Wykład 2

Interpretacja badania

manualnego

DIAGNOZA FUNKCJONALNA

• Struktura
• Funkcja
• Mechanizm bólu
• Terapia
• Prognoza

• Rozwój filogenetyczny i ontogenetyczny kośćca
• Budowa i funkcja tkanki łącznej
• Fazy gojenia tkanki łącznej
• Skutki IMMOBILIZACJI

Tk łączna

• Fibroblasty

• Histiocyty
• Kom tuczne
• Kom plazmatyczne
• Kom napływowe – limfocyty,trombocyty

• Istota międzykomórkowa

- MATRIX

(SUBSTANCJA PODSTAWOWA)

- włókna :kolagenowe.elastyczne,reticulinowe

A istota
międzykomórkowa

B komórka

C pęczek włókien
kolagenowych

Tkanka łączna włóknista

Chrząstka szklista
obraz mikroskopowy

Tk chrzęstna

a istota
międzykomórkowa

b komórka chrzestna

Matrix

Substancja
międzykomórko
wa składa się z
substancji
podstawowej –
MARTIX oraz
włókien

Kolagen

-

włókna kolagenowe:

80% masy suchej tkanki łącznej

30% całej masy białka,

6% całej masy ciała

Molekuła
tropoglykanu

Składa się z trzech
skręconych łańcuchów
alpha - łańcuchy
polipeptydowe

UPORZĄDKOWANIE W OBRĘBIE WŁÓKIEN KOLAGENOWYCH

TROPOKOLAGEN

MIKROFIBRYLE

KOLAGENOWE

FIBRYLE

KOLAGENOWE
WŁÓKNO-

UKŁAD FALISTY

WŁÓKNA ELASTYCZNE

• Naczynia krwionośne i skóra
• Więzadła( lig flava, lig nuchae 75 %,reszta 5 %)
• Rozciągliwość 100-150%

Fazy gojenia tkanki łącznej

• 1faza stanu zapalnego
• 2 faza fibroplasyczna
• 2 faza remodulacji

hypomobilność

• Skutki immobilizacji tkanki łącznej

ból

• Według międzynarodowego Towarzystwa Badania Bólu

(ASP) ból jest nieprzyjemnym przeżyciem towarzyszącym

istniejącemu lub zagrażąjącemu uszkodzeniu tkanki.

Ból działa jak sygnał, który powiadamia nas, że w
organizmie dzieje się coś złego

.

• Jest jednocześnie zjawiskiem

psychicznym, zmysłowym oraz emocjonalnym

Podział bólu

Ból fizjologiczny

:

1) Można go wyraźnie odróżnić od uczucia dotyku

2) Ma zadanie ochronne

3) Ostrzega przed potencjalnym urazem (bodziec termiczny,

mechaniczny)

4) Ma charakter przejściowy

5) Jest dobrze zlokalizowany

6) Bodziec uszkadzający wywołuje specyficzną odpowiedź (wzór)

Ból patologiczny (kliniczny)

:

1) Patologiczny – związany z procesem chorobowym (zapalenie, neuropatia)

2) Związany zarówno ze stymulacją receptorów Aβ jaki i C oraz Aσ

3) Prowadzi do nadwrażliwości obwodowej i ośrodkowej

4) Czas trwania przekracza czas trwania bodźca

5) Odczuwany jest w miejscach „nieuszkodzonych”

6) Może być krótkotrwały (aktualne uszkodzenie tkanek) lub długotrwały

(przewlekły proces chorobowy)

Podział bólu

Kryteria subiektywne:

Ból szybki (pierwotny)

:

1) Ostry, uderzający

2) Zlokalizowany

3) Nie trwa długo

4) Jest wynikiem pobudzenia receptorów unimodalnych

Ból wolny (wtórny)

:

1) Piekący

2) Uporczywy

3) Długotrwały

4) Towarzyszą mu reakcje emocjonalne, behawioralne i wegetatywne

5) Jest wynikiem pobudzenia receptorów polimodalnych

Buttle i Gifford wybrali nastepujące mechanizmy

korelujace z terapią manualną

Mechanizmy

eferencyjne

Mechanizmy

aferencyjne

Przetwarzanie w CUN

nocyceptywne

Neurologiczne obwodowe

Rodzaj bólu

Mechanizm powstania

Charakterystyka

Ból receptorowy:

mechaniczne lub chemiczne
podrażnienie receptorów
bólowych (nocyceptorów)

