Problemy społeczne:

Patologia

(alkoholizm, narkomania,

przemoc)

Mianem patologii

społecznej określa się

zachowanie jednostek i

określonych grup

społecznych sprzeczne

z wartościami lub

normami danej kultury.

Mogą one dotyczyć

zarówno pojedynczych

osób, rodzin lub struktur

organizacyjnych.

Alkoholizm

choroba polegająca na utracie kontroli nad
ilością spożywanego alkoholu.
Spożywanie zazwyczaj dużych ilości alkoholu
przez

alkoholika

jest

spowodowane

przymusem o charakterze psychicznym i
somatycznym, i nie podlega jego woli,
jednak jest możliwy do powstrzymania i
utrzymania

abstynencji.

Mechanizm

powstawania uzależnienia nie jest do końca
wyjaśniony, ale ma bezpośredni związek
z nadużywaniem alkoholu.

W 1960 amerykański lekarz czeskiego pochodzenia
Elvin Morton Jellinek opublikował pracę pt. „Koncepcja
alkoholizmu jako choroby”. E.M. Jellinek pierwszy
przedstawił, w jaki sposób dochodzi do powstawania i
pogłębiania się uzależnienia od alkoholu. Podzielił
proces powstawania choroby na fazy. Autor wyróżnia
następujące stadia choroby alkoholowej:

Faza wstępna prealkoholowa

Faza ostrzegawcza

Faza krytyczna

Faza przewlekła

Autor podkreślał, iż zatrzymanie choroby jest możliwe
na każdym etapie i w każdej fazie. Od czasu dzieła
Jellinka pojawiły się inne typologie alkoholizmu.

Przyczyny

bieda

bezdomność

bezrobocie

stres

sytuacje rodzinne

rozstanie lub utrata bliskiej osoby

sytuacje zdrowotne człowieka

poczucie osamotnienia

czynniki środowiskowe i kulturowe

czynniki osobowościowe

uzależnienie rodziców

czynniki społeczne i kulturowe

ludzie młodzi

Skutki

wypadki samochodowe

pobicia

bieda

rozpad rodziny

zrujnowanie kariery zawodowej

wypadki w pracy

samobójstwa

choroby

utrata zainteresowania życiem

obniżenie precyzji myślenia

szybkie męczenie się podczas pracy umysłowej

osłabienie koncentracji, uwagi

zaburzenia pamięci

problemy z prawem

Narkomania

patologiczne

zjawisko

społeczne,

uzależnienie

spowodowane zażywaniem leków albo innych środków
uzależniających

(narkotyki,

leki

uspokajające

i

psychotropowe).
Charakteryzuje się koniecznością przyjmowania środka
odurzającego, tendencją do stałego zwiększania dawki
oraz

fizycznym

i

psychicznym

uzależnieniem.

Zaprzestanie zażywania powoduje bardzo przykre
doznania abstynencyjne, prowadzące w krańcowych
przypadkach nawet do zejścia śmiertelnego.
Narkomania jest zwykle wynikiem wielokrotnego
zażycia środka uzależniającego, jedynie wyjątkowo, np.
przy zażyciu kokainy czy heroiny, rozwija się po
jednorazowej dawce.

Morfinizm – uzależnienie od zażywania morfiny

Kokainizm – uzależnienie od zażywania kokainy

Heroinizm – uzależnienie od zażywania heroiny

Alkoholizm – uzależnienie od zażywania alkoholu

Nikotynizm – uzależnienie od zażywania nikotyny

(zawartej w papierosach, fajkach)

Uzależnienie od wziewnych środków odurzających

Przyczyny

* biopsychiczne - zaburzenia emocjonalne i

związana z

nimi podatność na uzależnienia, zaburzony rozwój

osobowości, nadpobudliwość psychiczna, brak

odporności na stres, choroby somatyczne i

psychiczne, nerwice, uszkodzenia mózgu,

podatność na uzależnienia, zaburzenia

w funkcjonowaniu układu nerwowego

* psychospołeczne - zaburzone oddziaływanie

środowiska rodzinnego i szkolno - wychowawczego,

czego przyczyną jest brak lub niedostateczne

zaspokojenie określonych potrzeb jednostki,

różnorodne niepowodzenia w życiu (w sferze

zawodowej lub osobistej), co może być przyczyną

wycofania się jednostki w świat iluzji - w ten sposób

jednostka chce uciec przed sytuacją życiową, która

jest dla niej stresująca, bolesna i której nie

akceptuje psychoterapeutycznych, połączonych z

terapią pracą.

Ograniczenie narkomanii jest trudne, gdyż zyski z
handlu, produkcji, przemytu narkotyków są ogromne.
Kartele narkotykowe działają sprawnie, posługując się
korupcją i przemocą. Poszczególne kraje w różny
sposób odpowiadają na problem narkomanii. Od kar
długoletniego więzienia, a nawet śmierci dla
handlarzy, jak w części państw azjatyckich, po próby
legalizacji

ograniczonej

sprzedaży

narkotyków

miękkich (Holandia). Karalność dotyczy czasami tylko
handlarzy,

producentów,

a

niekiedy

również

kupujących na własne potrzeby.

