Budżet państwa i

podatki

Budżet

państwa

Budżet państwa

Jest to plan finansowy

zawierający dochody i

wydatki państwa

związane z realizacją

przyjętej polityki

społecznej, gospodarczej

i obronnej.



Sporządzany na okres jednego roku.



Zatwierdzany przez władzę

ustawodawczą.



Po zatwierdzeniu staje się aktem

prawnym-ustawą budżetową.



Budżet państwa musi zawierać także

określenie sposobów pokrycia
deficytu lub rozdysponowania
nadwyżki.

Budżet państwa a ustawa

budżetowa

Ustawa budżetowa jest pojęciem szerszym.

Budżet jest jednym, ale nie jedynym

załącznikiem do ustawy. Załącznikami są np.

zestawienie przychodów i wydatków zakładów

budżetowych, gospodarstw pomocniczych

jednostek budżetowych, plany przychodów i

wydatków państwowych funduszy celowych.

Ustawa budżetowa zawiera więc budżet i inne

plany finansowe. Budżet jest podstawowym

planem, za pośrednictwem którego dokonuje

się znaczącej kwoty wydatków.

Funkcje budżetu państwa:

Polega na gromadzeniu

dochodów budżetowych

umożliwiających utrzymanie

aparatu państwowego oraz

realizację określonych zadań.

Umożliwia dokonywanie pożądanych

zmian w podziale dochodu

narodowego. Realizację tej funkcji

umożliwiają system podatkowy,

oraz wydatki budżetowe

dokonywane głównie w formie tzw.

Transferów czyli świadczeń

społecznych zwiększających

dochody ludności bez potrzeby

świadczenia jakichkolwiek usług.

Polega na tym, że za pomocą narzędzi

budżetowych państwo wywołuje lub

wzmacnia zjawiska i zachowania

pozytywne z punktu widzenia

interesów natomiast zniechęca do

działań niekorzystnych w danym

okresie np. tworzenie infrastruktury

technicznej na terenach zacofanych,

ulgi inwestycyjne na obszarach

dotkniętych silnym bezrobociem.

Rozdział zasobów w gospodarce

między różne jej działy; sam

mechanizm rynkowy nie

zapewniłby oczekiwanego

przez społeczeństwo poziomu

produkcji dóbr i usług (np.

szkolnictwo).

Realizacja tych funkcji jest możliwa

dzięki świadomemu kształtowaniu

przez państwo

systemu podatkowego

tj. określenie podmiotów podlegających

opodatkowaniu, rodzajów podatków,

wysokości stawek opodatkowania, ulg i

zwolnień podatkowych oraz kształtowaniu

wydatków zgodnie z potrzebami państwa.

Budżet państwa składa się z

dochodów i wydatków

Centralnych władz państwowych

(budżet centralny)

Władz lokalnych

(budżet lokalny)

Ubezpieczeń społecznych

Budżet państwa może być

zrównoważony (gdy kwoty

dochodów i wydatków są

sobie równe) lub

niezrównoważone, wtedy

mamy do czynienia z

deficytem budżetowym lub

nadwyżką budżetową

niedobór dochodów budżetu państwa w stosunku

do jego wydatków (inaczej - nadwyżka wydatków

nad dochodami). Źródłami finansowania deficytu

budżetowego mogą być kredyty bankowe

udzielane przez bank centralny, emisja papierów

wartościowych (obligacji, weksli, bonów

skarbowych), podwyższenie stopy podatkowej, a

w ostateczności dodatkowa emisja pieniądza.

Deficyt budżetowy, przy niewielkich jego

rozmiarach, może mieć korzystny wpływ na

gospodarkę, zwłaszcza w okresie recesji

(interwencjonizm państwowy). Przekroczenie jego

"bezpiecznej" granicy (5% produktu krajowego

brutto) może wywołać poważne zaburzenia w

gospodarce (inflacja).