 

somatyczny

podrażnienie receptorów w
skórze, mięśniach, kościach

zlokalizowany, stały, łatwy do opanowania

kostny

 

trzewny

mięśniowo-powięziowy

Ból niereceptorowy:

ból neuropatyczny

neuropatyczny
podtrzymywany
współczulnie

ból psychogenny

droga
eferentna

Odbiór informacji

(receptory)

Receptory bólowe (Nocyceptory)

:

1) Szeroko rozpowszechnione w organiźmie – trzewne i somatyczne

a) reagują na bodźce mechaniczne, termiczne i chemiczne

b) ciała komórkowe zlokalizowane są w rogach grzbietowych rdzenia kręgowego

a) za pośrednictwem włókien Aσ: zmienilizowane, szybkie, przewodzą

informacje przede wszystkim dotyczącą bodźców mechanicznych, rzadziej
termicznych, zwane unimodalnymi

6-30 m/s

b) za pośrednictwem włókien C: polimodalne, bez mielinym przewodzą

informacje dotyczącą zarówno bodźców termicznych, mechanicznych jak i
chemicznych, ból ma charakter tępy, żle zlokalizowany

0.5-2 m/s

c) znane są inne rodzaje – np. reagujące na dotyk ale wraz ze wzrostem

natężenia zwiększają częstotliwość wyładowań prowadząc do odczuwania bólu

Mechanizm pobudzenia receptorów bólowych

Uraz prowadzi do uwolnienia następujących substancji z uszkodzonych

komórek:

jony potasu, bradykinina, histamina, serotonina, prostaglandyny

URAZ

NACZYNIA

KRWIONOŚNE

TKANKI

OBRZĘK, WZROST
PRZEPUSZCZALNOŚCI

BRADYKININA

(m.in. akt. n. aut. –

PGE2, cytokiny),

HISTAMINA, SP,

CGRP

PROSTAGLANDYNY,

LEUKOTRIENY

WZROST

POBUDLIWOŚCI

NOCYCEPTORÓW

peryferyjna wrażliwość

K. TUCZNE

DEGRANULACJA

SP (odruch włók.-

wzrost NO, 5-HT,

brad.)

RDZEŃ KRĘGOWY

Centralna wrażliwość

Hyperpathia,hyperalgesia.

allodynia

Wegetatywna regulacja, wydzielanie
hormonów, świadome odczucie bólu

Włókna C
(neuropeptydy)

Organizacja neuronów przewodzących czucie

bólu na poziomie rdzenia kręgowego

10 warstw, ułożonych w kolejności od rogu grzbietowego

10 warstw, ułożonych w kolejności od rogu grzbietowego

I : “marginal zone”, rola w nocycepcji, tworzy projekcje do wzgórza,

I : “marginal zone”, rola w nocycepcji, tworzy projekcje do wzgórza,

pnia mózgu i móżdżku

pnia mózgu i móżdżku

II : substancja galaretowata, małe, gęsto „spakowane” komórki,

II : substancja galaretowata, małe, gęsto „spakowane” komórki,

otrzymujące informacje z komórek niezmielinizowanych

otrzymujące informacje z komórek niezmielinizowanych

Organizacja dróg wstępujących przewodzenia

czucia bólu

Drogi rdzeniowo-wzgórzowe:

Drogi rdzeniowo-wzgórzowe:

prowadzi wrażenia bólu i temperatury oraz

prowadzi wrażenia bólu i temperatury oraz

dotyku bez określenia jego rodzaju, od zwojów nerwów rdzeniowych do

dotyku bez określenia jego rodzaju, od zwojów nerwów rdzeniowych do

wzgórza.

wzgórza.

