DOMINUJĄCA

POZYCJA

KORPORACJI

TRANSNARODOWYC

H

W GOSPODARCE

ŚWIATOWEJ

dr Mieczysław SZOSTAK – Instytut MSG (SGH -

Warszawa)

.

2

PODSTAWOWE ZAGADNIENIA

(A)

1.

Powstanie KTN i ich ekspansja

inwestycyjna

w okresie do II wojny światowej.
2.

Dynamiczny wzrost liczby KTN i ich

zagranicznych filii w okresie powojennym.

3.

Przejawy wiodącej roli KTN w życiu

gospodarczym współczesnego świata.

4.

Analiza największych światowych KTN

według wielkości ich przychodów.

5.

Klasyfikacje czołowych globalnych KTN

według ich pozycji rynkowej.

6.

Światowa czołówka KTN o największym

stopniu umiędzynarodowienia

działalności.

3

PODSTAWOWE ZAGADNIENIA
(B)

7.

Ewolucja zmian wielkości globalnych

strumieni i zasobów BIZ.

8. Struktura geograficzna globalnego

napływu BIZ.

9.

Rosnąca rola korporacji z KSR i KTT
w odpływie BIZ w skali globalnej.

10. Zmiany w strukturze sektorowej

i gałęziowej globalnego napływu BIZ
w latach 1990-2005.

11. Perspektywy

ewolucji

globalnych

przepływów

BIZ w okresie do 2011 r.

12. Konkluzje.

4

1. Powstanie KTN i ich ekspansja

inwestycyjna w okresie do II wojny
światowej (A)

• Najstarsze przykłady międzynarodowej ekspansji

gospodarczej wykraczającej poza transakcje handlowe:
-- działalność w okresie średniowiecza Ligi

Hanzeatyckiej,
-- sukcesy międzynarodowe konsorcjum angielskich firm

włókienniczych Merchant Adventurers,

-- rola potężnych banków rodzinnych Medyceuszy
(z Florencji) i Fuggerów (z Augsburga).

• Wielkie odkrycia geograficzne zapoczątkowały proces

kolonizacji obu Ameryk i Karaibów, Afryki, Azji, Australii
i regionu Pacyfiku (Oceanii) przez Hiszpanię, Portugalię,

Wielką Brytanię, Niderlandy, Francję, Rosję, Belgię,

Włochy
i Niemcy. Stanowiło to ważną przesłankę sprzyjającą

rozwojowi międzynarodowej działalności inwestycyjnej.

5

1. Powstanie KTN i ich ekspansja

inwestycyjna w okresie do II wojny
światowej (B)

•

Głębokie przemiany techniczno-ekonomiczne,

wywołane pierwszą rewolucją przemysłową, także

pociągnęły za sobą przyśpieszenie zagranicznej

ekspansji ekonomicznej europejskich metropolii

kolonialnych. Aktywnymi uczestnikami tej ekspansji

były najpierw wielkie kompanie handlowe, zwłaszcza

wywodzące się z Wielkiej Brytanii - East India

Company i South Africa Company (szerzej pisze o nich

Zorska).

•

Natomiast w II połowie XIX w. i na początku XX w.

nastąpił dynamiczny rozwój korporacji przemysłowych:

niemieckich (Krupp, Siemens, Bosch), brytyjskich

(Procter&Gamble, Dunlop), amerykańskich (Heinz,

Standard Oil, IT&T, Coca-Cola, General Electric, U.S.

Steel, Ford, Kodak, General Motors, IBM),

niderlandzkich (Philips), szwajcarskich (Nestle),

francuskich (Renault, L’Oreal), włoskich (Fiat)
i szwedzkich (Ericsson).

6

1. Powstanie KTN i ich

ekspansja... (C)

• Jak szacuje Dunning, według stanu na 1914 r. globalny

zasób odpływu BIZ, tj. skumulowana ich kwota wynosiła

ok. 14,6 mld USD, pochodząc niemal w całości z kilku

KWR.

• Największymi eksporterami kapitału w formie BIZ były

wtedy: Wielka Brytania (44,6%), USA (18,6%), Francja

(12%), Niemcy (10,3%) i Niderlandy (9,6%). Na

wymienioną piątkę KWR przypadało ponad 95% ogółu

odpływu zasobu BIZ.

• O dominującej roli brytyjskich KTN przesądziły

następujące czynniki:

-- przodująca pozycja tego kraju w trakcie I rewolucji przemysłowej,
-- potęga imperium kolonialnego Wielkiej Brytanii,
-- konieczność zapewnienia zagranicznych dostaw surowców,

półproduktów,
paliw i artykułów spożywczych dla brytyjskiego przemysłu,
-- potrzeba znalezienia wystarczających rynków zbytu dla brytyjskich
towarów przemysłowych,
-- wysoki poziom rozwoju sektora finansowego i floty handlowej.

7

1. Powstanie KTN i ich

ekspansja... (D)

• Wśród brytyjskich KTN szczególnie dużą aktywnością

odznaczały się tzw. wolne spółki (free-standing

companies) – zarejestrowane w tym kraju, lecz

nastawione na działalność międzynarodową, jak

również tzw. spółki migrujące (migrating multinational

companies), które przenosiły się z zagranicy do

Wielkiej Brytanii i stamtąd później realizowały BIZ.

• Część brytyjskich przemysłowych KTN rozwijała się

wówczas w drodze pionowej integracji wstecznej

(backward vertical integration), inwestując w

produkcję surowców i paliw.

• Natomiast inne dokonywały pionowej integracji wprzód

(forward vertical integration), tworząc własną sieć

zagranicznych filii handlowych.

8

1. Powstanie KTN i ich ekspansja...

(E)

• Korporacje niemieckie i francuskie wolniej i

nieco później niż brytyjskie zaczęły
umiędzynarodawiać swoją działalność, bo
miały większe możliwości rozwojowe w skali
własnego kraju.

• Natomiast w przypadku spółek

holenderskich, szwajcarskich, szwedzkich i
belgijskich niedostateczne rozmiary rynku
wewnętrznego
- podobnie jak brak zasobów naturalnych -
zmuszały je do szybkiej ekspansji
zewnętrznej poprzez dokonywanie BIZ.

9

1. Powstanie KTN i ich ekspansja...

(F)

•

Chociaż

spółki amerykańskie

odznaczały się często

znacznie większymi obrotami niż firmy europejskie, to

w XIX w. koncentrowały swoją działalność na

ogromnym i dynamicznie rosnącym rynku krajowym.

Nie miały też problemów z zaopatrzeniem w krajowe

surowce dzięki bogatym zasobom naturalnym USA,

których eksploatacja wymagała jednak dużych

inwestycji na rozbudowę górnictwa i infrastruktury

(zwłaszcza linii kolejowych). Potężne firmy z wybrzeża

Atlantyku inwestowały wówczas w zagospodarowanie

„Dzikiego Zachodu”.

•

W tej sytuacji nie należy dziwić się, że dopiero na

przełomie XIX i XX wieków coraz więcej amerykańskich

zaczęło przekształcać się w KTN. Świadczyło o tym w

szczególności
4,5-krotne zwiększenie w latach 1897-1914 wartości

ich skumulowanych BIZ: z 635 mln do 2652 mln USD.

