FITOREMEDIACJA

FITOREMEDIACJA

- różnorodność metod

- różnorodność metod

w oczyszczaniu środowiska

w oczyszczaniu środowiska

Trzeszczkowska Justyna

Trzeszczkowska Justyna

II OŚ II st.

II OŚ II st.

Pojęcie fitoremediacji

Pojęcie fitoremediacji



technologia oczyszczania środowiska

technologia oczyszczania środowiska

(gleb, wód

(gleb, wód

gruntowych i powierzchniowych,

gruntowych i powierzchniowych,

osadów ściekowych i powietrza),

osadów ściekowych i powietrza),



wykorzystuje naturalne

wykorzystuje naturalne zdolności roślin

zdolności roślin

do

do pobierania

pobierania

i

i

gromadzenia

gromadzenia

substancji zanieczyszczających lub do ich

substancji zanieczyszczających lub do ich

biodegradacji

biodegradacji

(rozkładu wewnątrz tkanek roślinnych).

(rozkładu wewnątrz tkanek roślinnych).



metale

metale

wraz z zebraną masą roślinną mogą być

wraz z zebraną masą roślinną mogą być usunięte

usunięte

z zanieczyszczonego terenu.

z zanieczyszczonego terenu.

Rys historyczny

Rys historyczny



Phytoremediation

Phytoremediation

- tłumaczone na język polski jako

- tłumaczone na język polski jako

fitoremediacja

fitoremediacja

(fito- od gr. phytón

(fito- od gr. phytón roślina

roślina

,

,

remedy- od ang.

remedy- od ang. środek zaradczy

środek zaradczy

, lek),

, lek),



termin stosunkowo nowy,

termin stosunkowo nowy,



wykorzystanie roślin do oczyszczania środowiska jest

wykorzystanie roślin do oczyszczania środowiska jest

pomysłem z

pomysłem z XVII w.,

XVII w.,



pierwsze

pierwsze badania procesu

badania procesu

w skali technologicznej –

w skali technologicznej –

niespełna

niespełna 30 lat temu

30 lat temu

.

.

Technika fitoremediacji

Technika fitoremediacji



składowanie

składowanie

przez roślinę szkodliwych substancji

przez roślinę szkodliwych substancji w

w

korzeniach, liściach

korzeniach, liściach

i

i łodygach

łodygach

,

,



przetwarzanie

przetwarzanie

bardziej szkodliwych substancji, w wyniku

bardziej szkodliwych substancji, w wyniku

procesów zachodzących w roślinach, w mniej szkodliwe,

procesów zachodzących w roślinach, w mniej szkodliwe,



przenoszenie

przenoszenie

podczas „oddychania” rośliny zanieczyszczeń

podczas „oddychania” rośliny zanieczyszczeń

z gleby lub wody do powietrza,

z gleby lub wody do powietrza,



także

także organizmy

organizmy

(bakterie, owady) żyjące

(bakterie, owady) żyjące w pobliżu roślin

w pobliżu roślin

,

,

np. przy ich korzeniach, mogą spełniać rolę w oczyszczaniu

np. przy ich korzeniach, mogą spełniać rolę w oczyszczaniu

środowiska.

środowiska.

Mechanizm fitoremediacji

Mechanizm fitoremediacji



wykorzystanie

wykorzystanie trzech typów fizjologicznej odpowiedzi

trzech typów fizjologicznej odpowiedzi

roślin wobec obecnych w środowisku

roślin wobec obecnych w środowisku

substancji (

substancji (wykluczania

wykluczania

,

, akumulacji

akumulacji

oraz

oraz

hiperakumulacji

hiperakumulacji

).

).

Fitoremediacja może być stosowana

Fitoremediacja może być stosowana

do określenia stopnia zmiany jednej

do określenia stopnia zmiany jednej

formy składnika występującego

formy składnika występującego

w środowisku na inną np. z postaci

w środowisku na inną np. z postaci

mobilnej na związaną w biomasie.

mobilnej na związaną w biomasie.