1) Rozpoczynają się w warstwach I, V, VI, IX

1) Rozpoczynają się w warstwach I, V, VI, IX

„

„Neospinothalamic tract

Neospinothalamic tract

” – projekcje do VPL, VPM, głównie z A

” – projekcje do VPL, VPM, głównie z A

σ

σ

, tworzy synapsy i

, tworzy synapsy i

dalsze projekcje do kory czuciowej, nowa filogenetycznie, mało receptorów dla

dalsze projekcje do kory czuciowej, nowa filogenetycznie, mało receptorów dla

opiatów

opiatów

fast spontaneous pain

fast spontaneous pain

„

„Paleospinothalamic tract

Paleospinothalamic tract

” – z głębszych warstw (gł. V), głównie z C, projekcje do

” – z głębszych warstw (gł. V), głównie z C, projekcje do

jądra środkowego bocznego (CL) wzgórza, ale również do podwzgórza i pnia

jądra środkowego bocznego (CL) wzgórza, ale również do podwzgórza i pnia

mózgu (twór siatkowaty, PAG) następnie np. do jąder podstawy czy kory czołowej

mózgu (twór siatkowaty, PAG) następnie np. do jąder podstawy czy kory czołowej

(komponenta afektywna)

(komponenta afektywna)

slow increasing pain".[

slow increasing pain".[

2) Droga skrzyżowana, organizacja somatotopowa

2) Droga skrzyżowana, organizacja somatotopowa

3) Znaczenie

3) Znaczenie

Głównie o wysokim progu pobudliwości, dobrze zlokalizowany ból

Głównie o wysokim progu pobudliwości, dobrze zlokalizowany ból

NeoSpinothalamic tract

Podział bólu dla potrzeb

terapii manualnej

Nocyceptywno mechaniczny

Nocyceptywno ischemiczno acydotyczny

Nocyceptywno zapalny

ból

niestabilność

mechanoreceptory

• mechanoreceptory,

→ narządy zmysłów

pobudzane

przez bodźce mechaniczne, związane z czuciem

dotyku, ucisku, ruchu, rozciągania, a także dźwięku i

równowagi wrażliwe na bodźce bezpośrednie

(kontaktoreceptory) lub pośrednie (telereceptory);

rozmieszczone są w powłokach ciała (skóra, tkanka

podskórna), również w

• stawach i mięśniach ściegnach i powieziach -

proprioreceptory

, narządy zmysłu czucia głębokiego,

→. zaliczane są również narządy równowagi;

przekazują informacje o położeniu różnych części

ciała względem siebie oraz o szybkości ruchu różnych

części ciała (

→ kinestezja

), kontrolują rozciąganie i

napięcie mięśni.

• Proprioreceptory. Zalicza się do nich:

•

wrzecionko nerwowo-mięśniowe

•

wrzecionko nerwowo-ścięgniste

•

ciałko dotykowe

•

ciałko blaszkowate

•

ciałko Ruffiniego

• wolne zakończenia nerwowe w stawach
• Niektórzy autorzy do proprioreceptorów

zaliczają również komórki rzęsate części
błoniastej

błędnika

oraz

kanałów półkolistych

.