10

1. Powstanie KTN i ich ekspansja...

(G)

• W strukturze sektorowej światowych BIZ

dominowały w 1914 r. lokaty w górnictwie i

rolnictwie (55% całego zasobu odpływu) oraz w

transporcie kolejowym (20%), podczas gdy na

przemysł przetwórczy przypadało 15%, a na

handel – 10% ogółu skumulowanej wielkości

odpływu BIZ.

• W okresie międzywojennym

największą

dynamiką ekspansji międzynarodowej mogły

pochwalić się korporacje amerykańskie.

Dokonane przez nie skumulowane BIZ w latach

1914-1938 wzrosły prawie 3-krotnie: z 2,6 mld

do 7,3 mld USD, a ich udział w światowym

zasobie odpływu BIZ podniósł się z 18,6% do

27,7%.

11

1. Powstanie KTN i ich

ekspansja... (H)

• Ciągle jednak brytyjskie KTN znajdowały się

na pierwszej pozycji w skali globalnej,

dostarczając
- według stanu na 1938 r. – 10,5 mld USD, tj.

prawie 40% ogółu skumulowanej wartości

odpływu BIZ.

• Z kolei

korporacje holenderskie awansowały na

trzecie miejsce

pod tym względem (3,5 mld USD,

tj. 13,3% globalnych BIZ).

• Rola francuskich KTN uległa tylko

nieznacznemu osłabieniu

w stosunku do 1914 r.

Ich skumulowane BIZ przed wybuchem II wojny

światowej osiągnęły 2,5 mld USD, tj. 9,5% globalnej

wartości.

12

1. Powstanie KTN i ich

ekspansja... (I)

•

Natomiast zasób odpływu BIZ dokonanych

przez niemieckie firmy spadł

w analizowanym

okresie ponad
4 razy (do 350 mln USD; 1,3% ogółu).

•

Ustępowały one znacznie pod tym względem

pozycji japońskich i kanadyjskich KTN

, których

skumulowane BIZ wyniosły odpowiednio: 750 mln USD

(2,8%) i 700 mln USD (2,7% globalnego zasobu BIZ).

•

Wielkość całego światowego zasobu odpływu

BIZ
w okresie 1914-1938 zwiększyła się o ponad

80%, osiągając 26 350 mln USD na koniec tego

okresu.

13

2. Dynamiczny wzrost liczby KTN i

ich zagranicznych filii w okresie
powojennym (A)

• Z powodu braku dla lat 1945-1968 danych statystycznych

pokazujących liczbę działających na świecie korporacji

transnarodowych i ich filii, analizę dynamiki ilościowej

KTN
w okresie powojennym można zacząć dopiero od 1969 r.,

kiedy – według informacji UNCTC – działało ich prawie 7

tys.

• W 1977 r. liczba macierzystych KTN podniosła się do 10,7

tys., zaś w 1980 r. przekroczyła 12,5 tys. W tym samym

czasie liczba ich filii zagranicznych wzrosła z 83,3 tys. do

ok. 98 tys.

• Dzięki szybkiej ekspansji KTN w kolejnych kilkunastu

latach w 1994 r. – jak szacował UNCTAD - działało już ich

ok. 40 tys., a posiadały one 265 zagranicznych filii.

• Liczba macierzystych KTN zwiększyła się do 60 tys. w roku

2000, podczas gdy liczba ich filii przekroczyła 800 tys.

14

2. Dynamiczny wzrost liczby KTN i

ich zagranicznych filii w okresie
powojennym (B)

• Z kolei w 2005 r. funkcjonowało na świecie 77,2 tys. KTN.

Miały one 773 tys. zagranicznych filii. Ich lokalizacja

geograficzna wyglądała następująco:

----------------------------------------------------------------------------------------------

---
Grupy krajów Liczba KTN Odsetek ogółu

Liczba filii Odsetek

----------------------------------------------------------------------------------------------

---
KWR

55,5 tys. 71,9%

256,2 tys. 33,1%

KSR

20,2 tys. 26,2%

407,0 tys. 52,3%

KTT

1,5 tys. 1,9%

109,8 tys. 14,6%

---------------------------------------------------------------------------------------

• Natomiast

w roku 2008

– według danych UNCTAD („WIR

2009”) – liczba działających w gospodarce globalnej

KTN

zwiększyła się do

82 tys.

• Posiadały one łącznie

ok. 810 tys. filii

zagranicznych.

15

3. Przejawy wiodącej roli KTN w

życiu gospodarczym
współczesnego świata (A)

• Pogłębiona analiza roli KTN we współczesnej gospodarce

światowej utrudniona, zarówno z racji niedostatecznych

informacji statystycznych, jak też problemów metodologicznych, w

szczególności z powodu ułomności dostępnych cząstkowych

wskaźników, które ilustrują pozycję korporacji w różnych

dziedzinach życia gospodarczego w skali globalnej.

• Najbardziej syntetycznym wskaźnikiem jest

szacunkowy udział KTN w tworzeniu światowego

produktu brutto. Według obliczeń I. Moosy w połowie

lat 90. ten wskaźnik wynosił 25%.

• Ze swej strony Zorska szacuje, iż w 2005 r. KTN

wytworzyły trochę więcej, bo 27% globalnego produktu

brutto (tj. GDP równego 44,7 bln USD).

• Jednakże szacunki Moosy i Zorskiej odbiegały znacznie w górę

od wyników

obliczeń ekspertów UNCTAD dotyczących

udziału wartości dodanej filii KTN w globalnym GDP,

który w roku 2007 wynosił tylko 11%.

16

3. Przejawy wiodącej roli KTN w

życiu gospodarczym
współczesnego świata (B)

• Skalę międzynarodowej działalności ekonomicznej KTN

obrazują ponadto ogólnie: wielkość przychodów ze

sprzedaży (sales), osiąganych przez ich filie zagraniczne, a

także wartość produktu brutto (gross product) tych filii.

• Ewolucję obu tych wskaźników w latach 1982-2008

obrazują poniższe dane UNCTAD:

-----------------------------------------------------------------------------------------------

-- Biliony USD

1982 1990 2004 2008 Zmiana 2008/1982

-----------------------------------------------------------------------------------------------

---
Przychody filii

2,6

6,0 21,0 30,3 Wzrost 12 razy

Produkt brutto filii 0,6 1,5

4,3 6,0 Wzrost 10 razy

-----------------------------------------------------------------------------------------------

---

17

3. Przejawy wiodącej roli KTN… (C)

• Kolejnymi 2 wskaźnikami rosnącej aktywności i pozycji KTN we współczesnej

gospodarce światowej są wielkość aktywów ich filii zagranicznych i liczba

zatrudnionych (według danych UCTAD dla
okresu 1982-2008 r.):

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Wskaźniki

1982

1990

2004

2008

Zmiana 2008/1982

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Aktywa filii (bln USD)

2,1

5,9

42,8

69,8

Wzrost 33 razy

Zatrudnienie (mln osób)

19,5

24,5

59,5

77,4

Wzrost ok. 4 razy

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Dynamiczny wzrost wartości eksportu filii zagranicznych KTN na tle zmiany

wielkości całego światowego eksportu w latach 1982-2008:
-----------------------------------------------------------------------------------------------------

Bln USD

1982 1990

2004

2008

Zmiana 2008/1982

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Eksport filii zagr.

