Niepożądane następstwa

Niepożądane następstwa

interakcji leków w

interakcji leków w

praktyce lekarskiej

praktyce lekarskiej

Katedra i Zakład

Katedra i Zakład

Farmakologii Klinicznej

Farmakologii Klinicznej

Akademii Medycznej we

Akademii Medycznej we

Wrocławiu

Wrocławiu

Interakcja leków

Interakcja leków

jest zjawiskiem polegającym na

jest zjawiskiem polegającym na

wzajemnym

wzajemnym

oddziaływaniu

oddziaływaniu

podanych

podanych

równocześnie

równocześnie

kilku

kilku

leków

leków

, w wyniku czego zmienia się

, w wyniku czego zmienia się

końcowy wynik działania niektórych

końcowy wynik działania niektórych

z nich.

z nich.

Jest to wpływ jednego leku

Jest to wpływ jednego leku

na ko

na ko

ń

ń

cowy wynik działania

cowy wynik działania

drugiego równocześnie

drugiego równocześnie

zastosowanego leku

zastosowanego leku

.

.

Niepoż

Niepoż

ą

ą

dan

dan

a

a

interakcj

interakcj

a

a

leków

leków

terapeutycznie niepo

terapeutycznie niepo

żą

żą

dane

dane

działanie

działanie

, które może wystąpić

, które może wystąpić

podczas równoczesnego

podczas równoczesnego

zastosowania u chorego dwu lub

zastosowania u chorego dwu lub

więcej leków, polegające na

więcej leków, polegające na

osłabieniu

osłabieniu

lub

lub

nasileniu

nasileniu

działania,

działania,

na

na

pojawieniu się objawów

pojawieniu się objawów

toksycznych

toksycznych

, lub

, lub

jakościowo

jakościowo

odmiennego od spodziewanego

odmiennego od spodziewanego

działania farmakologicznego

działania farmakologicznego

.

.

Kryteria klinicznego

Kryteria klinicznego

znaczenia interakcji

znaczenia interakcji

niebezpieczeństwo następstw interakcji

niebezpieczeństwo następstw interakcji

– na

– na

przykład wzajemne

przykład wzajemne

wypieranie

wypieranie

się z połączeń z

się z połączeń z

białkami dwu leków o dużej rozpiętości

białkami dwu leków o dużej rozpiętości

terapeutycznej rzadko prowadzi do niebezpiecznych

terapeutycznej rzadko prowadzi do niebezpiecznych

następstw, natomiast to samo zjawisko

następstw, natomiast to samo zjawisko

obserwowane w przypadku leków o małym

obserwowane w przypadku leków o małym

współczynniku terapeutycznym posiada duże

współczynniku terapeutycznym posiada duże

znaczenie kliniczne (warfaryna wiąże się z białkami

znaczenie kliniczne (warfaryna wiąże się z białkami

w 97%, wyparcie z połączeń z białkami zaledwie 3%

w 97%, wyparcie z połączeń z białkami zaledwie 3%

leku zwiększa dwukrotnie siłę jego działania),

leku zwiększa dwukrotnie siłę jego działania),

Kryteria klinicznego

Kryteria klinicznego

znaczenia interakcji c.d.

znaczenia interakcji c.d.

Stopień udokumentowania

określonej

interakcji w

interakcji w

materiale klinicznym

materiale klinicznym

– wa

– wa

ż

ż

ne

ne

jest, czy okre

jest, czy okre

ś

ś

lona interakcja

lona interakcja

została potwierdzona u chorych,

została potwierdzona u chorych,

Kryteria klinicznego

Kryteria klinicznego

znaczenia interakcji c.d.

znaczenia interakcji c.d.

Cz

Cz

ę

ę

sto

sto

ść

ść

,

,

z

z

jaką

jaką

spotyka si

spotyka si

ę

ę

daną

daną

interakcj

interakcj

ę

ę

w okre

w okre

ś

ś

lonej populacji

lonej populacji

chorych

chorych

(czynnik bardzo u

(czynnik bardzo u

ż

ż

yteczny

yteczny

prognostycznie),

prognostycznie),

Kryteria klinicznego

Kryteria klinicznego

znaczenia interakcji c.d.

znaczenia interakcji c.d.

Cz

Cz

ę

ę

sto

sto

ść

ść

wyst

wyst

ę

ę

powania i stopie

powania i stopie

ń

ń

udokumentowania interakcji

udokumentowania interakcji

–

–

czynnik zale

czynnik zale

ż

ż

ny przede wszystkim

ny przede wszystkim

od cz

od cz

ę

ę

sto

sto

ś

ś

ci, z jak

ci, z jak

ą

ą

okre

okre

ś

ś

lona

lona

kombinacja leków jest stosowana w

kombinacja leków jest stosowana w

praktyce lekarskiej.

praktyce lekarskiej.

Czynnik

Czynnik

i

i

ryzyka

ryzyka

najcz

najcz

ęś

ęś

ciej zwi

ciej zwi

ę

ę

kszaj

kszaj

ą

ą

c

c

e

e

mo

mo

ż

ż

liwo

liwo

ść

ść

wyst

wyst

ą

ą

pienia

pienia

niepo

niepo

żą

żą

danych interakcji

danych interakcji

p

p

olifarmakoterapia

olifarmakoterapia

–

–

l

l

iczba

iczba

niepo

niepo

żą

żą

danych interakcji wzrasta

danych interakcji wzrasta

proporcjonalnie do liczby leków

proporcjonalnie do liczby leków

zapisywanych jednemu choremu

zapisywanych jednemu choremu

(

(

4 lub

4 lub

5 leków równocze

5 leków równocze

ś

ś

nie

nie

).

).

W

W

przypadku jednoczesnego stosowania

przypadku jednoczesnego stosowania

więcej ni

więcej ni

ż

ż

5 leków liczba interakcji

5 leków liczba interakcji

wzrasta ponadproporcjonalnie

wzrasta ponadproporcjonalnie

,

,

Czynnik

Czynnik

i

i

ryzyka

ryzyka

najcz

najcz

ęś

ęś

ciej zwi

ciej zwi

ę

ę

kszaj

kszaj

ą

ą

c

c

e

e

możliwo

możliwo

ść

ść

wyst

wyst

ą

ą

pienia

pienia

niepo

niepo

żą

żą

danych interakcji

danych interakcji

c.d.

c.d.

s

s

tosowanie leków silnie

tosowanie leków silnie

działaj

działaj

ą

ą

cych

cych

,

,

o w

o w

ą

ą

skim

skim

współczynniku terapeutycznym

współczynniku terapeutycznym

oraz

oraz

leków okre

leków okre

ś

ś

lonych jako

lonych jako

substancje potencjalnie

substancje potencjalnie

stwarzaj

stwarzaj

ą

ą

ce najwi

ce najwi

ę

ę

ksze

ksze

niebezpiecze

niebezpiecze

ń

ń

stwo wyst

stwo wyst

ą

ą

pienia

pienia

interakcji

interakcji

,

,

Czynnik

Czynnik

i

i

ryzyka

ryzyka

najcz

najcz

ęś

ęś

ciej zwi

ciej zwi

ę

ę

kszaj

kszaj

ą

ą

c

c

e

e

możliwo

możliwo

ść

ść

wyst

wyst

ą

ą

pienia

pienia

niepo

niepo

żą

żą

danych interakcji

danych interakcji

c.d.

c.d.

s

s

tosowanie leków o

tosowanie leków o

nieliniowej

nieliniowej

kinetyce

kinetyce

, np. teofilina, fenytoina

, np. teofilina, fenytoina

,

,

w

w

spó

spó

ł

ł

istnienie innych chorób

istnienie innych chorób

,

,

zwłaszcza upo

zwłaszcza upo

ś

ś

ledzaj

ledzaj

ą

ą

cych czynno

cych czynno

ść

ść

narz

narz

ą

ą

dów eliminuj

dów eliminuj

ą

ą

cych leki – jak

cych leki – jak

w

w

ą

ą

troba i/lub nerki

troba i/lub nerki

,

,

Czynnik

Czynnik

i

i

ryzyka

ryzyka

najcz

najcz

ęś

ęś

ciej zwi

ciej zwi

ę

ę

kszaj

kszaj

ą

ą

c

c

e

e

mo

mo

ż

ż

liwo

liwo

ść

ść

wyst

wyst

ą

ą

pienia

pienia

niepo

niepo

żą

żą

danych interakcji

danych interakcji

c.d.

c.d.

starszy

starszy

lub

lub

bardzo młody

bardzo młody

wiek

wiek

chorych i

chorych i

zwi

zwi

ą

ą

zane z tym fizjologiczne odmienności

zane z tym fizjologiczne odmienności

czynno

czynno

ś

ś

ci układu kr

ci układu kr

ąż

ąż

enia, o

enia, o

ś

ś

rodkowego

rodkowego

układu nerwowego, w

układu nerwowego, w

ą

ą

troby, nerek

troby, nerek

.