•

Typ I

Typ I

- informują o ułożeniu stawu,działają

- informują o ułożeniu stawu,działają

mobilizcyjnie na tk łaczna ,hamuja nicyceptory

mobilizcyjnie na tk łaczna ,hamuja nicyceptory

•

wolnoadaptujące: komórki Merkela, zakończenia

wolnoadaptujące: komórki Merkela, zakończenia

Ruffiniego

Ruffiniego

•

Typ II

Typ II

informują o ułożeniu stawustawu,działają

informują o ułożeniu stawustawu,działają

mobilizcyjnie na tk łaczna ,hamuja nicyceptory

mobilizcyjnie na tk łaczna ,hamuja nicyceptory

•

szybkoadaptujące: ciałka Pacioniego, Meissnera,

szybkoadaptujące: ciałka Pacioniego, Meissnera,

zakończenia Krausego

zakończenia Krausego

•

Typ III

Typ III

informują o pozycji końcowej

informują o pozycji końcowej

Łuk odruchowy

prosty

Dobór technik terapeutycznych w zależności

od diagnozy funkcjonalnej

Diagnoza funkcjonalna

ból

hypomobilność

niestabilność

Mobilizacja I,II

Mobilizacje III.IV

Techniki stabilizujące

T
E
R
A
PI
A

terapia

Analiza ruchu podczas badania translatorycznego

•

A POCZATEK RUCHU

•

B ZAKONCZENIE RUCHU

•

L KONIEC TESTOWANEGO RUCHU

•

H HYPERMOBILNOŚĆ

•

L KONIEC TESTOWANEGO RUCHU

•

R1 PIERWSZY WYCZUWALNY OPÓR

•

R2 OPR KOŃCOWY

A

B= L

R1

A

B

H

A

B

L

PA

R

A

M

E

T

R

Y

D

Z

IA

ŁA

N

IA

I

R

Y

TA

C

JI

HYPERMOBILNOŚĆ

RUCH NORMALNY

HYPERMOBILNOŚĆ

R1

R2

R2

R1

R2

Zależność P1,P2 i R1,R2

P1

PKT W KTÓRYM POJAWIA SIĘ BÓL

P2

PKT KONCA RUCHU SPOWODOWANY BÓLEM

A

R1

P1

P2

R!

B

L

R1

-Z POWODU BÓLU BRAK MOZLIWOŚCI OKRESLENIA R2

TERAPIA: przeciwbólowo
Mobilizacja I, II stopień

A

R1

P1

R2

B

L

P1 po R1 ale R2 możliwe do określenia

TERAPIA: mobilizacja III stopnia
UWAGA P1 nie może się pogłębiać

P1

P2

R1

R2

P1P2 PRZED R1-STAN ZAPALNY
Brak terapii

A

R
1

B

50 %

I

II

III

IV

Stopnie mobilizacji wg

Maitlanda

Modyfikacja stopni

Maitlanda

• I stopień –

ruch o małej amplitudzie w obrębie

tkanek miękkich

• II stopień-

ruch o dużej amplitudzie bez

bólowy

• III stopień –

ruch o dużej amplitudzie

rozpoczynający się przed R1 i kończący po R1

• IV

stopień ruch o małej amplitudzie pozostający

między R1a R

• koniec

Organizacja dróg wstępujących przewodzenia

czucia bólu

Drogi rdzeniowo-siatkowate:

Drogi rdzeniowo-siatkowate:

1) Projekcje do jąder siatkowatych mostu i rdzenia

1) Projekcje do jąder siatkowatych mostu i rdzenia

2) Mają związek z odpowiedzią afektywną towarzyszącą bólowi

2) Mają związek z odpowiedzią afektywną towarzyszącą bólowi

3) Wstępują przyśrodkowo wobec dróg rdzeniowo-wzgórzowych

3) Wstępują przyśrodkowo wobec dróg rdzeniowo-wzgórzowych

4) Przewodzą także inne informacje czuciowe

4) Przewodzą także inne informacje czuciowe

Drogi rdzeniowo-śródmózgowiowe

Drogi rdzeniowo-śródmózgowiowe

1) Rozpoczyna się w warstwach I i V

1) Rozpoczyna się w warstwach I i V

2) Droga skrzyżowana

2) Droga skrzyżowana

3) Projekcje do tworu siatkowatego śródmózgowia, włączając PAG

3) Projekcje do tworu siatkowatego śródmózgowia, włączając PAG

4) Znaczenie w hamowaniu czucia bólu

4) Znaczenie w hamowaniu czucia bólu

Organizacja dróg wstępujących przewodzenia

czucia bólu

Drogi rdzeniowo-podwzgórzowe:

Drogi rdzeniowo-podwzgórzowe:

1) Projekcje do bocznej części podwzgórza, stąd do PVN

1) Projekcje do bocznej części podwzgórza, stąd do PVN

Drogi czucia trzewnego

Drogi czucia trzewnego

1) Informacja biegnie gł. nn IX, X do NTS

1) Informacja biegnie gł. nn IX, X do NTS

2) Stacja przekaźnikowa to jądra kompleksu okołoramieniowego

2) Stacja przekaźnikowa to jądra kompleksu okołoramieniowego

3) Ostatecznie trafia do jj śródblaszkowych wzgórza i kory mózgowej

3) Ostatecznie trafia do jj śródblaszkowych wzgórza i kory mózgowej

(ukł. Limbiczny)

(ukł. Limbiczny)

Zstępujące drogi czucia bólu

Badania na zwierzętach – stymulacja elektryczna lub chemiczna (infuzja
opiatów) wielu obszarów OUN wykazuje działanie analgetyczne.

