Komórka

Ewelina Motyka

Definicja komórki

Komórka

(łac. cellula) – najmniejsza

strukturalna i funkcjonalna jednostka

organizmów żywych zdolna do

przeprowadzania wszystkich

podstawowych procesów życiowych

(takich jak przemiana materii, wzrost i

rozmnażanie). Jest podstawową

jednostką morfologiczno-czynnosciową

ustroju.

Skład komórki

• Woda (90%)

• Białka (40 – 60 %) suchej masy komórki

• Kwasy nukleinowe (DNA i RNA)

• Węglowodany

• Lipidy

• Pierwiastki: tlen (65% masy człowieka),

węgiel (18%), wodór (10%), azot (3%), Ca,

P, K, S, Na, Mg, Cl, Fe, I, Mn, Cu, Zn, Co, F,

Mo, Se itd.), których masa u człowieka nie

przekracza 2% masy całkowitej

Budowa komórki zwierzęcej

Błona komórkowa

Błona komórkowa

(plazmolemma) otacza komórkę, składa się z

dwóch warstw fosfolipidów oraz zanurzonych w nich białek. W
budowie lipidów błonowych komórek jądrowców dominują
nienasycone kwasy tłuszczowe. Znaczny (5-25%) jest także udział

cholesterolu.

Białka zanurzone w plazmolemmie pełnią funkcje receptorów,

białek kanałowych, czy enzymatycznych, które odpowiadają za
pobieranie wody, soli mineralnych i substancji odżywczych,
wydzielanie substancji na zewnątrz (np. produktów przemiany
materii), obieranie bodźców ze środowiska zewnętrznego.

Wewnątrz błony komórkowej znajdują się organella oraz

cytoplazma - białkowy koloid, który pozwala na utrzymywanie w
cytoplazmie organelli ponad spodnią powierzchnią błony
komórkowej, tak jakby były zawieszone w komórce.

Retikulum endoplazmatyczne

Retikulum endoplazmatyczne

(ER)

– siateczka śródplazmatyczna

:

-

siateczka śródplazmatyczna szorstka

- zawiera ziarnistości, na

zewnętrznej powierzchni występują rybosomy (widoczne w
mikroskopie jako ziarnistości), zbudowane z dwóch podjednostek,
mają taki sam skład chemiczny (rRNA i białka zasadowe) oraz
pełnią taką samą funkcję (są miejscem biosyntezy białek),

-

siateczka śródplazmatyczna gładka

–

występuje w postaci kanalików,
miejsce biosyntezy lipidów, przemian sterydów,
gromadzenia jonów wapniowych Ca2+
oraz detoksykacji trucizn, leków.

Aparat Golgiego

Z

budowany z grup spłaszczonych

cystern wraz z odpączkowującymi od
nich pęcherzykami (co stanowi tzw.
diktiosomy) i odpowiada głównie za
modyfikację białek i procesy ich
segregacji, transportu do innych
organelli lub wydzielania na zewnątrz.

Mitochondrium

Mitochondrium:

• odpowiedzialne za

oddychanie komórkowe

• pofałdowana błona

wewnętrzna tworzy
grzebienie mitochondrialne

• przestrzeń międzybłonową

wypełnia cytoplazna

(macierz mitochondrialona)
• w macierzy mitochondrialnej

znajdują się rybosomy

• liczbę mitochondriów

regulują hormony tarczycy

Jądro komórkowe

Jądro komórkowe

gromadzi

większość DNA komórki.
Występuje zazwyczaj pojedynczo,
choć znane są komórki zawierające
ich po kilka, jak np. komórki
mięśnia sercowego.

Jądro komórkowe – budowa i rola

poszczególnych składowych

1.

Otoczka jądrowa

- przerwy w otoczce

zwane porami jądrowymi, umożliwiają
m.in. transport syntezowanego w jądrze
mRNA (matrycy w biosyntezie białek) do
cytoplazmy, gdzie na rybosomach
biosynteza ta ma miejsce.

2.

Chromatyna

- stanowi główny magazyn

informacji genetycznej,

zbudowana z nici DNA. W czasie

podziałów komórkowych chromatyna
ulega kondensacji w chromosomy.