.

N

N

ajbardziej nara

ajbardziej nara

ż

ż

one na niepo

one na niepo

żą

żą

dane

dane

interakcje s

interakcje s

ą

ą

osoby starsze, cierpi

osoby starsze, cierpi

ą

ą

ce na

ce na

wiele schorze

wiele schorze

ń

ń

, za

, za

ż

ż

ywaj

ywaj

ą

ą

ce w zwi

ce w zwi

ą

ą

zku z

zku z

tym wiele leków równocze

tym wiele leków równocze

ś

ś

nie,

nie,

Czynnik

Czynnik

i

i

ryzyka

ryzyka

najcz

najcz

ęś

ęś

ciej zwi

ciej zwi

ę

ę

kszaj

kszaj

ą

ą

c

c

e

e

możliwo

możliwo

ść

ść

wyst

wyst

ą

ą

pienia

pienia

niepo

niepo

żą

żą

danych interakcji

danych interakcji

c.d.

c.d.

p

p

oliterapia

oliterapia

u ci

u ci

ęż

ęż

ko chorych

ko chorych

otrzymuj

otrzymuj

ą

ą

cych wiele leków, gdy

cych wiele leków, gdy

objawy choroby s

objawy choroby s

ą

ą

trudne do

trudne do

odr

odr

óż

óż

nienia od powikła

nienia od powikła

ń

ń

polekowych, które chorzy

polekowych, które chorzy

przestaj

przestaj

ą

ą

tolerowa

tolerowa

ć,

ć,

Czynnik

Czynnik

i

i

ryzyka

ryzyka

najcz

najcz

ęś

ęś

ciej zwi

ciej zwi

ę

ę

kszaj

kszaj

ą

ą

c

c

e

e

możliwo

możliwo

ść

ść

wyst

wyst

ą

ą

pienia

pienia

niepoż

niepoż

ą

ą

danych interakcji

danych interakcji

c.d.

c.d.

l

l

eczenie chorych przez

eczenie chorych przez

kilku lekarzy

kilku lekarzy

i

i

brak dok

brak dok

ł

ł

adnie zebranego wywiadu

adnie zebranego wywiadu

dotycz

dotycz

ą

ą

cego poprzednio stosowanych

cego poprzednio stosowanych

leków

leków

,

,

z

z

a

a

ż

ż

ywanie

ywanie

ś

ś

rodków antykoncepcyjnych

rodków antykoncepcyjnych

,

,

Czynnik

Czynnik

i

i

ryzyka

ryzyka

najcz

najcz

ęś

ęś

ciej zwi

ciej zwi

ę

ę

kszaj

kszaj

ą

ą

c

c

e

e

możliwo

możliwo

ść

ść

wyst

wyst

ą

ą

pienia

pienia

niepoż

niepoż

ą

ą

danych interakcji

danych interakcji

r

r

eklama leków

eklama leków

w

w

ś

ś

rodkach

rodkach

masowego przekazu

masowego przekazu

,

,

p

p

owszechna dost

owszechna dost

ę

ę

pno

pno

ść

ść

leków

leków

,

,

zw

zw

ł

ł

aszcza z grupy

aszcza z grupy

OTC

OTC

(

(

O

O

ver

ver

T

T

he

he

C

C

ounter) sprzedawanych bez recepty

ounter) sprzedawanych bez recepty

,

,

n

n

iebezpieczne zjawisko

iebezpieczne zjawisko

samoleczenia

samoleczenia

się chorych.

się chorych.

Mechanizmy odpowiedzialne

Mechanizmy odpowiedzialne

za osłabienie siły działania

za osłabienie siły działania

farmakologicznego leku

farmakologicznego leku

farmakodynamiczny antagonizm,

farmakodynamiczny antagonizm,

utrudnienie wchłaniania (zmniejszenie

utrudnienie wchłaniania (zmniejszenie

dostępności biologicznej),

dostępności biologicznej),

nasilenie procesów metabolizmu,

nasilenie procesów metabolizmu,

zwiększenie wydalania.

zwiększenie wydalania.

Zwiększenie siły działania

Zwiększenie siły działania

farmakologicznego leku

farmakologicznego leku

może być spowodowane

może być spowodowane

przez:

przez:

farmakodynamiczny synergizm,

farmakodynamiczny synergizm,

wypieranie leków z połączeń z

wypieranie leków z połączeń z

białkami,

białkami,

zahamowanie procesów metabolizmu,

zahamowanie procesów metabolizmu,

zmniejszenie wydalania.

zmniejszenie wydalania.

Synergizm

Synergizm

zgodne, jednokierunkowe działanie

zgodne, jednokierunkowe działanie

leków, będące wynikiem sumowania

leków, będące wynikiem sumowania

(synergizm addycyjny) lub potęgowania

(synergizm addycyjny) lub potęgowania

działania (synergizm hiperaddycyjny)

działania (synergizm hiperaddycyjny)

równocześnie zastosowanych leków

równocześnie zastosowanych leków

Antagonizm

Antagonizm

różnokierunkowe, przeciwne

różnokierunkowe, przeciwne

działanie równocześnie zażytych

działanie równocześnie zażytych

leków, prowadzące do osłabienia lub

leków, prowadzące do osłabienia lub

całkowitego zahamowania ich

całkowitego zahamowania ich

działania

działania

Fazy w

Fazy w

zajemne

zajemne

go

go

oddzia

oddzia

ł

ł

ywani

ywani

a

a

leków

leków

Interakcje w f

Interakcje w f

azie farmaceutyczn

azie farmaceutyczn

ej

ej

-

-

s

s

ą

ą

to niezgodno

to niezgodno

ś

ś

ci fizyczne i/lub

ci fizyczne i/lub

chemiczne, wyst

chemiczne, wyst

ę

ę

puj

puj

ą

ą

one poza

one poza

organizmem chorego, podczas

organizmem chorego, podczas

przygotowywania i przechowywania

przygotowywania i przechowywania

leków.

leków.

Fazy w

Fazy w

zajemne

zajemne

go

go

oddziaływani

oddziaływani

a

a

leków

leków

c.d.

c.d.

Interakcje w fazie

Interakcje w fazie

farmakodynamicznej

farmakodynamicznej

polegaj

polegaj

ą

ą

na

na

zmianie czasu, si

zmianie czasu, si

ł

ł

y

y

, zakresu

, zakresu

dzia

dzia

ł

ł

ania

ania

jednego

jednego

leku pod wp

leku pod wp

ł

ł

ywem dzia

ywem dzia

ł

ł

ania

ania

farmakodynamicznego drugiego,

farmakodynamicznego drugiego,

równocze

równocze

ś

ś

nie zastosowanego leku.

nie zastosowanego leku.

Fazy w

Fazy w

zajemne

zajemne

go

go

oddziaływani

oddziaływani

a

a

leków

leków

c.d.

c.d.

Interakcje w fazie

Interakcje w fazie

farmakokinetycznej

farmakokinetycznej

dotycz

dotycz

ą

ą

wp

wp

ł

ł

ywu

ywu

jednego leku na losy drugiego leku w

jednego leku na losy drugiego leku w

organizmie na etapie wch

organizmie na etapie wch

ł

ł

aniania,

aniania,

transportu przez błony biologiczne,

transportu przez błony biologiczne,

dystrybucji – w tym wi

dystrybucji – w tym wi

ą

ą

zania z białkami

zania z białkami

krwi, biotransformacji i wydalania.

krwi, biotransformacji i wydalania.

