1

WSTRZĄS

WSTRZĄS

Stan zmniejszonej perfuzji tkankowej

Stan zmniejszonej perfuzji tkankowej

prowadzącej do niedotlenienia na

prowadzącej do niedotlenienia na

poziomie komórek oraz pojawiające się

poziomie komórek oraz pojawiające się

zaburzenia pomiędzy

zaburzenia pomiędzy

podażą

podażą

a

a

zapotrzebowaniem

zapotrzebowaniem

na tlen.

na tlen.

/KRYTYCZNE upośledzenie ukrwienia

/KRYTYCZNE upośledzenie ukrwienia

narządów/

narządów/

2

WSTRZĄS – podstawy

WSTRZĄS – podstawy

patofizjologii

patofizjologii

Aby perfuzja tkanek była prawidłowa, muszą

Aby perfuzja tkanek była prawidłowa, muszą

zostać spełnione cztery warunki:

zostać spełnione cztery warunki:

►

Sprawny system naczyń

Sprawny system naczyń

, które dostarczaja

, które dostarczaja

utlenowaną krew do tkanek: naczynia

utlenowaną krew do tkanek: naczynia

krwionośne,

krwionośne,

►

Odpowiednia wymiana gazowa w płucach

Odpowiednia wymiana gazowa w płucach

,

,

zapewniająca przechodzenie tlenu do krwi:

zapewniająca przechodzenie tlenu do krwi:

utlenowanie,

utlenowanie,

►

Prawidłowa objętość płynów krążących

Prawidłowa objętość płynów krążących

w

w

naczyniach (w tym krwinki i osocze):

naczyniach (w tym krwinki i osocze):

elementy morfotyczne krwi i osocze,

elementy morfotyczne krwi i osocze,

►

Sprawna pompa

Sprawna pompa

: serce

: serce

3

WSTRZĄS

WSTRZĄS

►

Wstrząs hipowolemiczny

Wstrząs hipowolemiczny

(hipowolemia

(hipowolemia

bezwzględna – zmniejszenie objętości krwi

bezwzględna – zmniejszenie objętości krwi

krążacej)

krążacej)





krwotok, znaczna utrata płynów ustrojowych

krwotok, znaczna utrata płynów ustrojowych

(biegunka, wymioty, przemieszczenie płynów do

(biegunka, wymioty, przemieszczenie płynów do

trzeciej przestrzeni)

trzeciej przestrzeni)

►

Wstrząs względnie hipowolemiczny

Wstrząs względnie hipowolemiczny

–

–

dystrybucyjny

dystrybucyjny

(hipowolemia wzgledna – poszerzenie

(hipowolemia wzgledna – poszerzenie

łożyska naczyniowego)

łożyska naczyniowego)





uszkodzenie rdzenia, omdlenie

wazo-wagalne, posocznica, przedawkowanie niektórych
leków

./

naczyniopochody, neurogenny, septyczny/

►

Wstrząs mechaniczny

(wstrząs

sercowy)





tamponada serca, prężna odma opłucnej,

masywny zator płucny, stany powodujące osłabienie
mięśnia sercowego tj.stłuczenie serca, zawał serca.

4

WSTRZĄS – podstawowe zasady

WSTRZĄS – podstawowe zasady

Wstrząs zabija. Należy poszukiwać wczesnych

Wstrząs zabija. Należy poszukiwać wczesnych

oznak wstrząsu i właściwie je leczyć.

oznak wstrząsu i właściwie je leczyć.

