Stanowisko UE w kwestii

Stanowisko UE w kwestii

finansowania

finansowania

nadawców publicznych

nadawców publicznych

Janina Ligner-Żeromska

Adwokat, zespół ds. Prawa

Wspólnot Europejskich oraz

IT/IP

Domański Zakrzewski Palinka

sp.k.

Tel. [phone]

Fax [phone]

E-mail: janina.ligner-

[e-mail]

Źródła prawa

Źródła prawa

•

art. 16, 86 i 87 Traktatu ustanawiającego WE, wersja skonsolidowana

(O.J.C. Nr 325 z 24 grudnia 2002, „TWE”)

• Protokół w sprawie systemu publicznej telewizji i radiofonii w Państwach

Członkowskich (O.J.C. Nr 340 z 10 października 1997, „Protokół

Amsterdamski”)

• Komunikat Komisji nr 2001/C 37/03 w sprawie udzielenia pomocy państwa

dla radiofonii i telewizji publicznej („Komunikat w sprawie udzielenia

pomocy państwa dla RTV publicznej”)

• Komunikat Komisji nr COM(2000) 580 final w sprawie usług świadczonych

w ogólnym interesie gospodarczym w Europie („Komunikat Komisji

w sprawie usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym

w Europie”)

Ź

Ź

ródła prawa – c

ródła prawa – c

.d.

.d.

• Dyrektywa Komisji nr 80/723/EWG w sprawie
przejrzystości

stosunków finansowych między Państwami
Członkowskimi

i przedsiębiorstwami publicznymi (ze zmianami

wynikającymi z Dyrektywy Komisji nr
2000/52/WE,

„Dyrektywa w sprawie przejrzystości”)

• Rozporządzenie Rady WE nr 659/1999
ustanawiające

szczegółowe zasady stosowania art. 93 TWE

(„Rozporządzenie”)

• orzecznictwo ETS

Usługi świadczone w ogólnym

Usługi świadczone w ogólnym

interesie gospodarczym

interesie gospodarczym

Art. 16 TWE: „(...) zważywszy na miejsce,
jakie usługi świadczone w ogólnym
interesie gospodarczym zajmują wśród
wspólnych wartości Unii, (...) Wspólnota i
Państwa Członkowskie, każde w granicach
swych kompetencji i w granicach stosowania
niniejszego Traktatu, zapewniają, aby te
usługi funkcjonowały na podstawie
zasad i na warunkach, które pozwolą im
wypełniać ich zadania”.

Zasady przyznawania

Zasady przyznawania

pomoc

pomoc

y

y

publiczn

publiczn

ej

ej

Art. 87 ust. 1 TWE: „(...) wszelka pomoc przyznawana przez
Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w
jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem
konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub
produkcji niektórych towarów, jest niezgodna ze wspólnym
rynkiem w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową
między Państwami Członkowskimi.”

Art. 87 ust. 3 pkt d TWE:

„Za zgodną ze wspólnym rynkiem może zostać uznana:

pomoc przeznaczona na wspieranie kultury i zachowanie
dziedzictwa kulturowego, o ile nie zmienia warunków
wymiany handlowej i konkurencji we Wspólnocie w zakresie
sprzecznym ze wspólnym interesem”

Wyraźne dopuszczenie finansowania

Wyraźne dopuszczenie finansowania

telewizji publicznej w Protokole

telewizji publicznej w Protokole

Amsterdamskim

Amsterdamskim

Normy interpretacyjne załączone do TWE:

”Zważywszy, że system publicznej radiofonii i telewizji w

państwach członkowskich jest bezpośrednio związany
z demokratycznymi, społecznymi i kulturalnymi
potrzebami każdego społeczeństwa oraz z ochroną
pluralizmu mediów, (...) Strony uzgodniły następujące
normy interpretacyjne (...):

Przepisy TWE nie uchybiają kompetencji państw

członkowskich do określenia sposobu finansowania
publicznej radiofonii i telewizji, o ile finansowanie to jest
przyznawane organizacjom nadawczym na wypełnienie
przez nie misji publicznej (...) oraz o ile finansowanie
to nie narusza warunków handlu i konkurencji we
Wspólnocie w zakresie, który byłby sprzeczny ze
wspólnym interesem (...)”.