Kora mózgowa

Kora mózgowa

1) Za pośrednictwem dróg korowo-rdzeniowych

1) Za pośrednictwem dróg korowo-rdzeniowych

2) Charakter hamujący lub pobudzający dotyczący także innego rodzaju

2) Charakter hamujący lub pobudzający dotyczący także innego rodzaju

czucia

czucia

Hypothalamus

Hypothalamus

1) Otrzymuje bogate połączenia włączając – NTS, PAG, LC, PBN, NR

1) Otrzymuje bogate połączenia włączając – NTS, PAG, LC, PBN, NR

2) Szerokie unerwienie zwrotne

2) Szerokie unerwienie zwrotne

3) Bezpośrednie projekcje do warstwy I

3) Bezpośrednie projekcje do warstwy I

4) Droga hamująca może ulec przełączeniu w opuszce

4) Droga hamująca może ulec przełączeniu w opuszce

5) PVN – kluczowe dla odpowiedzi na ból (oś przysadka-podwz., aktywacja

5) PVN – kluczowe dla odpowiedzi na ból (oś przysadka-podwz., aktywacja

ukł. Autonomicznego)

ukł. Autonomicznego)

Istota szara okołowodociągowa śródmózgowia (Periaquecductal

Istota szara okołowodociągowa śródmózgowia (Periaquecductal

gray PAG).

gray PAG).

- Posiada liczne połączenia aferentne (podwzgórze, jądro łukowate,

- Posiada liczne połączenia aferentne (podwzgórze, jądro łukowate,

wzgórze, LC, jądra siatkowate pnia mózgu) i eferentne (okolice LC, NMR,

wzgórze, LC, jądra siatkowate pnia mózgu) i eferentne (okolice LC, NMR,

PGi)

PGi)

- stymulacja elektryczna i morfina wywołują bardzo silny efekt

- stymulacja elektryczna i morfina wywołują bardzo silny efekt

przeciwbólowy

przeciwbólowy

- Efekt p/bólowy związany z projekcją do NMR (serotonina) i LC, PGi (NA)

- Efekt p/bólowy związany z projekcją do NMR (serotonina) i LC, PGi (NA)

PAG – hamujące działanie gł. przez NRM

PAG – hamujące działanie gł. przez NRM

- Neurony uwalniają w tych obszarach Glut

- Neurony uwalniają w tych obszarach Glut

Jądro miejsca sinawego (LC) i jądro przyolbrzymiokomórkowe (PGi)

Jądro miejsca sinawego (LC) i jądro przyolbrzymiokomórkowe (PGi)

- neurony zawierające NA

- neurony zawierające NA

- szeroko unerwiają wiele obszarów OUN

- szeroko unerwiają wiele obszarów OUN

-

Drogi zstępujące do rdzenia kręgowego hamują przewodnictwo

Drogi zstępujące do rdzenia kręgowego hamują przewodnictwo

bólowe za pośrednictwem receptorów

bólowe za pośrednictwem receptorów

α

α

2 pobudzając interneuron

2 pobudzając interneuron

enkefalinargiczny

enkefalinargiczny

Jądro wielkie szwu (NMR)

Jądro wielkie szwu (NMR)

-uwalniają serotoninę w rdzeniu kręgowym (I, V warstwa)

-uwalniają serotoninę w rdzeniu kręgowym (I, V warstwa)

-5-HT1A hamuje postsynaptycznie II neuron

-5-HT1A hamuje postsynaptycznie II neuron

-stymulacja interneuronów enkefalinergicznych, rola GABA?

-stymulacja interneuronów enkefalinergicznych, rola GABA?

