11.01.2010

PROPAGANDA

PROPAGANDA

Aleksy Awdiejew, Grażyna Habrajska, Strategie

propagandowe, w druku
Bogusława Dobek-Ostrowska, Komunikowanie polityczne

i publiczne, Warszawa 2007
Grażyna Habrajska, Nakłanianie, perswazja, manipulacja

językowa, w: Acta Universitatis Lodziensis, Łódź 2005

Anthony Pratkanis, Elliot Aronson, Wiek propagandy,

Warszawa 2004

Perswazja

Perswazja

Aleksy Awdiejew, Gramatyka interakcyjna, Kraków 2005

Anthony Pratkanis, Elliot Aronson, Wiek propagandy,

Warszawa 2004

Perswazja

Perswazja

jest to uświadomione przez

obserwatora działanie werbalne

nadawcy, dążące do zmiany

postawy odbiorcy (Awdiejew)

perswazja

perswazja

propaganda

Perswazja

Perswazja

to rodzaj dyskursu, którego celem jest

opowiedzenie się za lub przeciw danemu stanowisku
Jest dwukierunkowa – interlokutorzy wymieniają
argumenty, spierają się i polemizują, modyfikują
swoje poglądy pod wpływem argumentów drugiej
strony
Obie strony uczą się czegoś od siebie nawzajem
(Pratkanis, Aronson)

Propaganda

Propaganda

Aleksy Awdiejew, Grażyna Habrajska, Strategie

propagandowe, w druku

Anthony Pratkanis, Elliot Aronson, Wiek propagandy,

Warszawa

2004

Propaganda

Propaganda

jest to uświadomione przez

obserwatora działanie werbalne nadawcy,

dążące do modyfikacja, utrwalenie lub

osłabienie szczegółowej postawy

odbiorców w stosunku do realnego obiektu

perswazji (Awdiejew, Habrajska)

perswazja

propaganda

propaganda

Propaganda

Propaganda

jest komunikowaniem jednego

punktu widzenia, przekonywaniem do jakiegoś
rozwiązania
Posługuje się obrazami, symbolami i stereotypami –
odwołuje się do uprzedzeń i emocji
Jest jednokierunkowa (Pratkanis, Aronson)

Propaganda

Propaganda

równie stara jak

równie stara jak

cywilizacja

cywilizacja

Anthony Pratkanis, Elliot Aronson, Wiek propagandy,

Warszawa

2004

Przez propagandę

propagandę

pierwotnie rozumiano

rozpowszechnianie stronniczych idei i

poglądów przy użyciu kłamstwa i podstępu

Zapisy hieroglificzne w kulturze egipskiej i

mezoamerykańskiej (Aztekowie, Majowie

itd.) przedstawiały historię korzystnie dla

klasy panującej – manipulowanie datami,

długością życia władców cyklami

astronomicznymi itd.)

perswazja

propaganda

propaganda

Termin

propaganda

propaganda

po raz pierwszy udokumentowany

został w XVII wieku, kiedy papież Grzegorz XV założył
papieskie biuro propagandowe, którego celem było
skłonienie ludzi do „dobrowolnego” przyjmowania
doktryny Kościoła
Już w tym momencie oceniane było pozytywnie (przez
katolików) lub negatywne (przez protestantów)

Propaganda

Propaganda

równie stara jak

równie stara jak

cywilizacja

cywilizacja

Anthony Pratkanis, Elliot Aronson, Wiek propagandy,

Warszawa

2004

perswazja

propaganda

propaganda

Do powszechnego użytku termin

propaganda

propaganda

wszedł

na początku XX wieku. Określano nim taktyki
perswazyjne wykorzystywane w okresie I wojny
światowej, a później przez reżimy totalitarne
Propagandyści wykorzystują dwie podstawowe
skłonności

do wybierania mentalnej drogi „na skróty” i
do racjonalizacji własnego zachowania

Konstruują zatem różne techniki, które grają na
naszych uprzedzeniach i emocjach

Funkcje propagandy

Funkcje propagandy

Bogusława Dobek-Ostrowska, Komunikowanie polityczne i publiczne,

Warszawa 2007

Funkcja integracyjna – służy stabilizacji

istniejącego systemu politycznego i

społecznego, ma unifikować i

wzmacniać jego struktury

Funkcja agitacyjna – służy nawoływaniu

odbiorców do działania, czyli

•

tworzeniu nowych wzorów zachowań,

•

zdobyciu akceptacji ideologii nowych

struktur władzy

•

zdobyciu akceptacji systemu

politycznego

•

zdobyciu akceptacji dla nowych

przywódców itd.