Wybór

Wybór

sposobu finansowania telewizji

sposobu finansowania telewizji

publicznej

publicznej

– na podstawie

– na podstawie Komunikatu w sprawie udzielenia

pomocy państwa dla RTV publicznej)

• Zależy wyłącznie od Państwa Członkowskiego

(pkty 27 i 46 Komunikatu)

• Dopuszczalny jest system mieszanego
finansowania

(ang. dual-funding = pomoc publiczna + wpływy z działalności
komercyjnej)

(pkt 45 Komunikatu)

•„Przezroczyste” zasady finansowania, których
rozliczenie będzie łatwe do kontroli dzięki:

1. rozdzieleniu usług świadczonych w ramach służby publicznej od
pozostałych,

2. rozdzieleniu kont po stronie przychodów i kosztów

(pkt 49 i 50 Komunikatu)

Ocena dopuszczalności

finansowania telewizji

publicznej przez państwo

Muszą być spełnione łącznie 3 warunki:

1. Usługa świadczona w celu misji publicznej -

konieczność ustalenia w prawie wewnętrznym
Państwa Członkowskiego definicji misji
publicznej

2. Przedsiębiorstwo musi być jednoznacznie

zobowiązane do świadczenia danej usługi (oraz
nadzorowane w tym zakresie)

3. Odstąpienie od zasad konkurencji nie może

wpływać na rozwój handlu w sposób pozostający
w sprzeczności z interesem Wspólnoty
(kryterium proporcjonalności)

(pkt 29 Komunikatu)

Definicja misji publicznej oraz

zobowiązanie do niej i nadzór nad

jej wykonywaniem

1. Ustalenie definicji misji publicznej - kompetencja Państw

Członkowskich

(pkt 33 Komunikatu)

2. Państwo Członkowskie może uważać całą ofertę

programową nadawcy publicznego za objętą misją
publiczną

(pkt 53 Komunikatu)

3. Powierzenie misji publicznej wyraźnie jednemu lub kilku

przedsiębiorcom w drodze oficjalnego aktu

4. Realizacja usług świadczonych w celu spełnienia misji

publicznej -nadzorowana przez niezależny od
przedsiębiorstwa organ określony przepisami prawnymi
Państwa Członkowskiego

5. Ocena realizacji standardów jakościowych nie leży w gestii

Komisji; Komisja musi mieć możliwość bazowania na
odpowiednim nadzorze zapewnionym przez Państwo
Członkowskie

(pkty 40, 41 i 42 Komunikatu)

Zasada

proporcjonalności

•

Uprawnienia Komisji: może ustalić, czy odstępstwo od
normalnego stosowania reguł konkurencji nie narusza zasad
wspólnego rynku

(pkt 47 Komunikatu)

•

Test ma charakter negatywny – sprawdza to, czy przyjęte w
Państwie Członkowskim rozwiązanie nie jest
nieproporcjonalne

•

Założenie Komisji - wykonywanie przez przedsiębiorstwo
zadań publicznych, wymaga zwykle sponsorowania przez
państwo.

•

Pomoc publiczna nie powinna przekraczać kosztów
netto misji publicznej, przy uwzględnieniu innych
przychodów (bezpośrednich lub pośrednich)
wynikających z realizacji misji publicznej

STĄD

zyski netto z usług niebędących misją publiczną będą

brane pod uwagę w określeniu proporcjonalności
pomocy.

(pkt 57 Komunikatu)

Zasada proporcjonalności –

c.d.

Jeżeli nadawca publiczny redukuje cenę w usługach
niezwiązanych z jego misją publiczną poniżej poziomu
koniecznego do pokrycia samych kosztów, które sprawnie
działający nadawca komercyjny w podobnych
okolicznościach musiałby ponieść, taka praktyka
wskazywałaby na obecność nadmiernego kompensowania
obowiązków należących do publicznej służby i wpływa na
warunki handlu i konkurencji we Wspólnocie w zakresie, który
byłby sprzeczny ze wspólnym interesem.

Np. zaniżanie cen reklam lub innych usług niebędących misją
publiczną świadczonych na rynku przez nadawcę publicznego
w celu obniżenia przychodów konkurentów nie będą uznane za
nieodłącznie związane z misją publiczną przypisaną nadawcy.

(pkt 58 Komunikatu)

Komunikat Komisji

w sprawie usług

świadczonych w

ogólnym interesie

gospodarczym w Europie

• Powtarza obligatoryjność zasady

proporcjonalności

• Potwierdza, iż wybór sposobu

finansowania publicznej telewizji i
radiofonii należy do Państw
Członkowskich, o ile nie stoi w
sprzeczności z ogólnym interesem
gospodarczym Wspólnoty
Europejskiej

Obowiązki związane z

Obowiązki związane z

pobieraniem pomocy

pobieraniem pomocy

publicznej

publicznej

•

Dyrektywa w sprawie przejrzystości dotyczy każdego

przedsiębiorstwa

otrzymującego pomoc Państwa w jakiejkolwiek formie.

•

Wymóg oddzielnych ksiąg:

1. wyraźnie dochód i koszt związany z różnymi rodzajami

działalności

(subsydiowaną oraz niesubsydiowaną);

2. szczegółowe objaśnienie dotyczące metody przypisania

i rozliczenia

dochodów i kosztów związanych z różnymi formami

działalności.

(Art.1 ust. 2 Dyrektywy)

•

Państwo Członkowskie zapewnia Komisji Europejskiej

wgląd do

informacji dotyczących stosunków finansowych, struktury

finansowej i

organizacyjnej przedsiębiorstw otrzymujących pomoc

państwową w ciągu 5

lat od zakończenia roku budżetowego, w którym fundusze

publiczne były

udostępnione przedsiębiorstwu.