Zstępujące drogi czucia bólu

Organizacja neuronów przewodzących czucie

bólu na poziomie rdzenia kręgowego

Włókna nocyceptywne tworzą synapsy z:

Włókna nocyceptywne tworzą synapsy z:

1)

1)

Neurony projekcyjne

Neurony projekcyjne

2)

2)

Interneurony pobudzające

Interneurony pobudzające

3)

3)

Interneurony hamujące

Interneurony hamujące

Neuroprzekaźnik – kwas glutaminowy

Neuroprzekaźnik – kwas glutaminowy

Receptory AMPA – ból fizjologiczny

Receptory AMPA – ból fizjologiczny

Receptory NMDA aktywowane (odłączenie Mg) podczas

Receptory NMDA aktywowane (odłączenie Mg) podczas

pobudzenia receptora NK1 dla SP uwolnionej z zakończeń C –

pobudzenia receptora NK1 dla SP uwolnionej z zakończeń C –

hiperalgezja ośrodkowa, ograniczane przez inhibitory NMDA: ketamine,

hiperalgezja ośrodkowa, ograniczane przez inhibitory NMDA: ketamine,

MK-801 (silne dz.n.)

MK-801 (silne dz.n.)

•

Błona maziowa (membrana synovialis) - wewnętrzna warstwa

torebki stawowej

, zawiera

kosmki maziowe

; wydziela

maź stawową

, która ułatwia ruch w stawie, dzięki temu, że jest gęsta i lepka.

Błona maziowa wypełnia od wewnątrz jamę stawową. Maź również nawilża chrząstki stawowe,

zmniejszając tarcie w stawie i zapobiegając szybkiemu deformowaniu się stawu.

•

Jama stawowa (

łac.

cavum articulare) to niewielka szczelinowata przestrzeń między

kośćmi

,

wypełniona biologicznym środkiem zmniejszającym

tarcie

, czyli

mazią stawową

(zawierającą bardzo dużo

tłuszczowców

). Końce stawowe są do siebie przyciskane głównie pod wpływem zewnętrznego

ciśnienia powietrza

i napięcia mięśni.

•

Wielkość jamy stawowej może być różna i waha się od paru mililitrów w najmniejszych stawach aż do

przeszło 300 ml w

stawie kolanowym

(wraz z

kaletkami maziowymi

). W

stanach zapalnych

przez

silniejsze wydzielanie błony maziowej powiększona jama stawowa dużych

stawów

może zawierać ok. 1,5

litra płynu. Szczelina stawowa może być wyczuwalna, u chudych nawet widoczna, jak np. w stawach

paliczków czy w stawie kolanowym.

•

Kosmki maziowe (villi synoviales) - małe wypustki, które pokrywają

błonę maziową

, biorą udział w

wydzielaniu mazi stawowej

•

Maź stawowa (

łac.

synovia) – substancja mająca za zadanie zmniejszać tarcie w

stawach

przez

smarowanie powierzchni chrząstek. W niektórych stawach (np.

kolanowym

) warstwa maziowa może

wpuklać się do

jamy stawowej

, wytwarzając fałdy maziowe (łac. plicae synowiales) wypełnione tkanką

tłuszczową. Warstwa maziowa może czasami uwypuklać się na zewnątrz jamy stawowej, tworząc tzw.

kaletki maziowe (łac. bursae synoviales), mające połączenie z jamą stawową. Kaletki maziowe ułatwiają

ślizganie się przebiegających obok nich ścięgnach lub mięśniach. Maź stawową wytwarza błona maziowa.

•

Torebka stawowa (łac. capsula articularis)- łączy powierzchnie stawowe kości, tworząc jednocześnie

osłonę stawu. Składa się ona z dwóch warstw: zewnętrznej - włóknistej (gruba i mocna, zwana błoną

włóknistą, "łac. membrana fibrosa") i wewnętrznej - maziowej (cienkiej i delikatnej, zwanej błoną

maziową, "łac. membrana synovialis"). Błona włóknista zbudowana jest głównie z włókien kolagenowych

a jej grubość zależy od zakresu ruchów oraz obciążenia stawu. Błona maziowa wytwarza maź (jasną ciecz

zawierającą kuleczki tłuszczu oraz mucynę), która wypełnia przestrzeń między kościami, umożliwia ich

przyczepność względem siebie a także zmniejsza tarcie powierzchni zachodzące w stawie podczas

wykonywania ruchów.

•

Powierzchnia stawowa (

łac.

facies articularis) – składa się z gładkich powierzchni dwu lub więcej

stykających się ze sobą

kości

. Powierzchnie stawowe mogą przyjmować różne kształty, zależnie od ruchu

wykonywanego w danym

Stawie

. Zazwyczaj powierzchnia jednej kości jest wypukła - tzw.

główka

, gdy

druga stanowi jej negatyw i jest wklęsła - nazywana

panewką

.

