Bakterie spiralne

Aleksander Deptuła
Katedra i Zakład Mikrobiologii CM UMK

Rodzaj: Campylobacter

Campylobacter jejuni
Campylobacter coli
Campylobacter fetus
Campylobacter sputorum

Campylobacter jejuni

Pałeczki Gram-ujemne, spiralne lub
zagięte
W preparacie układają się parami
tworząc obraz „skrzydeł mew”

Właściwości fizjologiczne i
diagnostyka

Drobnoustroje względnie
beztenowe lub mikroaerofilne
Optymalne warunki wzrostu:
atmosfera wzbogacona 10% CO

2

temperatura 42

0

C

Wrażliwe na kwas nalidyksowy,
oporne na cefalotynę

Diagnostyka

kał od chorych z biegunką posiewa
się na podłoża wybiórcze
zawierające antybiotyki (podłoże
Butzler Virion –cefoperazon,
ryfampicyna, kolistyna,
amfoterycyna B).
Transport materiału nie powinien
przekraczać 2 h

Czynniki wirulencji

LPS
Enterotoksyna

Chorobotwórczość

Ostre biegunki

Najczęściej do zakażenia dochodzi po

spożyciu skażonego drobiu, mleka lub

wody
Częstość zbliżona do zakażeń o

etiologii Salmonella spp.
Enterotoksyna prowadzi do

nagromadzenia płynu w jelicie krętym
Cytotoksyna wywołuje efekt

cytopatyczny

Objawy

Okres wylęgania: 3-11 dni
Brak łaknienia, nudności
Gorączka
Wodnista biegunka, czasem
krwawa
Bóle brzucha

Chorobotwórczość c.d.

Zapalenia jelit
ZOMR
Ropnie narządowe
Zespół Giullain-Barré

Aktywne antybiotyki

Erytromicyna
Ciprofloksacyna
Aminoglikozydy
Tetracykliny

Rodzaj: Helicobacter

Morfologia

Gram-ujemne pałeczki,
proste, zagięte lub
spiralne
Czuborzęse (6-12 rzęsek)
W preparatach
bezpośrednich i
pośrednich obserwowany
duży pleomorfizm

Właściwości fizjologiczne i
diagnostyka

Drobnoustroje mikroaerofilne
Diagnostyka:

Endoskopia

Wykrywa zmiany zapalne błony śluzowej żołądka i
dwunastnicy
Pozwala na pobranie bioptatu ze zmian
Badanie histopatologiczne pozwala ocenić stopień
zaawansowania zmian
Preparat bezpośredni z bioptatu zabarwiony
metodą Grama

Test ureazowy

Fragment pobranej błony śluzowej umieszcza
się w bulionie zawierającym mocznik i wskaźnik
pH lub na pasku nasyconym tymi odczynnikami
Zmiana zabarwienia świadczy o rozkładzie
mocznika i wzroście pH, co potwierdza
obecność Helicobacter pylori w badanym
materiale
Nieinwazyjne testy: test oddechowy i badanie
moczu

Metody hodowlane

Hodowle zakłada się z bioptatów na
podłożach stałych
Stosuje się podłoża specjalne
Hodowlę prowadzi się w anaerostacie,
przez 5 dni w temperaturze 37

0

C w

warunkach mikroaerofilnych, które
wytwarza się za pomocą generatora

Metody immunologiczne

Wykrywanie przeciwciał w surowicy
metodą ELISA
Wykrywanie przeciwciał metodą
Western Blot (wysoce swoista i czuła)
Wykrywanie antygenów H. pylori w
kale metodą ELISA

Czynniki wirulencji

Cytotoksyna – powoduje
powstawanie zmian patologicznych w
komórkach (tworzą się wodniczki)
Ureaza – Jest enzymem
rozkładającym mocznik do amoniaku,
który podnosi pH soku żoładkowego,
co umożliwia rozwój drobnoustrojów

Katalazy, lipazy, proteazy
LPS – aktywuje makrofagi
Rzęski, spiralny kształt, fimbrie

Chorobotwórczość

Zapalenie błony śluzowej żołądka i
dwunastnicy
Choroba wrzodowa żołądka
Choroba wrzodowa dwunastnicy
Rak żołądka Helicobacter pylori stwierdza
się u 80% chorych na raka żołądka

Schemat I: Koloidalny cytrynian bizmutu

+ tetracyklina lub amoksycylina +

metronidazol lub tynidazol przez 2

tygodnie
Schemat II: Omeprazol + amoksycylina

lub tetracyklina + metronidazol lub

tynidazol przez 1 lub 2 tygodnie
Schemat III: Ranitydyna + amoksycylina

lub tetracyklina + metronidazol lub

tynidazol przez 1 lub 2 tygodnie

Rodzaj: Borrelia

Borrelia burgdorferi

Spiralna, Gram-ujemna bakteria
Posiada kurczliwe włókienka
umożliwiające ruch rotacyjny i
zgięciowy