Kierunki technologiczne

Kierunki technologiczne

w obrębie metody

w obrębie metody

Fitoremediacja

Fitodegradacja

Fitoekstrakcja

Fitostabilizacja

Fitowolatalizacja

Ryzofiltracja

Ryzodegradacja

Kontrola hydrauliczna drzew

Fitodegradacja

Fitodegradacja



zastosowanie dla

zastosowanie dla wód powierzchniowych i gruntowych

wód powierzchniowych i gruntowych

,

,

gleby

gleby

w obrębie ryzosfery,

w obrębie ryzosfery,



usuwanie

usuwanie związków ropopochodnych, pozostałości

związków ropopochodnych, pozostałości

substancji wybuchowych, chlorowcopochodnych

substancji wybuchowych, chlorowcopochodnych

węglowodorów, herbicydów,

węglowodorów, herbicydów,



pobieranie i rozkład

pobieranie i rozkład

substancji organicznych przez rośliny,

substancji organicznych przez rośliny,



pod wpływem wytwarzanych przez roślinę

pod wpływem wytwarzanych przez roślinę enzymów

enzymów

,

,



wewnątrz

wewnątrz

tkanek,

tkanek,



wykorzystywane rośliny:

wykorzystywane rośliny:

mieszańcowa wierzba,

mieszańcowa wierzba,

mieszańcowa topola.

mieszańcowa topola.

Fitoekstrakcja

Fitoekstrakcja

(fitoakumulacja)

(fitoakumulacja)



zastosowanie głównie dla

zastosowanie głównie dla gleby

gleby

, ale także

, ale także powietrza i

powietrza i

wody

wody

,

,



usuwanie

usuwanie zanieczyszczeń nieorganicznych

zanieczyszczeń nieorganicznych

, przeważnie

, przeważnie

metali ciężkich

metali ciężkich

,

,



pobieranie przez korzenie

pobieranie przez korzenie

roślin obecnych w glebie

roślin obecnych w glebie

toksycznych zanieczyszczeń metalicznych (razem z wodą i

toksycznych zanieczyszczeń metalicznych (razem z wodą i

związkami odżywczymi niezbędnymi dla ich wzrostu), ich

związkami odżywczymi niezbędnymi dla ich wzrostu), ich

translokacja

translokacja

w roślinie i

w roślinie i magazynowanie

magazynowanie

w

w

organach nadziemnych

organach nadziemnych

(nowych pędach i liściach);

(nowych pędach i liściach);



roślinę usuwa się.

roślinę usuwa się.

hiperakumulacja

hiperakumulacja



pobieranie i kumulowanie

pobieranie i kumulowanie

przez rośliny substancji (metali

przez rośliny substancji (metali

ciężkich) w ilościach

ciężkich) w ilościach znacznie przewyższających

znacznie przewyższających

ich

ich

stężenie w środowisku (glebie)

stężenie w środowisku (glebie)

hiperakumulatory

hiperakumulatory



akumulują w organizmie ilości przekraczające

akumulują w organizmie ilości przekraczające

dla Cd > 100 mg, Ni, Cu >1000 mg, Pb > 800 mg,

dla Cd > 100 mg, Ni, Cu >1000 mg, Pb > 800 mg,

Mn, Zn > 10000 mg

Mn, Zn > 10000 mg

(w 1 kg suchej masy),

(w 1 kg suchej masy),



ok. 400 gatunków

ok. 400 gatunków

,

,



na terenie Europy należą one do dwóch rodzajów:

na terenie Europy należą one do dwóch rodzajów:

smogliczki

smogliczki

(

(

Alyssum

Alyssum

) oraz

) oraz tobołki

tobołki

(

(

Thlaspi

Thlaspi

) (Ni, Zn, Pb i Cd).

) (Ni, Zn, Pb i Cd).



wykorzystywane rośliny:

wykorzystywane rośliny:

tobołek alpejski, gorczyca sarepska , lucerna, wierzba witwa,

tobołek alpejski, gorczyca sarepska , lucerna, wierzba witwa,

gryka.

gryka.

Efektywność procesu można zwiększyć przez:

Efektywność procesu można zwiększyć przez:



dodanie do gleby substancji, ułatwiających pobieranie

dodanie do gleby substancji, ułatwiających pobieranie

metali przez korzenie oraz ich transport do organów

metali przez korzenie oraz ich transport do organów

nadziemnych, m.in.

nadziemnych, m.in. czynników chelatujących

czynników chelatujących

(EDTA),

(EDTA),



obniżenie pH

obniżenie pH

gleby,

gleby,



dobór

dobór odpowiednich nawozów

odpowiednich nawozów

,

,



zachowanie właściwych

zachowanie właściwych terminów sadzenia i zbiorów

terminów sadzenia i zbiorów

,

,



zastosowanie innych

zastosowanie innych zabiegów agrotechnicznych

zabiegów agrotechnicznych

.

