BADANIE FIZYKALNE

BADANIE FIZYKALNE

SKÓRY

SKÓRY

I JEJ WYTWORÓW

I JEJ WYTWORÓW

Skóra

–

stanowi

najbardziej

powierzchowną warstwę ciała ludzkiego,
przechodząc w otworach naturalnych w
błonę śluzową. Jest bardzo rozciągliwa i
elastyczna. Powierzchnia skóry przy
średniej wielkości ciała wynosi od 1,5 do
1,8 m

2

. Najgrubsza skóra występuje tam,

gdzie

są

największe

naprężenia

mechaniczne: na podeszwach, dłoniach,
karku.

Skóra jest powłoką oddzielającą wnętrze

organizmu ludzkiego od świata zewnętrznego.
Stanowi

mocną,

elastyczną

pokrywę

wytrzymałą zarówno na ucisk, jak i rozciąganie.
Jest nieprzenikliwa dla większości substancji
rozpuszczalnych i gazowych, chroni przed
inwazją flory bakteryjnej. Odgrywa kluczową
rolę w termoregulacji, jest narządem zmysłu
zawierającym receptory dotyku, bólu, ucisku,
wibracji, temperatury.

Skóra pełni funkcję ochronną organizmu przed

wpływem niekorzystnych czynników otoczenia.
Wpływa na procesy PM, termoregulacji,
gospodarki wodnej organizmu, bierze udział w
procesach wydzielniczych i resorpcji oraz
procesach odpornościowych.

Skóra odgrywa znaczną rolę w:
- czynności wydzielniczej,
- regulacji równowagi wodno-zasadowej,
- metabolizmie białek, lipidów, węglowodanów, witamin,
-  w procesach odpornościowych.
Zadania skóry:
  ochrona głębiej położonych narządów przed urazami

mechanicznymi

• amortyzacja urazów.
   zapewnienie swobodnych ruchów ciała,
   ochrona przed ucieczka wody ustrojowej,

   ochrona przed wniknięciem drobnoustrojów trucizn,
   ochrona przed promieniami ultrafioletowymi,

   udział w termoregulacji / wydzielanie potu/,
   udział w wydalaniu ( pot, łój),

   odbieranie wrażeń dotyku, bólu, temperatury.

CZYNNIKI

CZYNNIKI

NIEKORZYSTNIE

NIEKORZYSTNIE

WPŁYWAJĄCE NA SKÓRĘ:

WPŁYWAJĄCE NA SKÓRĘ:

1. Ograniczenie ruchów chorego ( długotrwałe

unieruchomienie w łóżku).

2. Zaburzenia krążenia krwi.
3. Zaburzenia czucia.
4. Zaburzenia przytomności.
5. Odwodnienie.
6. Wychudzenie.
7. Obrzęki.
8. Choroby narządowe.
9. Wilgotne otoczenie ( nietrzymanie moczu).

OCENA OGÓLNEGO

OCENA OGÓLNEGO

STANU SKÓRY

STANU SKÓRY

1.      Wygląd.
2.      Zabarwienie / kolor.
3.      Napięcie.
4.      Ucieplenie.
5.      Owłosienie.
6.      Wykwity.
7.      Grubość.
8.      Stan higieniczny.

WYWIAD

WYWIAD

Wywiad powinien uwzględniać istnienie
ewentualnych czynników ubocznych i
określić czy choroba skóry jest ograniczona
do skóry czy też jest manifestacją
schorzenia ogólnoustrojowego.

Przy zbieraniu wywiadu można uzyskać

ważne informacje pomocne w ustaleniu
rozpoznania.

Pytania Dotyczące Historii Choroby Skóry

Pytania Dotyczące Historii Choroby Skóry

•

Czy początek był nagły i stopniowy?

•

Czy skóry swędzi lub czy jest bolesna?

•

Gdzie umiejscowiona jest zmiana chorobowa?

•

Czy ostatnio przyjmował pacjent antybiotyki lub inne
leki?

