1

Finanse-Podstawy

Wykład 3

dr Sławomir Franek

Katedra Finansów

[e-mail]

2

Etapy rozwoju pieniądza

1) Pieniądz powstał i rozwinął się jako skutek gospodarki

towarowej, w której spełniał funkcję miernika wartości
wymiennej, a następnie funkcję środka płatniczego
(wymiana barterowa)

2) Pieniądz powstał i rozwinął się jako szczególny towar mający

specyficzne cechy, które umożliwiały mu pełnienie jego
funkcji (tzw. cechy pieniądza idealnego: podzielność,
trwałość, niska wartość jednostkowa, łatwość
przemieszczania). W rozwoju pieniądza ważną rolę odegrało
złoto

3) Wielość kruszców, z których bito monety, a zwłaszcza

system bimetaliczny wywoływały zjawisko psucia monety,
czyli obniżania zawartości danego metalu w monecie, co
przyczyniało się do tego, że pieniądz gorszy wypierał z
obiegu pieniądz lepszy (prawo Kopernika-Greshama)

3

Etapy rozwoju pieniądza-c.d.

4) W historii pieniądza widoczna jest wyraźna skłonność do

zwiększania ilości pieniądza w obiegu, w stopniu
przewyższającym jego pokrycie. Wyrazem tego było
pojawienie się pieniądza papierowego, początkowo w pełni
wymienialnego na złoto a następnie zwiększanie ilości
pieniądza ponad miarę (Banking School versus Currency
School – Peel’s Act-1844)

5) Zasoby złota nie mogły zapewnić dostatecznej ilości

pieniądza co prowadziło do procesu demonetyzacji złota
(upadek systemu z Bretton Woods - The Smithsonian
Agreement 1971)

6) Miejsce złota jako współczesnego pieniądza zajął pieniądza

papierowy (substancjalny), oparty na zaufaniu

4

Definicje pieniądza

Pieniądz powstaje w wyniku udzielania

przez bank kredytu podmiotom spoza

systemu bankowego

Podejście funkcjonalne do pieniądza

(„money is what money does”- miernik

wartości, środek wymiany, środek

płatniczy, środek tezauryzacji –

pieniądz jest jednością wszystkich

swoich funkcji)

Podejście statystyczne (ilościowe) –

agregaty monetarne

5

6

AGREGATY MONETARNE - POLSKA A STREFA EURO

mld EUR

mld PLN

M0

610,6

7,27%

75,8

14,10%

M1

3819,7

45,48%

309,7

57,65%

M2

7137

84,98%

523,5

97,42%

M3

8398,6 100,00%

537,3 100,00%

Dane na 30.09.2007

Strefa euro

Polska

7

STOPA PROCENTOWA

W gospodarce pieniężnej stopa

procentowa jest definiowana jako
cena za czasowe przekazanie do
dyspozycji siły nabywczej w formie
pieniężnej (kredyt), normalnie
odniesiona do jednego roku

8

Krzywa dochodowości (yield

curve)

Odwzorowanie zależności między okresem

do wykupu instrumentu finansowego a
jego rentownością. Pozwala to na
wskazanie relacji między wysokością
krótkoterminowych stóp procentowych a
wysokością stóp długoterminowych

9

Krzywa rosnąca

US Treasury Bonds Maturity

Yield

Yesterday Last Week

Last Month

3 Month 3.36

3.34

3.29

4.13

6 Month 3.56

3.58

3.58

4.19

2 Year

3.56

3.54

3.55

4.21

3 Year

3.51

3.48

3.52

4.22

5 Year

3.87

3.84

3.88

4.40

10 Year

4.28

4.27

4.31

4.68

30 Year

4.61

4.61

4.65

4.91

10

Krzywa odwrócona

B
i

l
l

s

U.K. GOVERNMENT BONDS

CURRENT

PRICE/YIELD

3-Month

5.65 / 5.65

1-Year

98.98 / 4.81

CURRENT

PRICE/YIELD

2-Year

102.05 / 4.69

3-Year

100.2 / 4.68

4-Year

98.52 / 4.74

5-Year

101.16 / 4.7

7-Year

101.41 / 4.76

8-Year

100.08 / 4.74

10-Year

94.74 / 4.74

15-Year

104.04 / 4.66

20-Year

95.21 / 4.62

30-Year

105.05 / 4.45

Notes/Bonds

Bills

11

Teorie terminowej struktury stóp
procentowych



Teoria preferencji płynności



Teoria oczekiwań



Teoria segmentacji rynków

Teoria oczekiwań

- krzywa dochodowości

odzwierciedla przewidywania inwestorów co

do przyszłych wartości stopy procentowej.

jeżeli krzywa dochodowości jest nachylona w

górę, teoria ta mówi, że w przyszłości

oczekuje się wzrostu krótkoterminowych stóp

procentowych. Jeżeli natomiast krzywa

dochodowości jest odwrócona, to należy

oczekiwać spadku krótkoterminowych stóp

procentowych.