.

Fitostabilizacja

Fitostabilizacja



zastosowanie dla

zastosowanie dla gleby

gleby

i

i wód gruntowych

wód gruntowych

,

,



usuwanie

usuwanie zanieczyszczeń organicznych

zanieczyszczeń organicznych

i

i nieorganicznych

nieorganicznych

,

,



unieruchomienie

unieruchomienie

zanieczyszczeń w medium i

zanieczyszczeń w medium i zmniejszenie

zmniejszenie

ich

ich

dostępności

dostępności

w środowisku,

w środowisku,



zanieczyszczona gleba

zanieczyszczona gleba zabezpieczana

zabezpieczana

jest przed jej dalszą

jest przed jej dalszą degradacją

degradacją

wskutek

wskutek

erozji

erozji

, a przede wszystkim następuje

, a przede wszystkim następuje

blokada

blokada

i

i uniemożliwienie

uniemożliwienie

migracji

migracji

nagromadzonych w niej zanieczyszczeń.

nagromadzonych w niej zanieczyszczeń.

Fitowolatalizacja

Fitowolatalizacja

(fitoewaporacja)

(fitoewaporacja)



zastosowanie do usuwania

zastosowanie do usuwania lotnych zanieczyszczeń

lotnych zanieczyszczeń

,

,

niektórych

niektórych lotnych związków organicznych

lotnych związków organicznych

, np.

, np.

rozpuszczalniki chloroorganiczne,

rozpuszczalniki chloroorganiczne, zanieczyszczeń

zanieczyszczeń

nieorganicznych

nieorganicznych

, np. arsenu, rtęci, selenu oraz ich

, np. arsenu, rtęci, selenu oraz ich lotnych

lotnych

połączeń.

połączeń.



pobieranie

pobieranie

zanieczyszczenia przez roślinę, a następnie

zanieczyszczenia przez roślinę, a następnie

transpiracja

transpiracja

zanieczyszczenia przeprowadzonego w stan

zanieczyszczenia przeprowadzonego w stan

lotny lub jego zmodyfikowanej formy do atmosfery,

lotny lub jego zmodyfikowanej formy do atmosfery,



wykorzystywane rośliny: traganek groniasty i gorczyca

wykorzystywane rośliny: traganek groniasty i gorczyca

sarepska.

sarepska.

Ryzofiltracja

Ryzofiltracja

(filtracja korzeniowa)

(filtracja korzeniowa)



oczyszczaną matrycą jest

oczyszczaną matrycą jest środowisko gruntowo-wodne

środowisko gruntowo-wodne

,

,

zanieczyszczone

zanieczyszczone woda

woda

lub

lub ścieki

ścieki

.

.



do usuwania zanieczyszczeń

do usuwania zanieczyszczeń organicznych

organicznych

i

i

nieorganicznych

nieorganicznych

,

,



adsorpcja i absorpcja

adsorpcja i absorpcja

zanieczyszczeń znajdujących się w

zanieczyszczeń znajdujących się w

roztworze wodnym

roztworze wodnym przez korzenie

przez korzenie

roślin.

roślin.

Ryzodegradacja

Ryzodegradacja

(biodegradacja ryzosferyczna)

(biodegradacja ryzosferyczna)



zachodzi przede wszystkim w

zachodzi przede wszystkim w strefie korzeniowej

strefie korzeniowej

rośliny,

rośliny,



zastosowanie przy oczyszczaniu terenów zanieczyszczonych

zastosowanie przy oczyszczaniu terenów zanieczyszczonych

substancjami organicznymi

substancjami organicznymi

podlegającymi

podlegającymi aktywnej

aktywnej

biologicznej degradacji

biologicznej degradacji

i

i przekształceniu

przekształceniu

w

w

inne

inne proste

proste

i

i nieuciążliwe związki

nieuciążliwe związki

chemiczne,

chemiczne,



wydzielanie

wydzielanie

przez rośliny

przez rośliny naturalnych substancji

naturalnych substancji

(cukrów,

(cukrów,

alkoholi, kwasów organicznych)

alkoholi, kwasów organicznych)

w sferze korzeniowej,

w sferze korzeniowej,



stworzenie

stworzenie optymalnych warunków

optymalnych warunków

życia dla

życia dla mikroorganizmów

mikroorganizmów

prowadzących biodegradację,

prowadzących biodegradację,

Prowadzi do

Prowadzi do stabilizacji terenu

stabilizacji terenu

zabezpieczając go przed erozją.

zabezpieczając go przed erozją.

