Fizjologiczne podstawy treningu

zdrowotnego

• Znaczenie aktywności fizycznej w profilaktyce
niektórych zaburzeń
• Rola wysiłków fizycznych w diagnostyce
chorób układu krążenia

Komponenty

morfologiczne

• Stosunek masy do wysokości ciała
• Skład ciała
• Tkanka tłuszczowa i jej rozmieszczenie
• Otyłość brzuszna (wisceralna)
• Gęstość tkanki kostnej
• Gibkość

Komponenty

mięśniowe

• Moc
• Siła
• Wytrzymałość

Komponenty

motoryczne

• Zwinność
• Równowaga
• Koordynacja
• Szybkość ruchu

Komponenty

krążeniowo-

oddechowe

• Submaksymalna wydolność wysiłkowa
• Maksymalna moc aerobowa
• Czynność serca
• Czynność płuc
• Ciśnienie krwi

Komponenty

metaboliczne

• Tolerancja glukozy
• Wrażliwość na insulinę
• Metabolizm lipidowy i lipoproteinowy
• Cechy oksydacji substratowej

CECHY SPRAWNOŚCI ORGANIZMU ZWIĄZANE ZE ZDROWIEM

Choroba

niedokrwienna serca (1)

1.

Kategoria pierwsza – nadciśnienie tętnicze, zaburzenia gospodarki
lipidowej, upośledzenie tolerancji węglowodanów, cukrzyca, otyłość, stres,
wiek powyżej 40 lat, menopauza

2.

Kategoria druga – palenie papierosów, mała aktywność ruchowa,
niewłaściwe odżywianie z nadmierną ilością tłuszczów, cukrów prostych i
używek

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

•

Występuje u około 20% dorosłych Polaków

•

Jest chorobą prowadzącą do uszkodzenia naczyń krwionośnych i
poważnych powikłań (miażdżyca, przerost mięśnia sercowego, udar
mózgu)

•

Regularnie stosowany wysiłek fizyczny powoduje obniżenie ciśnienia
o 8 do 10 mmHg

•

Obniżenie ciśnienia pod wpływem wysiłku fizycznego następuje poprzez
uruchamianie złożonego mechanizmu, którego konsekwencją jest
rozszerzenie naczyń krwionośnych

•

Pewne znaczenie może też mieć zmniejszone (pod wpływem wysiłku)
stężenie insuliny, która sprzyja rozwojowi nadciśnienia

Choroba niedokrwienna serca (2)

ZABURZENIA LIPIDOWE

• Polegają głównie na zaburzeniu tzw. profilu lipidowego krwi

• Regularny wysiłek fizyczny powoduje odwrócenie tego zjawiska

(spadek stężenia lipoprotein VLDL i LDL i wzrost stężenia lipoprotein HDL) co

prowadzi do obniżenia całkowitego stężenia cholesterolu we krwi

• Najprawdopodobniej, mechanizm ten jest kształtowany poprzez zwiększenie

aktywności lipazy lipoproteinowej (LPL)

• Wysiłek powoduje również zwiększenie aktywności tkanek na insulinę

co powoduje zmniejszone uwalnianie WKT i zmniejszone wytwarzanie z nich

lipoprotein frakcji VLDL

↑ stężenia we krwi

↓ stężenia we krwi

• triacylogliceroli (tłuszcze obojętne),
przenoszonych przez wytwarzane głównie
w wątrobie lipoproteiny o bardzo niskiej
gęstości (VLDL) i chylomikrony

•cholesterolu zawartego we frakcjach
lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL)
Jest to tzw. ‘dobry cholesterol’, ponieważ
lipoproteiny HDL, przenoszą go do wątroby
gdzie jest rozkładany i usuwany –
działanie antymiażdżycowe

• cholesterolu zawartego we frakcjach
lipoprotein o niskiej gęstości (LDL)

Choroba niedokrwienna serca (3)

UPOŚLEDZENIE TOLERANCJI WĘGLOWODANÓW

• Cukrzyca typu 2 ( cukrzyca dorosłych, insulino-niezależna ) - w tym

rodzaju cukrzycy przyczyną podwyższonego poziomu cukru nie jest brak
insuliny, ale jej nieprawidłowe działanie w organizmie ( oporność na
działanie insuliny ). Najczęściej cukrzycy typu 2 towarzyszy otyłość,
miażdżyca oraz bardzo często nadciśnienie tętnicze.

• Wysiłek i trening powodują zwiększenie wychwytu glukozy i

syntezy glikogenu przez mięśnie oraz ich większą wrażliwość na
insulinę (transportery GLUT-4)

• Trening powoduje również rozrost naczyń włosowatych otaczających tkankę

mięśniową i ‘łatwiejszą dostępność’ insuliny

• Pod wpływem treningu z tkanki tłuszczowej jest uwalnianych mniej WKT

dzięki zwiekszeniu wrażliwości tej tkanki na insulinę

↓ przyswajania glukozy

przez tkanki

↑ stężenia glukozy we

krwi po posiłku

↓ wrażliwość tkanek na

insulinę

INSULINOOPORNOŚĆ

Choroba niedokrwienna serca (4)

ZABURZENIA UKŁADU KRZEPNIĘCIA (HEMOSTAZY)

• Wysiłki o charakterze submaksymalnym wywierają korzystny wpływ na

układ hemostazy poprzez aktywację procesu fibrynolizy (rozpuszczania
skrzepu)

OTYŁOŚĆ + jej skutki

(nadciśnienie, zmniejszona wrażliwość na insulinę)

• Groźniejszą jej formą jest otyłość wisceralna, czyli nadmiar tłuszczu

wewnątrz jamy brzusznej i tkance podskórnej okolicy brzucha

• Przyczyną zaburzeń metabolicznych towarzyszących otyłości tego typu jest

prawdopodobnie zwiększony dopływ WKT z tkanki tłuszczowej
wewnątrz jamy otrzewnej przez żyłę wrotną bezpośrednio do
wątroby. Powoduje to zmniejszenie wrażliwości wątroby na insulinę i
zwiększone wytwarzanie protein typu VLDL

• Prostym wskaźnikiem tego typu otyłości jest stosunek obwodu talii do

obwodu bioder (WHR). Wielkość tego wskaźnika przekraczająca 0,8 u kobiet
i 1 u mężczyzn oznacza otyłość wisceralną.