Handel

Handel

międzynarodowy

międzynarodowy

a

a

dochód narodowy

dochód narodowy

2

Najważniejszą formą międzynarodowej współpracy

gospodarczej jest handel międzynarodowy.

Uczestnictwo w nim  kraju  przynosi

gospodarce narodowej istotne korzyści.

Można  wyróżnić trzy zasadnicze płaszczyzny

Można  wyróżnić trzy zasadnicze płaszczyzny

tego rodzaju oddziaływania:

tego rodzaju oddziaływania:

- wpływ na zmianę struktury dochodu narodowego,

- wpływ na zwiększenie efektywności gospodarowania,

- wpływ na wielkość i dynamikę dochodu narodowego

za

pośrednictwem salda bilansu handlowego oraz przez
oddziaływanie na wielkość całkowitego popytu.

3

Przypomnijmy

Przypomnijmy

Dochód narodowy jest to produkt narodowy

Dochód narodowy jest to produkt narodowy

netto wytworzony w gospodarce.

netto wytworzony w gospodarce.

Oblicza się go przez odjęcie amortyzacji od

produktu narodowego brutto.

Opisuje on ilość pieniędzy, jaką dysponuje

gospodarka na wydatki na dobra i usługi ,

po odłożeniu odpowiedniej ilości pieniędzy

wystarczającej do sfinalizowania amortyzacji

i utrzymania istniejącego  zasobu kapitału na

dotychczasowym poziomie.

4

Wpływ handlu zagranicznego na

Wpływ handlu zagranicznego na

zmianę struktury dochodu

zmianę struktury dochodu

narodowego

narodowego



W gospodarce zamkniętej w krótkim okresie
istnieje stosunkowo niewielka możliwość zmiany
struktury dochodu narodowego.



Czynnikiem ograniczającym możliwości zarówno
w dziedzinie konsumpcji jak i inwestycji jest
zarówno  wielkość funduszy, jakie mogą zostać
przeznaczone  na te cele, jak również możliwości
produkcyjne tych działów i gałęzi gospodarki,
które dostarczają dóbr przeznaczonych do
spożycia oraz maszyn i urządzeń mogących
powiększyć możliwości produkcyjne.

5

Czynnikiem, który w znacznym stopniu

Czynnikiem, który w znacznym stopniu

może

może

uniezależnić strukturę  dochodu

uniezależnić strukturę  dochodu

narodowego

narodowego

podzielonego od struktury

podzielonego od struktury

istniejącego w danym kraju aparatu

istniejącego w danym kraju aparatu

wytwórczego,

wytwórczego,

jest wymiana handlowa  z zagranicą.

jest wymiana handlowa  z zagranicą.



Nawet  niewielkie otwarcie gospodarki,

ograniczone do tzw. importu niezbędnego,

stwarza możliwości  takich zmian  w strukturze

dochodu narodowego, których nie można byłoby

osiągnąć w przypadku gospodarki zamkniętej .



Import niezbędny, czyli przywóz z zagranicy

surowców mineralnych i rolniczych

niemożliwych do wytworzenia ze względu na

warunki naturalne danego kraju, czasem bardzo

istotnie wzbogaca strukturę podzielonego

dochodu narodowego.

6



Import towarów nie wytwarzanych w danym

kraju ma duże znaczenie przede wszystkim dla

krajów małych i średnich. Na ogół bowiem są

one dość ubogie w surowce mineralne i mają

słabo zróżnicowany klimat, a co za tym idzie

także możliwości różnicowania upraw rolnych.



Dlatego import niektórych surowców w ogóle w

nich nie wytwarzanych lub wytwarzanych w

niedostatecznych ilościach (np. ropy naftowej,

rud metali) jest niejednokrotnie warunkiem

rozwoju gospodarczego poszczególnych krajów.

7

Wpływ handlu zagranicznego

Wpływ handlu zagranicznego

na zwiększenie efektywności

na zwiększenie efektywności

gospodarowania

gospodarowania



Handel zagraniczny może się przyczyniać do

racjonalniejszego użytkowania posiadanego zasobu

czynników produkcji.



Oddziaływanie handlu zagranicznego na efektywność

Oddziaływanie handlu zagranicznego na efektywność

gospodarowania odbywa się przede wszystkim za

gospodarowania odbywa się przede wszystkim za

pośrednictwem specjalizacji międzynarodowej,

pośrednictwem specjalizacji międzynarodowej,

polegającej 

na tym, że każdy kraj produkuje jedynie część potrzebnych

mu dóbr, lecz za to w ilościach pozwalających na pełne

zaspokojenie potrzeb wewnętrznych oraz pokrycie popytu

importowego innych państw.



Specjalizacja międzynarodowa wymaga również, aby

poszczególne kraje rezygnowały z wytwarzania niektórych

towarów i zaspokajały swoje potrzeby w tej dziedzinie

dostawami z zagranicy.