•

Czy stosował pacjent jakiekolwiek leki miejscowo?

•

Czy pojawiły się jakiekolwiek poprzedzające objawy
ogólne (gorączka, bóle głowy, anoreksja, upławy)?

•

Czy został pacjent ukłuty przez jakieś owady?

•

Czy był narażony na domowe lub przemysłowe toksyny?

•

Czy miał pacjent styczność z osobami chorymi na
choroby weneryczne?

•

Czy miał pacjent bliski kontakt fizyczny z innymi
osobami z chorobami skóry?

•

Czy mógł pacjent być narażony na zakażenie HIV?

• Zawsze należy przekonać pacjenta do

pełnego badania całej skóry,

• Trzeba zapewnić dobre oświetlenie,
• Ocenić kolor skóry,
• Należy opisać pierwotną morfologię

ograniczonych wykwitów,

• Należy opisać wtórne cechy wykwitów,
• Należy opisać układ zmian w bardziej

rozprzestrzenionej osutce i zmiany jej

koloru,

• Konieczna jest ocena temperatury objętego

wykwitami obszaru,

• Trzeba przeprowadzić badanie ogólne w

poszukiwaniu objawów choroby układowej.

• Warunki socjalne z uwzględnieniem bliskiego

kontaktu fizycznego – świerzb, liszajec;

• Kontakt z chemikaliami, toksynami w pracy i

domu; stosowanie rękawic ochronnych przy

czynnościach domowych;

• Ostatnio stosowane leki, np. antybiotyki;
• Nowe kosmetyki, środki myjące i piorące;
• Hobby, np. ogrodnictwo, fotografia;
• Podróże zagraniczne, ukłucia owadów;
• Upewnienie się o charakterze sezonowym.
• Czynniki wysokiego ryzyka – męski

homoseksualizm, liczne kontakty

heteroseksualne, przetaczanie krwi i

nadużywanie leków dożylnych.

Niektóre choroby układowe mogą przebiegać

z

objawami

skórnymi.

Chorobom

infekcyjnym często towarzyszą osutki lub

uszkodzenia. Należy dowiedzieć się czy nie

występowały ostatnio bóle gardła, ponieważ

infekcja paciorkowa może być połączona z

typową wysypką (szkarlatyna), bolesnością i

zaczerwieniem

węzłów

chłonnych

na

powierzchni wyprostnej (rumień guzowaty)

lub łuszczycą krostkową. W przypadkach

skórnych infekcji drożdżakowych pacjent

cierpi z powodu swędzącej wysypki lub

owrzodzeń języka, a kobiety z powodu

upławów. Infekcje Candida albicans często

występuje po cyklu leczenia antybiotykami

o szerokim spektrum działania.

Skórne wypryski powstające w obszarach

narażonych

na

działanie

światła

słonecznego

powinny

nasunąć

podejrzenie

obecności

układowego

tocznia

rumieniowatego

lub

reakcji

polekowych. Jeżeli pacjent cierpi z
powodu

dolegliwości

skórnych

umiejscowionych

wokół

narządów

płciowych należy zapytać o możliwość
kontaktu z chorobami wenerycznymi.
AIDS może występować ze zmianami w
węzłach chłonnych charakterystycznymi
dla mięsaka Kaposiego lub pleśniawkami
obejmującymi błony śluzowe lub skórę.

Swędzenie skóry przy braku oczywistej

wysypki

skórnej

powinno

nasunąć

podejrzenie obecności leżącej u podstaw
dolegliwości choroby ogólnoustrojowej.

Miejscowo stosowane kortykosteroidy i

inne leki stosowane miejscowo są często
zapisywane w celu leczenia różnych
chorób skóry. Zawsze należy zapytać o
stosowanie tego typu środków, ponieważ
mogą one zmieniać wygląd wykwitów
skórnych,

co

utrudnia

rozpoznanie

choroby.