Skala zjawiska wzrasta, obejmując coraz młodsze
dzieci, sytuację utrudnia fakt, iż wykrywalność
uzależnienia we wczesnym stadium jest sporadyczna
ze względu na wielość stosowanych środków, brak
wiedzy opiekunów.

Skutki

•fizyczne - niekorzystny wpływ na zdrowie; może

być to wpływ bezpośredni (np. nieprawidłowe

funkcjonowanie układu krążenia, pokarmowego,

oddechowego, nerwowego) lub pośredni

(uzależnienia mogą powodować złą dietę,

zaprzestanie dbania o siebie, czego konsekwencja

może być stan chorobowy)

•psychologiczne - nałóg staje się najważniejszym

elementem życia, w wyniku czego na dalszy plan

schodzą codzienne czynności oraz cele życiowe;

uzależnienie może powodować niską samoocenę,

obniżenie samokontroli oraz brak zaufania do

samego siebie

•pedagogiczne - można wyróżnić tu skutki

rodzinne (zakłócenie prawidłowego

funkcjonowania rodziny, zaburzenia w obszarze ról

i funkcji pełnionych w rodzinie, przemoc w

rodzinie), kryminologiczne (uzależnienia mogą być

źródłem przestępczości

•społeczne - konsekwencją uzależnień może być

utrata pracy i dochodów, stracenie oszczędności,

wydatki na leczenie odwykowe, zniszczenie

związków międzyludzkich i więzi

interpersonalnych, związanie się z grupami

przestępczymi, agresja i przemoc

Produkcja narkotyków, fałszowanie recept, kradzież

leków

w szpitalach i aptekach, popełnianie przestępstw w

celu uzyskania środków na narkotyki są nieodłączną

stroną uzależnienia. Zaawansowane stadium

narkomanii jest ciężką chorobą wyniszczajacą

organizm, prowadzącą do śmierci. Śmiertelność

u narkomanów jest bardzo wysoka (najczęściej w

wyniku przedawkowania), a niezależnie od tego

dodatkowym czynnikiem jest obecnie AIDS.

Metody leczenia są zazwyczaj nieskuteczne. Bardzo

często zmiany psychiczne i uzależnienie są

nieodwracalne. Medyczne metody leczenia nie

przynoszą większych skutków. Nieco lepsze wyniki

dają niekonwencjonalne metody terapii polegające na

długotrwałym odosobnieniu i oddziaływaniach.

wywieranie wpływu na proces myślowy, zachowanie lub stan
fizyczny osoby bez jej przyzwolenia.

Przemoc

Rodzaje przemocy

Przemoc fizyczna – działania z użyciem siły , których rezultatem jest
nieprzypadkowe zranienie - bicie, popychanie, potrząsanie, kopanie
Przemoc seksualna – działa w obszarze zachowań seksualnych –
zmuszanie do seksu, do nieakceptowanych form współżycia
Przemoc emocjonalna - krzywdzenie ofiary odbywa się przy
pomocy oddziaływań psychologicznych – poniżanie, wyśmiewanie,
zawstydzanie, upokarzanie

Przemoc ekonomiczna – prowadzi do uzależnienia finansowego od
partnera - ograniczanie dostępu do pieniędzy, odbieranie
zarobionych pieniędzy, zmuszanie do pożyczania

Zaniedbanie – niezaspokajanie potrzeb fizycznych i
emocjonalnych – niedożywienie, brud, brak opieki medycznej,
chłód emocjonalny, obojętność

Osobę krzywdzącą cechuje:

•niska samoocena,

•błędny wizerunek ofiary,

•poczucie braku kompetencji,

•brak wsparcia i pomocy,

•brak empatii,

•problemy w małżeństwie,

•problemy z samokontrolą,

•depresja,

•izolacja społeczna,

•doświadczenie bycia krzywdzonym i

zaniedbywanym w dzieciństwie.

Potencjalne czynniki ryzyka

przemocy

•wcześniejsze doświadczenia związane z przemocą,

•obojętność,

•brak tolerancji,

•rodzice nadopiekuńczy oraz nadmiernie obawiający

się o swoje dziecko,

•społeczno- ekonomiczne problemy,

•choroby psychiczne,

•uzależnienia,

•młody wiek matki,

niewielkie odstępy czasu pomiędzy kolejnymi

ciążami

Charakterystyczne cechy ofiar

przemocy:

•brak wsparcia, izolacja społeczna,

wycofanie z kontaktów społecznych,

•brak zaufania do ludzi,

•nadużywanie alkoholu, leków,

•poczucie utraty kontroli nad swoim

życiem,

•nie potrafią ocenić realnie swojej

sytuacji,

często nie dostrzegają

niebezpieczeństwa jakie im grozi

Skutki przemocy u dzieci

•regresja - to sięganie po płacz, ucieczkę, krzyk,

•agresja - dziecko bije, kopie, wyzywa, pluje, słowna

- jest rozładowaniem napięć,

•stupor - blokada czynności psychomotorycznych, w

wyniku silnych napięć, stresu następuje

zahamowanie np. mutyzm - blokada czynności

mówienia,

•zaburzenia nerwicowe - najpierw neurotyczne

potem nerwicowe np. zaburzenia snu, moczenie

nocne itd.,

•niska samoocena (dzieci, które nie lubią siebie, nie

akceptują siebie, izolują się często od rówieśników),

paradoksalna reakcja na pomoc; dziecko jest wrogie

do świata (uzależnienie się od rodzica)

Skutki przemocy u

dorosłych

•zmienia się emocjonalność (emocje stają się labilne

- zmienne, niestabilne emocjonalnie, wylewanie się

emocji),

•agresja (objawia się wrogością do innych, nieufność,

brak zaufania, brak spontaniczności, skrępowanie),

•izolacja,

•uzależnienie od agresora (konsekwentny trening

przemocy),

•zaburzenia procesu socjalizacji,

odwrócenie roli

W Polsce, proceder psychicznego i fizycznego

znęcania się (przede wszystkim nad dziećmi) jest

zjawiskiem bardzo powszechnym;

→ aż 250 dzieci na każde 100 tys. jest maltretowane

→ 60% dorosłych stosuje wobec swoich dzieci kary

fizyczne

→ 14% przyznaje, że w przeciągu ostatniego roku,

sprawiło dziecku "porządne lanie"

→ 33% rodziców dotkliwie bije swoje dzieci do 6 roku

życia

Patologie społeczne stanowią problem dla

współczesnego świata. Rosnąca bieda i bezrobocie

rodzą frustracje i załamanie.

Niektórzy uciekają w alkohol czy narkotyki, inni

wyżywają się na swoich bliskich.

Bardzo podobne problemy zaczęły dosięgać również

młodych ludzi, którzy nie wiedzą, czego mogą się

spodziewać po swojej przyszłości, nie potrafią podjąć

jakiejkolwiek decyzji dotyczącej przyszłości. W

szkolnym środowisku, lecz i wszędzie indziej –

patologie rosną w siłę.

Rodzina straciła dziś na wartości, szkoła przestała

edukować, a zwykli ludzie przytłoczeni codziennością

życia, nie wiedzą jak sobie z nim radzić i jak

przetrwać.

Patologia społeczna obecnie występuje wszędzie i

jest problemem na bardzo dużą skalę.

Zwalczanie tych problemów leży w interesie całego

społeczeństwa i każdy powinien wziąć udział w ich

zwalczaniu, ponieważ jeśli problemy te będą rosły to

wszyscy będziemy mieli wokół siebie patologię, a to

nie jest wizją lepszego życia.

Dzięki braku akceptacji dla wymienionych przez nas

zachowań wraz z działaniem instytucji państwowych

i organizacji społecznych możemy znacznie

zmniejszyć problem patologii społecznych w Polsce.

Ośrodki niosące pomoc

•Zespół Szkół Szkoła Podstawowa i Gimnazjum w

Długiem Starem

•Szkoła Podstawowa w Dąbczu

•Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień „Monar” w

Lesznie

•Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w

Rawiczu

• Zespół Szkół: Samorządowe Gimnazjum i Szkoła

Podstawowa w Starym Bojanowie

•Miejsko – Gminny Ośrodek Wsparcia w Rawiczu

Literatura

1.Cierpiałkowska L., Alkoholizm, przyczyny, leczenie.
Profilaktyka, Media i Rodzina
2.Hrynkiewicz L., Człowiek, alkohol - alkoholizm, PZWL. 
3.Ochmański M., Losy młodzieży z rodzin alkoholiczych
i jej charakterystyka psychospołeczne, Wydawnictwo
ODN
4.Bohdan T. Woronowicz, Na zdrowie. Jak poradzić
sobie z uzależnieniem od alkoholu, Media Rodzina i
Parpamedia,
5.Pospiszyl Irena,  Patologie społeczne ,PWN
6. Benjamin Walter, O haszyszu. Teksty literackie,
zapiski, materiały 
7.Rumpf J, Krzyczeć, bić, niszczyć. Agresja u dzieci w
wieku do 13 lat, Wyd. GWP

Czy w naszym otoczeniu znajdują się osoby, które są

ofiarami przemocy? W jaki sposób możemy im pomóc?

Dlaczego problem uzależnienia od alkoholu i narkotyków

dotyka także tak młodych ludzi?

Czy w Twojej szkole, miejscu zamieszkania, problem

alkoholowy występuje?

Gdzie jest granica między piciem alkoholu a

uzależnieniem?

W jaki sposób możemy pomóc osobom, w których

rodzinach występuje problem uzależnienia od alkoholu?

Czy uważasz, że współczesne tempo życia sprzyja

uzależnieniom od narkotyków i alkoholu? Dlaczego?