Kontrola hydrauliczna drzew

Kontrola hydrauliczna drzew



skażona woda gruntowa

skażona woda gruntowa

jest intensywnie wchłaniana przez

jest intensywnie wchłaniana przez

mocno rozwiniętą

mocno rozwiniętą strefę korzeniową

strefę korzeniową

drzew.

drzew.

Sposoby usuwania

Sposoby usuwania

ksenobiotyków

ksenobiotyków



pobieranie

pobieranie

ksenobiotyków

ksenobiotyków przez korzenie

przez korzenie

,

,

następnie ich

następnie ich transport

transport

do

do części nadziemnych

części nadziemnych

skąd są

skąd są usuwane

usuwane

,

,



degradacja

degradacja

zanieczyszczeń w

zanieczyszczeń w ryzosferze

ryzosferze

dzięki współpracy roślin z

dzięki współpracy roślin z mikroorganizmami.

mikroorganizmami.

Wymagania stawiane roślinom

Wymagania stawiane roślinom

stosowanym w fitoremediacji

stosowanym w fitoremediacji



duża akumulacja

duża akumulacja

metali ciężkich,

metali ciężkich,



odporność

odporność

na pobierane

na pobierane jony metali

jony metali

,

,



odporność na

odporność na toksyczne substancje

toksyczne substancje

znajdujące się

znajdujące się

w zanieczyszczonych glebach,

w zanieczyszczonych glebach,



rozbudowany

rozbudowany

system korzeniowy,

system korzeniowy,



wysoki stopień przemieszczania

wysoki stopień przemieszczania

metali z korzenia

metali z korzenia

do części nadziemnych,

do części nadziemnych,



duży

duży

przyrost biomasy w

przyrost biomasy w krótkim

krótkim

czasie,

czasie,



łatwa

łatwa

uprawa i zbiory,

uprawa i zbiory,



możliwość

możliwość wielokrotnej

wielokrotnej

uprawy w ciągu roku.

uprawy w ciągu roku.



Fitoremediacja jest oparta na zdolnościach akumulacyjnych

Fitoremediacja jest oparta na zdolnościach akumulacyjnych

roślin zaliczanych do rodzin:

roślin zaliczanych do rodzin: Wierzbowate, Wiechlinowate,

Rdestowate, Różowate, Brzozowate czy Bobowate.

Rośliny z rodziny Topoli ( łac.

Rośliny z rodziny Topoli ( łac.

Salicaceae

Salicaceae

)

)



silnie rozwinięty system korzeniowy sięgający do

silnie rozwinięty system korzeniowy sięgający do

kilku metrów w głąb ziemi,

kilku metrów w głąb ziemi,



cechują się intensywną transpiracją,

cechują się intensywną transpiracją,



usuwają z gruntu na zasadzie

usuwają z gruntu na zasadzie ewaporacji

ewaporacji

:

: toluen,

toluen,

benzen, fenol, m-ksylen, pentachlorofenol

benzen, fenol, m-ksylen, pentachlorofenol



dzięki

dzięki ryzodegradacji

ryzodegradacji

unieszkodliwiają m.in.:

unieszkodliwiają m.in.:

benzen, o-ksylen, toluen.

benzen, o-ksylen, toluen.



wykorzystywane są w

wykorzystywane są w ochronie wód gruntowych

ochronie wód gruntowych

przed

przed nawozami

nawozami

oraz

oraz pestycydami

pestycydami

stosowanymi w

stosowanymi w

rolnictwie.

rolnictwie.

