Ogólne zasady

chemioterapii

1.

Stosowanie ukierunkowanej (wybiórczej) chemioterapii, tj.

podawanie chemioterapeutyku o udowodnionej skuteczności (na
podstawie antybiogramu)

2.

Chemioterapeutyk stosuje się tylko w przypadku istniejących

dla niego wskazań (nie stosować antybiotyków w przypadku
zakażeń wirusowych)

3.

Konieczność konsekwentnego przeprowadzania chemioterapii z

uwzględnieniem stanu klinicznego chorego
→ odpowiedź na pytanie czy stan kliniczny pacjenta pozwala na
opóźnienie leczenia i wykonanie antybiogramu
→ odpowiedni materiał biologiczny powinien być pobrany przed
ewentualnym rozpoczęciem leczenia
→ jeżeli stan kliniczny pacjenta zmusza do natychmiastowego
leczenia – rozpoczyna się je w oparciu o obraz kliniczny i nie
zwalnia od przeprowadzenia antybiogramu
→ też prowadzenie badań diagnostycznych z wykorzystaniem
metod immunoenzymatycznych

4.

Odpowiedni wybór leku

→ antybiogram
→ skuteczność
→właściwości farmakokinetyczne warunkujące stężenie antybiotyku w
miejscu działania
→ działania niepożądane

5.

Wymagane odpowiednie dawkowanie i czas jego stosowania też

musi być odpowiednio długi (cel chemioterapii – zmniejszenie
objawów ostrych choroby i zapobieganie jej nawrotom)

6.

Lek musi być podawany odpowiednią drogą (UWAGA!

Chemioterapeutyk stosowany ogólnie nie powinien być podawany
miejscowa – zasada ta jest łamana)

7.

Stosowanie chemioterapeutyków w celach profilaktycznych jest

dopuszczone tylko w wyjątkowych przypadkach:

A. Zapobieganie rozwojowi

→ zapalenia opon mózgowych wywołanego dwoinką

zapalenia opon

→ płonicy (dzieci)
→ gruźlicy (udowodniony kontakt z osobą prątkującą)
→ zimnicy (pobyt na terenach endemicznych z
występowaniem choroby

B. Zapobieganie nawrotowi

(wznowie)

→ choroby reumatycznej
→ przewlekłego odmiedniczkowego zapalenia nerek
→ gruźlicy (część długotrwałego leczenia)

C. Uniknięcie powikłań

u chorych o znacznym zagrożeniu

(np.

profilaktyczne stosowanie u pacjentów poddawanych

przeszczepom

zastawek serca , przy zabiegach

chirurgicznych na narządach jamy

brzusznej)

8.

Skojarzone podawanie chemioterapeutyków należy ograniczać do

wyjątkowych przypadków z zastosowaniem następujących zasad
kojarzenia;
Nie należy kojarzyć chemioterapeutyków

→ na które występuje oporność krzyżowa

→ o zbliżonych objawach toksycznych
→ wykazujących antagonizm

Kojarzone antybiotyki powinny działać synergistycznie czyli mieć ten sam
typ działania (np. oba bakteriobójcze) lub ten sam skutek przy różnych
typach działania (np. oba hamują syntezę DNA)

9.

Skojarzone podawanie chemioterapeutyków stosuje się:

→ w celu zapobieżenia rozwojowi oporności zwłaszcza przy

długotrwałym leczeniu (np. gruźlicy)

→ w ciężkich zakażeniach trudno poddających się leczeniu (np.

podostre

zapalenie wsierdzia)

→ w celu zmniejszenia dawki potencjalnie toksycznego

chemioterapeutyku niezbędnego w danej chorobie
→ w początkowym leczeniu groźnych dla życia zakażeń

wywołanych

nieznanym jeszcze drobnoustrojem (np.

zapalenia mózgu i opon

mózgowych)

→ w leczeniu ciężkich zakażeń wywołanych mieszaną florą

bakteryjną

(np. zapalenie otrzewnej po zabiegu

chirurgicznym)

→ przy często zmieniającym się czynniku patogennym (np. w

zakażeniach oparzeń)

10.

Określenie synergizmu i antagonizmu (wskaźnik FIC – Fractional

Inhibitory
Concentration)

11.

Należy zwracać uwag ę na choroby pojawiające się w trakcie

chemioterapii
i rozważyć czy nie są konsekwencją działań niepożądanych i
toksycznych

12.

Do szkodliwych następstw wynikających z nieprzestrzegania

ogólnych zasad chemioterapii należą:

→ szybkie zwiększenie oporności pierwotnej i wtórnej
→ powstawanie u chorych uczuleń
→ nadkażenia
→ maskowanie zakażeń niebezpiecznych dla chorego, co

utrudnia

ustalenie rozpoznania i stosowanie celowanej,

wybiórczej

chemioterapii

→ ryzyko uszkodzenia narządów lub tkanek wskutek

toksycznego

działania chemioterapeutyków

Podręcznik

FARMAKODYNAMIKA – podręcznik dla
studentów farmacji
Tom 2; 2008