Podstawowe czynności podczas leczenia

Podstawowe czynności podczas leczenia

wstrząsu, to;

wstrząsu, to;

►

Utrzymanie

Utrzymanie

drożności

drożności

dróg oddechowych,

dróg oddechowych,

►

Kontrola

Kontrola

wentylacji i utlenowania

wentylacji i utlenowania

,

,

►

Kontrola

Kontrola

krwawienia

krwawienia

,

,

►

Utrzymanie

Utrzymanie

krążenia

krążenia

poprzez utrzymanie

poprzez utrzymanie

prawidłowej częstotliwości rytmu i objętości

prawidłowej częstotliwości rytmu i objętości

wewnątrznaczyniowej

wewnątrznaczyniowej

5

WSTRZĄS – objawy podmiotowe i

WSTRZĄS – objawy podmiotowe i

przedmiotowe

przedmiotowe

Wstrząs wyrównany (skompensowany)

Wstrząs wyrównany (skompensowany)

►

Osłabienie i zawroty głowy

Osłabienie i zawroty głowy





hipoksja tkankowa i

hipoksja tkankowa i

kwasica

kwasica

►

Pragnienie

Pragnienie





hipowolemia / zwłaszcza przy względnie małej

hipowolemia / zwłaszcza przy względnie małej

objętości naczyniowej/

objętości naczyniowej/

►

Bladość

Bladość





obkurczanie naczyń skórnych w wyniku działania

obkurczanie naczyń skórnych w wyniku działania

katecholamin i/lub utrata krwi krążącej

katecholamin i/lub utrata krwi krążącej

►

Tachykardia

Tachykardia





mózg zwiększa aktywność ukł.współcz.,

mózg zwiększa aktywność ukł.współcz.,

katecholaminy powodują tachykardię

katecholaminy powodują tachykardię

p

p

►

Spocona skóra

Spocona skóra





wpływ katecholamin na gruczoły potowe

wpływ katecholamin na gruczoły potowe

6

WSTRZĄS – objawy podmiotowe i

WSTRZĄS – objawy podmiotowe i

przedmiotowe

przedmiotowe

Wstrząs wyrównany (skompensowany)

Wstrząs wyrównany (skompensowany)

c.d.

c.d.

►

Tachypnoe

Tachypnoe





spowodowane przez stres, katecholaminy i

spowodowane przez stres, katecholaminy i

niedotlenienie tkankowe

niedotlenienie tkankowe

►

Zmniejszenie diurezy

Zmniejszenie diurezy





hipowolemia, hipoksja, krążące

hipowolemia, hipoksja, krążące

katecholaminy (pamiętać o tym przy przenoszeniu na inne oddziały

katecholaminy (pamiętać o tym przy przenoszeniu na inne oddziały

szpitalne)

szpitalne)

►

Osłabione tętno na obwodzie

Osłabione tętno na obwodzie

- tętno nitkowate

- tętno nitkowate





(

(

zwężenie tętniczek jako reakcja na utratę objętości śródnaczyniowej)

zwężenie tętniczek jako reakcja na utratę objętości śródnaczyniowej)

spowodowane obkurczeniem naczyń, tachykardią i utratą krwi krążącej

spowodowane obkurczeniem naczyń, tachykardią i utratą krwi krążącej

w/w objawy wymienione /w.hipowolemiczny/są w takiej kolejności w jakiej

w/w objawy wymienione /w.hipowolemiczny/są w takiej kolejności w jakiej

pojawiają się jako reakcja kompensacyjna organizmu.

pojawiają się jako reakcja kompensacyjna organizmu.

7

WSTRZĄS – objawy podmiotowe i

WSTRZĄS – objawy podmiotowe i

przedmiotowe

przedmiotowe

Wstrząs NIEwyrównany (zdekompensowany)

Wstrząs NIEwyrównany (zdekompensowany)

►

Hipotonia

Hipotonia

:

:

spowodowana hipowolemią

spowodowana hipowolemią

bezwzględną lub względną i zmniejszeniem rzutu

bezwzględną lub względną i zmniejszeniem rzutu

serca w przypadku wstrząsu mechanicznego

serca w przypadku wstrząsu mechanicznego

►

Zaburzenia świadomości

Zaburzenia świadomości

(splatanie, niepokój,

(splatanie, niepokój,

agresywność, śpiączka):

agresywność, śpiączka):





zaburzenia przepływu

zaburzenia przepływu

mózgowego, kwasica, stymulacja p.

