opuszkach palców

• Wymioty z domieszką krwi

• Kołatanie serca, zaburzenia rytmu serca

ZABURZENIA EMOCJONALNE

• Depresję, przygnębienie, poczucie winy

• Nadmierny samokrytycyzm

• Potrzebę ciągłej aprobaty

• Uzależnienie samopoczucia od

aktualnej wagi

• Duże wahania nastroju

• Silne emocjonalnie, ale krótkie związki

z innymi ludźmi

• Częstsze są próby samookaleczania, a

nawet samobójcze

KOMPULSYWNE OBJADANIE SIĘ

KOMPULSYWNE OBJADANIE SIĘ

Binge eating disorder

Binge eating disorder

• Zaburzenie zbliżone do bulimii, ale

różniące się od niego:

• rzadkością stosowania wymiotów,

głodówek i środków
przeczyszczających

Statystyki

• Zaburzenia łaknienia w przeważającej

części dotyczą kobiet (90-95%)

Przyczyny:
• Wytłumaczenie fizjologiczne
• Problem samooceny
• Wytłumaczenie seksualne
• Wytłumaczenie feministyczne

Statystyki

• 1% dziewcząt w okresie adolescencji

cierpi na anoreksję

• 5% kobiet w wieku 20-25 lat choruje

na bulimię

• Na 10 przypadków anoreksji u kobiet

przypada jeden przypadek u mężczyzn

• 5-20% osób chorujących na anoreksję

umiera (pomimo prób leczenia)

GENEZA ZABURZEŃ ODŻYWIANIA -

hipotezy

• funkcjonowanie systemu rodzinnego
• lęk przed kobiecością
• wpływy kulturowe
• dążenie do mistrzostwa
• koncepcje biologiczne: genetyka,

neuromediatory

Dziękuję za uwagę