0,6 1,4

3,7

6,7

Wzrost 11 razy

Eksport ogółem

2,2 4,3

11,2

20,0

Wzrost 9 razy

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarz

: W analizowanym okresie

udział eksportu filii zagranicznych

KTN w całym globalnym eksporcie

podniósł się z 27,3% do

33,3%.

18

3. Przejawy wiodącej roli KTN… (D)

• O wiodącej pozycji KTN we współczesnej gospodarce światowej świadczą

wyniki - dokonanej przez ekspertów UNCTAD -

analizy porównawczej

wartości dodanej wytworzonej przez największe globalne KTN

i wysokości produktu wewnętrznego brutto (GDP)

poszczególnych krajów

w roku 2000:

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Pozycja Kraj lub KTN

Mld USD Pozycja Kraj lub KTN Mld USD

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 USA

9 810 5 Francja

1 294

10 Meksyk 575 20 Szwecja 229
28 POLSKA

158 40 Chile

71

45 Exxon Mobil 63 47 General Motors 56
54 Węgry

46 55 Ford Motor

44

65 Siemens 32

66 Wietnam

31

71 Volkswagen

24 72 Kuba

24

81 Mitsubishi

20

82 Urugwaj

20

98 Syria

17 100 British Telecom 17

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarz:

Na liście 100 największych potęg gospodarczych świata

w roku 2000 znalazło się – obok 71 krajów – także 29 wiodących KTN.

19

3. Przejawy wiodącej roli KTN… (E)

• KTN stanowią siłę napędową obecnej rewolucji naukowo-technicznej we

współczesnym świecie. Dowodzą tego ogromne kwoty przeznaczane przez

nie na finansowanie prac badawczo-rozwojowych (B+R) w sektorze

biznesowym. Porównania wydatków na ten cel największych KTN z

wydatkami budżetu państwowego poszczególnych krajów na B+R w roku

2002 dokonali eksperci UNCTAD, co pokazuje poniższe zestawienie:

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Pozycja Kraj lub KTN

Mld USD Pozycja Kraj lub KTN Mld USD

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 USA

194,4 28 Rosja 4,3

2 Japonia 92,3 29 Volkswagen 4,3

3 Niemcy 34,8 32 Indie 3,7

9 Szwecja 7,3 34 Motorola 3,6
10 Ford Motor

7,2 36 Noktia 3,4

14 DaimlerChrysler 5,9

39 Ericsson

3,1

16 Belgia

5,5 44 Hitachi 3,0

21 Toyota Motor

4,6 48 Irlandia

1,4

23

Austria

4,5 49 Turcja 1,2

24 IBM

4,4 50 POLSKA

1,1
--------------------------------------------------------------------------------------------------------

---

Komentarz

: Na liście 50 największych potęg światowych pod względem

wydatków na cele B+R w roku 2002 znajdowało się 25 wiodących KTN i 25

krajów.

20

4. Analiza największych światowych

KTN

według wielkości ich przychodów

(A)

• Ranking

czołówki światowej 20 KTN

według wielkości ich przychodów (revenues)

w roku 2007 na podstawie listy „Fortune Global 500 2008”:

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Nr Nazwa KTN (kraj)

Mld USD Nr Nazwa KTN (kraj)

Mld USD

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1 Wal-Mart Stores (USA) 378,8 11 Daimler (Niemcy)

177,2

2 Exxon Mobil (USA) 372,8 12 General Electric (USA) 176,7
3 Royal-Dutch Shell (WB/N) 355,8 13 Ford Motor (USA) 172,5
4 British Petroleum (W. Br.) 291,4 14 Fortis (Belgia/Niderl.) 164,9
5 Toyota Motor (Japonia) 230,2 15 AXA (Francja) 162,8
6 Chevron (USA) 210,8 16 Sinopec (ChRL) 159,3
7 ING Group (Niderl.) 201,5 17 Citigroup (USA) 159,3
8 Total (Francja) 187,3 18 Volkswagen (Niemcy) 149,0
9 General Motors (USA) 182,3 19 Dexia Group (Fr./Belg.) 147,6
10 ConocoPhillips (USA) 178,6 20 HSBC Holdings (W. Bryt.) 146,5

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarze: 1) Na liście 20 największych światowych KTN pod względem przychodów
w roku 2007 znajdowało się 8 korporacji amerykańskich. Z Francji, Niemiec i W. Brytanii

pochodziły po dwie firmy, po jednej KTN wywodziło się z Niderlandów, Japonii i ChRL,
zaś pozostałe trzy firmy miały kapitał mieszany.
2) Zajmująca pierwszą pozycję na powyższej liście Wal-Mart Stores miała niemal

identyczne przychody jak druga (Exxon Mobil), lecz ponad 2,5-krotnie wyższe przychody

od dwudziestej KTN na tej liście.

21

4. Analiza największych KTN

wg ich

przychodów

(B)

• Ranking największych 10

amerykańskich

KTN według wielkości ich

przychodów w roku 2007 na podstawie listy „Fortune 500 2008”:

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN

Sektor

Przychody

Zyski

(mld USD)

(mld USD)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Wal-Mart Stores

Handel wewnętrzny 378,8 12,7

2 Exxon Mobil

Petrochemia 372,8 40,6

3 Chevron Petrochemia 210,8 18,7
4 General Motors

Przemysł samochodowy

182,3 -38,7

5 ConocoPhillips Petrochemia 178,6 11,9
6 General Electric

Finanse i inne sektory

176,7 22,2

7 Ford Motor

Przemysł samochodowy

172,5 -2,7

8 Citigroup

Bankowość

159,2 3,6

9 Bank of America

Bankowość

119,1 15,0

10 Am. T and T Telekomunikacja

118,9 11,9

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarze

: a) W czołówce 10 największych amerykańskich KTN pod

względem przychodów w roku 2007 znalazły się 3 korporacje z przemysłu

petrochemicznego, dwie grupy bankowe (plus konglomerat GE, który częściowo

też działa w bankowości), 2 firmy samochodowe, jedna (największa) handlowa

KTN oraz jedna spółka telekomunikacyjna. b) Przychody KTN zajmującej

pierwszą pozycję
były ponad 3 razy wyższe od przychodów dziesiątej firmy na powyższej liście.

22

4. Analiza największych KTN wg

ich

przychodów (C)

• Ranking największych 10

europejskich

KTN według wielkości ich

przychodów w roku 2007 na podstawie listy „Fortune Global 500

2008”:

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN

Kraj

Przychody (mld USD)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Royal Dutch Shell

W. Bryt./Niderl.

355,8

2 British Petroleum

Wielka Brytania

291,4

3 ING Group

Niderlandy

201,5

4 Total

Francja

187,3

5 Daimler Niemcy

177,2

6 Fortis

Belgia/Niderlandy

164,9

7 AXA

Francja

162,8

8 Volkswagen

Niemcy

149,0

9 Dexia Group

Fr./Belgia

147,6

10 HSBC Group Wielka Brytania

146,5

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

---

Komentarz

: Pierwsza dziesiątka największych europejskich KTN pod

względem przychodów w roku 2007 składała się z

2 korporacji

brytyjskich,

2 niemieckich oraz 2 francuskich,

3 firm o kapitale mieszanym oraz

jednej holenderskiej. Pochodziły one

z 3 sektorów

: z sektora finansowego

(połowa dziesiątki), z przemysłu petrochemicznego oraz samochodowego.

