ZŁAMANIA

ZŁAMANIA

OSTEOPOROTYCZNE

OSTEOPOROTYCZNE

KRĘGOSŁUPA

KRĘGOSŁUPA

DANE OGÓLNE

DANE OGÓLNE

wstępowanie u starszych osób:

wstępowanie u starszych osób:

- problem narastający

- problem narastający

- przyczyna bólów kręgosłupa

- przyczyna bólów kręgosłupa

- przyczyna deformacji kręgosłupa

- przyczyna deformacji kręgosłupa

- przyczyna pogorszenia jakości życia

- przyczyna pogorszenia jakości życia

EPIDEMIOLOGIA WIEKU I

EPIDEMIOLOGIA WIEKU I

PŁCI

PŁCI

- USA rocznie 700000 nowych złamań

- USA rocznie 700000 nowych złamań

- kobiety: 1,45/1000, mężczyźni 0,73/1000

- kobiety: 1,45/1000, mężczyźni 0,73/1000

(rzadziej)

(rzadziej)

- po 50. rż u 21% kobiet, po 70 rż.

- po 50. rż u 21% kobiet, po 70 rż.

EPIDEMIOLOGIA -

EPIDEMIOLOGIA -

LOKALIZACJA USZKODZEŃ

LOKALIZACJA USZKODZEŃ

prawie

prawie

EPIDEMIOLOGIA - RODZAJE

EPIDEMIOLOGIA - RODZAJE

USZKODZEŃ KRĘGOSŁUPA

USZKODZEŃ KRĘGOSŁUPA

Złamanie

Złamanie

ETIOPATOGENEZA

ETIOPATOGENEZA

wstępowanie: najczęściej w osteoporozie

wstępowanie: najczęściej w osteoporozie

osteoporoza

osteoporoza

choroba kości charakteryzująca się redukcją masy

choroba kości charakteryzująca się redukcją masy

kostnej i niszczeniem architektury tkanki kostnej

kostnej i niszczeniem architektury tkanki kostnej

skutki: łamliwość kości i podatność na złamania

skutki: łamliwość kości i podatność na złamania

Osteoporosis is a systemic skeletal disease
characterized by reduced bone mass
and deterioration of bone tissue architecture.
This results in bone fragility and susceptibility to fractures

CHARAKTERYSTYKA ZŁAMAŃ

CHARAKTERYSTYKA ZŁAMAŃ

- wszystkie kompresyjne,

- wszystkie kompresyjne,

- podział:

- podział:

klinowe

klinowe

dwuwklęsłe

dwuwklęsłe

zmiażdżeniowe

zmiażdżeniowe

- obniżenie wysokości trzonu o 20% w stosunku do

- obniżenie wysokości trzonu o 20% w stosunku do

sąsiedniego kręgu

sąsiedniego kręgu

KLINIKA

KLINIKA

- rozwój złamań powolny, manifestacja nagła

- rozwój złamań powolny, manifestacja nagła

- ostry ból na poziomie uszkodzenia, mogący

- ostry ból na poziomie uszkodzenia, mogący

promieniować do boku

promieniować do boku

- fizykalnie: bolesność miejscowa wyrostka

- fizykalnie: bolesność miejscowa wyrostka

kolczystego,

kolczystego,

wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych,

wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych,

- przewlekłe bóle pleców

- przewlekłe bóle pleców

- obniżenie wzrostu (+- 2,1 cm na jeden krąg)

- obniżenie wzrostu (+- 2,1 cm na jeden krąg)

- pogłębiona lordoza,

- pogłębiona lordoza,

wdowi garb

wdowi garb

- do zmniejszenia pojemności oddechowej płuc

- do zmniejszenia pojemności oddechowej płuc

- do upośledzenia pasażu jelitowego

- do upośledzenia pasażu jelitowego

ROZPOZNANIE

ROZPOZNANIE

-

-

RÓŻNICOWANIE – UWAGA NA :

RÓŻNICOWANIE – UWAGA NA :