Szereg roślin akumulujących

Szereg roślin akumulujących

ze względu na zawartość niektórych metali

ze względu na zawartość niektórych metali

mniszek > skrzyp > trawy > sałata > kukurydza

mniszek > skrzyp > trawy > sałata > kukurydza

tobołek > szpinak > sałata > wierzba > słoma jęczmienia >

tobołek > szpinak > sałata > wierzba > słoma jęczmienia >

trawy

trawy

kapusta sitowata > kapusta pekińska > trawy > zboża > liście

kapusta sitowata > kapusta pekińska > trawy > zboża > liście

buraków > ziemniaki > sałata > marchew

buraków > ziemniaki > sałata > marchew

tobołki alpejskie > zboża > cebula > sałata > szpinak >

tobołki alpejskie > zboża > cebula > sałata > szpinak >

kukurydza

kukurydza

Inne rośliny

Inne rośliny

stosowane w fitoremediacji

stosowane w fitoremediacji



Lucerna

Lucerna



Firletka pęcherzykowata

Firletka pęcherzykowata



Gorczyca hinduska

Gorczyca hinduska



Bukszpan

Bukszpan



Rośliny złożone

Rośliny złożone



Wilczomlecz

Wilczomlecz



Pomidory

Pomidory



Topola

Topola

- degraduje

- degraduje węglowodowy

węglowodowy

,

,

- akumuluje

- akumuluje Zn

Zn

i

i Cu

Cu

,

,

- akumuluje

- akumuluje Se

Se

,

, S

S

,

, Pb

Pb

,

, Cu

Cu

,

,

- akumuluje

- akumuluje Ni

Ni

,

,

- akumulują

- akumulują Sr

Sr

i

i Cs

Cs

,

,

- akumuluje

- akumuluje Ni

Ni

,

,

- akumulują

- akumulują Pb

Pb

,

,

- akumuluje

- akumuluje pestycydy

pestycydy

oraz

oraz

rozpuszczalniki

rozpuszczalniki

.

.

Unieszkodliwianie

Unieszkodliwianie

zakumulowanych

zakumulowanych

metali ciężkich

metali ciężkich

W zależności od metody i sposobu akumulacji metali:

W zależności od metody i sposobu akumulacji metali:



usuwanie

usuwanie

nasyconych metalami

nasyconych metalami części nadziemnych

części nadziemnych

roślin,

roślin,



usuwanie

usuwanie całych roślin

całych roślin

nasyconych metalami

nasyconych metalami wraz z

wraz z

korzeniami

korzeniami

.

.



masę zieloną obrabia się termicznie (

masę zieloną obrabia się termicznie (spalanie

spalanie

),

),

zmniejszając jej objętość do minimum mineralnego (ok. 1%

zmniejszając jej objętość do minimum mineralnego (ok. 1%

biomasy),

biomasy),



popioły

popioły

z dużą ilością metali ciężkich (do 20%) składuje w

z dużą ilością metali ciężkich (do 20%) składuje w

wydzielonych kwaterach

wydzielonych kwaterach

na wysypiskach

na wysypiskach materiałów

materiałów

niebezpiecznych

niebezpiecznych

.

.

Szybka rekultywacja

Szybka rekultywacja

skażonego metalami ciężkimi

skażonego metalami ciężkimi

środowiska

środowiska

Należy:

Należy:



odpowiednio dobrać gatunki

odpowiednio dobrać gatunki

intensywnie pobierające te

intensywnie pobierające te

metale,

metale,



zebrać rośliny

zebrać rośliny

w fazach rozwojowych, kiedy

w fazach rozwojowych, kiedy wykazują

wykazują

maksymalne stężenie

maksymalne stężenie

zgromadzonych metali.

zgromadzonych metali.

Praktyczne zastosowanie

Praktyczne zastosowanie

fitoremediacji

fitoremediacji



w Europie i USA

w Europie i USA

z powodzeniem w praktyce stosuje się fitoremediację

z powodzeniem w praktyce stosuje się fitoremediację

od lat

od lat 80-tych XX wieku

80-tych XX wieku

,

,



w Polsce

w Polsce

niestety wciąż jeszcze

niestety wciąż jeszcze niespopularyzowana

niespopularyzowana

.

.

Pierwsze poważne testy tej metody rekultywacji gleb:

Pierwsze poważne testy tej metody rekultywacji gleb:

Czarnobyl

Czarnobyl

(Ukraina)

(Ukraina) Detroit

Detroit

(USA)

(USA)

* gleba i woda gruntowa

* gleba i woda gruntowa

* gleba

* gleba

*

* in-situ

in-situ

*

* ex-situ

ex-situ

90%

90%

↓ w ciągu

↓ w ciągu 10 dni

10 dni

.

.