INFLACJA

to wzrost ogólnego poziomu cen a

nie ceny pojedynczego lub

niewielu towarów dokonujący się

przy wciąż rosnącej ilości /

podaży / pieniądza znajdującego

się w obiegu co powoduje spadek

jego wartości oraz

niekontrolowaną redystrybucję

dochodów i majątku.

dodatnia różnica pomiędzy wpływami

budżetu państwa a gromadzonymi

głównie z podatków i innych opłat o

podobnym charakterze (np. opłaty

celne), uzupełnianymi okresowo

pożyczkami wewnętrznymi i

zewnętrznymi, a jego wydatkami

związanymi głównie z koniecznością

finansowania tzw. sfery budżetowej oraz

zabezpieczenia obsługi zadłużenia

wewnętrznego i zewnętrznego.

Struktura wydatków

budżetowych:

według działów:

-rolnictwo

-nauka

-oświata i wychowanie

-szkolnictwo wyższe

-ochrona zdrowia

-opieka społeczna

-administracja publiczna
-wymiar sprawiedliwości

-urzędy naczelnych organów władzy

-ubezpieczenia społeczne

-obrona narodowa

-bezpieczeństwo publiczne

według przeznaczenia:

-dotacje do podmiotów

gospodarczych

-dotacje do gospodarstw

komunalnych i mieszkalnictwa

-ubezpieczenia społeczne

-obsługa długu krajowego

-obsługa zadłużenia

zagranicznego

-subwencje dla gmin

-wydatki bieżące jednostek

budżetowych

-wydatki inwestycyjne

PRZYGOTOWANIE

1. Minister Finansów przedstawia Radzie

Ministrów założenia projektu BP na rok

następny oraz wykaz jednostek sektora

rządowego, których plany przychodów może

obejmować ustawa budżetowa.

2. MF określa w drodze rozporządzenie

szczegółowe zasady, tryb i terminy

opracowania materiałów do projektu ustawy

budżetowej

3. MF przedstawia RM projekt ustawy

budżetowej.

4. Kompletny projekt budżetu MF wnosi pod

obrany RM.

UCHWALENIE BUDŻETU

1.Uchwalony przez RM projekt zostaje przekazany

Sejmowi do 30 września roku poprzedzającego rok

budżetowy. W Sejmie projekt przekazywany jest do

Komisji Finansów Publicznych, a w Senacie do Komisji

Gospodarki Narodowej.

2. Projekt ustawy rozpatruje się w 3 czytaniach. Jeżeli

w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi nie

zostanie przedstawiony Prezydentowi RP może on w

ciągu 14 dni zarządzić skrócenie Sejmu.

3. Uchwałę w sprawie ustawy budżetowej Senat

podejmuje w ciągu 20 dni od dnia jej przekazania.

4. Marszałek Senatu przedstawia uchwaloną ustawę

do podpisu Prezydentowi RP, która ten podpisuje w

ciągu 7 dni. Prezydentowi nie przysługuje prawo veta.

WYKONANIE

1.Do 21 dni od ogłoszenia ustawy budżetowej

dysponenci części budżetowych

przedstawiają Ministrowi Finansów

szczegółowy plan dochodów i wydatków

danej części budżetowej

2. Wykonawcy budżetu to Rada Ministrów,

Minister Finansów, Dysponenci.

3. Sejm rozpatruje przedłożone sprawozdanie

i po zapoznaniu z opinią Najwyższej Izby

Kontroli podejmuje decyzję w ciągu 90 dni o

udzieleniu lub odmowie udzielenia Radzie

Ministrów absolutium.

Budżet uchwalany jest przez parlament na

okres roku, potem traci moc

PODATKI

To przymusowe, bezzwrotne i

nieodpłatne

świadczenia

pieniężne

pobierane przez państwo na podstawie
przepisów prawa w celu uzyskania
dochodów na pokrycie wydatków
państwowych. Płatnikami podatków
mogą być osoby fizyczne i prawne.

Podatki uzasadnione są

koniecznością:



zdobycia pieniędzy na finansowanie

wydatków sektora publicznego;



dokonywanie redystrybucji dochodów

między różne sektory gospodarki i
grupy ludności dysponujące różnymi
dochodami;



ograniczania konsumpcji niektórych

produktów (np. alkoholu, papierosów);

Podatki bezpośrednie to podatki

nakładane na dochody i majątek.