Choroby ogólnoustrojowe

Choroby ogólnoustrojowe

powodujące świąd

powodujące świąd

• Wewnątrzwątrobowa i

pozawątrobowa cholestaza,

• Cukrzyca,
• Przewlekła niewydolność nerek,
• Chłoniak.

Oglądanie i badanie

Oglądanie i badanie

palpacyjne

palpacyjne

• Obserwacja położenia i symetrii

zmian skórnych,

• Pamiętać należy o ukrytych

obszarach: pachy, wewnętrzne
powierzchnie ud i pośladki ze
szparą pośladkową.

Kolor skóry

Kolor skóry

• Żółte zabarwienie – żółtaczka,

najlepiej widoczne w dobrym świetle

dziennym, obejmuje początkowo

zażółcenie twardówek, a potem

pojawia się na tułowiu i kończynach.

Ludzie jedzący duże ilości marchwi lub

wit. A w innej postaci mogą mieć żółte

zabarwienie skóry, a brak zabarwienie

twardówek odróżnia klinicznie ten

zespół od żółtaczki.

• Lupkowo – szary kolor – nadmiar żelaza,
• Ciemne zabarwienie skóry, pojawiające

się początkowo w liniach skórnych na
dłoniach i stopach, w bliznach i innych
fałdach skóry, błona śluzowa jamy ustnej
i dziąseł również wybawia się – choroba
Addisona (autoimmunologiczna
destrukcja nadnerczy),

• Albinizm – choroba dziedziczona,

spowodowana zaburzeniem produkcji
melaniny – włosy, skóra są białe, a oczy
mają różowe zabarwienie z powodu
wybarwienia tęczówki,

• brązowe plamy pojawiające się na twarzy – w

chorobach wątroby lub u ♀ w okresie ciąży (ostuda),

• ziemiste zabarwienie – może wskazywać na

zaawansowaną chorobę nowotworową,

• jasnobrunatne – w marskości wątroby,
• sine, sinoszare zabarwienie skóry i błon śluzowych –

przyczyny:

 przyspieszone zużycie tlenu w tkankach (wysiłek

fizyczny),

 zwiększonej ilości zredukowanej hemoglobiny,
 mieszania się krwi tętniczej z żylną w wadach

wrodzonych serca,

  upośledzonej wymiany gazowej w płucach.

• Bielactwo – plamy barwy kawy z mlekiem,
• Rumień skóry (zaczerwienienie) – spowodowane

jest rozszerzeniem naczyń, po uciśnięciu
czerwony wykwit blednie. Niekiedy rumieniowe
zaczerwienie może być spowodowane
niepokojem,

• Czerwonopurpurowe zmiany spowodowane

przesiąkaniem do skóry krwi z naczyń skórnych,
zmiany te nie bledną pod wpływem ucisku.
Jeżeli są one małe – wybroczyny, gdy większe –
purpura,

• Siniaki, krwiaki – urazowe stłuczenia,
• Teleangiektazje - delikatne, blednące zmiany

naczyniowe spowodowane rozszerzeniem
powierzchownych naczyń włosowatych.

Ograniczone zmiany

Ograniczone zmiany

skórne

skórne

Pierwotne zmiany
• Plamki, plamy – płaskie ograniczone

zmiany koloru skóry, jeśli średnica jest
poniżej 1 cm – plamka, powyżej plama,

• Grudka, tarczka, guzek, guz, bąbel

pokrzywkowy –zmiana uniesiona
wyczuwalna palpacyjnie,

• Pęcherzyk, pęcherz, krosta - uniesiona,

chełbocąca, wypełniona płynem zmiana

• Jeżeli można to należy opisać ułożenie

zmian, np. liniowe, obrączkowate lub
ułożone w grupy,

• W półpaściu osutka układa się zgodnie z

jednym lub kilkoma dermatomami
skórnymi.

Wtórne zmiany
• Powierzchniowe nadżerki, owrzodzenia,

tworzenie strupa, łuskowacenie,
tworzenie szczelin, atrofia, otarcia
naskórka, bliznowacenie, martwica.

