Nierówności

społeczne

Definicja

• NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE –

dotyczą sytuacji, gdy ludzie są

nierówni sobie nie z racji

jakichkolwiek cech

psychicznych czy cielesnych, ale

z powodu ich przynależności do

różnych grup albo zajmowania

różnych pozycji społecznych –

nierówność dostępu (lub szans

dostępu) do społecznie

cenionych dóbr.

Rodzaje nierówności:

1. Nierówności polityczne
2. Nierówności ekonomiczne
3. Nierówności społeczne –
np. nierówne możliwości
kształcenia się.

Równość społeczną
rozumie się jako:

a) równe traktowanie, czyli
równość miary
b) równe możliwości, czyli
równość szans
c) równe pozycje, czyli równość
sytuacji

Równość społeczna

to stan
nierówności, tyle
że społecznie
akceptowany.

Główne obszary
nierówności
społecznych:

· płeć;
· władza;
· wykształcenie;
· prestiż i szacunek;
· uprzedzenia i dyskryminacje;
· bogactwa materialne

Płeć

• różnice socjokulturowe, a nie biologiczne,

określające, co jest odpowiednie dla kobiety a

co dla mężczyzny

• faworyzowanie mężczyzn, którzy w większym

stopniu gromadzą władzę, bogactwo i prestiż;

• odczuwanie przez mężczyzn zagrożenia ich

dominacji.

• podział pracy – kobiety zajmują się dziećmi i

gospodarstwem domowym, mężczyźni

pracą zarobkową;

• zróżnicowane poglądy na temat każdej płci –

przekonanie na temat natury, zdolności

i wspólnych celów kobiet;

Władza

nierówności w sferze wpływów,

obowiązków, praw, podziału pracy i

płacy pomiędzy rządzącymi a

rządzonymi.

Występuje jako władza państwa nad

obywatelami, menedżerów nad

pracownikami, przełożonych nad

podwładnymi, nauczycieli nad uczniami,

rodziców nad dziećmi, dziewczyny nad

zakochanym.

Wykształcenie

Daje satysfakcje autoteliczne, gdyż

zaspokaja typowy dla ludzi impuls

ciekawości, a także jest pomocna w

stosunku do wszystkich trzech

podstawowych wartości –

bogactwa, władzy i prestiżu.
Niewykwalifikowany i

wykwalifikowany pracownik różnią

się charakterem wykonywanej

pracy i ilością otrzymywanych dóbr

Prestiż i szacunek

Szacunek, uznanie społeczne,

Szacunek, uznanie społeczne,

akceptacja, aplauz, sława.

akceptacja, aplauz, sława.

Ludzie przywiązują do niego uwagę z

dwóch powodów. Pierwszy jest związany

z koncepcją JAŹNI ODZWIERCIEDLONEJ,

która mówi o tym, że ludzie wyrabiają

sobie mniemanie o sobie, patrząc na to,

jak cenią ich inni. Drugim powodem jest

to, że jest on dobrem wymienialnym na

inne np. reputacja przekłada się na

szanse znalezienia dobrej pracy i wyższe

zarobki. Z prestiżem jest podobnie jak ze

sławą, gdyby mieli go wszyscy to nie miał

by go nikt.

Uprzedzenia i
dyskryminacje

• podział ludzi według np. koloru skóry –

wyższość rasy białej, wyznania – wyższość

chrześcijaństwa;

• stereotyp w odniesieniu do grup

społecznych i etnicznych (Polak, Włoch,

Anglik Żyd), zawodowych (lekarz,

prawnik,sprzątaczka), klasowych

(robotnik, inteligent);

• dyskryminacje ubogich narodowości

(Rumuni);

• uprzedzenia i dyskryminacja podsycane

przez poczucie zagrożenia ekonomicznego,

politycznego, społecznego, militarnego

Bogactwa materialne

• dystans pomiędzy krajami zamożnymi a

ubogimi pod względem poziomu rozwoju

gospodarczego i dobrobytu narodów;