12

Teorie terminowej struktury stóp
procentowych

Teoria preferencji płynności -

podmioty

dysponujące oszczędnościami preferują lokaty

krótkoterminowe, a podmioty będące biorcami

kapitału, zgłaszają zapotrzebowanie na kapitał

długoterminowy. Jedyną możliwością skojarzenia ofert

pożyczkobiorców i pożyczkodawców jest wówczas

uwzględnienie dodatkowej premii za utratę płynności,

zwiększającej oprocentowanie instrumentów o

dłuższym terminie zapadalności. Przyczyną

wyjaśniającą konieczność kształtowania się stóp

długoterminowych na wyższym poziomie niż stopy

krótkoterminowe jest więc występowanie ryzyka

płynności, które powinno być uwzględnione przy

szacowaniu oprocentowania instrumentów

długoterminowych

13

Teorie terminowej struktury stóp
procentowych

Teoria segmentacji rynków -

brak

substytucyjności pomiędzy instrumentami o różnych

terminach wykupu, co prowadzi do sytuacji, w której stopa

procentowa dla danego terminu kształtuje się niezależnie

od wysokości oprocentowania instrumentów o innym

terminie. Tak więc zróżnicowanie stóp procentowych dla

różnych terminów jest wynikiem odmiennego

kształtowania się popytu i podaży na każdy z

instrumentów. W szczególności teoria ta zakłada istnienie

większego popytu na instrumenty krótkoterminowe, jako

obarczonych niższym ryzykiem, a w związku z tym

wymagających niższej stopy procentowej niż instrumenty

długoterminowe, co tłumaczy charakterystyczne dla

krzywych dochodowości nachylenie w górę.

14

Kurs walutowy jest to cena jednej waluty wyrażona w
innej walucie
1EUR=3,6235 PLN lub 1PLN=0,2760 USD

Kursy walut są to proporcje ilościowe w jakich
wymieniane są wzajemnie waluty różnych krajów

Kursy dewizowe są najważniejszą ceną każdej otwartej
gospodarki rynkowej oraz gospodarki światowej. Ceny
rynku dewizowego są punktami odniesienia dla
wszystkich innych cen

15

USD/PLN

EUR/PLN

EUR/USD

16

Kto ustala kurs walutowy?

17

Zalety i wady systemu kursów sztywnych i kursów płynnych.

System kursu sztywnego

System kursu płynnego

Zalety

 Ograniczenie ryzyka kursowego

 Zmniejszenie kosztów dostępu do

międzynarodowych rynków

finansowych

 Zmniejszenie wysokości

krajowych stóp procentowych

 Wspieranie walki z inflacją

 Neutralizuje wpływ szoków

zewnętrznych poprzez

niezależność polityki pieniężnej

 Neutralizuje wpływ inflacji na

konkurencyjność eksportu

 Zmniejszenie ryzyka wystąpienia

ataków spekulacyjnych

Wady

 Brak autonomii polityki

monetarnej

 Wrażliwość na szoki zewnętrzne

 W sytuacji kryzysu walutowego,

utrzymanie kursu może być

kosztowne

 Ryzyko realnej aprecjacji kursu i

deficytu rachunku bieżącego

 Możliwość importu inflacji

 Zmienność kursu walutowego

jako czynnik zwiększający koszt

transakcji handlowych i

finansowych

18

Jak nazywamy zmiany kursu
walutowego



W systemie kursu sztywnego

Dewaluacja (spadek kursu urzędowego)
Rewaluacja (wzrost kursu urzędowego)



W systemie kursu płynnego:

Deprecjacja (spadek kursu rynkowego

waluty krajowej)

Aprecjacja (wzrost kursu rynkowego waluty

krajowej)

19

Czynniki wpływające na zmiany kursu

walutowego:

•

Czynniki fundamentalne
(makroekonomiczne)

Napływ kapitału zagranicznego (spekulacyjnego i

bezpośredniego)

Zmiany stóp procentowych
Dane makroekonomiczne (inflacja, PKB, bezrobocie, deficyt

budżetowy)

Struktura długu publicznego

20

Czynniki wpływające na zmiany kursu

walutowego (ciąg dalszy):

•

Czynniki polityczne

Zmiany rządów i stanowisk politycznych
Wypowiedzi polityków

•

Czynniki zewnętrzne

Efekt zarażania (kryzys w Rosji, Brazylii, Argentynie)
Czynniki losowe (klęska powodzi)

21

Źródło: opracowanie własne

INFLACJA

Zatrudnienie

POLITYKA PIENIĘŻNA

Eksport

Popyt rządowy

Inwestycje

Popyt

Podaż

Stopa procentowa

Kurs walutowy

Oczekiwania

inflacyjne

Konsumcja prywatna

Import

Produkcja

Bilans płatniczy

22

Kurs walutowy w mechanizmie transmisji

monetarnej

-obniżka stóp procentowych bc wpływa

na:

-obniżkę oprocentowania aktywów

krajowych (np. obligacji)

-odpływ inwestorów zagranicznych
-spadek kursu waluty krajowej

(deprecjacja)

-większa opłacalność eksportu
-wyższy wzrost gospodarczy

23

Czy deprecjacja jest lepsza niż

aprecjacja????

Efekt pass-through (przenoszenia)

Zmiany kursu walutowego mają

wpływ na ceny towarów
importowanych, co oddziałuje na
wysokość stopy inflacji

Według danych NBP długookresowy wskaźnik przeniesienia (pass
through), wynosi 0,19, z czego 54% efektu przeniesienia kumuluje
się w pierwszych dwóch kwartałach, a 89% w pierwszym roku.

24

Przeczytać

F. S. Mishkin: Ekonomika pieniądza

bankowości i rynków finansowych,
rozdz. 7.3 i 8.1-8.4