NAUCZANIE I UCZENIE

NAUCZANIE I UCZENIE

SIĘ PODCZAS SZKOLENIA

SIĘ PODCZAS SZKOLENIA

RATOWNIKÓW

RATOWNIKÓW

WOJCIECH WIESNER

WOJCIECH WIESNER

2005

2005



Człowiek może wielu rzeczy nauczyć

Człowiek może wielu rzeczy nauczyć

się sam, ale o wiele szybciej,

się sam, ale o wiele szybciej,

dokładniej i trwalej uczy się

dokładniej i trwalej uczy się

korzystając z pomocy dobrego

korzystając z pomocy dobrego

nauczyciela”

nauczyciela”

(Czabański (2000 s. 43).

(Czabański (2000 s. 43).

Wychowanie

Wychowanie



Wychowanie jest świadomie

Wychowanie jest świadomie

organizowaną działalnością ludzką,

organizowaną działalnością ludzką,

której celem jest wywołanie zmian w

której celem jest wywołanie zmian w

całej osobowości człowieka, włącznie

całej osobowości człowieka, włącznie

ze stroną wyrażającą stosunek do

ze stroną wyrażającą stosunek do

wartości (Okoń 1987)

wartości (Okoń 1987)

Uczenie się

Uczenie się



Uczenie się jest to proces powstawania

Uczenie się jest to proces powstawania

nowych form zachowania się człowieka

nowych form zachowania się człowieka

(lub modyfikowania form

(lub modyfikowania form

wcześniejszych), w wyniku doświadczeń i

wcześniejszych), w wyniku doświadczeń i

procesu poznawczego (Okoń 1987)

procesu poznawczego (Okoń 1987)

Nauczanie

Nauczanie



Nauczanie jest planowym i

Nauczanie jest planowym i

systematycznym wywoływaniu przez

systematycznym wywoływaniu przez

nauczyciela zmian w wiedzy,

nauczyciela zmian w wiedzy,

umiejętnościach, dyspozycjach i

umiejętnościach, dyspozycjach i

całej osobowości uczniów, pod

całej osobowości uczniów, pod

wpływem uczenia się (Okoń 1987).

wpływem uczenia się (Okoń 1987).

Metodyka ratownictwa

Metodyka ratownictwa

wodnego

wodnego

,

,



Metodyka ratownictwa wodnego

Metodyka ratownictwa wodnego

, jako

, jako

dydaktyka szczegółowa, zajmuje się procesem

dydaktyka szczegółowa, zajmuje się procesem

nauczania ratownictwa wodnego.

nauczania ratownictwa wodnego.



W jej zakres wchodzi analiza celów, metod,

W jej zakres wchodzi analiza celów, metod,

form, środków i treści procesu

form, środków i treści procesu

dydaktycznego, zajmuje się podmiotami

dydaktycznego, zajmuje się podmiotami

realizującymi nauczanie ratownictwa

realizującymi nauczanie ratownictwa

wodnego, formułuje i analizuje programy

wodnego, formułuje i analizuje programy

szkoleniowe w ratownictwie wodnym, zajmuje

szkoleniowe w ratownictwie wodnym, zajmuje

się akcją oświatową w zakresie

się akcją oświatową w zakresie

bezpieczeństwa na wodach.

bezpieczeństwa na wodach.

Przedmiotem

Przedmiotem

zainteresowań metodyki

zainteresowań metodyki

ratownictwa wodnego jest proces

ratownictwa wodnego jest proces

kształcenia realizowany podczas:

kształcenia realizowany podczas:



Szkolenia zawodowej kadry ratowników WOPR,

Szkolenia zawodowej kadry ratowników WOPR,



Szkolenia pedagogicznej kadry instruktorów

Szkolenia pedagogicznej kadry instruktorów

WOPR,

WOPR,



Współdziałania ratowników w drużynach i

Współdziałania ratowników w drużynach i

zespołach na kąpieliskach,

zespołach na kąpieliskach,



Powszechnej nauki pływania i samoratownictwa,

Powszechnej nauki pływania i samoratownictwa,



Powszechnej edukacji do bezpiecznej kąpieli i

Powszechnej edukacji do bezpiecznej kąpieli i

wypoczywania nad wodą,

wypoczywania nad wodą,



Upowszechniania standardów udzielania

Upowszechniania standardów udzielania

podstawowej pomocy tonącym,

podstawowej pomocy tonącym,



Upowszechniania standardów udzielania

Upowszechniania standardów udzielania

pierwszej pomocy medycznej.

pierwszej pomocy medycznej.