• zróżnicowany stanu majątkowego ludności:

bogaty i biedny.
Posiadanie dóbr materialnych (bogactwa)

jest upragnione po pierwsze dlatego, że są

one niezbędne do zaspokojenia

elementarnych i uniwersalnych wymogów

życiowych, pożywienia, ubrania,

schronienia itp., czyli mają wartość

naturalną, a po drugie dlatego, że wymaga

ich posiadania kultura, definiując pewne

obiekty jako pożądane, a więc nadając im

wartość kulturową.

Współczesnym uzasadnieniem

nierówności jest teoria
merytokracji, która opiera się
na formule:
IQ + effort = merit

wysiłek zasługa

Zasadę te uważa się
sprawiedliwą, gwarantującą
sprawiedliwość społeczną – im
więcej dajesz społeczeństwu,
tym więcej otrzymujesz);

TEORIE

NIERÓWNOŚCI

• Funkcjonalna teoria

stratyfikacji

• Teoria konfliktu

( skumulowanych przewag )

FUNKCJONALNA TEORIA

FUNKCJONALNA TEORIA

STRATYFIKACJI

STRATYFIKACJI

– sformułowana w 1945 roku przez

Kingsleya Davisa i Wilberta Moore’a

na łamach ,,American Sociological

Review’’

Według tej teorii nierówność społeczna

to zjawisko odwieczne, nieusuwalne

oraz niezbędne dla funkcjonowania

społeczeństw ludzkich. Wszelkie znane

społeczeństwa, zarówno historyczne,

jak i współczesne cechują się

nierównością społeczną.

5 TEZ

Autorzy wskazują na ogólne

prawidłowości życia społecznego, z których – ich
zdaniem – nieuchronność nierówności logicznie
wynika. Pokazują to na przykładzie nierówności

zawodów

TEZA 1: Różne zawody w

społeczeństwie mają różną
doniosłość funkcjonalną, to
znaczy w różnym stopniu
przyczyniają się do zaspokojenia
,,wymogów funkcjonalnych
społeczeństwa’’

TEZA 2: Różne zawody

wymagają większych lub
mniejszych zdolności,
talentów, wrodzonych
predyspozycji, a ponadto
dłuższego lub krótszego
kształcenia lub treningu
dającego niezbędne
umiejętności i kompetencje

TEZA 3: Kształcenie i trening

oznacza ponoszenie pewnych
kosztów i wyrzeczeń –
wymaga czasu, energii,
wysiłku, dyscypliny, nakladów
finansowych

TEZA 4: (dotyczy ludzkich motywacji) –

Jedyny sposób, aby skłonić ludzi do

podjęcia szczególnych starań i

poniesienia szczególnych kosztów

związanych z osiągnięciem bardziej

wymagającego – a zarazem bardziej

funkcjonalnie ważnego – zawodu, to

związanie z nim jakichś szczególnych

przywilejów: lepszych zarobków,

większej puli władzy, wyższego prestiżu.

Jedynym mechanizmem zapewniającym

obsadzenie ważnych pozycji

zawodowych odpowiednio uzdolnionymi

i wykształconymi kandydatami jest

zatem - nierówność społeczna

• TEZA 5: Obsadzenie ważnych

funkcjonalnie zawodów
predysponowanymi i
przygotowanymi jednostkami jest –
imperatywem funkcjonalnym,
swoistym metawymogiem
funkcjonowania każdego
społeczeństwa. Bez tego
społeczeństwo nie mogłoby istnieć.