- szpiczak mnogi

- szpiczak mnogi

- przerzuty

- przerzuty

- naczyniak trzonu kręgu

- naczyniak trzonu kręgu

- nadczynność przytarczyc

- nadczynność przytarczyc

DIAGNOSTYKA RADIOLOGICZNA

DIAGNOSTYKA RADIOLOGICZNA

konwencjonalne rtg

konwencjonalne rtg

- ap

- ap

- boczne

- boczne

DIAGNOSTYKA RADIOLOGICZNA

DIAGNOSTYKA RADIOLOGICZNA

tomografia komputerowa

tomografia komputerowa

Zalety

Zalety

DIAGNOSTYKA RADIOLOGICZNA

DIAGNOSTYKA RADIOLOGICZNA

magnetyczny rezonans jądrowy MRI

magnetyczny rezonans jądrowy MRI

POSTĘPOWANIE

POSTĘPOWANIE

w zasadzie nie tak trudne

w zasadzie nie tak trudne

złamania stabilne i nie grożą uszkodzeniem rdzenia

złamania stabilne i nie grożą uszkodzeniem rdzenia

- przeciwbólowo

- przeciwbólowo

- niekiedy krótkie leżenie

- niekiedy krótkie leżenie

- czasem lekki gorset

- czasem lekki gorset

ale nieodwracalne zmiany sylwetki i bóle nie

ale nieodwracalne zmiany sylwetki i bóle nie

reagujące na

reagujące na

leczenie zachowawcze

leczenie zachowawcze

LECZENIE OPERACYJNE

LECZENIE OPERACYJNE

Wertebro- (Galiberti 1987) i kyfoplastyka (1997)

Wertebro- (Galiberti 1987) i kyfoplastyka (1997)

wertebroplastyka: wypełnienie złamanego trzonu

wertebroplastyka: wypełnienie złamanego trzonu

cementem

cementem

kyfoplastyka: rozprężenie kręgu balonem

kyfoplastyka: rozprężenie kręgu balonem

(nastawienie),

(nastawienie),

do którego potem wstrzykuje się później cement

do którego potem wstrzykuje się później cement

coraz większa popularność

coraz większa popularność

WERTEBRO- i KYFO

WERTEBRO- i KYFO

- obie mogą być pod miejscowym znieczuleniem

- obie mogą być pod miejscowym znieczuleniem

- ułożenie na brzuchu na przeziernym stole

- ułożenie na brzuchu na przeziernym stole

- ramię C do kontroli

- ramię C do kontroli

- po znieczuleniu dojście igłą przeznasadowe lub

- po znieczuleniu dojście igłą przeznasadowe lub

obok

obok

rzadziej mikrochirurgiczne

rzadziej mikrochirurgiczne

- najczęściej jednorazowo na 1. do 2. poziomów, max

- najczęściej jednorazowo na 1. do 2. poziomów, max

nawet do 6. poziomów

nawet do 6. poziomów

WERTEBRO-

WERTEBRO-

PERCUTANEOUS VERTEBROPLASTY

PERCUTANEOUS VERTEBROPLASTY

wskazania:

wskazania:

- złamania w osteoporozie pierwotnej i wtórnej

- złamania w osteoporozie pierwotnej i wtórnej

- dawniej: bolesne naczyniaki

- dawniej: bolesne naczyniaki

- dawniej: złamania kręgów w przebiegu zmian

- dawniej: złamania kręgów w przebiegu zmian

przerzutowych

przerzutowych

- brak wskazań jednoznacznych

- brak wskazań jednoznacznych

- najczęściej: ból związany ze złamanym kręgiem,

- najczęściej: ból związany ze złamanym kręgiem,

którego

którego

przez dłuższy czas nie można opanować

przez dłuższy czas nie można opanować

zachowawczymi

zachowawczymi

metodami

metodami

- najlepiej jak ból dobrze zlokalizowany (o to trudno),

- najlepiej jak ból dobrze zlokalizowany (o to trudno),

intensywny, głęboki

intensywny, głęboki

- 3-4 tyg nie wcześniej trwanie bólu

- 3-4 tyg nie wcześniej trwanie bólu

WERTEBRO-

WERTEBRO-

PERCUTANEOUS VERTEBROPLASTY

PERCUTANEOUS VERTEBROPLASTY

wskazania:

wskazania:

- powyżej 6. m. skuteczność spada

- powyżej 6. m. skuteczność spada

WERTEBRO-

WERTEBRO-

PERCUTANEOUS VERTEBROPLASTY

PERCUTANEOUS VERTEBROPLASTY

- punktowe nacięcie skóry

- punktowe nacięcie skóry

- wprowadzenie igły, troakaru lub druta

- wprowadzenie igły, troakaru lub druta

kierunkowego

kierunkowego

- kontrola kontrastem, pobranie materiału

- kontrola kontrastem, pobranie materiału

biopsyjnego

biopsyjnego

- podawanie cementu 2 – 3 min („chmura” w rtg aż

- podawanie cementu 2 – 3 min („chmura” w rtg aż

do

do

wypełnienia trzonu)

wypełnienia trzonu)

- uwaga na możliwość wycieku poza trzon do żył,

- uwaga na możliwość wycieku poza trzon do żył,

jeśli to przerwa na spolimeryzowanie i dalej

jeśli to przerwa na spolimeryzowanie i dalej

szczególna uwaga, gdy uszkodzona tylna ściana

szczególna uwaga, gdy uszkodzona tylna ściana

kręgu

kręgu

KYFOPLASTYKA

KYFOPLASTYKA

wskazania:

wskazania:

- podobnie jak wertebro-

- podobnie jak wertebro-

- ewentualnie wcześniej – do jednego miesiąca

- ewentualnie wcześniej – do jednego miesiąca

(łatwiej

(łatwiej

nastawić złamanie)

nastawić złamanie)

KYFOPLASTYKA

KYFOPLASTYKA

- najpierw kanał potem balon wypełniany pod

- najpierw kanał potem balon wypełniany pod

kontrolowanym ciśnieniem aż do uniesienia

kontrolowanym ciśnieniem aż do uniesienia

(nastawienia)

(nastawienia)

kręgu

kręgu

- po usunięciu balonu podawanie cementu gęstszego

- po usunięciu balonu podawanie cementu gęstszego

i

i

pod niższym ciśnieniem

pod niższym ciśnieniem

EWENTUALNA WENOGRAFIA

EWENTUALNA WENOGRAFIA

*

*

- zalecana przed przyjęciem celem zwiększenia

- zalecana przed przyjęciem celem zwiększenia

bezpieczeństwa zabiegu,

bezpieczeństwa zabiegu,

aby kontrast uwidocznił potencjalne drogi wycieku,

aby kontrast uwidocznił potencjalne drogi wycieku,

aby

aby

zmienić położenie igły, czy frakcjonować

zmienić położenie igły, czy frakcjonować

podawanie

podawanie

cementu

cementu

- bezpieczna, ale przydatność kontrowersyjna: nie

- bezpieczna, ale przydatność kontrowersyjna: nie

zwiększa bezpieczeństwa, a wydłuża zabieg i to

zwiększa bezpieczeństwa, a wydłuża zabieg i to

inna

inna

gęstość

gęstość

zalecana dla mniej doświadczonych

zalecana dla mniej doświadczonych

WERTEBRO- i KYFO

WERTEBRO- i KYFO

przeciwwskazania miejscowe:

przeciwwskazania miejscowe:

- bezobjawowy przebieg (zdarza się)

- bezobjawowy przebieg (zdarza się)