Podmiotem

Podmiotem

oddziaływań pedagogicznych

oddziaływań pedagogicznych

metodyki ratownictwa wodnego są:

metodyki ratownictwa wodnego są:



Społeczeństwo, jako rzesza osób

Społeczeństwo, jako rzesza osób

aktywnie i bezpiecznie

aktywnie i bezpiecznie

wypoczywających nad wodą,

wypoczywających nad wodą,



Dzieci i młodzież ucząca się pływać,

Dzieci i młodzież ucząca się pływać,



Ratownicy i instruktorzy WOPR,

Ratownicy i instruktorzy WOPR,



Osoby podejmujące działania ratunkowe

Osoby podejmujące działania ratunkowe

nad wodą,

nad wodą,



Grupy osób wspierających inicjatywy

Grupy osób wspierających inicjatywy

związane z bezpieczeństwem nad wodą.

związane z bezpieczeństwem nad wodą.

Osobowość instruktora

Osobowość instruktora



Wysoki poziom wiedzy

Wysoki poziom wiedzy



Wysoki poziom umiejętności

Wysoki poziom umiejętności

pedagogicznych i ratowniczych.

pedagogicznych i ratowniczych.



Umiejętności pływackie, organizacyjne.

Umiejętności pływackie, organizacyjne.



Wysoki poziom osobowości

Wysoki poziom osobowości

nauczycielskiej:

nauczycielskiej:

Cechy odnoszące się do wychowanków

Cechy odnoszące się do wychowanków

Cechy odnoszące się do nauczania

Cechy odnoszące się do nauczania

Cechy odnoszące się do ratownictwa

Cechy odnoszące się do ratownictwa

Cechy odnoszące się do pracy zawodowej

Cechy odnoszące się do pracy zawodowej

Cechy etyczne

Cechy etyczne

Zasady przekazywania

Zasady przekazywania

wiedzy ratowniczej (A)

wiedzy ratowniczej (A)



Nauki medyczne



Nauki przyrodnicze



Nauki pedagogiczne



Nauki prawnicze



Teoria pływania



Nauki techniczne



Teoria ratownictwa wodnego



Przekazywanie wiedzy na kursach odbywa

Przekazywanie wiedzy na kursach odbywa

się najczęściej w formie wykładów, a więc

się najczęściej w formie wykładów, a więc

metodami werbalnymi i to zazwyczaj

metodami werbalnymi i to zazwyczaj

ustnie.

ustnie.



Metoda wykładu nie jest najbardziej

Metoda wykładu nie jest najbardziej

efektywnym sposobem komunikacji

efektywnym sposobem komunikacji

dydaktycznej. Podczas wykładu mamy

dydaktycznej. Podczas wykładu mamy

komunikację jednokierunkową. Instruktor

komunikację jednokierunkową. Instruktor

mówi, a uczestnicy szkolenia tylko słuchają.

mówi, a uczestnicy szkolenia tylko słuchają.

Zdobyta tą drogą wiedza może być

Zdobyta tą drogą wiedza może być

nietrwała.

nietrwała.



Zwiększenie skuteczności nauczania teorii

Zwiększenie skuteczności nauczania teorii

ratownictwa wymaga przestrzegania zasad

ratownictwa wymaga przestrzegania zasad

i prawidłowości

i prawidłowości

Zasada 1A

Uczestnikom

kursów

należy

zapewnić

dostęp do innych niż wykładowca źródeł

informacji:

•

Podręczniki

•

Skrypty,

•

Internet,

•

Kopie artykułów lub dokumentów.

Uzyskany czas można przeznaczyć na

konsultacje,

dyskusje

lub

zajęcia

praktyczne, a także na proces kontrolny.

Zasada 2A

Zaleca się mobilizowanie uczestników do

samodzielnego

opracowywania

treści

nauczania

i

prezentowania

ich

na

zajęciach.

Wykładowca

kontroluje

i

odpowiada za przekazywane w ten sposób

informacje.

Zyskuje przy tym, możliwość lepszego

poznania kandydatów ratownika.

Zasada 3A

Treść wykładu należy ograniczyć do

informacji

najważniejszych,

które

wzbudzają szczególnie zainteresowanie

słuchaczy i które są ważne dla zrozumienia

problemu.
Inne informacje (nieco mniej ważne) można

przekazać w sposób pośredni (lektura),

kontrolując ich zgromadzenie i opanowanie

(przez

prowadzenie

notatek

przez

uczestników zajęć).

Zasada 4A

Treści werbalne należy podczas wykładu

uzupełniać informacją wizualną - w postaci

wideo, prezentacji medialnej, przeźroczy,

foliogramów,

plansz,

filmu,

a

nawet

rysunków na tablicy. Prezentacja ich powinna
być staranna, atrakcyjna i poprawna

merytorycznie i metodycznie.

W

procesie

komunikacji

dydaktycznej

najważniejszą

rolę

odgrywa

osoba

instruktora.

Zasada 5A

Kontrola zrozumienia treści wykładu

powinna przebiegać na każdych zajęciach.

Kontrolowanie

polega

także

na

obserwowaniu

słuchaczy,

na

prowokowaniu ich do wypowiadania się,

czy do udziału w dyskusji.

Zasada 6A

Po zakończeniu każdego działu wiedzy

powinna odbywać się kontrola w formie prac

kontrolnych lub prac egzaminacyjnych.

