ODPOWIEDZIALNOŚĆ
ZA NARUSZENIE
DYSCYPLINY
FINANSÓW
PUBLICZNYCH

dr Jolanta Ciak

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH

Ustawa z dnia17 grudnia 2004 r.

o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny

finansów publicznych,

(Dz. U. nr 14, poz. 114.)

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH



Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny

finansów publicznych jest

;

- szczególnym rodzajem odpowiedzialności

prawnej;

- niezależna od odpowiedzialności określonej

przepisami prawa.



Specyfikę tego reżimu wyznacza gospodarka

finansami publicznymi i określony krąg ludzi,

których ten rodzaj odpowiedzialności dotyczy.

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH



O szczególnym charakterze w/w

odpowiedzialności świadczy również istnienie

specjalnego trybu dochodzenia

odpowiedzialności.



Chodzi tu o postępowanie przed komisją

orzekającą, oraz postępowanie odwoławcze przed

Główną Komisją Orzekającą.

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH



Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny
finansów publicznych odnosi się do osób
fizycznych działających w imieniu i na rzecz
jednostek sektora finansów publicznych lub
podmiotów korzystających ze środków
publicznych.

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH



Dyscyplina finansów publicznych

;

- to zespół określonych przez ustawodawcę norm

prawnych, dotyczących szeroko rozumianej

gospodarki finansowej, których naruszenie

skutkować będzie pociągnięciem do

odpowiedzialności.

Przestrzeganie dyscypliny finansów

publicznych



Przestrzeganie dyscypliny finansów publicznych

oznacza działanie zgodne z przepisami normującymi

zasady prowadzenia gospodarki finansowej, w tym:

- pobierania i gospodarowania dochodami

publicznymi,

- gospodarowania powierzonym majątkiem,

-działania w zakresie rachunkowości,

- działania w zakresie zasad udzielania zamówień

publicznych

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH

Zakres podmiotowy odpowiedzialności

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH



Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny
finansów publicznych dotyczy tylko określonej,
wybranej grupy osób.



Art. 4 ustawy- wymienia 4 grupy osób, które są
odpowiedzialne za naruszenie dyscypliny
finansów publicznych.

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH

-

I –

Wchodzące w skład organu wykonującego budżet
(organu wykonawczego), tj.:
- członkowie zarządu powiatu, zarządu
województwa samorządowego,
- wójt,
- burmistrz,
- prezydent,
- członkowie zarządów związków komunalnych,
gmin i powiatów

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH

-

II –

Kierownicy jednostek samorządu terytorialnego:
-wójt,
- burmistrz,
- prezydent,
- starosta,
- marszałek województwa,
- kierownicy jednostek budżetowych,
gospodarstw pomocniczych)

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH

-

III –

Pracownicy jednostek samorządu terytorialnego i ich

jednostek organizacyjnych:

-pracownicy jednostek budżetowych, gospodarstw

pomocniczych jednostek budżetowych, zakładów

budżetowych, komunalnych osób prawnych (instytucji

kultury oraz samodzielnych publicznych zoz),

-

-

skarbnicy

gmin,

powiatów

i

województw

samorządowych,

-

- główni księgowi w jednostkach samorządu

terytorialnego

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH

-

IV –

Osoby gospodarujące środkami publicznymi
przekazanymi jednostkom, które nie są zaliczane
do sektora finansów publicznych.

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH

Zakres przedmiotowy odpowiedzialności

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH



Ustawa o naruszeniu dyscypliny finansów

publicznych dokładnie określa zakres

przedmiotowy odpowiedzialności.



Sprawca naruszenia dyscypliny finansów

publicznych podlega w/w ustawie w sytuacji,

gdy:



- podejmuje określone czynności, które

ustawa wymienia jako naruszenie,



- nie podejmuje takich czynności, które

powinny być wykonane, a zatem

powstrzymuje się od działania, do którego był

zobowiązanym.

