

Rozumienie kultury:



potocznie i wartościująco – „człowiek
kulturalny”, „zachowanie niekulturalne”
(odniesienie do jakiegoś stanu rzeczy)



naukowo i opisowo – rozumienie
kultury, a nie jej ocenianie (np. kultura
europejska wywodzi się z trzech gałęzi:
greckiej filozofii, rzymskiego prawa i
chrześcijańskiej etyki).



W naukach społecznych słowo
„kultura” służy do opisania czy też
oznaczenia pewnych zjawisk i
procesów charakterystycznych dla
różnych całości społecznych. Stąd
każde społeczeństwo i każda grupa
społeczna ma swoją kulturę (także
jednostki)



Pojęcie kultury:



łac. cultura (agri) – uprawa roli



Cycero: kultura ducha – stąd:



nazwa „kultura” odnosi się do dzieł
człowieka (pielęgnowanie i rozwijanie
ludzkich wartości, umysłu i ducha)



Stąd szerokie i wąskie rozumienie
kultury



Kultura a natura – przyjęcie którejkolwiek z
definicji powoduje, że przeciwstawiamy
kulturę światu przyrody:



Wymiar epistemologiczny/ metodologiczny
– inne podejścia i inne metody badawcze



wymiar ontologiczny – zasadniczo: kultura
wytworem człowieka, natura światem
zastanym przez człowieka (dychotomia)



Kultura a cywilizacja



tradycja anglo-francuska i anglo-

amerykańska – pojęcia tożsame



tradycja niemiecka – rozdzielność tych

pojęć.



W pierwszym akcent pada na rozwój

duchowy, w drugim na rozwój dóbr

materialnych



Antonina Kłosowska wyróżniła

kilkadziesiąt definicji kultury



Kultura materialna i
duchowa/niematerialna



Kultura materialna – budynki, stroje,
narzędzia, naczynia itp.



Kultura duchowa – wytwór dążeń do
ideałów piękna, dobra, prawdy,
sprawiedliwości, to zespoły idei,
wyobrażeń, dzieł sztuki, symboli,
obyczajów, przedmiotów, w których te
idee zostały utrwalone.



Rozumienie kultury w socjologii:



Socjologia anglo-amerykańska – to
kultura grup społecznych rozumiana
jako: zestaw podzielanych wartości i
norm, zwyczajów, obyczajów i stylów
życia oraz wiedzy i przekonań.



W polskiej socjologii – szerokie
rozumienie kultury (np. Szczepański)



Elementy kultury:



przekonania i wiedza – pewne treści,
które są podzielane przez członków
danego społeczeństwa/grupy społecznej,
które są uznawane za prawdziwe, choć
niekoniecznie takimi są.



ideologie – systemy wiedzy, przekonań i
wartości podzielanych w
społeczeństwie/grupie społecznej



wartości – co do których członkowie
społeczeństwa/grupy społecznej się
zgadzają np., moralność



normy – podzielane oczekiwania
dotyczące zachowań: zwyczaje,
obyczaje i prawa



Typy społeczeństw według kultury:



Społeczeństwa przednowoczesne;



myśliwskie i zbieracze



pasterskie i rolnicze



państwa tradycyjne



Społeczeństwa nowoczesne;



państwa przemysłowe oraz kraje
drugiego i trzeciego świata



Kultura w społeczeństwie
współczesnym



zróżnicowanie kulturowe – pluralizm
kulturowy



tożsamość kulturowa



uniwersalia kulturowe – powszechniki
kulturowe



Typy kultury:



kultura jednostkowa



kultura grupowa



kultura narodowa



kultura ponadnarodowa



Elementy kultury;



rys kulturowy np. ukłon



kompleksy kulturowe np. sposoby
powitania



konfiguracje kulturowe – np.
konsumpcjonizm



Subkultury (w ramach jednej kultury) a
kontrkultury (jej przeciwstawne)



Etnocentryzm (wyższość własnej
kultury) a relatywizm kulturowy
(dostrzeganie wielości i różnorodności)



Globalizm i antyglobalizm



Przykład niespójności w kulturze -
funkcjonalny analfabetyzm, wtórny
analfabetyzm, odwrócenie ról