Interakcje wpływające na

Interakcje wpływające na

wchłanianie leków

wchłanianie leków

po podaniu doustnym

po podaniu doustnym

Zmiana pH tre

Zmiana pH tre

ś

ś

ci

ci

ż

ż

o

o

łą

łą

dk

dk

owo-jelitowej

owo-jelitowej

Absorpcja, chelatowanie, tworzenie

Absorpcja, chelatowanie, tworzenie

kompleksów, zespół złego wchłaniania

kompleksów, zespół złego wchłaniania

Zmiany motoryki przewodu pokarmowego

Zmiany motoryki przewodu pokarmowego

Hamowanie aktywności enzymów CYP3A

Hamowanie aktywności enzymów CYP3A

cytochromu P450 odpowiedzialnych za

cytochromu P450 odpowiedzialnych za

metabolizm pierwszego przejścia w ścianie

metabolizm pierwszego przejścia w ścianie

jelita

jelita

Zmiana pH

Zmiana pH

treści żołądkowo-jelitowej

treści żołądkowo-jelitowej

Zwiększenie pH – zmniejszenie liczby

Zwiększenie pH – zmniejszenie liczby

niezjonizowanych cząsteczek leków o

niezjonizowanych cząsteczek leków o

charakterze kwaśnym – utrudnienie ich

charakterze kwaśnym – utrudnienie ich

wchłaniania, ułatwienie wchłaniania leków o

wchłaniania, ułatwienie wchłaniania leków o

oddziaływaniu zasadowym

oddziaływaniu zasadowym

Wodorotlenek i trójkrzemian magnezu

Wodorotlenek i trójkrzemian magnezu

zwiększając pH treści żołądkowej, powodują

zwiększając pH treści żołądkowej, powodują

zwiększenie rozpuszczalności w wodzie i

zwiększenie rozpuszczalności w wodzie i

ułatwienie wchłaniania pochodnych kumaryny

ułatwienie wchłaniania pochodnych kumaryny

oraz doustnych leków przeciwcukrzycowych

oraz doustnych leków przeciwcukrzycowych

Absorpcja

Absorpcja

Leki o dużej powierzchni, np. węgiel

Leki o dużej powierzchni, np. węgiel

aktywowany, glinka kaolinowa

aktywowany, glinka kaolinowa

adsorbują na swojej powierzchni inne

adsorbują na swojej powierzchni inne

substancje lecznicze, np. salicylany,

substancje lecznicze, np. salicylany,

acetaminofen, tetracykliny, propranolol

acetaminofen, tetracykliny, propranolol

– utrudniają ich wchłanianie

– utrudniają ich wchłanianie

Chelatowanie

Chelatowanie

Leki zawierające jony wapnia, żelaza,

Leki zawierające jony wapnia, żelaza,

magnezu, glinu, bizmutu poprzez

magnezu, glinu, bizmutu poprzez

chelatowanie tworzą trudno

chelatowanie tworzą trudno

wchłanialne kompleksy z

wchłanialne kompleksy z

antybiotykami tetracyklinowymi –

antybiotykami tetracyklinowymi –

osłabiają ich działanie

osłabiają ich działanie

przeciwbakteryjne

przeciwbakteryjne

Tworzenie kompleksów

Tworzenie kompleksów

Cholestyramina tworzy kompleksy z

Cholestyramina tworzy kompleksy z

digoksyną, warfaryną, lewotyroksyną

digoksyną, warfaryną, lewotyroksyną

– utrudnia ich wchłanianie

– utrudnia ich wchłanianie

Zespół złego wchłaniania

Zespół złego wchłaniania

Neomycyna i paromomycyna mogą

Neomycyna i paromomycyna mogą

prowadzić do wystąpienia zespołu

prowadzić do wystąpienia zespołu

złego wchłaniania i w ten sposób

złego wchłaniania i w ten sposób

utrudniają wchłanianie metotreksatu,

utrudniają wchłanianie metotreksatu,

digoksyny, fenoksymetylpenicyliny

digoksyny, fenoksymetylpenicyliny

Zmiany motoryki

Zmiany motoryki

przewodu pokarmowego

przewodu pokarmowego

Leki wzmagające motorykę przewodu

Leki wzmagające motorykę przewodu

pokarmowego np. metoklopramid

pokarmowego np. metoklopramid

zmniejsza wchłanianie digoksyny,

zmniejsza wchłanianie digoksyny,

cymetydyny, kumaryn – osłabiając ich

cymetydyny, kumaryn – osłabiając ich

działanie

działanie

Zmiany motoryki

Zmiany motoryki

przewodu pokarmowego c.d.

przewodu pokarmowego c.d.

Leki zwalniające perystaltykę np.

Leki zwalniające perystaltykę np.

propantelina opóźnia opróżnianie

propantelina opóźnia opróżnianie

żołądka - zwiększa wchłanianie

żołądka - zwiększa wchłanianie

digoksyny

digoksyny

Hamowanie aktywności enzymów

Hamowanie aktywności enzymów

CYP3A cytochromu P450

CYP3A cytochromu P450

odpowiedzialnych za metabolizm

odpowiedzialnych za metabolizm

pierwszego przejścia w ścianie jelita

pierwszego przejścia w ścianie jelita

Składniki

Składniki

soku grejpfrutowego

soku grejpfrutowego

(naringenina, dihydroksyergorutyna) hamują

(naringenina, dihydroksyergorutyna) hamują

aktywność izoenzymu CYP3A4 - zwiększają

aktywność izoenzymu CYP3A4 - zwiększają

wchłanianie z jelit nifedypiny, nitrendypiny,

wchłanianie z jelit nifedypiny, nitrendypiny,

felodypiny, cyklosporyny, estradiolu,

felodypiny, cyklosporyny, estradiolu,

diazepamu, triazolamu, karbamazepiny,

diazepamu, triazolamu, karbamazepiny,

statyn – leków ulegających metabolizmowi

statyn – leków ulegających metabolizmowi

pierwszego przejścia w ścianie jelita

pierwszego przejścia w ścianie jelita

Interakcje na etapie transportu

Interakcje na etapie transportu

leków przez błony biologiczne.

leków przez błony biologiczne.

Wpływ leków na aktywność

Wpływ leków na aktywność

P-glikoproteiny (gp-P)

P-glikoproteiny (gp-P)

P-glikoproteina

P-glikoproteina

jest

jest

wielkocząsteczkowym białkiem

wielkocząsteczkowym białkiem

wykrytym w błonach komórkowych

wykrytym w błonach komórkowych

różnych narządów, która na zasadzie

różnych narządów, która na zasadzie

transportu aktywnego („pompy”)

transportu aktywnego („pompy”)

wyrzuca leki z komórek zapobiegając

wyrzuca leki z komórek zapobiegając

ich kumulacji.

ich kumulacji.

Indukcja aktywności gp-P

Indukcja aktywności gp-P

Ryfampicyna

Ryfampicyna

indukuje aktywność gp-P

indukuje aktywność gp-P

w komórkach nabłonka jelita, zwiększa

w komórkach nabłonka jelita, zwiększa

usuwanie digoksyny do światła jelita i

usuwanie digoksyny do światła jelita i

zmniejsza jej stężenie w surowicy

zmniejsza jej stężenie w surowicy

Cyklosporyna

Cyklosporyna

hamuje aktywność gp-P

hamuje aktywność gp-P

w komórkach cewek nerkowych,

w komórkach cewek nerkowych,

zmniejsza wydalanie digoksyny do

zmniejsza wydalanie digoksyny do

moczu, zwiększa jej stężenie w

moczu, zwiększa jej stężenie w

surowicy

surowicy

Interakcje na etapie

Interakcje na etapie

wiązania leków z białkami krwi

wiązania leków z białkami krwi

Leki o dużym powinowactwie do białek krwi,

Leki o dużym powinowactwie do białek krwi,

tzw. „

tzw. „

wypieracze

wypieracze

" –

" –

substancje o

substancje o

oddziaływaniu kwaśnym

oddziaływaniu kwaśnym

– kwas

– kwas

acetylosalicylowy, ibuprofen, diklofenak,

acetylosalicylowy, ibuprofen, diklofenak,

fenylbutazon, niektóre

fenylbutazon, niektóre

sulfonamidy

sulfonamidy

, wodzian

, wodzian

chloralu, kwas trichlorooctowy, klofibrat, kwas

chloralu, kwas trichlorooctowy, klofibrat, kwas

etakrynowy, chinidyna, werapamil, amiodaron

etakrynowy, chinidyna, werapamil, amiodaron

Interakcje zmieniające metabolizm

Interakcje zmieniające metabolizm

leków, substancje hamujące

leków, substancje hamujące

metabolizm innych leków, tzw.

metabolizm innych leków, tzw.