Podatki pośrednie to podatki

nakładane na wydatki. Zawarte są one

w cenie nabywanego dobra lub usługi.

Ze względu na przedmiot

opodatkowania

Podatki bezpośrednie



dochodowe;



podatki majątkowe;

Podatki pośrednie

• podatki od obrotu i konsumpcji (podatek VAT)

Podatki dochodowe

Ogół podatków, w których
przedmiotem opodatkowania jest
osiągany przez podmiot
gospodarczy, podlegający
obowiązkowi podatkowemu
dochód, będący zarazem źródłem
opłacenia tego podatku. Podatki
dochodowe są płacone zarówno
przez osoby fizyczne, jak i
prawne, jednak wg różnych zasad.

Podatek dochodowy od

osób fizycznych

Powszechny, bezpośredni podatek o

charakterze globalnym od dochodów

uzyskiwanych przez osoby fizyczne ze

stosunku pracy, emerytur, rent, zasiłków

dla bezrobotnych, z działalności

gospodarczej na własny rachunek,

wykonywania wolnego zawodu,

twórczości i działalności naukowej,

oświatowej, literackiej, artystycznej i

publicystycznej (w oparciu o umowę-

zlecenie lub umowę o dzieło), z

kapitałów i praw majątkowych oraz ich

sprzedaży.

Podatek dochodowy od

osób prawnych

Powszechny, bezpośredni podatek o

charakterze globalnym, płacony przez
jednostki organizacyjne posiadające
osobowość prawną, a także państwowe
jednostki organizacyjne nie
posiadające osobowości prawnej.

Podatki majątkowe

podatki od posiadania majątku

podatki od przyrostu majątku

podatki od wzrostu wartości
posiadanego majątku

podatki od transformacji substancji
majątkowej

Podatek od towarów i

usług

(podatek VAT)

Forma podatku obrotowego stosowana

obecnie w większości krajów świata, również

w Polsce od 1993. Przedmiotem

opodatkowania jest wartość sprzedaży

towarów i usług, a podstawą opodatkowania

jest przyrost ich wartości netto w danej fazie

procesu gospodarowania. Polskie prawo

podatkowe przewiduje stawkę podstawową

22% (dla większości towarów i usług),

stawkę obniżoną 7% (m.in. surowce

energetyczne i nośniki energii, materiały

budowlane, roboty budowlano-montażowe

związane z budownictwem mieszkaniowym,

obiekty budownictwa mieszkalnego), stawkę

0% (głównie dla towarów eksportowanych).

W zależności od organu pobierającego

podatki można je podzielić na podatki

centralne i podatki lokalne.

Podatki centralne, grupa podatków stanowiących

dochody państwa

Podatki lokalne, grupa podatków stanowiących

dochody własne gmin. Do podatków lokalnych

zalicza się: podatek od nieruchomości, podatek od

środków transportu (niesłusznie nazywany

potocznie podatkiem drogowym), płacony przez

mieszkających na obszarze gminy właścicieli

środków transportu w wysokości uzależnionej od

rodzaju i pojemności silnika pojazdu, podatek od

posiadania psów, opłaty skarbowe, opłaty

targowiskowe i miejscowe (taksa klimatyczna).

Sposób opodatkowania dochodów

pochodzących z różnych źródeł:

podatek

cedularny i podatek globalny

Podatek cedularny, typ opodatkowania

polegający na odrębnym opodatkowywaniu
każdego rodzaju dochodów podatników.
Pozwala na preferowanie jednych, a
dyskryminowanie innych rodzajów dochodów
przez ustalanie zróżnicowanych stawek i skal
opodatkowania. Utrudnia jednak stosowanie
progresji w stosunku do podatników
osiągających dochody z kilku źródeł.

Podatek globalny

typ opodatkowania polegający na łącznym
opodatkowaniu wszystkich składników
dochodu podatnika, niezależnie od ich
źródła, wg jednolitej skali. Ułatwia
stosowanie progresji podatkowej, jego
naliczanie jest jednak bardziej
skomplikowane niż w przypadku podatku
cedularnego, wymaga sprawnej
administracji podatkowej.

