FIZJOLOGIA UKŁADU

ODDECHOWEGO

Układ oddechowy

Funkcja układu oddechowego

1.Wymiana gazowa – wentylacja
2.Regulacja gospodarki K-Z i

utrzymanie stałego pH

3.Udział w gospodarce wodnej – utrata

pary wodnej

4.Termoregulacja

- ciepło parowania wody
-ciepło ogrzanego powietrza

Wdech

• Aktywna praca mięśni oddechowych

1.Przepony
2.Mięśni międzyżebrowych

zewnętrznych

Zwiększenie wszystkich 3 wymiarów
klatki piersiowej:
1.Obniżenie przepony o 1 cm (max. 10

cm)

2.Uniesienie żeber i mostka

Wydech

–

opadnięcie klatki piersiowej

Bierne: 1.Siła ciężkości klatki
piersiowej
2.Siła sprężystości płuc

II. Czynne:

W czasie mowy i dmuchania.

Objętość – niepodzielna fizjologiczna

całość

Pojemność – składa się z kilku

objętości

*objętość oddechowa – 500 – 600 ml
Spoczynkowa częstość oddechów:

- u niemowląt 30 – 50 /min
- u małych dzieci 18 – 30 /min
- u dorosłych 8 - 16 /min

Wentylacja minutowa =

500 ml x 16/min = 8 litrów

Zależy od:
-wieku
-płci
-masy ciała
-zapotrzebowania metabolicznego
Wentylacja pęcherzykowa =
objętość oddechowa – przestrzeń

martwa =
500 - 150 = 350 ml

Wentylacja pęcherzykowa minutowa =
wentylacja pęcherzykowa x ilość oddechów
w czasie 1 minuty

Korzystniejsze jest oddychanie głębokie i

rzadkie niż częste i płytkie

np. (300-150)ml x 20 = 3000ml
(600-150)ml x 10 = 4500ml

Przestrzeń martwa

1. Anatomiczna – 150 ml

2. Perfuzyjna

Funkcja: - nawilżanie
- ogrzewanie
- oczyszczanie
- zmiana składu chemicznego
powietrza atmosferycznego

Podział pojemności płuc

TLC – całkowita pojemność płuc 100%

- 5000ml

TV – objętość oddechowa 10%-500ml
IRV – objętość zapasowa wdechowa

50% - 2500ml

IC – pojemność wdechowa 60% -

3000ml

ERV – objętość zapasowa wydechowa

20% - 1000ml

EV – pojemność wydechowa 30% -

1500ml

RV – objętość zalegająca 20%-1000ml
FRC- pojemność zalegająca

czynnościowa 40% - 2000ml

VC – pojemność życiowa < 80 % ok.

4000ml

IVC – pojemność życiowa wdechowa
> 80%

SURFAKTANT

ang. Surface Active Agent

- WYDZIELINA PNEUMOCYTÓW II RZĘDU
- LAMELLE O GRUBOŚCI 5 -6 MIKROMETRÓW
- KOMPLEKS LECYTYNOWO – BIAŁKOWY
FUNKCJA:
1.Zapobieganie zapadaniu się pęcherzyków
2.Zapobieganie rozrywaniu pęcherzyków
3.Zapobieganie przesiękowi i obrzękowi płuc
4.Udział w zapobieganiu infekcjom

Wymiana gazowa

Transport gazów

CO2
1.Bikarboniany – HCO3

70%

2.Karbaminohemoglobina 20%
3.Rozpuszczony fizycznie 10%
O2
1.Oksyhemoglobina

98,5 %

2.Rozpuszczony fizycznie 1,5 %

PATOFIZJOLOGIA

UKŁADU

ODDECHOWEGO

Niewydolność

oddechowa

Niewydolność oddechowa – stan w

którym z powodu zaburzeń wymiany gazów

dochodzi do pO2, lub pO2 i pCO2 we

krwi tętniczej.

Przyczyny:

płucne - np. zapalenie płuc, odma

opłucnowa, napad astmy oskrzelowej

poza płucne – zatrucia, zaburzenia

czynności nerwów i mięśni zaopatrujących

klatkę piersiową, urazy klatki piersiowej

Niewydolność oddechowa

na podstawie wymiany

gazowej

• typ I częściowa

pO2 < 8 kPa

60 mm Hg
hipoksemia

• typ II typ I + pCO2 > 6 .6 kPa

49 mm Hg
hipoksemia + hiperkapnia

Niewydolność oddechowa

na podstawie mechaniki

oddychania:

1. Niewydolność oddechowa zaporowa –

obturacyjna – skutek zmniejszenia
sprężystości tkanki płucnej lub zwężenia
światła oskrzeli

2. Niewydolność oddechowa

ograniczająca - restrykcyjna
ograniczenie rozprężania płuc np. przez
zwłóknienia w płucach, masywne zrosty
opłucnej jak i w klatce piersiowej
(twardzina skóry, złamania żeber

Duszność (Dyspnoë)

• Czynność oddechowa zwykle

nieświadoma staje się dla chorego
zauważalna.