- reakcja na leczenie zachowawcze

- reakcja na leczenie zachowawcze

- uszkodzenie tylnej ściany trzonu

- uszkodzenie tylnej ściany trzonu

- ucisk złamanych fragmentów na zawartość kanału k

- ucisk złamanych fragmentów na zawartość kanału k

szczególnie rdzeń

szczególnie rdzeń

- brak dostępu do trzonu, np. złamanie nasady

- brak dostępu do trzonu, np. złamanie nasady

- osteoblastyczne przerzuty nowotworowe

- osteoblastyczne przerzuty nowotworowe

- całkowita utrata wysokości kręgu (pozostaje mniej

- całkowita utrata wysokości kręgu (pozostaje mniej

niż

niż

20% wysokości, tzw

20% wysokości, tzw

vertebra plana,

vertebra plana,

piersiowy 50%

piersiowy 50%

-

-

WERTEBRO- i KYFO

WERTEBRO- i KYFO

przeciwwskazania ogólne:

przeciwwskazania ogólne:

- antykoagulanty

- antykoagulanty

- infekcja

- infekcja

- ogólny zły stan

- ogólny zły stan

- młody wiek (historia cementu), średni wiek

- młody wiek (historia cementu), średni wiek

operowanych

operowanych

+- 70 l.

+- 70 l.

WERTEBRO- i KYFO WYNIKI

WERTEBRO- i KYFO WYNIKI

- generalnie dobre w obydwu metodach

- generalnie dobre w obydwu metodach

ustąpienie lub złagodzenie bólu w 95% po 72 h

ustąpienie lub złagodzenie bólu w 95% po 72 h

a nawet po 24 h

a nawet po 24 h

- poprawa długotrwała w 80 – 90 %

- poprawa długotrwała w 80 – 90 %

- efekt gorszy jeśli stare złamania i wcześniej

- efekt gorszy jeśli stare złamania i wcześniej

stosowane

stosowane

leki narkotyczne

leki narkotyczne

- potrzebne wyniki po dłuższym okresie obserwacji

- potrzebne wyniki po dłuższym okresie obserwacji

- w chorobach nowotworowych wyniki gorsze, ale

- w chorobach nowotworowych wyniki gorsze, ale

inny

inny

zakres oczekiwań

zakres oczekiwań

WERTEBRO- i KYFO

WERTEBRO- i KYFO

POWIKŁANIA

POWIKŁANIA

- poważne: < 1% w złamaniach osteoporotycznych

- poważne: < 1% w złamaniach osteoporotycznych

- częstsze w przypadkach nowotworowych

- częstsze w przypadkach nowotworowych

- wyciek cementu częstszy w wertebro (do 70%)

- wyciek cementu częstszy w wertebro (do 70%)

kyfo do 8,6%

kyfo do 8,6%

najczęściej bez objawów klinicznych, a jeśli to

najczęściej bez objawów klinicznych, a jeśli to

przejściowe

przejściowe

radikulopatia do 2 dni, chłodzenie sola w czasie

radikulopatia do 2 dni, chłodzenie sola w czasie

polimeryzacji

polimeryzacji

groźniejszy do kanału

groźniejszy do kanału

do żył może wywołać zatorowość płucną (2,9%) nie

do żył może wywołać zatorowość płucną (2,9%) nie

taka

taka

groźna, rutynowe zdjęcie płuc

groźna, rutynowe zdjęcie płuc

więcej powikłań, gdy gorzej widać cement

więcej powikłań, gdy gorzej widać cement

(zalecane KT)

(zalecane KT)

WERTEBRO- i KYFO

WERTEBRO- i KYFO

POWIKŁANIA

POWIKŁANIA

- inne złamania: ten sam krąg na pewno nie, zabieg

- inne złamania: ten sam krąg na pewno nie, zabieg

zapobiega

zapobiega

ale inne trzony (zwiększony nacisk wzmocnionego

ale inne trzony (zwiększony nacisk wzmocnionego

trzonu) dwukrotnie częściej niż inne

trzonu) dwukrotnie częściej niż inne

- złamania żeber, gdy zaawansowana osteoporoza

- złamania żeber, gdy zaawansowana osteoporoza

- infekcja (genta z cementem ?)

- infekcja (genta z cementem ?)

- zakrzepowo-zatorowe, tylko w nowotworach

- zakrzepowo-zatorowe, tylko w nowotworach