Zalety fitoremediacji

Zalety fitoremediacji



prostota,

prostota,



niewielkie wymagania sprzętowe,

niewielkie wymagania sprzętowe,



niewielkie nakłady kapitałowe

niewielkie nakłady kapitałowe

w odniesieniu do innych metod

w odniesieniu do innych metod

oczyszczania,

oczyszczania,



możliwość zastosowania w miejscu występowania skażenia (

możliwość zastosowania w miejscu występowania skażenia (in situ

in situ

),

),



minimalna inwazyjność

minimalna inwazyjność

na środowisko oraz walory estetyczne,

na środowisko oraz walory estetyczne,



wysoka efektywność

wysoka efektywność

i

i skuteczność

skuteczność

działania dla wybranych

działania dla wybranych

substancji,

substancji,



zwarty system korzeniowy stosowanych roślin

zwarty system korzeniowy stosowanych roślin chroni glebę przed

chroni glebę przed

erozją,

erozją,



powszechna aprobata

powszechna aprobata

opinii publicznej.

opinii publicznej.

Najkorzystniejsza w kulturach

Najkorzystniejsza w kulturach długoterminowych

długoterminowych

i wielkoobszarowych

i wielkoobszarowych

(np. leśnych), po uprzednim

(np. leśnych), po uprzednim

zastosowaniu innych

zastosowaniu innych metod rekultywacji

metod rekultywacji

gleb

gleb

(np. wykorzystaniu szczepionek Efektywnych

(np. wykorzystaniu szczepionek Efektywnych

Mikroorganizmów).

Mikroorganizmów).

Wady fitoremediacji

Wady fitoremediacji



stosunkowo

stosunkowo długi czas uzyskiwania efektów

długi czas uzyskiwania efektów

oczyszczania

oczyszczania

związany z rozwojem roślin, a więc z

związany z rozwojem roślin, a więc z

okresami wegetacyjnymi (pośrednio z

okresami wegetacyjnymi (pośrednio z

warunkami klimatycznymi),

warunkami klimatycznymi),



skuteczność działania

skuteczność działania tylko w płytkich warstwach

tylko w płytkich warstwach

gleby

gleby

(zależnie od głębokości systemu korzeniowego),

(zależnie od głębokości systemu korzeniowego),



wymaganie

wymaganie

odpowiednio

odpowiednio dużych powierzchni

dużych powierzchni

do

do

stosowania zabiegów agrotechnicznych,

stosowania zabiegów agrotechnicznych,



powolny wzrost i

powolny wzrost i specyficzne wymagania

specyficzne wymagania

pokarmowe i

pokarmowe i

wilgotnościowe wielu hiperakumulatorów,

wilgotnościowe wielu hiperakumulatorów,



różna tolerancja

różna tolerancja

na inne zanieczyszczenia, zasolenie gleby

na inne zanieczyszczenia, zasolenie gleby

itd.,

itd.,



w przypadku jednorocznych roślin -

w przypadku jednorocznych roślin - problem z

problem z

zagospodarowaniem plonu

zagospodarowaniem plonu

, który nie nadaję się do

, który nie nadaję się do

skarmiania zwierząt,

skarmiania zwierząt,



akumulowanie bardzo wysokich stężeń kontaminatu

akumulowanie bardzo wysokich stężeń kontaminatu

(hiperakumulacji) w tkankach roślin nastręcza

(hiperakumulacji) w tkankach roślin nastręcza

konieczność

konieczność

poddania zielonej masy odpowiednim

poddania zielonej masy odpowiednim

procesom

procesom unieszkodliwiania

unieszkodliwiania

,

,



części roślinne nasycone związkami toksycznymi

części roślinne nasycone związkami toksycznymi mogą

mogą

przenikać do obiegu żywności

przenikać do obiegu żywności

,

,



nie poznana

nie poznana

w wielu przypadkach

w wielu przypadkach toksyczność

toksyczność

i

i

biologiczne własności produktów biodegradacji.

biologiczne własności produktów biodegradacji.