23

4. Analiza największych KTN wg ich

przychodów

(D)

• Ranking największych

10 światowych KTN z sektora

telekomunikacyjnego

według wielkości ich przychodów w roku

2005 na podstawie listy „Fortune Global 500 2006”:

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN

Kraj

Przychody (mld USD)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Nippon T&T

Japonia

94,9

2 Verizon Communications

USA

75,1

3 Deutche Telekom

Niemcy

70,1

4 Vodafone

Wielka Brytania

65,5

5 France Télécom

Francja

60,9

6 Telefonica

Hiszpania

48,8

7 American T&T USA

43,9

8 Telecom Italia Włochy

40,0

9 British Telecom

Wielka Brytania

34,8

10 Sprint Nextel USA

34,7

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarz

: Do pierwszej dziesiątki największych globalnych korporacji

telekomunikacyjnych należy 7 firm europejskich, dwie amerykańskie i jedna

japońska. Otwierająca tę listę Nippon T&T zajmowała 24 pozycję w rankingu

500 czołowych KTN ze wszystkich sektorów, zaś dziesiąta firma

telekomunikacyjna znajdowała się na 165. miejscu na

„Fortune Global 500

2006”

.

24

4. Analiza największych KTN wg ich

przychodów

(E)

• Ranking

czołowej dziesiątki światowych KTN z

przemysłu

samochodowego

według wielkości ich przychodów w roku 2005

na

podstawie listy „Fortune Global 500 2006”:
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN

Kraj

Przychody (mld USD)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 General Motors

USA

192,6

2 DaimlerChrysler

Niemcy/USA 186,1

3 Toyota Motor

Japonia

185,8

4 Ford Motor

USA

177,2

5 Volkswagen

Niemcy

118,4

6 Honda Motor

Japonia

87,5

7 Nisson Motor Japonia

83,3

8 Peugeot Francja

69,9

9 BMW

Niemcy

57,9

10 Fiat

Włochy

57,8

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarze

: W skład pierwszej dziesiątki największych globalnych korporacji

samochodowych wchodziły 3 firmy japońskie, po dwie spółki z USA i Niemiec

(plus jedna o własności mieszanej niem.-ameryk.) oraz po jednej KTN z Francji

i Włoch. Korporacje należące do czołowej trójki miały bardzo podobne

przychody. Z kolei przychody każdej z dwu ostatnich firm na tej liście były

ponad trzy razy
mniejsze w porównaniu z 3 najpotężniejszymi.

25

5. Klasyfikacje czołowych globalnych

KTN

według ich pozycji rynkowej

(A)

• Ranking pierwszej dziesiątki KTN w skali globalnej według

wielkości kwoty ich zysków (profits) w roku 2007 na podstawie

listy „Fortune Global 500 2008”:

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN

Kraj

Zyski (mld USD)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Exxon Mobil

USA

40,6

2 Royal Dutch ShellW. Bryt./Niderl. 31,3
3 General Electric USA

22,2

4 British PetroleumWielka Brytania

20,8

5 GAZPROM

ROSJA

19,3

6 HSBC Holdings

Wielka Brytania

19,1

7 Chevron USA

18,7

8 PETRONAS

ChRL

18,1

9 Total

Francja

18,0

10 J. P. Morgan

USA

15,4

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarze

: W czołowej dziesiątce globalnych korporacji o największych

zyskach (w wyrażeniu absolutnym) w 2007 r. prym wiodły firmy amerykańskie.

Bardzo zaskakuje
wysoka (5.) pozycja Gazpromu, który w rankingu wg przychodów zajmował

dopiero 47. miejsce. Korporacje zajmujące pozycje od 5. do 9. na podanej tu

liście odznaczały się
zbliżoną wysokością zysków (tj. 18-19 mld USD).

26

5. Klasyfikacje KTN wg ich pozycji

rynkowej (B)

• Klasyfikacja 10 europejskich KTN najbardziej efektywnie działających

(Top Performers) w 2005 r.

(według metodologii „Business Week”):

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN (kraj)

Sektor Stopa zwrotu kapitału (%)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 BHP Billiton (W. Bryt.)

Metalurgia

37,3

2 Rio Tinto (W. Bryt.)

Metalurgia

34,9

3 Xstrata (W. Bryt.)

Metalurgia

22,5

4 BG Group (W. Bryt.)

Naftowo-gazowy

24,7

5 Arcelor (Luksemburg)

Hutnictwo stali

25,5

6 Investor (Szwecja)

Różne (konglomerat)32,7

7 OMW (Austria) Naftowo-gazowy

20,7

8 Statoil (Norwegia)

Naftowo-gazowy

28,8

9 UBS (Norwegia)

Finansowy

22,2

10 British Land

Nieruchomości

20,8

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

---

Komentarz

: W wiodącej dziesiątce europejskich KTN, uznanych przez

ekspertów „Business Week” za najbardziej efektywnie działające w roku 2005

(w oparciu o analizę 13 wskaźników dotyczących średniookresowej dynamiki

przychodów i zysków oraz stóp zyskowności) znalazły się głównie firmy

metalurgiczne i naftowo- gazowe (bo w tych sektorach nastąpiła niezwykła

poprawa światowej koniunktury).

27

5. Klasyfikacje KTN wg ich pozycji

rynkowej (C)

• Klasyfikacja 20 największych KTN w skali globalnej według ich wartości

rynkowej (stock market value) na 31 maja 2004

r. (Lista „Business Week”):

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN (kraj)

Mld USD Nr Nazwa KTN (kraj)

Mld USD

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 General Electric (USA) 328,1 11 Bank of America (USA) 169,8

2 Microsoft (USA)

284,4 12 Johnson& Johnson (USA) 165,3

3 Exxon Mobil (USA) 283,6 13 HSBC Holdings (W. Bryt.)

163,1

4 Pfizer (USA)

269,7 14 Vodafone (W. Bryt.) 159,1

5 Wal-Mart Stores (USA) 241,2 15 Cisco Systems (USA) 152,2

6 Citigroup (USA) 239,4 16 IBM (USA)

150,1

7 British Petroleum (W.B.) 193,0 17 Procter&Gamble (W. Bryt.) 139,4

8 Amer. Int. Group (USA) 191,2 18 Berkshire Hathaway (USA) 136,7
9 Intel (USA) 184,7 19 Toyota Motor (Japonia)

130,1 10 Royal Dutch Shell (WB/N) 174,8 20 Coca-Cola (USA)

125,6

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarze

: W wiodącej dwudziestce globalnych korporacji o największej

wartości rynkowej (mierzonej kapitalizacją giełdową ich akcji) w maju 2004 r.

zdecydowanie prym wiodły firmy amerykańskie

(było ich

aż 14 na tej

liście

). Spośród korporacji europejskich w pierwszej dziesiątce znajdowały się

tylko dwie (tj. firmy naftowe: BP i Shell), a w 20-tce było ich pięć.