(Art.5 Dyrektywy)

Rozporządzenie

Rozporządzenie

•

Zawiera definicje pomocy istniejącej, nowej, indywidualnej,

przyznanej bezpośrednio etc.

•

Państwo Członkowskie zgłasza wszelkie plany przyznania

nowej pomocy

•

Komisja posiada uprawnienia wydania decyzji pozytywnej,

warunkowej lub negatywnej

•

Komisja może nakazać zawieszenie lub „windykację” pomocy

„przyznanej bezprawnie”

W przypadku niezastosowania się Państwa

Członkowskiego - sprawa

zostaje przekazana ETS + wniosek o przyjęcie deklaracji

o naruszenie

przepisów TWE

•

Państwa Członkowskie składają sprawozdanie roczne w

sprawie programów pomocowych

Orzecznictwo ETS

Orzecznictwo ETS

Kinderkanal and Phoenix (NN 70/98 z

1999 roku, Niemcy)

• wąska interpretacja „pomocy w promowaniu

kultury” – demokratyczne potrzeby Państwa
Członkowskiego muszą być uznane za odmienne od
promocji kultury

BBC (NN 88/98 z 2000 roku, Wielka

Brytania)

•

zapewnienie 24-godzinnego bezpłatnego kanału

informacyjnego bez reklam, chociaż ma wpływ na
handel, nie rzutuje na rozwój tego handlu w
zakresie przeciwnym do założeń Wspólnoty

Orzecznictwo ETS – cd.

Orzecznictwo ETS – cd.

Preussen Elektra (C-379/98 z 2001 roku,
Niemcy)

„(...) tylko korzyści otrzymywane bezpośrednio lub

pośrednio
ze środków państwowych są uważane za pomoc

publiczną.”

Ferring (C-53/00 z 2001 roku, Francja)

„(...) tylko korzyści, które przekraczają koszty

zapewnienia
wykonania obowiązku publicznej służby, stanowią

pomoc
publiczną.”

TV2 (C 2/03 z 2003 roku, Dania)

• gdyby średnie ceny reklam w (subsydiowanym)
TV2 były niższe od samych kosztów nadawcy
komercyjnego, wówczas miałoby miejsce ryzyko
subsydiowania również w zakresie reklamy

Z polskiej perspektywy

Z polskiej perspektywy

• Obecnie obowiązująca ustawa z dnia 29 grudnia

1992 roku o radiofonii i telewizji („Ustawa”) nie jest
dostosowana do wymogów prawa wspólnotowego;

• Potrzeba uchwalenia reguł finansowania mediów

publicznych zgodnych z prawem wspólnotowym w
ramach procesu dostosowania prawa polskiego do
prawa UE (w tym do pakietu dyrektyw dotyczących
komunikacji elektronicznej)

Fundusz Radiowo-

Fundusz Radiowo-

Telewizyjny

Telewizyjny

w propozycji Zielonej

w propozycji Zielonej

księgi

księgi

• Fundusz Radiowo-Telewizyjny - forma gwarancji Państwa dla
nadawcy publicznego, iż otrzyma opłaty abonamentowe w
pełnej wysokości

• Fundusz może składać się z opłat kompensacyjnych
nałożonych na nadawców komercyjnych + z podatku od
wpływów z reklamy (+ abonament?)

• Nadawcy publiczni – ograniczenia związane z emitowaniem
reklam

• Nadawcy publiczni – obowiązek przejrzystego prowadzenia
gospodarki finansowej

• Nadawcy komercyjni w zamian za nałożone na nich opłaty -
dodatkowe przychody dzięki ograniczeniu działalności
reklamowej nadawców publicznych

Podsumowanie

Podsumowanie

•

Od decyzji Państwa Członkowskiego zależy, czy i w jaki sposób

będzie finansował publiczną telewizję i radiofonię;

• W wyborze sposobu regulacji Państwo Członkowskie
ograniczone jest postanowieniami TWE, interpretowanymi „w
duchu” postanowień Protokołu Amsterdamskiego oraz
Komunikatu w sprawie udzielenia pomocy państwa dla RTV
publicznej;

• Dopuszczalne jest finansowanie działalności telewizji
publicznej z abonamentu, opłat licencyjnych i innej pomocy
publicznej oraz z reklam łącznie, ale przy spełnieniu
określonych wymagań dotyczących monitorowania pomocy oraz
szczególnego sposobu prowadzenia księgowości;

• Z punktu widzenia prawa wspólnotowego dopuszczalne jest
utworzenie tzw. Funduszu Radiowo-Telewizyjnego.

Dziękuję

Dziękuję

Janina Ligner-Żeromska

Adwokat, zespół ds. Prawa Wspólnotowego i

IT/IP

Domański Zakrzewski Palinka sp.k.

Tel. [phone]

Fax [phone]

E-mail: [e-mail]