Kryzys i interwencja

kryzysowa

dr n. med. Szymon Brużewicz

Zdrowie

• Soma – ciało

• Psyche – psychika

Sylabus

• Kryzys i interwencja kryzysowa

• Stany nagłe i stany zagrożenia życia

• Ocena stanu fizycznego poszkodowanego

• Przywracanie i utrzymanie drożności dróg

oddechowych

• Sztuczne oddychanie

• Zaburzenia układu krążenia

• Resuscytacja

Sylabus

• Krwawienie i krwotok

• Rany tkanek miękkich

• Urazy układu ruchu

• Nagłe zagrożenia ze strony układu

nerwowego

• Ostre zatrucia

• Stany nagłe w okresie ciąży i porodu

• Stany zagrożenia życia u dzieci

• Nagłe zaburzenia psychiczne

Stres

• Bodziec

sytuacje występujące w naszym
otoczeniu mające naturalną zdolność
do wywoływania napięcia
i silnych emocji

Stres

• Reakcja

fizjologiczna jak i psychologiczna
będąca odpowiedzią na działanie
stresorów (sytuacji wywołujących
stres)

Stres

• Proces

relacja między jednostką
a otoczeniem

Typy reakcji na stres

• Di(y)stres

reakcja organizmu na zagrożenie,
utrudnienie lub niemożność realizacji
ważnych celów i zadań człowieka,
pojawia się w momencie zadziałania
bodźca, czyli stresora

Typy reakcji na stres

• Eustres

stres pozytywnie mobilizujący
do działania

Typy reakcji na stres

• Neustres

bodziec dla danej osoby neutralny
w działaniu; dla innych
– eustresowy lub dystresowy

Biologia stresu

• Podwzgórze

CRH – kortykoliberyna

• Przysadka

ACTH – hormon
adrenokortykotropowy

• Nadnercza

glikokortykoidy

Psychologia stresu

• Faza alarmowa

stadium szoku
stadium przeciwdziałania szokowi

• Faza przystosowania
• Faza wyczerpania

Kwestionariusz SRRS

• Social Readjustment Rating Scale
• Opracowany przez Holmesa i Rahe
• 43 wydarzenia życiowe przeliczone na

jednostki stresu w skali od 0 do 100,

np.

- śmierć współmałżonka – 100

- rozwód – 73

- ślub – 50

- zmiana pracy - 36

Kwestionariusz SRRS

• Statystyczny związek pomiędzy

stresem
a stanem zdrowia:

Jednostek stresu

Ryzyko choroby w ciągu 2

lat

150-199

37%

200-299

51%

=>300

79%

Naturalne reakcje na

zagrożenie życia

• Emocjonalne

lęk, niepokój, napięcie psychiczne,

zdenerwowanie, zmartwienie

• Somatyczne

przyspieszona czynność serca, wzrost

napięcia mięśni, suchość w ustach

• Psychologiczne

rozwiązywanie problemu, poszukiwanie

przydatnych informacji lub pomocy w

rozwiązywaniu problemu, dążenie do

uspokojenia

Ostra reakcja na stres -

objawy

• Znaczny spadek sprawności działania
• Wstępne oszołomienie
• Zawężenie pola świadomości i uwagi
• Niezdolność do rozumienia odbieranych bodźców
• Dezorientacja
• Wycofanie się z sytuacji (wzgl. osłupienie)
• Pobudzenie i nadmierna aktywność (w tym –

ucieczka)

• Objawy wegetatywne - przyspieszona akcja serca,

potliwość, zaczerwienienie

• Zaburzenia pamięci z okresu reakcji na stres

Kryteria ostrej reakcji na

stres

• Przeżycie sytuacji związanej z ryzykiem utraty życia lub

poważnego zagrożenia zdrowia, wywołującej intensywny

strach, poczucie beznadziejności lub przerażenia –

ewentualnie obserwowanie takiej sytuacji

• Objawy dysocjacyjne – poczucie sparaliżowania,

emocjonalnego zobojętnienia, oszołomienie – zaburzenia

orientacji w otoczeniu, wrażenie zmiany otoczenia,

wrażenie zmiany własnej osoby, zaburzenia pamięci

• Powracające uporczywie wspomnienia bolesnego

wydarzenia

• Unikanie wszystkiego, co przypomina bolesne wydarzenia

• Nasilone objawy lęku i pobudzenia

• Znaczne zakłócenia sprawności działania

Konsekwencje ostrej reakcji na

stres

• Lęk – stres wywołuje sytuacja

budząca zagrożenie

• Nastrój depresyjny – utrata kogoś lub

czegoś cennego (szans, nadziei,
przekonań, wyobrażeń)

• Objawy mieszane, lękowo-depresyjne

Typowy przebieg reakcji na

stres

• Radzenie sobie – unikanie rozmów z

osobami i kontaktu z rzeczami, które
kojarzą się ze stresem

• Zaprzeczenie
• Trudności w przypomnieniu sobie

szczegółów

• „Przepracowanie” stresu, adaptacja

Nieprawidłowe reakcje na

stres

• Nadużywanie alkoholu lub leków
• Nieświadome stosowanie

niedojrzałych mechanizmów
obronnych:
- projekcja
- regresja

Późne objawy reakcji na

stres

• Drażliwość w kontaktach z innymi ludźmi

• Trudności w koncentracji uwagi

• Zaburzenia snu

• Lęk

• Trudności w podejmowaniu decyzji

• Nieuzasadnione poczucie winy

• Utrata apetytu

• Spadek libido

• Odizolowanie się

• Spadek zainteresowania pracą

Stadia reakcji na śmierć

• Rozpacz, poczucie protestu,

odrętwienie, zaprzeczenie

• Tęsknota za zmarłym
• Dezorganizacja funkcjonowania

psychicznego

• Reorganizacja

Zaburzenia stresowe

pourazowe

• Opóźniona lub przedłużająca się reakcja na

wyjątkowe zagrożenie

• Powtarzające się, powtórne przeżywanie

urazu

• Emocjonalne przytępienie
• Odrzucenie kontaktów z innymi ludźmi
• Utrata zdolności do przeżywania

przyjemności

• Unikanie działań i sytuacji

przypominających uraz

Kryzys – kryteria

wystąpienia

• obecność ostrego wydarzenia krytycznego lub

przewlekłego stresu

• odczuwanie wydarzenia jako nieoczekiwanego
• spostrzeganie sytuacji jako utraty lub zagrożenia
• poczucie niepewności co do przyszłości
• poczucie utraty kontroli
• nagłe naruszenie rutynowych sposobów

zachowania

• stan napięcia emocjonalnego trwający przez jakiś

czas

• konieczność zmiany dotychczasowych sposobów

funkcjonowania

Etapy reakcji na kryzys

• Zdziwienie, zdumienie, wzrost napięcia
• Bezradność, niezrozumienie, osamotnienie
• Wyrównanie, odrętwienie, koncentracja na

trudnościach

• Poszukiwanie ulgi – działania destruktywne
• Działania na rzecz redukcji napięcia –

działania konstruktywne

Interwencja kryzysowa

• forma pomocy psychologicznej, polega na

kontakcie terapeutycznym,
skoncentrowanym na problemie
wywołującym kryzys, czasowo
ograniczonym, w którym dochodzi do
konfrontacji osoby z kryzysem i do jego
rozwiązania

• redukcja symptomów i przywrócenie

równowagi psychicznej zapobiega dalszej
dezorganizacji.