28

5. Klasyfikacje KTN wg ich pozycji

rynkowej (D)

• Klasyfikacja 10 największych amerykańskich KTN według ich

wartości rynkowej (stock market value) na 28 lutego 2007 r.

(Lista

„Business Week”):
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN

Wartość rynkowa (mld USD) Przychody (mld USD)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Microsoft

275,4 46,1

2 American T&T 229,6 63,1

3 Bank of America

226,6 115,7

4 Sisco Systems 156,9 31,9
5 Google 136,7 10,6
6 Verizon Communications

108,9 88,1

7 PEPSICO

103,4 35,1

8 Oracle 85,1 16,1
9 Goldman Sachs Group

83,3 69,4

10 Home Depot

80,9 90,8

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarz

: W wiodącej dziesiątce korporacji amerykańskich o największej

wartości rynkowej (według kapitalizacją giełdową ich akcji) w lutym 2007 r.

przeważały firmy z sektora technologii informacyjnych (IT) oraz

telekomunikacji

(łącznie

6 na tej liście

). W czołówce pod tym względem

znajdowały się też dwie korporacje finansowe, jedna spożywcza i handlowa.

29

5. Klasyfikacje KTN wg ich pozycji

rynkowej (E)

• Klasyfikacja 10 czołowych globalnych KTN mających najcenniejsze marki w

2008 r. według wartości tych marek na podstawie

listy rankingowej

„Business Week”

:

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN Kraj Wartość marki (mld USD)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Coca Cola

USA

67

2 IBM

USA

59

3 Microsoft

USA

59

4 General Electric

USA

53

5 Nokia FINLANDIA 36
6 Intel

USA

36

7 Walt Disney

USA

26

8 McDonald’s

USA

26

9 Toyota JAPONIA

25

10 Marlboro

USA

21

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz: W wiodącej dziesiątce światowych korporacji, które dysponowały

najbardziej wartościowymi markami towarowymi, było aż osiem firm

amerykańskich (na czele z Coca Colą, IBM, Microsoftem i GE, posiadającymi

marki wyraźnie „górujące” nad pozostałymi). Niekwestionowanym sukcesem

mogły w tym kontekście pochwalić się fińska Nokia i japońska Toyota.

30

5. Klasyfikacje KTN wg ich pozycji

rynkowej (F)

• Natomiast w roku 2008 klasyfikacja KTN mających

najcenniejsze w skali globalnej marki towarowe według

wartości tych marek na podstawie raportu firmy Millward

Brown wyglądała odmiennie:

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN Kraj Wartość marki (mld USD)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Google USA

86

2 General Electric

USA

71

3 Microsoft

USA

70

4 Coca-Cola

USA

58

6 China Mobile ChRL ...
9 Nokia Finlandia

...

------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz: Oprócz korporacji amerykańskich w pierwszej dziesiątce

światowych KTN o największej wartości marek towarowych w 2008 r. znalazły

się tylko dwie firmy spoza USA, tj. chińska korporacja telekomunikacyjna

China Mobile oraz fiński producent telefonów komórkowych – Nokia.

31

6. Światowa czołówka KTN o

największym stopniu
umiędzynarodowienia działalności
(A)

• Ranking 10 czołowych globalnych KTN o największych aktywach zagranicznych

w 2006 r. (według danych UNCTAD – „WIR 2008”):
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN Kraj Sektor

Aktywa zagr.

(mld USD)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 General Electric

USA

Prz. elektromasz. (+ inne) 442,3

2 British Petroleum

W. Br. Petrochemia 170,3

3 Toyota Motor

Japonia

Przemysł samochodowy

164,6

4 Royal Dutch Shell

WBr/Nid. Petrochemia

161,1

5 Exxon Mobil

USA

Petrochemia 155,0

6 Ford Motor

USA

Przemysł samochodowy

131,1

7 Vodafone GroupW. Br. Telekomunikacja

126,2

8 Total

Francja

Petrochemia 120,6

9 EDF

Francja

Energetyka 111,9

10 Wal-Mart Stores

USA

Handel wewnętrzny 110,2

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz: W czołowej dziesiątce światowych korporacji o największej wartości

aktywów zagranicznych w 2006 r. znajdowało się 5 firm europejskich, 4 spółki

amerykańskie i jedna japońska. Warto dodać, że w drugiej 10-tce było siedem
korporacji europejskich (w tym 4 niemieckie).

32

6. Czołówka KTN

wg stopnia

umiędzynarodowienia (B)

• Ranking 10 globalnych KTN o największym wskaźniku

transnacjonalizacji (TNI - Transnationality Index) w 2004 r. (według

danych UNCTAD – „WIR 2006

”):

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN Kraj

Sektor TNI (w %)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Thomson Corp. Kanada

Media 97,3

2 CRH Plc Irlandia

Prz. mater. budowl. 94,5

3 Nestlé SA

Szwajcaria Prz. spożywczy

93,5

4 Vodafone GroupW. Brytania

Telekomunikacja

87,1

5 Alcan Inc.

Kanada

Metalurgia kolorowa 85,6

6 Koninklijke Ahold

USA/Niderl.

Handel wewnętrzny 85,6

7 Philips Electronics Niderlandy

Prz. elektrycz./elektronicz. 84,0

8 Nortel Networks

Kanada

Telekomunikacja

83,2

9 Unilever W.Br./Niderl. Różne (konglomerat)82,8
10 British Petroleum

W. Brytania

Petrochemia 81,5

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

---

Komentarze

: a) TNI jest liczony jako średnia z trzech następujących

wskaźników: udział aktywów zagranicznych w całości aktywów, udział

sprzedaży zagranicznej w całkowitych przychodach ze sprzedaży oraz udział

pracowników filii zagranicznych w zatrudnieniu ogółem każdej z korporacji.

b) Na podanej liście nie ma żadnej korporacji japońskiej i tylko jedna z

częściowym udziałem kapitału z USA.

33

7. Ewolucja zmian wielkości

globalnych strumieni i zasobów
BIZ w latach
1982-2008 (A)

•

Według danych UNCTAD ewolucja napływu rocznych

strumieni BIZ (FDI inflows) w skali całego świata w

latach 1982-2008 (w mld USD) wyglądała jak niżej:

----------------------------------------------------------------------------------------------------
1982 1990

1995 2000 2004

2005

2006

2007

2008

----------------------------------------------------------------------------------------------------
59 202

315 1 411

730

972

1 306 1 979 1 697

----------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarz: Dzięki odnotowanemu w latach 2004-2007

r. dynamicznemu wzrostowi strumienia rocznego

globalnego napływu BIZ przekroczył on w 2007 r.

znacznie swój poprzedni rekordowy poziom z roku

2000, ale w 2008 r. obniżył się do ok. 1,7 mld USD.