TEORIA KONFLIKTU

TEORIA KONFLIKTU

(skumulowanych przewag)

(skumulowanych przewag)

Główna idea teorii nawiązuje do
biblijnej prawdy zawartej w
Ewangelii św. Mateusza:

,,iż z upływem czasu bogaci

będą jeszcze bogatsi, a
biedni jeszcze biedniejsi’’

Jest to jeden z podstawowych
paradygmatów w socjologii, konkurujący
przede wszystkim z funkcjonalizmem.
Właściwie nie jest to jedna spójna teoria,
lecz zbiór podejść teoretycznych, które
eksponowały pomijany często w analizach
funkcjonalistów konflikt społeczny.
Geneza teorii konfliktowych wywodzi się
w głównej mierze z opracowań
teoretycznych Karola Marksa i Maxa
Webera i Georga Simmla.

Ujęcie procesów konfliktowych
przez Karola Marksa

• Konflikt interesów między zbiorowościami jest

silniejszy wówczas, gdy zwiększają się

nierówności w dostępie do dóbr.

• Wraz ze wzrostem świadomości nierównego

rozdziału dóbr zbiorowości podporządkowane

będą wyraźniej kwestionowały taki porządek

społeczny.

• Wraz ze wzrostem polaryzacji społecznej

zwiększa się siła konfliktu, który wybucha w

wyniku istnienia nierówności.

• Wraz ze wzrostem siły konfliktu następuje

większa zmiana struktury społecznej w efekcie

czego rzadkie dobra stają się dostępniejsze dla

ogółu.

Ujęcie procesów konfliktowych
przez Maxa Webera

• Zbiorowości zdominowane prędzej

będą wchodzić w konflikt ze
zbiorowościami dominującymi, jeśli
odmówią im legitymizacji władzy.

• Prawdopodobieństwo konfliktu

między zbiorowościami
dominującymi i zdominowanymi jest
większe wówczas, gdy na czele
zbiorowości podporządkowanych
staną przywódcy charyzmatyczni.

Ujęcie procesów konfliktowych
przez Georga Simmla

• Gwałtowność konfliktu wzrasta w sytuacji, gdy

strony konfliktu są solidarne w działaniach

konfliktowych wobec swoich przeciwników oraz

ich członkowie postrzegają jako konflikt wartości,

a więc konflikt dotyczący całej zbiorowości, a nie

tylko własnych interesów.

• Konflikt wywołuje następujące skutki dla stron w

nim uczestniczących:

• Ujednoznaczniają się granice grup

• Następuje zwiększenie stopnia centralizacji

władzy

• Zmniejsza się tolerancja wobec dewiacji

wewnątrz zbiorowości.

• W późniejszym okresie paradygmat ten rozwijany

był głównie przez Ralfa Dahrendorfa, Lewisa

Cosera, a także przez Immanuela Wallersteina,

Charlesa Millsa czy Randalla Collinsa

Przeciwdziałanie
nierównościom
społecznym:

• powszechna tolerancja;
• ograniczenie dyskryminacji,

negatywnych stereotypów i uprzedzeń;

• wyrównanie szans życiowych poziomu

dochodów kobiet w stosunku do
dochodów

• mężczyzn;
• socjalizacja;
• podatki o charakterze progresywnym

(rosnące wraz z dochodami).

Tak więc -

Nierówność

Nierówność

społeczna to

społeczna to

wyzwanie czy

wyzwanie czy

zagrożenie dla

zagrożenie dla

współczesnych ?????

współczesnych ?????

????????????

????????????

Dziękujemy !

• Kamila Rychel
• Monika Jeżak
• Katarzyna Pudełko

Literatura

1. Jarosław Klebaniuk „Fenomen nierówności

społecznych”

2. Jarosz Maria „Nierówności społeczne”
3. Agnieszka Gromkowska-Melosik, Tomasz Gmerek
„Problemy nierówności społecznej w teorii i praktyce

edukacyjnej”

4. Gmerek Tomasz

„Edukacja i nierówności

społeczne”

5.http://odn.zce.szczecin.pl/ju/eduobyw/pliki/stronywo

/probl/prod02.pdf

6.

www.wikipedia.pl

7. www.sciaga.pl