„

„

inhibitory enzymatyczne

inhibitory enzymatyczne

”

”

:

:

–

allopurynol,

allopurynol,

–

amiodaron,

amiodaron,

–

chinidyna,

chinidyna,

–

chloramfenikol,

chloramfenikol,

–

cymetydyna,

cymetydyna,

–

cyprofloksacyna,

cyprofloksacyna,

–

diltiazem,

diltiazem,

–

disulfiram,

disulfiram,

–

Enoksacyna,

Enoksacyna,

–

erytromycyna,

erytromycyna,

–

fenylbutazon,

fenylbutazon,

–

flukonazol,

flukonazol,

- fluoksetyna,

- fluoksetyna,

–

izoniazyd,

izoniazyd,

–

indynawir

indynawir

–

ketokonazol,

ketokonazol,

–

klarytromycyna,

klarytromycyna,

–

omeprazol,

omeprazol,

–

Metronidazol,

Metronidazol,

–

rytonawir,

rytonawir,

–

sulfinpirazon

sulfinpirazon

–

werapamil,

werapamil,

–

alkohol spożywany jednorazowo w dużej

alkohol spożywany jednorazowo w dużej

ilości,

ilości,

–

sok grejpfrutowy

sok grejpfrutowy

Interakcje zmieniające metabolizm

Interakcje zmieniające metabolizm

leków, substancje hamujące

leków, substancje hamujące

metabolizm innych leków, tzw.

metabolizm innych leków, tzw.

„

„

induktory enzymatyczne

induktory enzymatyczne

”

”

:

:

pochodne kwasu barbiturowego, zwłaszcza

pochodne kwasu barbiturowego, zwłaszcza

fenobarbital,

fenobarbital,

aminoglutetimid,

aminoglutetimid,

karbamazepina,

karbamazepina,

fenytoina,

fenytoina,

ryfampicyna,

ryfampicyna,

gryzeofulwina,

gryzeofulwina,

preparaty

preparaty

dziurawca,

dziurawca,

alkohol

alkohol

przewlekle

przewlekle

nadużywany

nadużywany

,

,

węglowodory

węglowodory

zawarte

zawarte

w

w

dymie

dymie

papierosów

papierosów

Interakcje na etapie

Interakcje na etapie

wydalania leków

wydalania leków

Zmiany pH moczu

Zmiany pH moczu

Zmiany aktywnego transportu przez

Zmiany aktywnego transportu przez

cewki nerkowe

cewki nerkowe

Zmiany nerkowego przepływu krwi

Zmiany nerkowego przepływu krwi

Zmiany pH moczu

Zmiany pH moczu

Alkalizacja moczu wywołana podaniem

Alkalizacja moczu wywołana podaniem

wodorowęglanu sodowego, mleczanu

wodorowęglanu sodowego, mleczanu

sodowego poprzez jonizację leków

sodowego poprzez jonizację leków

kwaśnych powoduje zwiększone ich

kwaśnych powoduje zwiększone ich

wydalanie, a zmniejszenie wydalania

wydalanie, a zmniejszenie wydalania

leków o charakterze zasadowym

leków o charakterze zasadowym

wskutek zmniejszenia ich jonizacji

wskutek zmniejszenia ich jonizacji

Zmiany pH moczu c.d.

Zmiany pH moczu c.d.

Zakwaszenie moczu wywołane

Zakwaszenie moczu wywołane

podaniem np.. chlorku amonowego

podaniem np.. chlorku amonowego

poprzez jonizację leków zasadowych

poprzez jonizację leków zasadowych

powoduje zwiększenie ich

powoduje zwiększenie ich

wydalania, a zmniejszenie wydalania

wydalania, a zmniejszenie wydalania

leków o charakterze kwaśnym

leków o charakterze kwaśnym

wskutek zmniejszenia ich jonizacji

wskutek zmniejszenia ich jonizacji

Zmiany aktywnego

Zmiany aktywnego

transportu przez cewki

transportu przez cewki

nerkowe

nerkowe

Konkurencja między lekami o

Konkurencja między lekami o

systemy przenośnikowe

systemy przenośnikowe

Dikumarol hamuje wydzielanie

Dikumarol hamuje wydzielanie

pochodnych sulfonylomocznika,

pochodnych sulfonylomocznika,

probenecyd hamuje wydalanie

probenecyd hamuje wydalanie

penicyliny, kwas p-aminosalicylowy

penicyliny, kwas p-aminosalicylowy

ogranicza wydalanie izoniazydu

ogranicza wydalanie izoniazydu

Zmiany nerkowego

Zmiany nerkowego

przepływu krwi

przepływu krwi

Przepływ krwi przez nerki jest

Przepływ krwi przez nerki jest

kontrolowany przez wytwarzanie

kontrolowany przez wytwarzanie

prostaglandyn rozszerzających

prostaglandyn rozszerzających

naczynia nerkowe. Zahamowanie ich

naczynia nerkowe. Zahamowanie ich

syntezy np. przez indometacynę

syntezy np. przez indometacynę

powoduje upośledzenie wydalania

powoduje upośledzenie wydalania

przez nerki soli litu i zwiększenie ich

przez nerki soli litu i zwiększenie ich

stężenia w surowicy

stężenia w surowicy

Lek

Lek

i

i

najczęściej powodujące

najczęściej powodujące

niepożądane następstwa

niepożądane następstwa

interakcji

interakcji

leki

leki

hamujące krzepnięcie krwi

hamujące krzepnięcie krwi

leki przeciwcukrzycowe

leki przeciwcukrzycowe

niesteroidowe leki przeciwzapalne

niesteroidowe leki przeciwzapalne

leki stosowane w chorobach układu krążenia takich jak:

leki stosowane w chorobach układu krążenia takich jak:

niewydolność serca, choroba niedokrwienna serca,

niewydolność serca, choroba niedokrwienna serca,

nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca, (zwłaszcza

nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca, (zwłaszcza

glikozydy nasercowe, leki beta-adrenolityczne, leki

glikozydy nasercowe, leki beta-adrenolityczne, leki

moczopędne, inhibitory konwertazy angiotensyny,

moczopędne, inhibitory konwertazy angiotensyny,

antagoniści receptora angiotensyny II, leki blokujące kanał

antagoniści receptora angiotensyny II, leki blokujące kanał

wapniowy, leki przeciwarytmiczne, leki rozszerzające

wapniowy, leki przeciwarytmiczne, leki rozszerzające

naczynia obwodowe – azotany),

naczynia obwodowe – azotany),

leki hipolipemiczne

leki hipolipemiczne

leki przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze

leki przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze

Lek

Lek

i

i

najczęściej powodujące

najczęściej powodujące

niepożądane następstwa

niepożądane następstwa

interakcji c.d.

interakcji c.d.

leki

leki

działające na ośrodkowy układ

działające na ośrodkowy układ

nerwowy: leki psychotropowe -

nerwowy: leki psychotropowe -

przeciwdepresyjne, neuroleptyczne,

przeciwdepresyjne, neuroleptyczne,

anksjolityczne (pochodne benzodiazepiny),

anksjolityczne (pochodne benzodiazepiny),

ponadto leki przeciwpadaczkowe,

ponadto leki przeciwpadaczkowe,

teofilina

teofilina

leki przeciwnowotworowe

leki przeciwnowotworowe

leki immunosupresyjne - cyklosporyna,

leki immunosupresyjne - cyklosporyna,

takrolimus, syrolimus

takrolimus, syrolimus

Interakcje leków hamujących krzepnięcie krwi z

Interakcje leków hamujących krzepnięcie krwi z

innymi lekami

innymi lekami

i substancjami

i substancjami

Leki i inne substancje

osłabiające

przeciwzakrzepowe

działanie pochodnych kumaryny

Leki i inne substancje

zastosowane równocześnie z

pochodnymi kumaryny

Rodzaj i następstwo

interakcji

Wodorotlenek glinu,
neomycyna,
cholestyramina,
metoklopramid

Utrudnienie wchłaniania

kumaryn z przewodu
pokarmowego, osłabienie
ich działania

Witamina K, estrogeny,
glikokortykosteroidy,
doustne środki
antykoncepcyjne

Działanie antagonistyczne

z

kumarynami, osłabienie ich
działania

Fenobarbital, sekobarbital,
aminoglutetimid, glutetimid,
karbamazepina, gryzeofulwina,
ryfampicyna, nafcylina,
dikloksacylina, fenytoina,
etanol (długotrwale
nadużywany)