Właściwości fizjologiczne i

diagnostyka

Mikroaerofilne
Barwienie barwnikami anilinowymi np.

oranżem akrydyny, metodą Giemsy
Możliwa hodowla na podłożach

specjalnych np. Kellego, rzadko stosowana

Materiał do badań: bioptaty skóry, serca, błony

maziowej, krew, płyn mózgowo-rdzeniowy
Hodowlę prowadzi się około 5 tygodni w

temperaturze 30-370C w atmosferze

mikroaerofilnej

Diagnostyka serologiczna

ELISA

Wykrywanie przeciwciał w surowicy i
płynie mózgowo-rdzeniowym w
klasach IgM i IgG

Western blot

test potwierdzenia

Immunofluorescencja pośrednia

Borelioza – choroba z
Lyme

Do zarażenia dochodzi poprzez
ukąszenie kleszcza będącego
nosicielem

Stadium pierwsze: Erythema
migrans

Objawy skórne pojawiają się w około 7 dni od

ukąszenia przez kleszcza
Zmiana pierścieniowata, z jasnym lub

martwiczym centrum i wyniesionym, czerwonym

brzegiem. Ucieplona, niebolesna, swędząca
U blisko połowy pacjentów stwierdza się zmiany

satelitarne
Fazie skórnej towarzyszą objawy ogólne: złe

samopoczucie, zmęczenie, bóle głowy, gorączka

i dreszcze oraz powiększenie regionalnych

węzłów chłonnych

Stadium drugie: Objawy
neurologiczne i
kardiologiczne

Pojawiają się po 2-3 miesiącach od
zakażenia

ZOMRiM
Zapalenie nerwów czaszkowych
Pląsawica
Neuropatia obwodowa
Blok przedsionkowo-komorowy
Powiększenie serca
Zapalenie mięśnia sercowego

Stadium trzecie: objawy
reumatologiczne i
neurologiczne

po kilku miesiącach lub latach
Występują u 50-60% pacjentów
Zajęte są głównie duże stawy,

przeważnie kolanowy
Zapalenie mózgu i rdzenia

kręgowego: zaburzenia czynności

zwieraczy, ataksja, niedowład

nerwu VII i VIII, otępienie

W każdym ze stadiów może pojawić

się pseudochłoniak Lymphocytoma

borrelia
Zmiana guzowata w miejscu

ukąszenia przez kleszcza. Niebiesko-

sina lub sinoczerwona, najczęściej

pojedyncza.
Szybko zanika po wdrożeniu

antybiotykoterapii

Aktywne antybiotyki

Tetracykliny
Makrolidy
Penicyliny
Cefalosporyny

Rodzaj: Leptospira

Gatunek: Leptospira
interrogans

Silnie zwinięte bakterie spiralne
(15-20) skrętów
Trudno barwią się rutynowo
stosowanymi metodami

Właściwości fizjologiczne i

diagnostyka

Drobnoustroje tlenowe
Wzrost na podłożach specjalnych
np. Korthoffa po 8-10 dobach
inkubacji w temperaturze 30

0

C

W diagnostyce metody hodowlane
praktycznie nie są stosowane

Rutynowo – metody serologiczne i
immunologiczne (szczyt syntezy
przeciwciał 4 tydzień)

Immunofluorescencja bezpośrednia i
pośrednia
Odczyn wiązania dopełniacza
Aglutynacja mikroskopowa
ELISA

Chorobotwórczość

Choroba Weila – leptospiroza

Zakażenie następuje przez bezpośredni

kontakt (skóra, spojówki, błony śluzowe) z

zakażonym zwierzęciem lub jego wydalinami
Okres wylęgania 1-3 tygodnie
Faza pierwsza: (ostra, septyczna) We krwi,

płynie mózgowo-rdzeniowym i moczu obecne

są bakterie, można je zobaczyć w mikroskopie

z ciemnym polem widzenia

Gorączka, dreszcze, bóle głowy, bóle pozagałkowe,

uogólnione, bardzo silne bóle mięśniowe,

przeczulica skóry, wylewy dospojówkowe

Faza druga: (narządowa, immunologiczna)
Zapalenie wątroby, nerek, opon mózgowo-
rdzeniowych, gorączka

Zespół Weila

Najgroźniejsza postać leptospirozy
Rozsiane uszkodzenie śródbłonka i zapalenie
naczyń może prowadzić do zaburzeń
czynności nerek i wątroby, ZOMR, zapaści
sercowo-naczyniowej i wstrząsu

Aktywne antybiotyki

Penicylina
Tetracykliny