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH



Zamknięty katalog przypadków naruszenia

dyscypliny finansów publicznych odnajdujemy:



w art. 5 – 18 ustawy o odpowiedzialności za

naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

(folia)

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH



Zasady odpowiedzialności za

naruszenie dyscypliny finansów

publicznych

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH



Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny

finansów publicznych ponosi osoba, która

popełniła czyn naruszający dyscyplinę finansów

publicznych określony przez ustawę obowiązującą

w czasie jego postępowania i której można

przypisać w związku z tym winę.



Naruszenie dyscypliny finansów publicznych

może mieć charakter:



- czynny (konkretne działanie),



- bierny (zaniechanie działania).



W związku z powyższym odpowiedzialność jest

ponoszona zarówno za umyślne, jak i nieumyślne

naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH

Umyślne popełnienie naruszenia ma miejsce
wtedy, gdy sprawca miał zamiar je popełnić, co
oznacza chciał je popełnić lub też przewidując
możliwość jego popełnienia na to się zgodził.

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH

Nieumyślne popełnienie naruszenia ma miejsce
wówczas, gdy sprawca nie mając zamiaru jego
popełnienia, popełnił je jednak na skutek
niezachowania ostrożności wymaganej w danych
okolicznościach, mimo, iż możliwość popełnienia
naruszenia dyscypliny finansów publicznych
przewidywał, albo mógł przewidzieć.

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH



Powodujący naruszenie nie może zasłaniać się

nieświadomością tego, że działanie lub

zaniechanie działania stanowi karalne naruszenie

dyscypliny finansów publicznych chyba, że

nieświadomość ta była usprawiedliwiona.



Usprawiedliwieniem w tej kwestii może być

choroba psychiczna, lub inne zakłócenia

czynności psychicznych osoby, która nie mogła w

czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub

zakłócenie takie było spowodowane

wprowadzeniem w stan nietrzeźwości lub

odurzenia.

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH



Kolejnym, obok przypisania winy, warunkiem

dochodzenia odpowiedzialności za naruszenie

dyscypliny finansów publicznych jest

odpowiednio wysoki stopień szkodliwości dla

finansów publicznych, popełnionego czynu.



Ocena niskiej szkodliwości naruszenia dyscypliny

finansów publicznych dla finansów publicznych

winna uwzględniać wagę naruszonych

obowiązków, sposób i okoliczności ich naruszenia,

a także skutki naruszenia.

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH



Przepisy ustawy nie określają konkretnych
wyznaczników znikomego stopnia szkodliwości
ocenianych naruszeń, dlatego podjęte decyzje
będą miały charakter uznaniowy.

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH



Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny

finansów publicznych jest niezależna od

odpowiedzialności określonej innymi przepisami

prawa.



Przykładowo: ukaranie osoby odpowiedzialnej za

naruszenie dyscypliny finansów publicznych nie

ogranicza prawa Skarbu Państwa, jednostki

samorządu terytorialnego czy innej jednostki

sektora finansów publicznych do dochodzenia

odszkodowania za poniesioną stratę.

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH

System kar

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH



Organ orzekający w sprawach o naruszenie
dyscypliny finansów publicznych wymierza karę
według swego uznania, w granicach określonych
w ustawie, uwzględniając:



- skutki,



- stopień szkodliwości naruszenia dyscypliny
finansów publicznych,



- stopień winy,



- cele kary, w zakresie społecznego
oddziaływania,



- cele zapobiegawcze i dyscyplinujące, które ma
osiągnąć w stosunku do ukaranego.

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH



Wymierzając karę organ orzekający uwzględnia:

- motywy i sposób działania,

- okoliczności działania lub zaniedbania,

- właściwości, warunki osobiste osoby odpowiedzialnej

za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, jej

doświadczenie zawodowe, sposób wywiązywania się z

obowiązków służbowych, oraz zachowanie się po

naruszeniu dyscypliny finansów publicznych.

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH



Te wszystkie elementy mają duży wpływ na to,
jaką karą może zostać objęta osoba, która
podlegała odpowiedzialności za naruszenie
dyscypliny finansów publicznych.



Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie
dyscypliny finansów publicznych w art. 31
wymienia katalog kar.

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH



Są one wymienione enumeratywnie w kolejności

ich uciążliwości.



Karami za naruszenie dyscypliny finansów

publicznych są:



upomnienie,



nagana,



kara pieniężna (1-3 miesięczne wynagrodzenia),



zakaz pełnienia funkcji związanych z

dysponowaniem środkami publicznymi (5 lat).

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH

Najbardziej dotkliwą karą jest:

- zakaz pełnienia funkcji związanych z
dysponowaniem środkami publicznymi.

Karę taką można wymierzyć w przypadku rażącego
naruszenia dyscypliny finansów publicznych.

Jest stosowana wówczas, gdy sprawca po raz
kolejny dopuścił się naruszenia dyscypliny
finansów publicznych.

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH



Konsekwencją orzeczenia kary zakazu

pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem

środkami publicznymi w stosunku do

działalności samorządu terytorialnego jest

zakaz pełnienia między innymi :



- funkcji członka zarządu powiatu i

województwa,



- funkcji skarbnika i jego zastępcy,



- reprezentowania interesów majątkowych

jednostki samorządu terytorialnego,



- członkostwa w organach stanowiących,

nadzorczych i wykonawczych samorządowych

osób prawnych.

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH



Kara powyższa nie ogranicza natomiast prawa
wybieralności wójta, burmistrza czy prezydenta,
czyli ubiegania się o tę funkcję przez osobę
ukaraną.



Jeśli ukarany pełni w danym czasie taką funkcję
wykonanie kary podlega na odwołaniu ukaranego
z funkcji objętej zakazem.

DYSCYPLINA FINANSÓW
PUBLICZNYCH



Organy właściwe w sprawach o

naruszenie dyscypliny finansów

publicznych

DYSCYPLINA FINANSÓW
PUBLICZNYCH



Postępowanie w sprawie naruszenia dyscypliny

finansów publicznych jest postępowaniem

dwuinstancyjnym:

- I - Komisje orzekające

- II - Główna Komisja Orzekająca

DYSCYPLINA FINANSÓW
PUBLICZNYCH



Postępowaniem dwuinstancyjne:



Obejmuje postępowanie wyjaśniające
prowadzone przez rzecznika dyscypliny finansów
publicznych, postępowanie przed komisją
orzekającą oraz postępowanie odwoławcze przed
Główną Komisją Orzekającą.

DYSCYPLINA FINANSÓW
PUBLICZNYCH



Etapy postępowania o naruszenie dyscypliny finansów

publicznych:



1 -zawiadomienie o naruszeniu dyscypliny finansów

publicznych



2 - postępowanie przed właściwym rzecznikiem

odpowiedzialności dyscyplinarnej (czynności

sprawdzające i wyjaśniające)



3 - postępowanie przed komisją orzekającą I stopnia



4 - postępowanie odwoławcze przed Główną Komisją

Orzekającą



5 - wykonanie orzeczonej kary i egzekwowanie

kosztów postępowania



6 - postępowanie sądowe przed wojewódzkim sądem

administracyjnym



7 - nadzwyczajne tryby postępowania po

uprawomocnieniu się orzeczenia (stwierdzenie

nieważności prawomocnego rozstrzygnięcia,

wznowienie postępowania).

PRZYKŁADY NARUSZENIA DYSCYPLINY
FINANSÓW PUBLICZNYCH



wydatkowanie
dotacji niezgodnie z
przeznaczeniem



Jednostka samorządu terytorialnego
przekazała z budżetu dotację dla
podmiotu zajmującego się działalnością
w ramach pożytku publicznego w
wysokości 15.700,00 zł.



Podmiot otrzymujący dotację dokonał
wydatku w wysokości 4.700,00 zł na
zakup materiałów biurowych.



Pozostałą kwotę przekazano na
realizację wydatku w związku z
rozpisanym przetargiem na zasadach
zapytania o cenę.