Pobudzenie metabolizmu

kumaryn, osłabienie ich
działania

Interakcje leków hamujących krzepnięcie krwi z

Interakcje leków hamujących krzepnięcie krwi z

innymi lekami

innymi lekami

i substancjami

i substancjami

Leki

nasilające

przeciwzakrzepowe działanie

pochodnych kumaryny

Wodorotlenek magnezu, trójkrzemian
magnezu

Ułatwienie wchłaniania

kumaryn z przewodu
pokarmowego, nasilenie
ich działania

Neomycyna, kanamycyna,
paromomycyna

Obok wymienione leki,
poprzez zmianę składu
bakteryjnego flory
jelitowej hamują
tworzenie witaminy K,

nasilenie działania

kumaryn

Fenylbutazon, azapropazon,
sulfinpyrazon, indometacyna, kwas
mefenamowy, rofekoksyb, celekoksyb,
salicylany, fenytoina, wodzian chloralu,
sulfonamidy

Wypieranie

kumaryn

z

połączeń z białkami

,

nasilenie ich działania,
zwiększenie
toksyczności, wzrost
ryzyka krwawień

Interakcje leków hamujących krzepnięcie krwi z

Interakcje leków hamujących krzepnięcie krwi z

innymi lekami

innymi lekami

i substancjami

i substancjami

Leki

nasilające

przeciwzakrzepowe działanie pochodnych

kumaryny

Steroidy anaboliczne, tyroksyna, inne

preparaty tarczycy, chinina, chinidyna,

heparyna, glukagon, klofibrat, niektóre

cefalosporyny (cefazolina, cefamandol,

cefonicid, cefoperazon, ceforanid,

ceftriakson, cefemenoksym, cefpyramid),

flutamid, doustnie podane antybiotyki

wywołujące niedobór witaminy K

(tetracykliny, chloramfenikol), ponadto

tyklopidyna

Działanie
synergistyczne

z

kumarynami, nasilenie
ich działania,
zwiększenie ryzyka
powikłań krwotocznych

Cymetydyna, amiodaron, chloramfenikol,

fenylbutazon, metronidazol, flukonazol,

itrakonazol, ketokonazol, mikonazol,

tamoksyfen, cyprofloksacyna,

norfloksacyna, erytromycyna,

klarytromycyna

Hamowanie

metabolizmu

kumaryn,

nasilenie ich działania,

zwiększenie

toksyczności, wzrost

ryzyka krwawień

Interakcje insuliny i doustnych leków

Interakcje insuliny i doustnych leków

przeciwcukrzycowych

przeciwcukrzycowych

z innymi lekami i substancjami

z innymi lekami i substancjami

Leki i inne substancje

osłabiające

działanie leków

przeciwcukrzycowych

Leki i substancje

zastosowane równocześnie

z lekami

przeciwcukrzycowymi

Rodzaj i następstwo

interakcji

Glikokortykosteroidy,

sympatykomimetyki,

preparaty tarczycy,

glukagon, leki

moczopędne (furosemid,

kwas etakrynowy),

doustne środki

antykoncepcyjne

Działanie antagonistyczne

wobec leków
przeciwcukrzycowych,
osłabienie ich działania

Ryfampicyna

Nasilenie metabolizmu

doustnych leków
przeciwcukrzycowych,
osłabienie ich działania

Interakcje insuliny i doustnych leków

Interakcje insuliny i doustnych leków

przeciwcukrzycowych

przeciwcukrzycowych

z innymi lekami i substancjami

z innymi lekami i substancjami

Leki

nasilające

działanie leków

przeciwcukrzycowych

Wodorotlenek magnezu i

dwuwęglan sodu

Ułatwienie wchłaniania

doustnych

leków przeciwcukrzycowych,

nasilenie działania

Niesteroidowe leki

przeciwzapalne

(fenylbutazon,

oksyfenbutazon, salicylany

- własne działanie

hipoglikemiczne w dużych

dawkach), sulfonamidy

przeciwbakteryjne

Wypieranie

leków

przeciwcukrzycowych

z połączeń z

białkami krwi

, nasilenie działania

Chloramfenikol,

dikumarol, fenylbutazon,

sulfafenazol, steroidy

anaboliczne, leki blokujące

receptory H

2

, ketokonazol,

flukonazol

Hamowanie metabolizmu

leków

przeciwcukrzycowych, nasilenie ich

działania

Interakcje insuliny i doustnych leków

Interakcje insuliny i doustnych leków

przeciwcukrzycowych

przeciwcukrzycowych

z innymi lekami i substancjami

z innymi lekami i substancjami

Leki

nasilające

działanie leków

przeciwcukrzycowych

Leki beta-

adrenolityczne

(propranolol)

Działanie synergistyczne

z

lekami przeciwcukrzycowymi,

nasilenie ich działania

Salicylany, allopurynol

Wypieranie

leków

przeciwcukrzycowych

z

systemów transportowych w

kanalikach nerek

Farmakodynamiczne

Farmakodynamiczne

interakcje NLPZ

interakcje NLPZ

o największym znaczeniu klinicznym

o największym znaczeniu klinicznym

Leki i inne substancje

zastosowane równocześnie z

NLPZ

Rodzaj i następstwo interakcji

Leki obniżające ciśnienie

tętnicze krwi (beta-adrenolityki,

inhibitory konwertazy

angiotensyny, diuretyki)

Osłabienie

hipotensyjnego działania

tych leków na skutek

zmniejszenia

przez NLPZ

syntezy

naczyniorozszerzających prostaglandyn

Leki hamujące krzepnięcie krwi

(pochodne kumaryny)

Wzrost

ryzyka wystąpienia krwawień z

przewodu pokarmowego na skutek

hamującego wpływu

NLPZ

na czynność

płytek krwi i na wytwarzanie

protrombiny

Leki przeciwcukrzycowe

Nasilenie hipoglikemizującego

działania

przez

własne działanie hipoglikemiczne

niektórych NLPZ

Fluorochinolony

Nasilenie

toksycznego działania na

OUN

Cyklosporyna, takrolimus,

inhibitory konwertazy

angiotensyny

Nasilenie

przez NLPZ

nefrotoksyczności

Sole litu

Nasilenie

przez NLPZ

toksyczności

Alkohol

Wzrost ryzyka

wystąpienia krwawień z

przewodu pokarmowego

Leki przeciwpłytkowe

(tyklopidyna, klopidogrel)

Wzrost ryzyka

wystąpienia krwawień,

działanie synergistyczne

Farmakokinetyczne

Farmakokinetyczne

interakcje NLPZ

interakcje NLPZ

o największym znaczeniu klinicznym

o największym znaczeniu klinicznym

Leki równocześnie

zastosowane z NLPZ

Rodzaj i następstwo interakcji

Leki hamujące

krzepnięcie krwi

(pochodne kumaryny)

Wzrost ryzyka

wystąpienia krwawień z przewodu

pokarmowego na skutek m.in.

wypierania

pochodnych kumaryny z połączeń z białkami krwi

Leki

przeciwcukrzycowe

(doustne leki

przeciwcukrzycowe,

zwłaszcza pochodne

sulfonylomocznika)

Nasilenie działania hipoglikemicznego

, przede

wszystkim przez

wypieranie

leków

przeciwcukrzycowych

z połączeń z białkami krwi

oraz hamowanie ich metabolizmu

Metotreksat

Nasilenie toksyczności

metotreksatu na skutek

wypierania

jego

z połączeń z białkami i

zmniejszenia przesączania kłębkowego

tego leku

Leki nasercowe

(digoksyna)

Wzrost stężenia

digoksyny na skutek

wypierania

jej

z połączeń z białkami i zmniejszenia wydalania

przez nerki

, prowadzący do zwiększenia siły

działania i ryzyka wystąpienia działań

niepożądanych

Farmakokinetyczne

Farmakokinetyczne

interakcje NLPZ

interakcje NLPZ

o największym znaczeniu klinicznym

o największym znaczeniu klinicznym

Leki równocześnie

zastosowane z NLPZ

Rodzaj i następstwo interakcji

Antybiotyki

aminoglikozydowe

Wzrost stężenia

aminoglikozydów w

surowicy prowadzący do zwiększenia ryzyka

wystąpienia działań niepożądanych na

skutek

zahamowania

ich

przesączania

kłębkowego

, nasilenie oto- i

nefrotoksyczności

Leki wpływające na

OUN (fenytoina,

kwas walproinowy)