Badania naukowców

Badania naukowców

Koncentrują się na:

Koncentrują się na:



wyjaśnieniu mechanizmów

wyjaśnieniu mechanizmów

, dzięki którym rośliny są

, dzięki którym rośliny są

odporne na działanie dużych stężeń ksenobiotyków,

odporne na działanie dużych stężeń ksenobiotyków,



poszukiwaniu

poszukiwaniu genów odpowiedzialnych za akumulację

genów odpowiedzialnych za akumulację

, co

, co

umożliwi wszczepienie wyizolowanych, właściwych genów

umożliwi wszczepienie wyizolowanych, właściwych genów

gatunkom szybciej rosnącym,

gatunkom szybciej rosnącym,



poszukiwaniu substancji (np. kwas cytrynowy)

poszukiwaniu substancji (np. kwas cytrynowy)

i mikroorganizmów

i mikroorganizmów wspomagających

wspomagających

akumulację

akumulację

.

.

Podsumowanie

Podsumowanie

Fitoremediacja



jest uzupełnieniem konwencjonalnych metod oczyszczania

środowiska z metali toksycznych,



pozwala przekształcić substancje szkodliwe w mniej szkodliwe.



procesy nie wymagają wprowadzenia innych pierwiastków i

energii.



umiejętny dobór odpowiednich gatunków roślin zwiększa

efektywność oczyszczania.



badania genetyczne umożliwiają wygenerowanie w roślinach

cech pożądanych w procesach fitoremediacji.



możliwe jest zachowanie równowagi ekologicznej w przyrodzie.



należy znaleźć dobry sposób unieszkodliwiania lub

zagospodarowania biorących udział w fitoremediacji roślin (lub

ich części).



powinno się prowadzić dalsze badania właściwości produktów

biodegradacji zanieczyszczeń.

Literatura

Literatura



Błaszczyk: „Mikroorganizmy w ochronie środowiska”. Wyd. Naukowe

Błaszczyk: „Mikroorganizmy w ochronie środowiska”. Wyd. Naukowe

PWN, Warszawa 2007. rozdz. 10, 157-174.

PWN, Warszawa 2007. rozdz. 10, 157-174.



Buczkowski, Kondzielski, Szymański: „Metody remediacji gleb

Buczkowski, Kondzielski, Szymański: „Metody remediacji gleb

zanieczyszczonych metalami ciężkimi” Uniwersytet Mikołaja

zanieczyszczonych metalami ciężkimi” Uniwersytet Mikołaja

Kopernika, Toruń 2002 r.

Kopernika, Toruń 2002 r.



Chudyk: „Fitoremediacja wód zanieczyszczonych metalami ciężkimi z

Chudyk: „Fitoremediacja wód zanieczyszczonych metalami ciężkimi z

wykorzystaniem roślin z rodziny Salviniaceae”, Politechnika Wrocławska,

wykorzystaniem roślin z rodziny Salviniaceae”, Politechnika Wrocławska,

2005 r.

2005 r.



Gawronski: „Biotechnologia Srodowiskowa – Fitoremediacja”, PWN.

Gawronski: „Biotechnologia Srodowiskowa – Fitoremediacja”, PWN.

Rozdzial:7.9 s.p455-461

Rozdzial:7.9 s.p455-461



Kubica: „Bioremediacja – metoda uzdrawiania środowiska”, Aura 6/2000

Kubica: „Bioremediacja – metoda uzdrawiania środowiska”, Aura 6/2000



Porębska: „Ocena przydatności roślin w remediacji gleb

Porębska: „Ocena przydatności roślin w remediacji gleb

zanieczyszczonych metalami ciężkimi”, 1999

zanieczyszczonych metalami ciężkimi”, 1999



Włodkowic, Tomaszewska (2003): „Podstawy technologii fitoremediacji

Włodkowic, Tomaszewska (2003): „Podstawy technologii fitoremediacji

zanieczyszczeń ropopochodnych”, „Zanieczyszczenie środowiska

zanieczyszczeń ropopochodnych”, „Zanieczyszczenie środowiska

produktami naftowymi i innymi antropogennymi zanieczyszczeniami

produktami naftowymi i innymi antropogennymi zanieczyszczeniami

organicznym, ich analityka, monitoring i usuwanie w aspekcie integracji

organicznym, ich analityka, monitoring i usuwanie w aspekcie integracji

z UE”, Poznań, 2005 r., s. 43-52.

z UE”, Poznań, 2005 r., s. 43-52.



Wójcik, Tomaszewska: „Biotechnologia w remediacji zanieczyszczeń

Wójcik, Tomaszewska: „Biotechnologia w remediacji zanieczyszczeń

organicznych”, Biotechnologia 4 (71) 2005, s. 156-172.

organicznych”, Biotechnologia 4 (71) 2005, s. 156-172.