• Występuje subiektywne uczucie braku

powietrza polegające na wystąpieniu
uczucia braku tchu a nawet duszenia się.

• Nieznane są receptory duszności (o ile istnieją). Nieznana jest lokalizacja

w mózgu struktur związanych z odbieraniem duszności. Wiele
patomechanizmów powstawania duszności jest niejasnych.

• Wszystkie bodźce pobudzające ośrodek

oddechowy przy jednoczesnej
niedostatecznej wymianie gazowej
prowadzą do duszności. Warunkiem
wystąpienia duszności jest zachowanie
reaktywności ośrodków oddechowych
w rdzeniu przedłużonym i moście. W
przypadku osłabienia ich pobudliwości
duszność nie występuje. Np.
wstrzyknięcie morfiny choremu łagodzi
i znosi uczucie duszności – tłumienie
ośrodków oddechowych.

• W czasie oddychania powietrzem

wzbogaconym w dwutlenek węgla
(przestrzeń zamknięta np.autobusy,
zatłoczone pomieszczenia) odczuwa się
zwiększenie wysiłku mięśni
oddechowych Wentylacja minutowa jest
około dwukrotnie wyższa niż prawidłowa
wentylacja spoczynkowa.

• Wyraźne uczucie duszności powstaje

dopiero gdy wentylacja minutowa
wynosi ok. 50 litrów.

Zwiększenie wysiłku mięśni

oddechowych jest najczęstszą i

główną przyczyną duszności tzw.

duszność wysiłkowa

Przyczyny

niedostateczna

wentylacja płuc

Zwiększenie wysiłku

mięśni oddechowych

Duszność

Adynamia mięśni

spowodowana

niedoczynnością kory

nadnerczy

Osłabienie mięśni
oddechowych w
przebiegu niektórych
chorób układu
nerwowego i
mięśniowego

Wzrost pCO2 we

krwi

Zwiększona
pobudliwość ośrodka
oddechowego

niedotlenienie

(np.

spowodowane

chorobą górską)

Kwasica

metaboliczn

pobudzenie

odpowiednich

chemoreceptorów

Zmiany chorobowe
niektórych okolic
ośrodka
oddechowego i
choroby układu
krążenia

Czynniki emocjonalne

Stopnie niewydolności

oddechowej:

• I duszność po wejściu na 2 piętro lub

duszność podczas szybkiego chodzenia po
równym terenie lub niewielkim wzniesieniu

• II duszność po wejściu na 1 piętro lub

niemożność dotrzymania kroku osobie
zdrowej w tym samym wieku

• III duszność po wejściu na parter lub

duszność podczas chodzenia własnym
tempem po równym terenie

• IV duszność podczas ubierania się i toalety

porannej

Duszność

Duszność
napadowa – w
przebiegu
napadu
dychawicy
oskrzelowej

Duszność przewlekła –
w przebiegu rozedmy
płuc lub zastoju
płucnego
uwarunkowanego
zwężeniem lewego
ujścia żylnego

Rodzaje duszności:

Duszność

Duszność
wdechowa –
opór
umiejscowiony
w górnych
drogach
oddechowych

Duszność
wydechowa –
opór zwykle
umiejscowion
y w dolnych
drogach
oddechowych
.

Podział ze względu na okres

wdechu

Ortophnoë

• Występowanie lub nasilenie

duszności w pozycji leżącej

• W pozycji siedzącej lub stojącej w

tym przypadku duszność jest mniej
dokuczliwa lub nie odczuwalna

Niewydolność
lewokomorowa

Za mało krwi wyrzucanej na
obwód

Wzrost ciśnienia w lewej
komorze, w lewym
przedsionku i krążeniu
płucnym

W pozycji leżącej krew z
obszaru kończyn dolnych
przemieszcza się do
zbiornika płucnego.

Dalsze obniżenia podatności płuc i tak
zmniejszonej długotrwałym zaleganiem krwi w
płucach.

W takim przypadku
praca oddechowa
może wzrosnąć nawet
o 25%.

Ortophnoë

Napadowa duszność

nocna

Typowa dla niewydolności prawo

komorowej serca i towarzyszących
obrzęków kończyn dolnych.

• W porze nocnej następuje obniżenie ciśnienia

hydrostatycznego w obrębie kończyn dolnych
co sprzyja wchłanianiu płynu obrzękowego.
Powiększa się objętość krwi krążącej =>
zwiększa się powrót żylny i centralne
ciśnienie żylne => znaczne przekrwienie płuc

• Podczas snu ośrodki oddechowe są mniej

wrażliwe i częstotliwość oddychanie
zmniejsza się, aby wyrównać dług tlenowy
konieczna jest zwiększona praca oddechowa,
może też występować hiperkapnia i hipoksja
co wywołuje nagłą duszność.