Wzrost stężenia

fenytoiny i kwasu

walproinowego na skutek

zahamowania

ich

metabolizmu

i

wypierania ich z połączeń z

białkami krwi

Kortykosteroidy

Wzrost stężeń

kortykosteroidów na skutek

zmniejszenia wydalania

ich

przez nerki

,

wystąpienie gastropatii, krwawienia z

przewodu pokarmowego

TLP, SSRI,

neuroleptyki, leki

przeciwarytmiczne

Nasilenie działania

poprzez

zahamowanie

metabolizmu

, obok wymienionych leków,

przez NLPZ (celekoksyb)

Interakcje glikozydów nasercowych z innymi lekami

Interakcje glikozydów nasercowych z innymi lekami

i substancjami

i substancjami

Leki i substancje zastosowane

równocześnie z glikozydami

nasercowymi

Rodzaj i następstwo

interakcji

Hiperkalcemia

: preparaty wapnia

Hipokaliemia:

leki

moczopędne

(furosemid,

kwas

etakrynowy),

indapamid, glikokortykosteroidy, leki
przeczyszczające, amfoterycyna B,
polimiksyny

Nasilenie

działania glikozydów

nasercowych oraz ich

działania

arytmogennego

Hiperkaliemia:

preparaty potasu

Hipokalcemia:

wersenian sodowy,

cytrynian sodu

Osłabienie

działania

glikozydów

nasercowych

Epinefryna, norepinefryna, rezerpina,
inhibitory MAO

Możliwość

wystąpienia

zaburzeń rytmu serca

Interakcje glikozydów nasercowych z innymi lekami

Interakcje glikozydów nasercowych z innymi lekami

i substancjami

i substancjami

Leki i substancje zastosowane

równocześnie z glikozydami

nasercowymi

Rodzaj i następstwo interakcji

Leki

upośledzające

wchłanianie

digoksyny z przewodu pokarmowego:

węgiel

leczniczy,

metoklopramid,

cholestyramina, kolestypol, neomycyna,
sulfasalazyna, kwas paraaminosalicylowy

Osłabienie

działania digoksyny

Leki pobudzające biotransformację
glikozydów nasercowych

: fenobarbital,

fenylbutazon,

ryfampicyna,

fenytoina,

preparaty dziurawca

Osłabienie

działania glikozydów

nasercowych

Leki zwiększające stężenie digoksyny

w

osoczu

:

werapamil,

diltiazem,

nifedypina,

chinidyna,

amiodaron,

indometacyna,

spironolakton,

trimetoprim, gentamycyna, cefradyna,

tetracykliny,

erytromycyna,

klarytromycyna,

propafenon,

cyklosporyna, itrakonazol

Zmniejszenie klirensu nerkowego

digoksyny,

hamowanie aktywności

P-glikoproteiny

odpowiedzialnej za

jelitowy

i

nerkowy

transport

digoksyny,

nasilenie

działania

digoksyny

Interakcje inhibitorów konwertazy

Interakcje inhibitorów konwertazy

angiotensyny z innymi lekami i

angiotensyny z innymi lekami i

środkami

środkami

Inhibitory konwertazy

angiotensyny

Równocześnie stosowane

inne leki i su

b

stancje

Rodzaj i następstwo interakcji

IKA

Diuretyki sodopędne

(tiazy

dowe, chlortalidon,

furosemid, kwas et

akrynowy)

Gwałtowne

obniżenie

ciśnienia

tętnicz

e

go krwi, ostra niewydolność

nerek

IKA

Diuretyki oszczędzające
potas (amiloryd, triamteren,
spironolakton

Niebezpieczne, niekiedy zagrażające

życiu o

b

jawy hiperkaliemii

IKA

Leki moczopędne

Zwiększenie

stężenia mocznika we krwi

Kaptopryl w dawce 25 mg

Furosemid

Osłabienie

moczopęd

nego działania

furosem

idu

Inhibitory konwertazy

angiote

nsyny

Równocześnie stosowane

inne leki i su

b

stancje

Rodzaj i następstwo interakcji

Kaptopryl, enalapryl,

lizyno

pryl, perynd

opryl

NLPZ (kwas

acetylosalicylowy,

indometacyna, napro

ksen)

Osłabienie

działania hipotensyjnego i

efektów hemodynamicznych IKA

IKA

Leki przeciwcukrzycowe

U osób z cukrzycą

zmniejszenie

stężenia

glukozy we krwi

Kaptopryl

Środki znieczulenia

ogólnego

Nadmierne

obniżenie

ciśnienia tętn

iczego

krwi

IKA

Allopurynol

Zaburzenia neurologiczne, zespół

Stevensa

-

Johnsona, reakcje

anafilaktyc

z

ne, neutropenia

IKA (kaptopryl, cylazapryl,

imidapryl,

trandolapryl)

Leki immunosupresyjne

(azati

o

pryna), cyt

ostatyki

Neutropenia

Interakcje inhibitorów konwertazy

Interakcje inhibitorów konwertazy

angiotensyny z innymi lekami i

angiotensyny z innymi lekami i

środkami

środkami

Leki wydłużające odstęp QT w EKG o największym ryzyku

Leki wydłużające odstęp QT w EKG o największym ryzyku

indukowania epizodów

indukowania epizodów

częstoskurczu komorowego typu

częstoskurczu komorowego typu

torsade de pointes

torsade de pointes

Leki przeciwarytmiczne

Amiodaron, dizopyramid, dofetylid, chinidyna, sotalol

Leki przeciwhistaminowe

Ebastyna

Leki przeciwbakteryjne

Erytromycyna, klarytromycyna, spiramycyna, cyprofloksacyna, gatifloksacyna,

norfloksacyna, sparfloksacyna, kotrymoksazol

Leki przeciwgrzybicze

Ketokonazol

Leki przeciwpierwotniakowe

Metronidazol, pentamidyna, chinina, chlorochina

Leki przeciwdepresyjne

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, fluoksetyna, meprotylina

Leki przeciwpsychotyczne

Chlorpromazyna, haloperydol, droperydol, tiorydazyna, mezorydazyna, węglan

litu, pimozyd, sertindol

Leki blokujące kanał wapniowy

Beprydyl, prenylamina

Agoniści receptorów opiatowych

Metadon, lewometadyl

Inne leki

Wodzian chloralu, ketanseryna, sukcynylocholina, tamoksyfen, takrolimus,

wazopresyna

Zasady kojarzenia

Zasady kojarzenia

antybiotyków

antybiotyków

nie powinno się łączyć antybiotyków

nie powinno się łączyć antybiotyków

między sobą lub antybiotyków z

między sobą lub antybiotyków z

innymi lekami o podobnych

innymi lekami o podobnych

właściwościach toksycznych lub

właściwościach toksycznych lub

zmieniających nawzajem swoje losy w

zmieniających nawzajem swoje losy w

organizmie, a więc wpływających na

organizmie, a więc wpływających na

właściwości farmakokinetyczne,

właściwości farmakokinetyczne,

Zasady kojarzenia

Zasady kojarzenia

antybiotyków c.d.

antybiotyków c.d.

dawki antybiotyków stosowanych w

dawki antybiotyków stosowanych w

kombinacji nie mogą być mniejsze od

kombinacji nie mogą być mniejsze od

dawek tych leków stosowanych

dawek tych leków stosowanych

oddzielnie,

oddzielnie,

Zasady kojarzenia

Zasady kojarzenia

antybiotyków c.d.

antybiotyków c.d.

kojarzenie, wymagających do swego działania

kojarzenie, wymagających do swego działania

aktywnego wzrostu komórki bakteryjnej,

aktywnego wzrostu komórki bakteryjnej,

chemioterapeutyków

chemioterapeutyków

bakteriobójczych

bakteriobójczych

(penicyliny,

(penicyliny,

cefalosporyny, aminoglikozydy, ryfampicyna, izoniazyd,

cefalosporyny, aminoglikozydy, ryfampicyna, izoniazyd,

fluorochinolony, polimiksyny, wankomycyna,

fluorochinolony, polimiksyny, wankomycyna,

bacytracyna, nitrofurany, makrolidy w większych

bacytracyna, nitrofurany, makrolidy w większych

dawkach) z

dawkach) z

bakteriostatycznymi

bakteriostatycznymi

(sulfonamidy,

(sulfonamidy,

tetracykliny, makrolidy, chloramfenikol, linkozamidy,

tetracykliny, makrolidy, chloramfenikol, linkozamidy,

trimetoprym, etambutol), które hamują wzrost

trimetoprym, etambutol), które hamują wzrost

bakterii, przy dużej wrażliwości drobnoustrojów może

bakterii, przy dużej wrażliwości drobnoustrojów może

wywołać niepożądane w skutkach klinicznych zjawisko

wywołać niepożądane w skutkach klinicznych zjawisko

antagonizmu

antagonizmu

; najbardziej jaskrawym jego przykładem

; najbardziej jaskrawym jego przykładem

jest skojarzone leczenie penicylinami z tetracyklinami,

jest skojarzone leczenie penicylinami z tetracyklinami,

makrolidami lub chloramfenikolem.

makrolidami lub chloramfenikolem.