34

7. Ewolucja zmian wielkości

globalnych strumieni
i zasobów BIZ w latach 1982-2008
(B)

• Natomiast skumulona wielkość globalnego

napływu BIZ
(tj. zasoby BIZ - FDI inward stock) zmieniała się w

okresie 1982-2008 r. (w mld USD) następująco:

----------------------------------------------------------------------------------------
1982 1990

1995

2000 2005 2006 2007 2008

----------------------------------------------------------------------------------------
647 1 789

2 660

5 757 10 455 12 470 15 211 14 909

----------------------------------------------------------------------------------------

Komentarz: W okresie 1990-2008 r. skumulowane

BIZ wzrosły na świecie ok. 8,5-krotnie, lecz w 2008

r. po raz pierwszy od dawna ich wielkość spadła w

stosunku do roku poprzedniego
(o 300 mld USD, tj. o 2% w porównaniu ze stanem
na koniec 2007 r.).

35

8. Struktura geograficzna

globalnego napływu BIZ (A)

• Ewolucja struktury geograficznej globalnego napływu

rocznych strumieni BIZ (FDI inflows) - według danych

UNCTAD - w latach 1984-2008 (w %; świat=100%)
wyglądała jak niżej:

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Grupa krajów

1984-1984 (śred.)

1995

2005

2006 2008 (szac.)

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
K W R (Triada)

81,1

63,8

59,2

65,1

57,0

K S R

15,1

28,1

36,5

29,9

36,0

K T T (= dawne KS)

3,8

8,1

6,3

5,0

7,0

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarze: I) W analizowanym okresie występowały spore wahania

udziału poszczególnych grup krajów w globalnym strumieniu

rocznego napływu BIZ, ale na KWR przypadało ciągle od ok. 3/5 do 4/5

całości strumienia napływających BIZ.
II) W powyższych danych Chiny zaliczane są do KSR, a nie do KTT.

36

8. Struktura geograficzna

globalnego napływu BIZ (B)

• Największe kraje przyjmujące BIZ (wg wartości

strumienia
w roku 2008 ):

I) W grupie KWR: USA (316 mld USD i Francja

( 118 mld

USD). Natomiast Wielka Bryt.=97

mld USD, Hiszp.=66

mld, Niemcy tylko=25 mld

USD, zaś Japonia = 24 mld

USD.

II) W grupie azjatyckich KSR: Hongkong (60 mld

USD) + Chiny (52 mld USD) + Tajwan ( 10 mld

USD). Natomiast Indie = 18 mld USD.

III) W grupie KTT: Rosja (70 mld USD) i Kazachstan
(15 mld USD).

37

8. Struktura geograficzna

globalnego napływu BIZ (C)

• Zmiany struktury geograficznej globalnego zasobu

napływu BIZ (FDI inward stock) lub skumulowanych

BIZ - według danych UNCTAD - w latach 1985-2008

(w %; świat=100%) wyglądała następująco:

--------------------------------------------------------------------------------------
Grupa krajów

1985

1995

2006

2008

K W R

70,7

71,2

69,7

68,5

K S R

23,9

22,0

27,8

28,7

K T T (=byłe KS) 5,4

6,8

2,5

2,8

-------------------------------------------------------------------------------------

Komentarze:
a) W powyższym okresie na KWR przypadało ok. 7/10 całości

skumulowanego globalnego napływu BIZ, a na KSR ponad 1/4

ogółu zasobu napływu BIZ.
b) Wskutek uzyskania członkostwa w UE 10 europejskich KTT

awansowało do KWR, stąd udział grupy KTT od 2004 r. trzeba

uznać za zaniżony.

38

8. Struktura geograficzna

globalnego napływu BIZ (D)

•

Według stanu na koniec 2008 r. zasób BIZ

ulokowanych w grupie KWR wyniósł 10 213 mld USD,

z czego w USA= 2 279 mld USD, we Francji=991 mld, w W.

Brytanii=983 mld, w Niemczech=700 mld, w Belgii = 519 mld, a

w Japonii=203 mld USD, a w POLSCE = 161 mld USD.

•

Wielkość napływu skumulowanych BIZ w grupie KSR

w roku 2008 osiągnęła 4 276 mld USD

, w tym w

Hongkongu=836 mld,
w Chinach= 378 mld, w Singapurze =326 mld USD, w

Meksyku=295 mld,
w Brazylii=288 mld, natomiast w Indiach tylko 123 mld USD.

•

W grupie KTT napływ skumulowanych BIZ ogółem=

tylko 420 mld USD

, z czego w Rosji=214 mld USD, w

Kazachstanie=58 mld USD,
a na Ukrainie=47 mld USD.

39

9. Rosnąca rola korporacji z KSR i
KTT
w odpływie BIZ w globalnej skali
(A)

•

Struktura geograficzna globalnego zasobu odpływu

BIZ (FDI outward stock) lub skumulowanego odpływu

BIZ w latach 1985-2008

- według danych UNCTAD (w %;

świat=100%) - wyglądała następująco:
------------------------------------------------------------------------------
Grupa krajów

1985 1995 2006 2008

-------------------------------------------------------------------------------
K W R (Triada) 96,0 94,8 86,7 84,1
K S R

2,4 2,9 11,9 14,5

K T T (=byłe KS)

1,6 2,3 1,4 1,4

---------------------------------------------------------------------------------------
Komentarze: a) W okresie 1985-1995 r. na KWR przypadało aż

95-96% całości skumulowanego globalnego odpływu BIZ, a na

KSR mniej niż 3% całego zasobu odpływu BIZ. Ale w latach

1995-2008 r. udział grupy KWR spadł o 10,7 pkt proc., podczas

gdy udział KSR podniósł się o 11,6 pkt proc. ogółu zasobu.
b) Grupa KTT odgrywała w przeszłości i wciąż odgrywa

minimalną rolę
w światowym odpływie skumulowanych BIZ.

40

9. Rosnąca rola korporacji z KSR i
KTT
w odpływie BIZ w globalnej skali
(B)

• Według stanu na koniec 2008 r. zasób BIZ pochodzących

z KWR wyniósł 13 624 mld USD, w tym z USA=3 162

mld USD, z W. Brytanii=1 511 mld, z Francji=1 397mld,

z Niemiec=1 451 mld, a z Niderlandów=844 mld USD.

• Wielkość skumulowanego odpływu BIZ z KSR w 2008 r.

osiągnęła 2 357 mld USD, z czego 228 mld stanowiły

inwestycje pochodzące z 2 karaibskich centrów

finansowych typu offshore (tj. z Brytyjskich Wysp

Dziewiczych -177 mld oraz
z Kajmanów - 51 mld USD).

• Pomijając te ostatnie, w skład czołowej dziesiątki KSR

wywożących BIZ (wg wielkości zasobu odpływu) w roku

2008 wchodziły: Hongkong – 776 mld USD, Singapur -

189 mld, Tajwan - 175 mld, Brazylia - 162 mld, Chiny -

148 mld USD, Republika Korei – 95 mld, Malezja – 68

mld, RPA – 62 mld, Meksyk – 45 mld, oraz Chile – 31 mld

USD.