Najczęściej występuje wtedy, gdy istnieje

opozycja polityczna i sprzeciw opinii

publicznej

Odwołuje się do postaw i emocji odbiorcy

perswazja

propaganda

propaganda

FUNKCJE PROPAGANDY

•

integracyjna

•

adaptacyjna/agitacy
jna

•

informacyjno-
interpretacyjna

•

dezinformacyjna

•

demaskatorska

Funkcje propagandy

Funkcje propagandy

Bogusława Dobek-Ostrowska, Komunikowanie polityczne i publiczne,

Warszawa 2007

Funkcja informacyjno-interpretacyjna

– służy manipulowaniu informacją

przez jej tendencyjny dobór i

przeplatanie z interpretacją

Funkcja dezinformacyjna – służy

wprowadzaniu w błąd przeciwnika

przez upowszechnianie

nieprawdziwych informacji

Funkcja demaskatorska – reakcja na

dezinformację

perswazja

propaganda

propaganda

FUNKCJE PROPAGANDY

•

integracyjna

•

adaptacyjna/agitacyjn
a

•

informacyjno-
interpretacyjna

•

dezinformacyjna

•

demaskatorska

Typy propagandy

Typy propagandy

(podział ze względu na treść)

(podział ze względu na treść)

Bogusława Dobek-Ostrowska, Komunikowanie polityczne i publiczne,

Warszawa 2007

• społeczna
• polityczna
• ekonomiczna
• zdrowotna
• naukowa
• edukacyjna

perswazja

propaganda

propaganda

Typy propagandy

Typy propagandy

(podział ze względu na stopień

(podział ze względu na stopień

zafałszowania treści)

zafałszowania treści)

Bogusława Dobek-Ostrowska, Komunikowanie polityczne i publiczne,

Warszawa 2007

Propaganda biała

Źródło komunikatu: dobrze znane

odbiorcom
Informacje: w miarę precyzyjne
Nadawca: instytucje władzy publicznej,

partie polityczne, organizacje religijne,

inne grupy, które nie ukrywają swoich

intencji, ideologii i programów
Zadania: budowanie wiarygodności

wśród odbiorców i przekonanie ich do

swoich racji w sposób jawny

perswazja

propaganda

propaganda

PROPAGANDA

•

biała

•

szara

•

czarna

Typy propagandy

Typy propagandy

(podział ze względu na stopień

(podział ze względu na stopień

zafałszowania treści)

zafałszowania treści)

Bogusława Dobek-Ostrowska, Komunikowanie polityczne i publiczne,

Warszawa 2007

Propaganda szara

Źródło komunikatu: może nie być

poprawnie identyfikowane
Informacje: mało precyzyjne
Nadawca: instytucje władzy publicznej,

partie polityczne, organizacje religijne,

inne grupy spoołeczne
Zadania: wprowadzenie w zakłopotanie

przeciwnika politycznego, ośmieszenie

go, pozbawienie wiarygodności

perswazja

propaganda

propaganda

PROPAGANDA

•

biała

•

szara

•

czarna

Typy propagandy

Typy propagandy

(podział ze względu na stopień

(podział ze względu na stopień

zafałszowania treści)

zafałszowania treści)

Bogusława Dobek-Ostrowska, Komunikowanie polityczne i publiczne,

Warszawa 2007

Propaganda czarna

Źródło komunikatu: ukryte źródło
Informacje: sfabrykowane,

nieprawdziwe, wymyślone informacje
Zadania: wprowadzenie w błąd

odbiorców i zaszkodzenie przeciwnikowi

Warunkiem sukcesu – utrzymanie odbiorcy

w przekonaniu, że źródło informacji jest

prawdziwe i wiarygodne

perswazja

propaganda

propaganda

PROPAGANDA

•

biała

•

szara

•

czarna