•

Powierzchnie najczęściej pokrywa cienka warstwa chrząstki szklistej (czasami

włóknistej

) zwana

chrząstką stawową

(cartilago articularis), która od kości oddzielona jest warstwą zwapniałą. Chrząstka

stawowa ma zwykle grubość 0,5 - 2

mm

, chociaż jej warstwa może dochodzić nawet do 6 mm grubości

(np. powierzchnia wew. rzepki). Chrząstki stawowe panewek są zazwyczaj bardziej miękkie niż główek

stawowych, dlatego istnieje możliwość lepszego dopasowania pow. stawowych. Chrząstka stawowa dzięki

swej gładkości zmniejsza tarcie w czasie ruchu oraz dzięki sprężystości zmniejsza podatność na urazy. Z

wiekiem traci ona swoją sprężystość i połysk, mogą powstawać w niej szczeliny, co w coraz większym

stopniu odsłania zwapniałe warstwy podchrzęstne kości.

• koniec

1) Włókna Aσ

a) zmienilizowane, średnicy 2-5 µm, 6-30 m/s
b) synapsy tworzą w warstwach I, V, X
c) uwalniają kwas glutaminowy

2) Włókna C

a)

niezmienilizowane, średnicy 2 µm, 0.5-2 m/s

b) synapsy tworzą w warstwie II, V
c) oprócz glutaminianu mogą uwalniać SP, CGRP, NPY, SS,

GAL)

d) pobudzenie włókien autonomicznych i uwalnianie NA (efapsy)

3) Trzewne nocyceptory

a) przewodzą informacje z narządów wewnętrznych
b) za pośrednictwem neuronów układu autonomicznego (gł. NTS)
c) posiadają duże pola receptorowe (źle zlokalizowany ból)
d) ból odniesiony (konwergują na drugich neuronach drogi

czucia bólu somatycznego)

4) „Ciche” nocyceptory

a) w warunkach fizjologicznych nieaktywne
b) niezmielinizowane
c) ulegaja pobudzeniu poprzez obecność stanu zapalnego lub przez
różne czynniki chemiczne
d) odpowiedź jest nieadekwatna (za duża) w stosunku do bodźca

Odbiór informacji

(receptory)

Odbiór informacji

(receptory)

Receptory bólowe (Nocyceptory)

:

1) Szeroko rozpowszechnione w organiźmie – trzewne i somatyczne

a) reagują na bodźce mechaniczne, termiczne i chemiczne

b) ciała komórkowe zlokalizowane są w rogach grzbietowych rdzenia kręgowego

2) Skórne nocyceptory

a) za pośrednictwem włókien Aσ: zmienilizowane, szybkie, przewodzą

informacje przede wszystkim dotyczącą bodźców mechanicznych, rzadziej
termicznych, zwane unimodalnymi

b) za pośrednictwem włókien C: polimodalne, przewodzą informacje dotyczącą

zarówno bodźców termicznych, mechanicznych jak i chemicznych, ból ma
charakter tępy, żle zlokalizowany

c) znane są inne rodzaje – np. reagujące na dotyk ale wraz ze wzrostem

natężenia zwiększają częstotliwość wyładowań prowadząc do odczuwania bólu

Rozłożenie neurotransmitterów

Prostanglandyn
a,bradykininy,h
istamina,seroto
nina

•

. W obrębie stawu powierzchnie kości (tzw. powierzchnie stawowe) są

pokryte idealnie gładką chrząstką stawową. Umożliwia to ruch w stawie z

minimalnym tarciem powierzchni kości, co zapobiega ich ścieraniu się i

zużyciu. Żeby staw nie rozpadł się, kości, które go tworzą, są połączone w

stały sposób za pomocą więzadeł.

Dodatkowe zabezpieczenie przed destabilizacją stawu i równocześnie

dodatkową ochronę zapewnia otaczająca go torebka stawowa. Zamyka ona

szczelnie staw i przechodzi w okostną, czyli mocną, obficie unaczynioną i

unerwioną błonę włóknistą, okrywającą ze wszystkich stron kość. Torebka

stawowa jest zbudowana z dwóch warstw. Warstwa zewnętrzna składa się z

łącznotkankowych włókien, z których część tworzy więzadła łączące kości.