41

9. Rosnąca rola korporacji z KSR i
KTT
w odpływie BIZ w globalnej skali
(C)

• Na kraje azjatyckie przypadało w 2008 r. 72% łącznego

zasobu odpływu BIZ z KSR, podczas gdy w 1990 r. udział

Azji=46%,
a w roku 1980 =zaledwie 23% całego wspomnianego

zasobu.

• Natomiast pozycja grupy krajów Ameryki Łacińskiej i Karaibów jako

„eksporterów” BIZ uległa wyraźnemu osłabieniu, bo ich udział spadł z

67% ogółu skumulowanych BIZ pochodzących z KSR w 1980 r. do

23,8%
w 2008 r.

• Z kolei spośród państw afrykańskich jedynym relatywnie ważnym

krajem prowadzącym zagraniczną ekspansję inwestycyjną głównie w

skali tego kontynentu była RPA.

• Zasób odpływu BIZ z KTT w 2008 r. był ponad 10 razy

mniejszy w porównaniu z wysokością skumulowanych BIZ

pochodzących z KSR, wynosząc tylko 225 mld USD.

Ale

wielkość tego zasobu zwiększyła się 10 razy w stosunku do 2000 r.,

kiedy osiągnęła
21 mld USD (w 1990 r. zaledwie 0,2 mld USD).

42

9. Rosnąca rola korporacji z KSR i

KTT
w odpływie BIZ w globalnej
skali (D)

•

W grupie KTT jedynym liczącym się w skali globalnej

w roku 2008 krajem macierzystym skumulowanych

BIZ była Rosja, skąd pochodził zasób równy 203 mld

USD (w 2005 r.=120 mld).

Drugą pozycję na - obejmującej

KTT - liście krajów pochodzenia BIZ znajdowała się Ukraina (z

kwotą =tylko 7 mld USD).

•

Natomiast strumień odpływu BIZ z KTT zwiększył się

w latach 2003-2006 o 90%, tj. z 10 mld do 19 mld

USD. W tym samym okresie w grupie KSR nastąpił

„skokowy” wzrost tego strumienia – prawie 5 razy: z

36 mld w roku 2003 do 174 mld USD w 2006 r.

(z

czego ok. 5 mld przypadało na dwa poprzednio wymienione

karaibskie centra finansowe offshore).

•

Przodowały pod tym względem w 2006 r.:

Hongkong (43

mld USD), Brazylia (28 mld), Chiny (16 mld), Singapur ( 9 mld),

Kuwejt (8 mld), Tajwan i Korea Płd (po 7 mld) oraz Meksyk i
Malezja (po 6 mld USD).

Natomiast strumień rosyjskich

BIZ przekroczył w 2006 r. kwotę 18 mld USD.

43

9. Rola korporacji z KSR i KTT w odpływie

BIZ …(E)

• Ranking pochodzących z KSR 10 czołowych KTN o największych aktywach

zagranicznych w 2004 r. (według danych UNCTAD – „WIR 2006”):
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nr Nazwa KTN

Kraj

Sektor

Mld USD

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Hutchison Whampoa Ltd

Hongkong Różne (konglom.)

67,6

2 Petronas

Malezja

Petrochemia

22,6

3 Singtel Singapur Telekomunikacja

18,6

4 Samsung Electronics Korea Płd Elekronika

14,6

5 CITIC Group

Chiny Różne (konglom.)

14,5

6 Cemex Meksyk

Prz. mater. budowl.

13,3

7 LG Electronics Korea Płd Elektronika

10,4

8 China Ocean Shipping Chiny Transport morski 9,0
9 Petroleas de Venezuela

Wenezuela Petrochemia

8,9

10 Jardine Mathenson Hold.

Hongkong Różne (konglom.)

7,1

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Komentarz: W czołówce wywodzących się z KSR dziesięciu KTN o największej

wartości aktywów zagranicznych znajdowało się 8 firm azjatyckich (z czego po

dwie z Hongkongu i Chin) oraz 2 spółki latynoamerykańskie.

• Natomiast w grupie 10 pochodzących z KTT korporacji o największej wartości

aktywów zagranicznych w 2004 r. było aż 8 spółek rosyjskich (na czele z

trzema
firmami: Gazprom, Łukoil i Norilsk) oraz po jednej KTN z Chorwacji i Serbii.

44

10. Zmiany struktury sektorowej i

gałęziowej
globalnego napływu BIZ w latach
1990-2005

• Struktura sektorowa globalnego zasobu napływu BIZ (FDI inward

stock) lub skumulowanego napływu BIZ

- według danych UNCTAD (w %;

świat=100%) -

w latach 1990-2005

wyglądała następująco:

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sektor

1990

2005

mld USD %

mld USD %

---------------------------------------------------------------------------------------------------
I. Górnictwo i rolnictwo 167

9,5 790

7,9

II. Przemysł przetwórczy 729

41,1 2 975

29,6

III. Usługi 878

49,4 6 276

62,5

----------------------------------------------------------------------------------------------------
Razem zasób napływu BIZ 1 774

100,0 10 041

100,0

-

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Komentarz

: W latach 1990-2005 wzrosła rola usług jako dominującego

sektora,
do którego napływały BIZ. Natomiast atrakcyjność przemysłu przetwórczego

oraz sektora pierwszego dla inwestorów zagranicznych w tym okresie znacznie

spadła. Ale dzięki systematycznie zwiększanym nakładom inwestycyjnym KTN
na rozwój górnictwa udział sektora I w całości skumulowanych BIZ podniósł się

skokowo z 4,4% w 2004 r. do 7,9% w 2005 r. (tzn. o 3,5 pkt procentowego).

45

10. Zmiany struktury sektorowej i

gałęziowej
globalnego napływu BIZ … (c.d.)

• Podobieństwo struktury sektorowej skumulowanego napływu

BIZ do krajów wysoko i słabo rozwiniętych

(wg stanu na rok

2005):
-------------------------------------------------------------------------------
Sektor

KWR

KSR

------------------------------------------------------------------------------
I. Górnictwo i rolnictwo 7,3% 8,7%
II. Przemysł przetwórczy 29,2% 31,1%
III. Usługi 63,5% 60,2%
------------------------------------------------------------------------------

• Spośród

głównych gałęzi przetwórstwa przemysłowego

najwięcej

skumulowanych BIZ – wg stanu na 2005 r. –przyciągnęły

w skali

globalnej

: przemysł chemiczny (572 mld USD), samochodowy (310

mld), elektromaszynowy (284 mld) i spożywczy (273 mld USD).

• Natomiast

najbardziej atrakcyjnymi dla inwestorów

zagranicznych gałęziami sektora usług

były w okresie do 2005 r.:

finanse (BIZ=1 877 mld USD), usługi biznesowe (1 609 mld) oraz

handel wewnętrzny (1 071 mld USD). Na te 3 dziedziny przypadało w

2005 r. ok. 73% całości skumulowanych BIZ dokonanych
w światowym sektorze usług.