Warto jednak zauważyć, że w rzeczywistości eksport

poszczególnych krajów nie zawsze jest zdominowany przez

towary, do wytworzenia których zużywa się przede

wszystkim czynniki produkcji względnie obfite w danym

kraju, a import — przez towary, do wytworzenia których

zużywa się czynniki względnie rzadkie.

8



Uczestnictwo w międzynarodowym podziale pracy

Uczestnictwo w międzynarodowym podziale pracy

pozwala przede  wszystkim zmniejszyć przeciętny

pozwala przede  wszystkim zmniejszyć przeciętny

koszt jednostkowy dóbr wytwarzanych w kraju.

koszt jednostkowy dóbr wytwarzanych w kraju.



Dzieje się tak dlatego, że rezygnując z wytwarzania

produktów

względnie lub absolutnie droższych

względnie lub absolutnie droższych

, a

koncentrując się na produkcji wyrobów

względnie

względnie

lub absolutnie tańszych,

lub absolutnie tańszych,

obniża się przeciętny

koszt jednostkowy w całej gospodarce.



Specjalizacja międzynarodowa wpływa także na

obniżenie jednostkowych kosztów wytwarzania

przez

zwiększenie skali produkcji możliwe dzięki

zwiększenie skali produkcji możliwe dzięki

powiększeniu rynku zbytu ponad możliwości rynku

powiększeniu rynku zbytu ponad możliwości rynku

wewnętrznego.

wewnętrznego.

Obniżenie kosztów jednostkowych

produkcji masowej następuje również na skutek rozłożenia

się tzw. kosztów stałych (np. administracji).



Produkcja masowa umożliwia wreszcie

gromadzenie

gromadzenie

doświadczeń w wytwarzaniu określonych towarów

doświadczeń w wytwarzaniu określonych towarów

(postęp technologiczny)

(postęp technologiczny)

i w ten sposób przyczynia

się pośrednio zarówno do obniżenia kosztów

jednostkowych, jak i podniesienia jakości produktu.

9

Wpływ handlu zagranicznego

Wpływ handlu zagranicznego

na wielkość dochodu narodowego

na wielkość dochodu narodowego



W gospodarce zamkniętej,  a więc w gospodarce, która

nie utrzymuje żadnych więzi gospodarczych z zagranicą,

 

dochód narodowy (produkt krajowy netto)

dochód narodowy (produkt krajowy netto)

, czyli ilość

dóbr, jakimi w danym okresie dysponuje społeczeństwo

danego kraju, jest równy rozmiarom jego produktu

krajowego brutto (PKB) pomniejszonego o wielkość

amortyzacji czyli jest równy dochodowi do podziału na

konsumpcję (K) i inwestycje (I) oraz wydatki rządowe (R).



Do zaspokojenia bieżących potrzeb ludności

przeznaczona jest

konsumpcja

konsumpcja

(pozycja główna),

inwestycje

inwestycje

zaś mają na celu zaspokojenie przyszłych

potrzeb przez rozbudowę gospodarki, przez

wydatki

wydatki

rządowe

rządowe

rozumiemy tą część dochodu narodowego która

jest przeznaczona na realizacje określonych projektów

( robót publicznych, budownictwa mieszkaniowego,

aktywizację rolnictwa, zbrojenia itp.) służą osiąganiu

celów społecznie użytecznych. W sytuacji jednak gdy

następuje załamanie gospodarki są one podejmowane w

pierwszej kolejności, ale nie dla osiągnięcia celów

społecznie użytecznych, lecz z myślą o stworzeniu w

gospodarce danego kraju

dodatkowego

dodatkowego

popytu.

popytu.

10

Równanie dochodu narodowego

Równanie dochodu narodowego

w gospodarce zamkniętej

w gospodarce zamkniętej



W gospodarce zamkniętej

inwestycje muszą się

równać oszczędnościom

, czyli im mniejsza jest

konsumpcja oraz wydatki rządowe, tym większe są

oszczędności, a tym samym – inwestycje.

Gdy oznaczymy przez:

Yw  – dochód narodowy wytworzony,

I -  inwestycje, K-  konsumpcję, R - wydatki

rządowe,

O -  Oszczędności

wtedy:

Yw = I + K + R, 

czyli:

I = Yw – K – R

jeżeli:

Yw – K – R = 0, 

to:

I = 0.

I = 0.

11

Równanie dochodu narodowego

Równanie dochodu narodowego

w gospodarce otwartej

w gospodarce otwartej



W rzeczywistości jednak przedstawiona sytuacja nie

występuje. Każdy kraj w większym lub mniejszym zakresie

dokonuje wymiany handlowej z zagranicą, a wielkości

eksportu i importu wpływają także na dochód narodowy.



