Aspekty fizjologiczne

reakcji na uraz

Rehabilitacja pourazowa

Michał Walczak

Zapalenie – reakcja na

uraz

• Nie zależy od lokalizacji
• Nie zależy od działającego czynnika
• Zawsze ten sam charakter reakcji

– Chemiczny
– Metaboliczny
– Wysiękowy
– Zmiany naczyniowe
– Reakcja naprawcza

Zapalenie

Odpowiedź organizmu na uraz,

która w optymalnych warunkach

prowadzi do gojenia i

zastępowania uszkodzonej i

zniszczonej tkanki, czemu

towarzyszy restytucja funkcji.

Cykl urazu

• Pierwotne

uszkodzenie –
uraz

– Wynaczynienie

krwi

– Uszkodzenie

tkanek

Cykl urazu

• Wtórne uszkodzenie
• Wyindukowane przez

reakcję organizmu

– Zmniejszenie

przepływu krwi
(wazkokonstrykcja)

– Hypoksja
Obumieranie tkanek
Tworzenie krwiaka

Cykl urazu

• Uwolnienie substancji

wazoaktywnych

– histamina

• Wzrost

przepuszczalności
naczyń

• Ucieczka płynów do

przestrzeni
interstycjalnej

Powstawanie obrzęku

Cykl urazu

• Mobilizacja i transport

wyspecjalizowanych
komponentów krwi do
miejsca urazu (zmniejszenie
przepływu krwi)

• Neutrofile – jako pierwsze –

gdy nie ma infekcji
bakteryjnej obumierają,
uwalniając enzymy
proteolityczne

• Makrofagi – usuwają

neutrofile i uszkodzone
tkanki
Początek procesu gojenia

Cykl urazu

Krwiak musi być

usunięty przez
makrofagi aby
rozpocząć proces
gojenia.

Redukcja krwiaka

przyspiesza proces
gojenia

Reakcja tkanek na uraz

Struktury stawowe

• Błona maziowa

– Przerost, przekrwienie, włóknienie
– Przewlekłe zapalenie błony maziowej

• Płyn stawowy

– Zmiana składu – białko – glukoza
– Zmiana lepkości; spadek zawartości

hialuronianu

• Torebka stawowa

– Włóknienie, rozciąganie, utrata elastyczności.

Struktury stawowe

• Chrząstka stawowa

– Degradacja ze względu na:

• Obecność enzymów proteolitycznych
• Obecność wysięku
• Unieruchomienie

Artroza

Mięśnie

• Degradacja uszkodzonych włókien

mięśniowych

• Spadek masy włókien nieuszkodzonych
• Zmniejszenie ilości jąder i

mitochondrów

• Zwłoknienia, skostnienia
• Spadek siły mięśnia, jego skrócenie,

zmniejszenie obwodu

Kości

• Stłuczenie – krwiak podokostnowy

– Zaburzenia obrysu – guzki piłkarskie
– Zrosty z tkanką podskórną

• Złamanie

Efekty unieruchomienia

Mięśnie

• Spadek siły, masy, napięcia,

przekroju mięśnia

• 6 tyg. -> 40 % spadku siły i masy
• Największy w początkowym okresie:

72 godz .-> 14 – 17% masy

• Szybkie włókna< wolne włókna
• Zaburzenia metabolizmu i funkcji

Mięśnie

• Selektywność:

– Pewne grupy mięśni degenerują

szybciej

• Np. mm. czworogłowy > kulszowo-

goleniowe

• mm. ramienia > mm. dwugłowy ramienia

Mięśnie

• Hamowanie odruchów – głównie

zależne od urazu stawu

– Np. uraz stawu kolanowego –

hamowanie mm. czworogłowego_uda
tzw. Quad Shutdown

Mięśnie

• Zachowanie mięśnia w trakcie

unieruchomienia zależy od:

– Jego napięcia i rozciągnięcia
– Kąta pod jakim staw został

unieruchomiony

– Rodzaju i siły urazu

Chrząstka stawowa

• Zmiany zależą od:

– Długości unieruchomienia
– Pozycji unieruchomienia
– Obciążania stawu

Chrząstka stawowa

• Zmniejszenie syntezy proteoglikanów
• Rozmiękanie powierzchni chrząstki
• Zmniejszenie jej grubości
• Pojawienie się włóknisto-tłuszczowych

zrostów powierzchniowych

• Nekroza uciskowa
• Obumieranie chondrocytów

Chrząstka stawowa

• Okresowe, częściowe obciążanie

stawu powoduje stymulację
przepływu płynu stawowego –
odżywianie chrząstki, zapobiega
powstawaniu w/w zmian

Więzadła

• Zmniejszenie grubości, napięcia,

wytrzymałości

• Zmiany metaboliczne
• Zmiany strukturalne

Ćwiczenia: duża częstotliwość,

krótkotrwałe

Tkanka łączna

• Efekt zwłóknienia i artrofibrozy

– Imobilizacja – spadek ilości

glukozaminoglikanów

– Zaburzenia formowania włókien kolagenu
– Zmniejszenie jego elastyczności –

włóknienie

Podobne zmiany w przestrzeniach

stawowych – zarastanie tkanką włóknistą

Prewencja włóknienia i

artrofibrozy

• Wczesne ćwiczenia mięśni
• Kontrola obecności krwiaka
• Redukcja bólu
• Kontrola bliznowacenia
• Edukacja pacjenta

Kości

• Twardość kości:

– 12 tyg. - > 55 – 60%wartości

wyjściowej

Zmniejszenie elastyczności

Rehabilitacja

Rehabilitacja

• CPM – Continous Passive Motion

– Stymulujący efekt na chrząstkę,

więzadła, ścięgna, zapobiega
powstaniu zwłóknień i sztywności
stawów.

– Nie wywiera negatywnego wpływu na

rany pooperacyjne

Rehabilitacja

• Wczesny ruch – bierny, czynny,

częściowe obciążanie

• Mięśnie – 3 – 5 dni
• Chrząstka – niektóre zmiany

nieodwracalne (> 90 dni)

• Kość – dłuższy niż okres

unieruchomienia

• Podobnie – ścięgna i więzadła

Rehabilitacja

• Ćwiczenia prioproceptywne –

ćwiczenia odtwarzające zdolność
percepcji własnego ciała

Dziękuję