W związku z tym, że firma, która
zobowiązała się dostarczyć przedmiot
zamówienia na kwotę niższą, aniżeli
15.700,00 zł. (kwota przyznanej na ten
cel dotacji) tylko 11.000.00zł, stąd
różnicę z dotacji podmiot otrzymujący
dotację przeznaczył na inny cel.

PRZYKŁADY NARUSZENIA DYSCYPLINY
FINANSÓW PUBLICZNYCH



nie rozliczenie
otrzymanej dotacji

Jednostka samorządu terytorialnego
przekazała z budżetu dotację dla Teatru,
który jako instytucja kultury jest z mocy
prawa beneficjentem środków
publicznych.

Teatr zrealizował zadanie z wykorzystaniem

środków z dotacji, ale ostatecznie osoba
odpowiedzialna za rozliczenie tego nie
dokonała.

W tym przypadku mamy do czynienia z

naruszeniem dyscypliny finansów
publicznych.



Wykorzystanie dotacji ze środków
publicznych w wyznaczonym terminie, ale
nie rozliczenie się z wydatkowania tej
kwoty stanowi naruszenie dyscypliny
finansów publicznych. Dotacja ta po jej
wydatkowaniu, powinna zostać
odpowiednio rozliczona. Nierozliczeni
edotacji stanowi zaniechanie realizacji
obowiązku o charakterze formalnym.

PRZYKŁADY NARUSZENIA DYSCYPLINY
FINANSÓW PUBLICZNYCH

•

Zaniżanie
należności



Gmina będąca zleceniodawcą powinna
naliczyć wykonawcy karę umowną za
nieterminowe wykonanie przedmiotu
umowy w wysokości 2 % wynagrodzenia
za każdy dzień opóźnienia.



W umowie zawarty został zapis
dotyczący obowiązku naliczenia kary
umownej.



Wykonawca nie występował o
zaniechanie naliczenia kary, zmianę
umowy w tym zakresie ani o
przedłużenie terminu wykonania
przedmiotu umowy.



W powyższym przypadku czyn ten
będący zaniechaniem ustalenia
należności jednostki sektora finansów
publicznych stanowi naruszenie
dyscypliny finansów publicznych.

PRZYKŁADY NARUSZENIA DYSCYPLINY
FINANSÓW PUBLICZNYCH

•

Nieprawidłowe
dokonywanie
wydatków
publicznych



Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych
jest dokonanie wydatku ze środków bez
upoważnienia lub z przekroczeniem zakresu
upoważnienia. Środki publiczne wydatkować
można tylko na zadania określone w ustawie i
w granicach określonych w budżecie i planie
finansowym.



Dokonując wydatku należy się upewnić czy
dana jednostka posiada środki na pokrycie
tego wydatku.



Plan finansowy obowiązuje w takiej
szczegółowości, w jakiej został uchwalony dla
jednostki.



Jeżeli przekroczono plan wydatków w
podziałce klasyfikacyjnej, np. w paragrafie nie
ma znaczenia fakt, iż dany wydatek nie
przekracza planu wydatków ogółem.



W tym wypadku doszło do naruszenia
dyscypliny finansów publicznych, polegającej
na przekroczeniu planu właśnie w zakresie
konkretnego paragrafu.



Art. 11 ustawy o naruszeniu dyscypliny
finansów publicznych.

PRZYKŁADY NARUSZENIA DYSCYPLINY
FINANSÓW PUBLICZNYCH

•

Wypłata
wynagrodzenia bez
opłacenia składek



Czyn stanowiący naruszenie
dyscypliny finansów publicznych
będzie popełniony w dniu, w
którym powinny zostać
uregulowane zobowiązania
pochodne od wynagrodzeń.



Oznacza to, że odpowiedzialność w
tym zakresie rodzi przekroczenie
terminu zapłaty.



Natomiast opłacenie składek przed
terminem, nie powoduje
naruszenia tej dyscypliny.

DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH



Dziękuję za uwagę 