mózgowego, kwasica, stymulacja p.

katecholaminy

katecholaminy

►

Zatrzymanie krążenia

Zatrzymanie krążenia

:

:





krytyczna

krytyczna

niewydolność narządowa wynikająca z utraty

niewydolność narządowa wynikająca z utraty

krwi i płynów, hipoksji i dodatkowo zaburzeń

krwi i płynów, hipoksji i dodatkowo zaburzeń

rytmu spowodowanych p. katecholaminy

rytmu spowodowanych p. katecholaminy

8

WSTRZĄS = upośledzenie przepływu

WSTRZĄS = upośledzenie przepływu

tkankowego

tkankowego

deficyt O

deficyt O

2

2

katecholaminy

katecholaminy

/adrenalina,

/adrenalina,

noradrenalina/

noradrenalina/









kwas mlekowy ( tachykardia, stan pobudzenia, niepokoju,

kwas mlekowy ( tachykardia, stan pobudzenia, niepokoju,





spocona skóra, obkurczenie naczyń =

spocona skóra, obkurczenie naczyń =

kwasica obkurczenie tętniczek zmnj.przepływ

kwasica obkurczenie tętniczek zmnj.przepływ

przez

przez





skórę i jelita

skórę i jelita





serce, płuca, mózg )

serce, płuca, mózg )

hipoksja

hipoksja









katecholamin

katecholamin





osłabienie reakcji na katecholaminy

osłabienie reakcji na katecholaminy





Zatrzymanie krążenia

Zatrzymanie krążenia





zgon

zgon

9

WSTRZĄS krwotoczny – fazy

WSTRZĄS krwotoczny – fazy

WCZESNA FAZA WSTRZĄSU:

WCZESNA FAZA WSTRZĄSU:

►

(utrata ok..

(utrata ok..

15-25

15-25

% krwi krążącej)

% krwi krążącej)





nieznaczna

nieznaczna

do umiarkowanej tachykardia, zblednięcie,

do umiarkowanej tachykardia, zblednięcie,

obniżenie napięcia tętna, , pragnienie, ogólne

obniżenie napięcia tętna, , pragnienie, ogólne

osłabienie i zwykle wydłużenie nawrotu

osłabienie i zwykle wydłużenie nawrotu

kapilarnego.

kapilarnego.

We wczesnym wstrząsie organizm

We wczesnym wstrząsie organizm

kompensuje

kompensuje

wpływ czynnika uszkadzającego

wpływ czynnika uszkadzającego

(krwotok,

(krwotok,

odwodnienie, odma prężna)

odwodnienie, odma prężna)

10

WSTRZĄS krwotoczny – fazy

WSTRZĄS krwotoczny – fazy

PÓŹNA FAZA WSTRZĄSU:

PÓŹNA FAZA WSTRZĄSU:

►

(utrata ok..

(utrata ok..

30-45

30-45

% krwi krążącej)

% krwi krążącej)





obniżenie BP,któremu towarzyszą inne

obniżenie BP,któremu towarzyszą inne

objawy w.hipowolemicznego;

objawy w.hipowolemicznego;

Organizm

Organizm

wyczerpał swoje

wyczerpał swoje

mechanizmy kompensacyjne.

mechanizmy kompensacyjne.

11

WSTRZĄS

WSTRZĄS

Warto pamiętać:

Warto pamiętać:

t. promieniowa ~ 80 mmHg

t. promieniowa ~ 80 mmHg

T.udowa ~ 70 mmHg

T.udowa ~ 70 mmHg

T.szyjna ~ 60 mmHg

T.szyjna ~ 60 mmHg

12

WSTRZĄS – postępowanie we

WSTRZĄS – postępowanie we

wstrząsie spowodowanym urazem

wstrząsie spowodowanym urazem

1.