Interakcje antybiotyków

Interakcje antybiotyków

aminoglikozydowych z innymi

aminoglikozydowych z innymi

lekami i substancjami

lekami i substancjami

Leki i substancje zastosowane

Leki i substancje zastosowane

równocześnie z antybiotykami

równocześnie z antybiotykami

aminoglikozydowymi

aminoglikozydowymi

Rodzaj i następstwo interakcji

Rodzaj i następstwo interakcji

Środki zwiotczające mięśnie

Środki zwiotczające mięśnie

(tubokuraryna, galamina,

(tubokuraryna, galamina,

pankuronium)

pankuronium)

Nasilenie

Nasilenie

działania

działania

zwiotczającego mięśnie,

zwiotczającego mięśnie,

przedłużenie okresu porażenia

przedłużenie okresu porażenia

mięśniowego, w następstwie

mięśniowego, w następstwie

niebezpieczeństwo bezdechu

niebezpieczeństwo bezdechu

Furosemid, kwas etakrynowy

Furosemid, kwas etakrynowy

Nasilenie

Nasilenie

działania

działania

ototoksycznego

ototoksycznego

Cefalotyna, cefradyna,

Cefalotyna, cefradyna,

wankomycyna, amfoterycyna,

wankomycyna, amfoterycyna,

furosemid, kwas etakrynowy,

furosemid, kwas etakrynowy,

metoksyfluran, cisplatyna,

metoksyfluran, cisplatyna,

cyklosporyna

cyklosporyna

Nasilenie

Nasilenie

działania

działania

nefrotoksycznego

nefrotoksycznego

Pochodne fenotiazyny

Pochodne fenotiazyny

(tietylperazyna,

(tietylperazyna,

chlorpromazyna,

chlorpromazyna,

dimenhydrynat)

dimenhydrynat)

Maskowanie

Maskowanie

objawów

objawów

ototoksycznych antybiotyków

ototoksycznych antybiotyków

aminoglikozydowych

aminoglikozydowych

Interakcje tetracyklin z innymi

Interakcje tetracyklin z innymi

lekami

lekami

Leki i substancje zastosowane

Leki i substancje zastosowane

łącznie z tetracyklinami

łącznie z tetracyklinami

Rodzaj i następstwo interakcji

Rodzaj i następstwo interakcji

Leki zawierające jony wapnia,

Leki zawierające jony wapnia,

żelaza, magnezu, glinu,

żelaza, magnezu, glinu,

bizmutu, cynku, miedzi, mleko,

bizmutu, cynku, miedzi, mleko,

zasady

zasady

Upośledzenie

Upośledzenie

wchłaniania

wchłaniania

tetracyklin z przewodu

tetracyklin z przewodu

pokarmowego, osłabienie ich

pokarmowego, osłabienie ich

działania

działania

Fenytoina, barbiturany,

Fenytoina, barbiturany,

karbamazepina

karbamazepina

Nasilenie

Nasilenie

metabolizmu

metabolizmu

tetracyklin – doksycykliny,

tetracyklin – doksycykliny,

osłabienie działania

osłabienie działania

Pochodne fenotiazyny

Pochodne fenotiazyny

(chlorpromazyna)

(chlorpromazyna)

Nasilenie

Nasilenie

działania

działania

hepatotoksycznego tetracyklin

hepatotoksycznego tetracyklin

Warfaryna, fenindion

Warfaryna, fenindion

Nasilenie

Nasilenie

działania leków

działania leków

hamujących krzepnięcie w

hamujących krzepnięcie w

wyniku dysbakteriozy,

wyniku dysbakteriozy,

zmniejszenie wytwarzania

zmniejszenie wytwarzania

witaminy K przez bakterie

witaminy K przez bakterie

jelitowe i zmniejszenie stężenia

jelitowe i zmniejszenie stężenia

protrombiny

protrombiny

Digoksyna, insulina

Digoksyna, insulina

Tetracykliny

Tetracykliny

nasilają

nasilają

działanie

działanie

digoksyny i insuliny

digoksyny i insuliny

Interakcje antybiotyków

Interakcje antybiotyków

makrolidowych z innymi

makrolidowych z innymi

lekami

lekami

Antybiotyk

Antybiotyk

Rodzaj i następstwo interakcji

Rodzaj i następstwo interakcji

Grupa I

Grupa I

Makrolidy starej generacji

Makrolidy starej generacji

erytromycyna,

erytromycyna,

troleandomycyna

troleandomycyna

Nasilają

Nasilają

działanie warfaryny,

działanie warfaryny,

digoksyny, teofiliny, ebastyny,

digoksyny, teofiliny, ebastyny,

metyloprednizolonu,

metyloprednizolonu,

karbamazepiny, cyklosporyny,

karbamazepiny, cyklosporyny,

dizopiramidu, felodypiny,

dizopiramidu, felodypiny,

pochodnych benzodiazepiny

pochodnych benzodiazepiny

(triazolam, midazolam) i

(triazolam, midazolam) i

bromokryptyny poprzez

bromokryptyny poprzez

zahamowanie metabolizmu i

zahamowanie metabolizmu i

wydalania

wydalania

Grupa II

Grupa II

josamycyna,

josamycyna,

roksytromycyna,

roksytromycyna,

klarytromycyna,

klarytromycyna,

flurytromycyna, miokamycyna,

flurytromycyna, miokamycyna,

midekamycyna

midekamycyna

Nasilają

Nasilają

działanie teofiliny,

działanie teofiliny,

ebastyny, karbamazepiny,

ebastyny, karbamazepiny,

pochodnych kumaryny,

pochodnych kumaryny,

bromokryptyny, cyklosporyny

bromokryptyny, cyklosporyny

poprzez zahamowanie

poprzez zahamowanie

metabolizmu

metabolizmu

Grupa III

Grupa III

azytromycyna, spiramycyna,

azytromycyna, spiramycyna,

dirytromycyna, rokitramycyna

dirytromycyna, rokitramycyna

Nie obserwowano dotąd

Nie obserwowano dotąd

klinicznie istotnych interakcji u

klinicznie istotnych interakcji u

ludzi

ludzi

Interakcje fluorochinolonów

Interakcje fluorochinolonów

z

z

innymi lekami

innymi lekami

Leki zastosowane

Leki zastosowane

łącznie z

łącznie z

fluorochinolonami

fluorochinolonami

Rodzaj i następstwo interakcji

Rodzaj i następstwo interakcji

Teofilina

Teofilina

Zahamowanie

Zahamowanie

metabolizmu teofiliny przez

metabolizmu teofiliny przez

enoksacynę, kwas pipemidowy, w mniejszym

enoksacynę, kwas pipemidowy, w mniejszym

stopniu przez cyprofloksacynę,

stopniu przez cyprofloksacynę,

pefloksacynę, norfloksacynę, zwiększenie

pefloksacynę, norfloksacynę, zwiększenie

stężenia teofiliny w organizmie, nasilenie jej

stężenia teofiliny w organizmie, nasilenie jej

działania i objawów niepożądanych

działania i objawów niepożądanych

Leki

Leki

przeciwhistaminowe

przeciwhistaminowe

(ebastyna)

(ebastyna)