Wewnętrzna warstwa torebki stawowej to tzw. maziówka, bogato

unaczyniona błona produkująca maź stawową. Jest to gęsta ciecz, która

ułatwia "poślizg" w stawie i zapewnia bezbolesne przesuwanie się

powierzchni stawowych względem siebie.

•

Torebka stawowa (łac. capsula articularis)- łączy powierzchnie stawowe

kości, tworząc jednocześnie osłonę stawu. Składa się ona z dwóch warstw:

zewnętrznej - włóknistej (gruba i mocna, zwana błoną włóknistą, "łac.

membrana fibrosa") i wewnętrznej - maziowej (cienkiej i delikatnej, zwanej

błoną maziową, "łac. membrana synovialis"). Błona włóknista zbudowana

jest głównie z włókien kolagenowych a jej grubość zależy od zakresu

ruchów oraz obciążenia stawu. Błona maziowa wytwarza maź (jasną ciecz

zawierającą kuleczki tłuszczu oraz mucynę), która wypełnia przestrzeń

między kościami, umożliwia ich przyczepność względem siebie a także

zmniejsza tarcie powierzchni zachodzące w stawie podczas wykonywania

ruchów.

•

Tkanka łączna włóknista zwarta (zbita) - rodzaj

tkanki łącznej właściwej

.

Charakteryzuje się ściśle upakowanymi włóknami oraz niewielką ilością istoty

podstawowej i komórek.

•

Wyróżniamy 2 rodzaje utkania:

•

Tkanka łączna włóknista o utkaniu regularnym - występuje w

ścięgnach

,

rozcięgnach

i

powięzi

. Składa się z włókien kolagenowych.

•

Tkanka łączna włóknista o utkaniu nieregularnym - występuje m.in. w warstwie

siateczkowej

skóry właściwej

, torebce narządów wewnętrznych, otoczkach nerwów.

Składa się z włókien kolagenowych i sprężystych.

•

Ścięgna - (

łac.

tendo, tenon) twory włókniste (pasma) zbudowane z wytrzymałej

tkanki łącznej właściwej zbitej

(włóknistej), o zabarwieniu białawosrebrzystym. Mają

postać mocnych i bardzo odpornych włókien

kolagenowych

, ułożonych równolegle do

siebie i zatopionych w niewielkiej ilości istoty podstawowej. Między pęczkami włókien

znajdują się

fibrocyty

ułożone w tzw. szeregi Ranviera

[1]

. Stanowią przedłużenie

mięśnia

aż do punktu jego przyczepu. Są istotną częścią mięśni a ich zadaniem jest

przenoszenie siły

skurczu mięśniowego

na elementy

kostne

szkieletu

. Sprężystość ich

jest nieznaczna. Pod wpływem rozciągania wydłużają się one tylko o 4% swej długości.

•

Kształt ścięgien jest bardzo różny: jedne są walcowate, inne spłaszczone. Niektóre

występują w postaci szerokiej, płaskiej błony zwanej

rozcięgnem

. W tej postaci

występują np. ścięgna obu mięśni skośnych i mięśnia poprzecznego brzucha. Na ogół

kształt ścięgna jest dostosowany w pewnym stopniu do kształtu mięśnia. Długość

ścięgna znajduje się w określonym stosunku do długości kurczliwej mięśnia i do

rozległości ruchu w danym stawie. Grubość ścięgna w stosunku do przekroju

poprzecznego mięśnia jest zmienna i waha się w szerokich granicach.

• Rozcięgno (

gr

. απον, ευρον,

łac.

aponeurosis) – mocne pasmo

tkanki łącznej zbitej o utkaniu regularnym

,

cienkie i płaskie, ubogie w

naczynia krwionośne

, przez które szerokie i

płaskie

mięśnie

łączą się z

kością

. Rozciągają

się np. między elementami szkieletu dłoni i

podeszwy stopy, stanowiąc płaszczyznę

przyczepu dla ich wewnętrznych mięśni.

Istnieją ponadto rozcięgna: mięśnia

poprzecznego brzucha, mięśnia dwugłowego

ramienia, grzbietowe palca I, języka.