Wyróżnia się:
-

chromatynę luźną

– euchromatynę

(ulega transkrypcji czyli jest genetycznie
aktywna)

-

chromatynę skondensowaną

–

heterochromatynę (genetycznie
nieaktywną)

3.

Jąderko

– kulista struktura, nie otoczona

błoną, zbudowana z białek, DNA i RNA,
odpowiada za wytwarzanie rRNA i
skłądanie rybosomów

Procesy zachodzące w

komórce

1. Utrzymywanie stałego składu

środowiska wewnętrznego, pobieranie
składników pokarmowych i wydalanie
produktów metabolizmu.

Przez błony komórkowe przenikają

swobodnie, zgodnie z gradientem
stężeń tylko substancje o niewielkiej
masie cząsteczkowej, jak woda, czy tlen

Procesy zachodzące w

komórce

2

.

Metabolizm

komórki to zespół

procesów, którym podlegają składniki
odżywcze. Procesy metaboliczne należą
do:

katabolizmu

, w którym złożone

organiczne związki chemiczne ulegają
rozłożeniu, w celu wytwarzania energii
lub

anabolizmu

, w którym zużywana jest

energia przy tworzeniu złożonych
związków organicznych i wypełniania
innych funkcji komórkowych.

Procesy zachodzące w

komórce

3.

Wzrastanie

komórki następuje

wówczas, gdy przemiany prowadzące
do pomnażania ilości masy protoplazmy
przeważają nad przemianami,
prowadzącymi do wydalania. Kiedy
masa komórki wystarcza na
wytworzenia komórki potomnej,
następuje jej podział na dwie części.

Podziały komórki

Rozmnażanie się komórki odbywa się

przez

jej podział, który może przebiegać dwoma
sposobami:
• bezpośrednim (mejoza)
• pośrednim (mitoza)

Mitoza

W wyniku mitozy powstają dwie komórki potomne

W wyniku mitozy powstają dwie komórki potomne

o identycznym składzie materiału genetycznego

o identycznym składzie materiału genetycznego

Mitoza pozwala zachować komórkom diploidalną

Mitoza pozwala zachować komórkom diploidalną

ilość chromosomów.

ilość chromosomów.

Umożliwia wzrost i regenerację organizmu.

Umożliwia wzrost i regenerację organizmu.

Mitotyczny podział dotyczy komórek somatycznych

Mitotyczny podział dotyczy komórek somatycznych

(komórek ciała).

(komórek ciała).

Umożliwia rozmnażanie bezpłciowe wielu

Umożliwia rozmnażanie bezpłciowe wielu

organizmów ( przez podział komórki).

organizmów ( przez podział komórki).

Mejoza

Mejoza dotyczy powstawania komórek

Mejoza dotyczy powstawania komórek

rozrodczych – gamet, służących do rozmnażania

rozrodczych – gamet, służących do rozmnażania

płciowego.

płciowego.

Z jednej komórki macierzystej powstają 4 komórki

Z jednej komórki macierzystej powstają 4 komórki

potomne.

potomne.

W gametach znajduje się zredukowana o połowę

W gametach znajduje się zredukowana o połowę

ilość chromosomów – haploidalna ( n)

ilość chromosomów – haploidalna ( n)

Mejoza

Redukcja ilości chromosomów o połowę

Redukcja ilości chromosomów o połowę

podczas mejozy umożliwia utrzymanie stałej

podczas mejozy umożliwia utrzymanie stałej

liczby chromosomów w wyniku zapłodnienia.

liczby chromosomów w wyniku zapłodnienia.

Porównanie mitozy i mejozy

Proces

Proces

Liczba

Liczba

komórek

komórek

potomnych

potomnych

Liczba

Liczba

chromosomó

chromosomó

w w

w w

komórkach

komórkach

potomnych

potomnych

Komórki

Komórki

powstałe w

powstałe w

wyniku

wyniku

podziału

podziału

Mitoza

Mitoza

2

2

2n

2n

Komórki

Komórki

somatyczne

somatyczne

(ciała)

(ciała)

Mejoz

Mejoz

a

a

4

4

n

n

Komórki

Komórki

rozrodcze

rozrodcze

(gamety)

(gamety)

Dziękuję za uwagę