Nie każde oddychanie odmienne od

rytmu łączy się z dusznością, bo nie
zawsze hiperwentylacja czy
przyspieszanie oddychania bywa
łączone z uczuciem braku powietrza.
Np. w czasie obciążenia wysiłkiem
fizycznym można osiągnąć dość dużą
wartość wentylacji minutowej nie
odczuwając duszności, choć ma się
świadomość zwiększenia wentylacji.

Ciekawostka

Sinica (Cyanosis)

Sine zabarwienie powłok skórnych

(skóry i błon śluzowych) na skutek
zwiększenia ilości Hb zredukowanej
(odtlenowanej) we krwi (min.
4,5g/100ml krwi).

Występuje w chorobach układu

krążenia i układu oddechowego.

Przyczyny

• Zwiększone zużywanie tlenu w tkankach
• Zwolniony prąd krwi
• Zmniejszone utlenowanie krwi w

płucach

• Wzrost ogólnej ilości Hb we krwii (np.

poliglobulia - czerwienica)

• Wrodzone wady serca i naczyń

(mieszanie się krwi tętniczej z żylną)

Sinica

Szara

Purpurowa

Sinica szara

• obok wzrostu Hb zredukowanej ma

miejsce jednoczesny skurcz naczyń
skórnych

Sinica purpurowa

• wzrost ilości Hb zredukowanej plus

jednoczesny rozkurcz naczyń
skórnych

Sinica

Tętnicza

Żylna

Sinica tętnicza

• gdy do naczyń włosowatych dociera

krew niedostatecznie wysycona
tlenem

Pochodzenia

płucnego

Pochodzenia

sercowego

niewydolność
oddechowa

zastój płucny,
wewnątrzsercowy
przeciek żylno- tetniczy

Sinica żylna

• skutek oddawania w tkankach

większej ilości tlenu w następstwie
zwolnienia przepływu krwii
(niewydolność serca i zastój,
miejscowe działanie zimna)

Sinica rzekoma

(psudocyanosis)

• spowodowana patologicznymi

formami hemoglobiny –
methemoglobina, sulfohemoglobina
których nagromadzenie barwi
powłoki skórne

Serce Płucne

Cor pulmonale

Serce płucne

Definicja.
Przewlekłe serce płucne jest to przerost

mięśnia prawej komory serca

spowodowany przewlekłymi

schorzeniami układu oddechowego

dotyczącymi płuc oraz struktur kostno-

mięśniowych budujących klatkę

piersiową.

Rozróżnia się dwie podstawowe postaci

serca płucnego:

• ostre serce płucne
• przewlekłe serce płucne.

Przyczyny

• Prawa komora serca przepompowuje krew

do naczyń płucnych. Jakakolwiek stała

przeszkoda w przepływie krwi w naczyniach

w płucach zmusza prawą komorę serca do

silniejszych skurczów, a to z czasem

doprowadza do przerostu mięśnia prawej

komory. Na początku przerost ten pozwala

na utrzymanie siły skurczu potrzebnej do

przepompowania odpowiedniej ilości krwi do

płuc. Jednak z czasem i to nie wystarcza, a

przerośnięta prawa komora staje się coraz

słabsza. Pojawiają się objawy prawo

komorowej przewlekłej niewydolności serca.

Czynniki sprzyjające

zachorowaniu

Do sytuacji, w której krew ma utrudniony przepływ przez

naczynia w płucach, doprowadzają takie choroby, jak:

• Ciężkie, przewlekłe choroby płuc: przewlekłe obturacyjne

zapalenie oskrzeli, ciężka astma, rozstrzenie oskrzeli,

nawracające zapalenia płuc, pylica płuc, nowotwory płuc,

gruźlica, choroby tkanki łącznej zmieniające strukturę

płuc

• Przewlekła zatorowość naczyń płucnych. Jest to sytuacja,

kiedy zakrzepy pochodzące najczęściej z żylaków

kończyn dolnych przedostają się do naczyń w płucach i

przytykają niektóre z nich. Może do tego dojść

w przebiegu zapalenia żył lub po długotrwałym leżeniu

w łóżku, np. po operacjach

W Polsce przypadki przewlekłego serca

płucnego spotyka się stosunkowo często,

gdyż aż 4–9% chorych wymaga leczenia

szpitalnego na oddziałach chorób

wewnętrznych.

Wskutek narastającego zapylenia powietrza

atmosferycznego i częstych nawracających

zakażeń dróg oddechowych oraz

rozszerzania się nałogu palenia papierosów

na coraz młodsze osoby częstość

przewlekłego serca płucnego w ostatnich

latach wyraźnie i systematycznie wzrasta.

Najczęstsze dolegliwości i

objawy

Początkowe dolegliwości :
• ogólne osłabienie
• ociężałość
• apatia
• duszność (duszność wysiłkowa )
• Kaszel
późniejszy okres
• obrzęki na kończynach dolnych
• powiększona wątroba
• płyn w jamie brzusznej
• poszerzone żyły szyjne
• sinica skóry
• bóle o typie dusznicy piersiowej,
• utraty przytomności
• zaburzenia rytmu pracy serca.