1.

Zatamowanie krwawienia

Zatamowanie krwawienia

(ucisk

(ucisk

bezpośredni, metody chirurgiczne,

bezpośredni, metody chirurgiczne,

szybki transport);

szybki transport);

2.

2.

Podanie

Podanie

tlenu

tlenu

w dużym przepływie;

w dużym przepływie;

3.

3.

„

„

załaduj i jedź”;

załaduj i jedź”;

13

WSTRZĄS – leczenie u chorego z

WSTRZĄS – leczenie u chorego z

zatrzymanym krwawieniem

zatrzymanym krwawieniem

1.

1.

Ułożyć chorego w pozycji horyzontalnej lub z

Ułożyć chorego w pozycji horyzontalnej lub z

głową nieco poniżej poziomu serca;

głową nieco poniżej poziomu serca;

2.

2.

Podać tlen w dużym przepływie, najlepiej

Podać tlen w dużym przepływie, najlepiej

przez maskę bezzwrotną ze zbiornikiem

przez maskę bezzwrotną ze zbiornikiem

tlenu;

tlenu;

3.

3.

Niezwłocznie i z w bezpieczny sposób

Niezwłocznie i z w bezpieczny sposób

przetransportować do szpitala;

przetransportować do szpitala;

4.

4.

Zapewnić dostęp dożylny /2 wkłucia 16G/

Zapewnić dostęp dożylny /2 wkłucia 16G/

5.

5.

Podać NaCl 0,9%

Podać NaCl 0,9%

20ml/kg

20ml/kg

m.c. a następnie

m.c. a następnie

powtórzyć dalsze badanie. /BP 80-90/

powtórzyć dalsze badanie. /BP 80-90/

14

6.

6.

Jak najwcześniej rozpocząć

Jak najwcześniej rozpocząć

monitorowanie czynności serca;

monitorowanie czynności serca;

7.

7.

Podłączyć pulsoksymetr i kapnograf

Podłączyć pulsoksymetr i kapnograf

/jeśli to możliwe/;(

/jeśli to możliwe/;(

zmniejszenie amplitudy

zmniejszenie amplitudy

krzywej)

krzywej)

8.

8.

Przeprowadzić dalsze badanie i

Przeprowadzić dalsze badanie i

uważnie obserwować chorego pod

uważnie obserwować chorego pod

kątem nawrotu krwawienia.

kątem nawrotu krwawienia.

15

WSTRZĄS niekrwotoczny

WSTRZĄS niekrwotoczny

(mechaniczny i względnie

(mechaniczny i względnie

hipowolemiczny) - leczenie

hipowolemiczny) - leczenie

U wszystkich chorych konieczne jest podanie

U wszystkich chorych konieczne jest podanie

tlenu

tlenu

i

i

szybki transport do szpitala,

szybki transport do szpitala,

ułożenie w

ułożenie w

pozycji

pozycji

p/wstrząsowej

p/wstrząsowej

i założenie

i założenie

dostępu dożylnego

dostępu dożylnego

/podczas transportu/

/podczas transportu/

Chorego we wstrząsie mechanicznym dokładnie zbadać i

Chorego we wstrząsie mechanicznym dokładnie zbadać i

szukać przyczyny np.. odma prężna, tamponada serca

szukać przyczyny np.. odma prężna, tamponada serca

Resuscytację płynową prowadzi się tylko podczas

Resuscytację płynową prowadzi się tylko podczas

transportu i po uzyskaniu zgody koordynatora

transportu i po uzyskaniu zgody koordynatora

medycznego.

medycznego.

16

WSTRZĄS względnie

WSTRZĄS względnie

hipowolemiczny - dystrybucyjny

hipowolemiczny - dystrybucyjny

►

Postępowanie j/w + podawanie w

Postępowanie j/w + podawanie w

bolusach płynów dożylnie;

bolusach płynów dożylnie;

17

17