46

11. Perspektywy ewolucji globalnych

przepływów BIZ w okresie
2009-2011 r. (A)

• Prognoza zmian napływu BIZ w skali ogólnoświatowej

w latach 2009-2011

(w mld USD), według danych zaczerpniętych

z raportu: „World investment prospects to 2011”, opracowanego

przez
The Economist Intelligence Unit (London 2007) przed wybuchem
obecnego globalnego kryzysu finansowo-gospodarczego:
---------------------------------------------------------------------------------
Wyszczególnienie

2009 2011

---------------------------------------------------------------------------------
Roczny strumień napływu BIZ

1 470 1 604

Skumulowany napływ BIZ

16 347 19 307

---------------------------------------------------------------------------------

• Z przytoczonej prognozy EIU wynika, że strumień napływu BIZ

będzie
w 2009 r. niższy niż w roku 2007 (kiedy wyniósł 1,8 bln USD0.

Natomiast
w 2011 r. powinien on zwiększyć się do 1,6 bln USD.

• Natomiast skumulowana wielkość światowego napływu BIZ powinna

wzrosnąć z 15,2 bln USD w 2007 r. do 19,3 bln USD w roku 2011.

47

11. Perspektywy ewolucji globalnych

przepływów BIZ w okresie do
2011 r. (B)

• Przewidywana ewolucja struktury geograficznej

skumulowanego globalnego napływu BIZ w latach 2009-

2011

(według danych zaczerpniętych z raportu: „World

investment prospects to 2011”, London 2007)
----------------------------------------------------------------------------
Grupa krajów

2009 2 011

----------------------------------------------------------------------------
K W R

68,6% 68,2%

KSR i KTT (łącznie)

31,4% 31,8%

----------------------------------------------------------------------------

• Przytoczone wyżej dane dowodzą, że w latach 2009-2011

nie należy oczekiwać większych zmian w strukturze

geograficznej skumulowanego globalnego napływu BIZ.

Oznacza to, że KWR utrzymają swą dotychczasową

dominującą pozycję w tym zakresie (mimo przewidywanego

wzrostu atrakcyjności niektórych KSR i KTT
jako miejsca nowych lokat BIZ).

48

11. Perspektywy ewolucji globalnych

przepływów BIZ w okresie do
2011 r. (C)

• Według prognozy EIU, w latach 2009-2011 do

czołowej dziesiątki najbardziej atrakcyjnych dla

inwestorów zagranicznych państw przyjmujących

wejdą kolejno:
-- USA (średnioroczny strumień napływu
BIZ=251 mld USD),
-- Wlk Brytania ((112 mld),
-- CHINY (87 mld USD),
-- a na kolejnych pozycjach Francja, Belgia, Niemcy,

Kanada, Hong Kong, Hiszpania i Włochy.

• POLSKA powinna uplasować się na 24-tym miejscu

(z napływem BIZ=12,6 mld USD rocznie).

49

12.Konkluzje (A)

• Historycznie biorąc, za

pierwszy okres dynamicznej

ekspansji inwestycyjnej

KTN w gospodarce światowej

należy uznać

schyłek XIX i początek XX w.

• Czołowymi eksporterami kapitału w formie BIZ były wówczas

korporacje brytyjskie

. Utrzymały one swą przodującą pozycję

także w okresie międzywojennym, chociaż coraz bardziej
ustępowały pod względem dynamiki ekspansji

korporacjom z

USA

.

•

W latach 1977-2008 liczba korporacji macierzystych

zwiększyła się w skali globalnej z 10,7 tys. do 82 tys.,

zaś liczba ich filii zagranicznych wzrosła z 83,3 tys. do

ok. 810 tys.

•

Według szacunków Zorskiej, w 2005 r. KTN

wytworzyły 27% globalnego produktu brutto.

•

Natomiast eksperci UNCTAD oszacowali, że w 2007 r.

udział produkcji zagranicznych filii KTN w globalnym

produkcie wyniósł tylko 11%.

50

12.Konkluzje (B)

•

Osiągnięte przez filie zagraniczne KTN w 2008 r.

przychody
– według danych UNCTAD – wyniosły 30,3 bln USD,

aktywa zagraniczne równały się 69,8 bln USD, a

eksport = 6,7 bln USD (tj. 1/3 globalnego wywozu).

•

Wartość dodana wytworzona przez najpotężniejsze

światowe KTN przewyższa wysokość całego GDP wielu

krajów. Na opracowanej przez UNCTAD liście 100

czołowych potęg gospodarczych dzisiejszego świata w

2000 r. znalazło się 71 krajów i 29 korporacji, z

których pierwsza uplasowała się na 49 miejscu.

•

O skali działalności gospodarczej KTN świadczy

zwłaszcza wielkość ich przychodów. W 2007 r. w

grupie 20 największych pod tym względem w skali

globalnej korporacji było 8 firm amerykańskich.

Natomiast dwa pierwsze miejsca w rankingu

najpotężniejszych KTN z USA w 2007 r. zajmowały

Wal-Mart Stores i Exxon Mobil.

51

12.Konkluzje (C)

• Pozycję rynkową i finansową największych KTN

pokazują dane dotyczące wielkości ich zysków,

efektywności działania (lista Top Performers),

kapitalizacji giełdowej ich akcji i wartości posiadanych

przez nie marek.

• Stopień umiędzynarodowienia działalności czołowych

KTN obrazuje wielkość ich aktywów zagranicznych i

wskaźnik transnacjonalizacji (obliczany i publikowany

przez UNCTAD).

• Potwierdzeniem szybkiej ekspansji inwestycyjnej KTN

w latach 1990-2008 jest 8,5-krotny wzrost globalnego

zasobu napływu BIZ (z 1,8 bln do 14,9 bln USD).

Natomiast strumień rocznego napływu BIZ podniósł

się z 200 mld USD w 1990 r. do ponad 1,7 bln USD w

2008 r.

52

12.Konkluzje (D)

• Według stanu na 2008 r., na KWR przypadało ponad 70%

globalnego zasobu napływu BIZ i 84% odpływu

skumulowanych BIZ w skali całego świata.

• Ale w ostatnich latach coraz większą aktywność

inwestycyjną w charakterze korporacji macierzystych

wykazują spółki pochodzące z KSR (w pierwszej

kolejności z dynamicznie rozwijających się krajów Azji)

oraz firmy z niektórych KTT (przede wszystkim z

Federacji Rosyjskiej).

• Usługi są obecnie tym sektorem, który przyciąga

najwięcej BIZ, bo ulokowano tam dotąd 63% całego

globalnego zasobu napływu BIZ. Udział przemysłu

przetwórczego spadł
w ostatnim okresie do 1/3 tego zasobu, zaś udział

rolnictwa
i górnictwa wynosi łącznie poniżej 5%.

53

12.Konkluzje (E)

• Należy przewidywać, że w najbliższej

przyszłości pozycja wielkich KTN w

gospodarce światowej ulegnie dalszemu

umocnieniu.

• Wprawdzie prym wśród nich będą nadal

wiodły korporacje pochodzące z KWR, ale

można spodziewać się też dalszej

dynamicznej ekspansji firm transnarodowych

pochodzących z grupy KSR oraz KTT.

• Będzie to z pewnością sprzyjać postępującej

globalizacji życia gospodarczego i

tendencjom integracyjnym w skali głównych

regionów współczesnego świata.