Aby ocenić wielkość i kierunki tego oddziaływania,

do równania przedstawiającego dochód narodowy należy

dodać eksport netto (NX), czyli różnicę między

eksportem (Ex)

eksportem (Ex)

i

importem (Im).

importem (Im).

Otrzymamy się

wówczas:

Yw = I + K + R + Ex – Im

Yw = I + K + R + Ex – Im

czyli

I = Yw – K – R + Im – Ex

 

a więc przy

Yw  – K – R = 0

I = 0 + Im – Ex

I = 0 + Im – Ex

czyli

I + Ex = 0 + Im.  

I + Ex = 0 + Im.  

12

    

 

Oznacza to, iż w gospodarce otwartej:



eksport jest traktowany jak inwestycje

eksport jest traktowany jak inwestycje

(zagraniczne),

(zagraniczne),



import zaś jako oszczędności (zagraniczne).

import zaś jako oszczędności (zagraniczne).

Im większa jest przewaga eksportu nad

importem

(dodatnie saldo bilansu towarów i usług),

(dodatnie saldo bilansu towarów i usług),

tym mniejsze mogą być inwestycje krajowe.

Eksport bowiem zwiększa dochód narodowy

Eksport bowiem zwiększa dochód narodowy

podobnie jak inwestycje,

podobnie jak inwestycje,

powodując wzrost zatrudnienia i wydajności

powodując wzrost zatrudnienia i wydajności

pracy.

pracy.

13

Im większa jest przewaga importu nad eksportem

Im większa jest przewaga importu nad eksportem

( ujemne saldo bilansu towarów i usług),

( ujemne saldo bilansu towarów i usług),

tym mniejsze mogą być oszczędności krajowe.

tym mniejsze mogą być oszczędności krajowe.

Nadwyżka importu nad eksportem oznacza, iż dany kraj

zwiększa wytworzony dochód narodowy o tę nadwyżkę.

Gdy nadwyżka ta zostanie przeznaczona na:



sfinansowanie wysoko rentownych inwestycji

o stopie zysku

wyższej niż stopa oprocentowania kredytu importowego, wtedy
import na kredyt jest w pełni uzasadniony. Zysk z produkcji
pozwoli sfinansować nie tylko kredyt importowy

(wraz z odsetkami

),

lecz ponadto zwiększy wytworzony dochód narodowy, a po spłacie
kredytu importowego kraj jeszcze na tym będzie

zarabiał;



zwiększenie bieżącej konsumpcji lub wydatki sektora
budżetowego

,

wtedy sfinansowanie jej w przyszłości

(wraz z

odsetkami)

wymagać będzie odpowiedniego zmniejszenia przyszłej

konsumpcji. Zwiększenie konsumpcji przez zaciąganie kredytów
zagranicznych jest przedsięwzięciem ryzykownym, chyba, że ma
charakter krótkookresowy

lub jednocześnie kraj rozwija

inwestycje finansowane ze środków własnych.

14

Mechanizm mnożnika eksportowego

Mechanizm mnożnika eksportowego



W gospodarce otwartej oprócz mechanizmu
mnożnika inwestycyjnego może być również
uruchomiony

mechanizm mnożnika eksportowego.

mechanizm mnożnika eksportowego.



Eksport,

Eksport,

podobnie jak inwestycje autonomiczne, jest

zdolny zwiększać popyt przy zerowym wpływie na
wzrost podaży konsumpcyjnych na rynek krajowy.
Zwiększa on zatrudnienie krajowe, a za nim i dochody
pracowników zatrudnionych przy produkcji eksportowej,
w ich wyniku rośnie popyt na towary konsumpcyjne, a
zatem

rośnie też dochód narodowy.

rośnie też dochód narodowy.

15

Supermnożnik

Supermnożnik



Jeśli przyrost eksportu (lub/i inwestycji autonomicznych)
spowoduje wzrost popytu na towary konsumpcyjne
produkcji krajowej większy niż ich podaż krajowa, wtedy

uruchomiony zostanie supermnożnik.

uruchomiony zostanie supermnożnik.



Supermnożnik

Supermnożnik

to współczynnik określający przyrost

dochodu narodowego z tytułu wzrostu

eksportu

eksportu

(inwestycji autonomicznych)

(inwestycji autonomicznych)

oraz

inwestycji

inwestycji

pobudzonych brakiem podaży towarów

pobudzonych brakiem podaży towarów

konsumpcyjnych na rynku krajowym.

konsumpcyjnych na rynku krajowym.



Inwestycje pobudzone

Inwestycje pobudzone

mogą być efektem przyrostu

inwestycji autonomicznych, albo przyrostu eksportu, albo
przyrostu obu tych czynników łącznie. Wartość
supermnożnika jest tym większa, im mniejsza jest suma
krańcowych stóp oszczędności i importu oraz im większa
jest krańcowa stopa inwestycji pobudzonych, które są
jednoznaczne z przyrostem popytu, a więc także
zatrudnienia i dochodu narodowego.