Krzywa Laffera

Koncepcja teoretyczna, która za pomocą

krzywej ilustruje zależność między stawką

opodatkowania a dochodami

budżetowymi państwa z tytułu podatków;

Opracowana w latach 70. XX w przez

amerykańskiego ekonomistę A.Laffera;

Bywa używana jako argument za

zmniejszeniem podatków.

PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA:

• istnieje związek pomiędzy wysokością stawki podatkowej a
wielkością wpływów podatkowych do budżetu

• przy stawce opodatkowania równej t = 0% podatnicy nie płacą
żadnych podatków, zatem budżet państwa nie odnotowuje żadnych
przychodów z podatków

• gdy stawka opodatkowania osiągnie t = 100%, przychody znów
są zerowe,

• musi istnieć zatem stawka podatkowa, w której wpływy podatkowe
są maksymalne (tzw. punkt nasycenia),

• chociaż nie można dokładnie określić przebiegu krzywej pomiędzy
punktami dla stawki t = 0% i t = 100% przechodzącej przez punkt t*,
to można przyjąć, że można wyznaczyć dwa punkty reprezentujące
różne stawki podatkowe, przy których wpływy podatkowe będą
identyczne (za wyjątkiem stawki t*).

Zmniejszam stopę opodatkowania, jednocześnie zwiększając
wpływy z podatków do budżetu. Niemożliwe? A jednak:

Przykład „koronny”:

W 1925 r. w USA obniżono najwyższą stawkę
PIT z 73% do

25%. Dochody budżetowe z

tytułu tego podatku

wzrosły, a udział

ówczesnych ludzi bogatych w

całości

przychodów z podatku

zwiększył

się z 44% w roku 1921 do

78% w 1925.

Inne przykłady:



obniżenie stawek PIT w USA w 1981 r. z 70% do 50%, a
następnie w 1986 roku do 28%,



w Polsce: podwyżki stawek akcyzy na wyroby spirytusowe
w latach 1999-2002 przyczyniły się do obniżenia dochodów
budżetu państwa z tego tytułu. Obniżka stawki akcyzy w
roku 2002 skutkowała zwiększeniem przychodów,



w Polsce: wprowadzenie liniowego podatku PIT dla osób
prowadzących działalność gospodarczą oraz zmniejszenie
stawki podatku CIT w 2004. Szacuje się, że wzrost
przychodów budżetowych na skutek opisanych zmian to ok.
8 mld złotych w pierwszym roku funkcjonowania zmian.

Kim jest podatnik?

1) Podatnikiem jest osoba

uzyskująca przychody np.
pracownik, zleceniobiorca, emeryt
czy rencista.

2) Podatnikiem jest osoba fizyczna,

osoba prawna lub jednostka
organizacyjna niemająca
osobowości prawnej, podlegająca na
mocy ustaw podatkowych
obowiązkowi podatkowemu.

Najważniejsze obowiązki

każdego podatnika:

•

posiadanie numeru identyfikacji podatkowej (NIP),

•

ujawnienie źródeł przychodu przez zgłoszenie uzyskanego z nich

dochodu (wyjątkowo przychodu) do opodatkowania,

•

obliczenie wysokości podatku – dotyczy niektórych podatków,

•

składanie deklaracji podatkowych – dotyczy niektórych podatków,

•

zapłata podatku w terminie, miejscu i wysokości oznaczonym przez

ustawę,

•

przechowywanie dokumentów na podstawie których ustalono

wysokość podatku lub odliczeń lub ulg przez pięć lat licząc od końca

roku podatkowego, w którym upłynął termin płatności tego podatku,

•

udostępnianie w/w tych dokumentów na żądanie organu

podatkowego w związku z przeprowadzanym postępowaniem

podatkowym, kontrolą lub czynnościami sprawdzającymi ,

•

udzielanie informacji i wyjaśnień organom podatkowym z zakresu

dotyczącego go obowiązku podatkowego, ale również dotyczących

określonych przez ustawę podatkową zdarzeń i osób,

•

udostępnianie w trakcie kontroli podatkowej określonych

pomieszczeń wykorzystywanych do uzyskania dochodu (przychodu),

FUNKCJE

PODATKU

FUNKCJA FISKALNA



jest to jedna z podstawowych

najstarszych funkcji podatkowych



Jej realizacja ma zapewnić budżetowi

odpowiednie dochody niezbędne do

pokrycia wydatków sektora

publicznego



podatki, stanowiące główne źródło

dochodów budżetu państwa służą

między innymi do finansowania: strefy

budżetowej, działalności socjalnej,

wypełniania funkcji obronnych i

politycznych

FUNKCJA REGULACYJNA



Ściśle związana z funkcją fiskalną



Polega na kształtowaniu dochodu i
majątku będących w dyspozycji
podatników



Dzięki podatkom następuje redystrybucja
dochodu i majątku narodowego między
podatnikami a związkami
publicznoprawnymi czy państwem i
organami samorządu terytorialnego



Zakres redystrybucji podatkowej zależy
od struktury gospodarki

FUNKCJA STYMULACYJNA



Oznacza wykorzystanie instrumentów
podatkowych w celu wywarcia wpływu na
warunki działania jednostek oraz na kierunki
i tempo ich rozwoju



Funkcja ta realizuje się przez zróżnicowanie
obciążeń podatkowych, dzięki czemu
podatek może wpłynąć zachęcająco lub
zniechęcająco na podejmowane decyzje w
sprawie prowadzenia działalności



Praktycznym wyrazem realizacji tej funkcji w
sensie pozytywnym jest system zwolnień i
ulg podatkowych

FUNKCJA INFORMACYJNA



Polega ona na tym, że realizacja
wpływów podatkowych ogółem lub
określonego podatku dostarcza
informacji o prawidłowościach lub
nieprawidłowościach przebiegu
procesów gospodarczych



Znaczne obniżenie wpływów od
podmiotów gospodarczych może
świadczyć, np.o trudnościach ze zbytem
produkcji lub wyegzekwowaniem
należności od niektórych kontrahentów



Przez długi okres polityka podatkowa była
podporządkowana głównie realizacji funkcji
fiskalnej.



Dopiero w XIX w na większą skalę zaczęto
wykorzystywać podatki jako narzędzie
interwencji w życiu ekonomicznym i
społecznym



W XX w głównie pod wpływem teorii
Keynesa potrzeba wykorzystania
pozafiskalnych funkcji systemu
podatkowego stała się sprawą bezsporną

ZAŁOŻENIA

BUDŻETU NA

2010 ROK A

PODATKI

Budżet na 2010 rok zakłada

wzrost wpływów z podatków-
prognozowane wpływy
podatkowe to 223,1 mld zł-
wobec 210,6 mld zł w roku
2009 co oznacza że w
przyszłym roku oddamy
fiskusowi z naszych podatków o
6% wiecej niż w roku bieżącym

Jednym z podatków który ma
przynieść najwięcej dochodów

będzie podatek VAT -mianowicie

106,2 mld zł czyli o 8,9% niż w

2009 roku gdzie dochód wynosił

97,5 mld zł. –ma on wzrosnąć z

22 do 23%. Wszystkie wpływy z

tego podatku wynikać mają z

poprawy sytuacji gospodarczej.

Wzrośnie akcyza przede

wszystkim dzięki planowanej

podwyżce o 2,57% akcyzy na

papierosy .Rząd zakłada że

wpływy z tego podatku osiągną

53,1 mld zł czyli w stosunku do

roku 2009r wzrosną o 0,7%

W 2010 więcej zapłacimy także

podatku dochodowego jednak jego
wzrost będzie stosunkowo niewielki.
Dochód podatkowy z podatku
dochodowego ma wynosić w
przyszłym roku 36 mld zł czyli o 1,1
mld zł więcej niż w roku 2009 co
stanowi około 3,3% wzrost. Rząd
planuje ponownie wprowadzić
najwyższą składkę podatku
dochodowego dla najbogatszych-czyli
40%