Powinno się je wcześniej zapowiedzieć.

Zasady nauczania

Zasady nauczania

umiejętności ratunkowych

umiejętności ratunkowych

(B)

(B)



Umiejętności pływackie

Umiejętności pływackie



Pływanie ratunkowe

Pływanie ratunkowe



Umiejętności medyczne

Umiejętności medyczne



Umiejętności techniczne (sprzęt)

Umiejętności techniczne (sprzęt)



Umiejętności organizacyjne i

Umiejętności organizacyjne i

kierownicze

kierownicze



Umiejętności pedagogiczne

Umiejętności pedagogiczne

Zasada 1B

Poziom sprawności pływackiej kandydatów

na ratowników nie może być niższy, niż
określony wstępnymi wymogami

kwalifikacyjnymi.

Kandydaci o niższych umiejętnościach,

nie realizują bieżących zadań, nie

wykonują ćwiczeń z odpowiednim

obciążeniem fizycznym, narastają
zaległości, tworzą się problemy, także

psychiczne (zniechęcenie, znużenie,

załamania, rezygnacja).

Zasada 2B

Nauczanie

umiejętności

ratunkowych

przebiegać powinno od:

•

omówienia celu i znaczenia danej

umiejętności

•

dokładnego pokazu,

•

opisu i objaśnienie ruchu

•

instrukcji słownej

•

do wykonywania ćwiczeń pomocniczych,

lub innych zadań praktycznych.

Zasada 3B

Najwięcej czasu należy poświęcić na

wykonywanie ćwiczeń pomocniczych i innych

działań praktycznych.

Stosowanie objaśniania i pokazu należy

ograniczyć

jedynie

do

pierwszego

zapoznania się z daną czynnością. Pokaz

medialny

(film,

wideo,

przezrocza,

prezentacje

medialne)

powinien

być

stosowane

z

umiarem,

gdyż

zajęcia

praktyczne należy realizować w warunkach

odpowiadających specyfice danego ruchu,

czyli w wodzie lub nad wodą.

Zasada 4B

Proces nauczania umiejętności ratunkowych

należy

rozumieć

jako

komunikację

dydaktyczną

między

instruktorem

a

uczestnikami szkolenia.

Istotą komunikacji dydaktycznej jest

założenie, że nauczyciele i uczniowie

występują wzajemnie w rolach nadawcy i

odbiorcy informacji.

[

Zasada 5B

Motoryczne uczenie się polega na

odbieraniu

informacji

dotyczącej

nieznanego dotąd ruchu, umysłowym
przetworzeniu

tej

informacji,

wykonywaniu i sprawdzaniu skuteczności

wykonania ruchu.

Uczący się muszą wiedzieć, co jest miarą

poprawności wykonania danego ćwiczenia

– odległość, celność, szybkość, czy
dokładność ruchu. Dzięki temu mogą sami

kontrolować przebieg uczenia się.

Zasada 6B

Nauczanie

umiejętności

ratunkowych

należy równomiernie rozłożyć na cały

okres trwania zajęć kursu. Dzięki temu

będą one doskonalone i utrwalane przez

możliwie najdłuższy okres. Blok zajęć

praktycznych łączy nauczanie elementów

nowych

i

doskonali

jednocześnie

elementy już opanowane.

Zasada 7B

Równolegle z nauczaniem należy

rozwijać

sprawność

fizyczną

ratowników.

Zasada 8B

Sprawdziany umiejętności ratunkowych

należy

przeprowadzać

w

warunkach

maksymalnie zbliżonych do naturalnych, to

jest do takich, jakie występują podczas

akcji ratunkowej.

Przyszli ratownicy muszą, bowiem zetknąć

się z trudnościami towarzyszącymi realnej
akcji ratunkowej (emocje - podniecenie,

nerwowość,

lęk,

strach,

pośpiech,

zmęczenie).

Czynniki te nie mogą obniżać skuteczności

akcji ratunkowej.

Zasada 9B

Zabiegi ożywiania i inne czynności

medyczne muszą być ćwiczone

włącznie

z

czynnościami

ratunkowymi w wodzie.

Pozorantów

mogą

zastępować

manekiny i fantomy.

Zasada 10 B

Egzamin

sprawności

ratownika

należy

przeprowadzać wyłącznie jako całościowe

akcje ratunkowe. Jest to możliwe po

opanowaniu przez niego wszystkich działań

ratunkowych.
Egzaminator powinien wykazać inwencję w

tworzeniu okoliczności pozorowanej akcji

ratunkowej, rozumianej nie tylko jako zadanie

praktyczne (MR WOPR), ale także jako

problem do rozwiązania dla Ratownika WOPR

(wybór sposobu ratowania, modyfikacja

sposobu ratowania w trakcie akcji, dobór
osób wspomagających akcję, itp.).

M = f (U x P)

M = f (U x P)