Ucieplenie skóry
• Sprawdza się grzbietem dłoni,
• Zmiany zapalne są cieplejsze niż

otaczające tkanki,

• Skóra

pokrywająca

tłuszczak

jest

chłodniejsza niż przylegające do niej
tkanki.

Napięcie skóry

Obrzęki:
- pochodzenie sercowego ( zastoinowe) są

przejawem gromadzenia się płynu przesiękowego
w przestrzeni międzykomórkowej wskutek:

 zmiany ciśnienia onkotycznego / białka/ i zmiany

ciśnienia hydrostatycznego /RR krwi/, osłabienia
siły skurczu mięśnia sercowego / zastój krwi
żylnej i wzrost ciśnienia hydrostatycznego,

 pogorszenia ukrwienia nerek – dochodzi do

zmniejszonej filtracji kłębuszkowej, zatrzymania
sodu w ustroju / zatrzymanie wody i powstanie
obrzęków/,

 obrzęki w niewydolności krążenia mają charakter

obrzęków opadowych, czyli przemieszczających
się w zależności od położenia ciała.

Wargi

Zdrowe mają kolor czerwony lub
różowoczerwony, są lśniące, nawilżane przez
śluz wytwarzany w gruczołach błony śluzowej
warg.

Zmiany na wargach:
• Opryszczka / herpes/ – towarzyszy infekcjom

wirusowym, np. grypie, przeziębieniu,
zapaleniu górnych dróg oddechowych;

• Zajady – to małe, bolesne pęknięcia lub

nadżerki o żywoczerwonym dnie,
umiejscowione w kącikach ust; mogą
pojawiać się w przypadku niedoboru
witaminy B

12

.

Język
Zmiany na języku:
• Biały nalot ( szarobiałe, plamiste obłożenie)
    tworzy się z resztek pokarmowych, śluzu,

złuszczonych nabłonków, leukocytów, grzybów;

     występuje we wszystkich chorobach układu

pokarmowego;

• Język malinowy z wyraźnie zaznaczonymi

brodawkami

        w płonicy;
• Język blady o wygładzonej powierzchni
        występuje w niedokrwistości
• Język żywoczerwony
        w niektórych awitaminozach;

• Język pokryty bliznami
        występuje u chorych na padaczkę;
• Niebolesne twarde owrzodzenia
         Mogą mieć charakter nowotworowy;
• Pleśniawki ( soor) w postaci białych nalotów
         występują na języku i błonie śluzowej jamy

ustnej;

         najczęściej występują u niemowląt;
         występują w przebiegu chorób

wyniszczających;

         występują jako powikłanie stosowania

antybiotyków;

         występują przy braku higieny jamy ustnej;
         powstawaniu sprzyja niedobór witamin z grupy

B.

Błona śluzowa jamy ustnej
• wysuszona błona śluzowa – w odwodnieniu;
• zaczerwienienia, obrzęk błony śluzowej,

owrzodzenia, przykry zapach, dolegliwości

bólowe – świadczą o zapaleniu jamy ustnej;

• plamki Kopika – białe plamki na błonie

śluzowej na wysokości zębów trzonowych

         objaw odry;
         poprzedza wystąpienie zmian na skórze;
Dziąsła
• zaczerwienienie,

rozpulchnienie,

dziąsła

krwawiące

         niedobór witaminy C;
         zapalenie dziąseł;

Zmiany dotyczące zębów:

• Próchnica zębów
         najczęstsza choroba uzębienia;
      demineralizacja i osłabienie struktury twardych

tkanek zęba (szkliwa i zębiny), co prowadzi do

ubytków w tkankach zębów;

         może być przyczyną chorób całego organizmu;
• Parodontoza
         to proces, w którym w trakcie długo

trwającego zapalenia przyzębia dochodzi do utraty

zęba lub grupy zębów;

         objawem jest rozchwianie zębów i ich

wypadanie;

• Nieprawidłowy zgryz
         Prawidłowe rodzaje zwarcia zębów szczęki i z

zębami żuchwy.