Nasilenie

Nasilenie

działania kardiotoksycznego przez

działania kardiotoksycznego przez

cyprofloksacynę, norfloksacynę,

cyprofloksacynę, norfloksacynę,

sparfloksacynę, wydłużenie odstępu QT,

sparfloksacynę, wydłużenie odstępu QT,

niebezpieczeństwo wystąpienia zaburzeń

niebezpieczeństwo wystąpienia zaburzeń

rytmu komorowego typu

rytmu komorowego typu

torsade de pointes

torsade de pointes

Interakcje fluorochinolonów

Interakcje fluorochinolonów

z

z

innymi lekami

innymi lekami

Leki zastosowane

Leki zastosowane

łącznie z

łącznie z

fluorochinolonami

fluorochinolonami

Rodzaj i następstwo interakcji

Rodzaj i następstwo interakcji

Leki hamujące krzepnięcie,

Leki hamujące krzepnięcie,

NLPZ, przeciwcukrzycowe,

NLPZ, przeciwcukrzycowe,

cytostatyczne będące

cytostatyczne będące

substratami izoenzymu

substratami izoenzymu

CYP1A2 i CYP3A4

CYP1A2 i CYP3A4

Hamowanie

Hamowanie

przez fluorochinolony

przez fluorochinolony

metabolizmu leków będących

metabolizmu leków będących

substratami izoenzymu CYP1A2 i

substratami izoenzymu CYP1A2 i

CYP3A4, nasilenie działania

CYP3A4, nasilenie działania

Leki neutralizujące kwas

Leki neutralizujące kwas

solny zawierające sole

solny zawierające sole

glinu, magnezu, wapnia,

glinu, magnezu, wapnia,

sukralfat, sole cynku, sole

sukralfat, sole cynku, sole

żelaza

żelaza

Upośledzenie

Upośledzenie

wchłaniania

wchłaniania

fluorochinolonów z przewodu

fluorochinolonów z przewodu

pokarmowego

pokarmowego

Interakcje leków

Interakcje leków

przeciwgruźliczych z innymi

przeciwgruźliczych z innymi

lekami i substancjami

lekami i substancjami

Leki

Leki

przeciwgruźlicze

przeciwgruźlicze

Równocześnie stosowane

Równocześnie stosowane

inne leki i substancje

inne leki i substancje

Rodzaj i

Rodzaj i

następstwo

następstwo

interakcji

interakcji

Ryfampicyna

Ryfampicyna

Leki przeciwgrzybicze

Leki przeciwgrzybicze

(itrakonazol, ketokonazol),

(itrakonazol, ketokonazol),

przeciwwirusowe (indynawir,

przeciwwirusowe (indynawir,

sakwinawir, nelfinawir), leki

sakwinawir, nelfinawir), leki

immunosupresujne

immunosupresujne

(cyklosporyna, takrolimus),

(cyklosporyna, takrolimus),

teofilina, narkotyczne leki

teofilina, narkotyczne leki

przeciwbólowe (metadon),

przeciwbólowe (metadon),

środki antykoncepcyjne,

środki antykoncepcyjne,

pochodne kumaryny, doustne

pochodne kumaryny, doustne

leki przeciwcukrzycowe,

leki przeciwcukrzycowe,

trójpierścieniowe leki

trójpierścieniowe leki

przeciwdepresyjne, leki

przeciwdepresyjne, leki

przeciwpsychotyczne

przeciwpsychotyczne

(haloperydol), leki

(haloperydol), leki

hipotensyjne (enalapryl),

hipotensyjne (enalapryl),

kortykosteroidy

kortykosteroidy

Pobudzenie

Pobudzenie

przez

przez

ryfampicynę

ryfampicynę

metabolizmu

metabolizmu

obok

obok

wymienionych

wymienionych

innych leków i

innych leków i

substancji,

substancji,

osłabienie ich

osłabienie ich

działania

działania

Interakcje leków

Interakcje leków

przeciwgruźliczych z innymi

przeciwgruźliczych z innymi

lekami i substancjami

lekami i substancjami

Leki

Leki

przeciwgruźlicze

przeciwgruźlicze

Równocześnie

Równocześnie

stosowane inne

stosowane inne

leki i substancje

leki i substancje

Rodzaj i następstwo

Rodzaj i następstwo

interakcji

interakcji

Ryfampicyna

Ryfampicyna

Digoksyna

Digoksyna

Zmniejszenie

Zmniejszenie

stężenia

stężenia

digoksyny w organizmie

digoksyny w organizmie

poprzez indukcję przez

poprzez indukcję przez

ryfampicynę aktywności P-

ryfampicynę aktywności P-

glikoproteiny w komórkach

glikoproteiny w komórkach

nabłonka jelit usuwającej

nabłonka jelit usuwającej

digoksynę z powrotem do

digoksynę z powrotem do

światła jelita, osłabienie

światła jelita, osłabienie

działania digoksyny

działania digoksyny

Interakcje leków

Interakcje leków

przeciwgrzybiczych z innymi

przeciwgrzybiczych z innymi

lekami i substancjami

lekami i substancjami

Leki

Leki

przeciwgrzyb

przeciwgrzyb

icze

icze

Równocześnie

Równocześnie

stosowane inne leki i

stosowane inne leki i

substancje

substancje

Rodzaj i następstwo

Rodzaj i następstwo

interakcji

interakcji

Gryzeofulwina

Gryzeofulwina

Leki hamujące

Leki hamujące

krzepnięcie,

krzepnięcie,

cyklosporyna, środki

cyklosporyna, środki

antykoncepcyjne

antykoncepcyjne

Indukcja

Indukcja

metabolizmu obok

metabolizmu obok

wymienionych innych leków

wymienionych innych leków

przez gryzeofulwinę,

przez gryzeofulwinę,

osłabienie ich działania

osłabienie ich działania

Gryzeofulwina

Gryzeofulwina

Barbiturany

Barbiturany

Indukcja

Indukcja

metabolizmu

metabolizmu

gryzeofulwiny przez

gryzeofulwiny przez

barbiturany, osłabienie jej

barbiturany, osłabienie jej

przeciwgrzybiczego działania

przeciwgrzybiczego działania

Gryzeofulwina

Gryzeofulwina

Alkohol

Alkohol

Potęgowanie

Potęgowanie

działania

działania

alkoholu

alkoholu

Ketokonazol,

Ketokonazol,

flukonazol,

flukonazol,

itrakonazol,

itrakonazol,

worikonazol

worikonazol

Fenytoina,

Fenytoina,

cyklosporyna, statyny,

cyklosporyna, statyny,

leki hamujące

leki hamujące

krzepnięcie, leki

krzepnięcie, leki

przeciwhistaminowe

przeciwhistaminowe

H1 II generacji,

H1 II generacji,

glikozydy nasercowe,

glikozydy nasercowe,

leki blokujące kanał

leki blokujące kanał

wapniowy

wapniowy

Zahamowanie

Zahamowanie

przez

przez

ketokonazol, flukonazol,

ketokonazol, flukonazol,

itrakonazol, worikonazol

itrakonazol, worikonazol

metabolizmu obok

metabolizmu obok

wymienionych innych leków,

wymienionych innych leków,

nasilenie ich działania i

nasilenie ich działania i

toksyczności

toksyczności

Interakcje leków

Interakcje leków

przeciwgrzybiczych z innymi

przeciwgrzybiczych z innymi

lekami i substancjami

lekami i substancjami

Leki

Leki

przeciwgrzyb

przeciwgrzyb

icze

icze

Równocześnie

Równocześnie

stosowane inne leki i

stosowane inne leki i

substancje

substancje

Rodzaj i następstwo

Rodzaj i następstwo

interakcji

interakcji

Ketokonazol

Ketokonazol

Leki wydłużające

Leki wydłużające

odstęp QT

odstęp QT

Zwiększenie

Zwiększenie

ryzyka

ryzyka

wystąpienia groźnych dla

wystąpienia groźnych dla

życia zaburzeń rytmu serca

życia zaburzeń rytmu serca

typu

typu

torsade de pointes

torsade de pointes

Ketokonazol

Ketokonazol

Alkohol

Alkohol

Objawy

Objawy

nietolerancji

nietolerancji

alkoholu, reakcja

alkoholu, reakcja

disulfiramopodobna

disulfiramopodobna

Ketokonazol,

Ketokonazol,

flukonazol,

flukonazol,

itrakonazol,

itrakonazol,

worikonazol

worikonazol

Fenytoina,

Fenytoina,

ryfampicyna,

ryfampicyna,

fenobarbital

fenobarbital

Fenytoina, ryfampicyna,

Fenytoina, ryfampicyna,

fenobarbital

fenobarbital

indukują

indukują

metabolizm syntetycznych

metabolizm syntetycznych

leków przeciwgrzybiczych,

leków przeciwgrzybiczych,

osłabienie ich działania

osłabienie ich działania

Ketokonazol,

Ketokonazol,

flukonazol,

flukonazol,

itrakonazol,

itrakonazol,

worikonazol

worikonazol

Leki stosowane w

Leki stosowane w

chorobie wrzodowej

chorobie wrzodowej

antagoniści

antagoniści

receptorów H2,

receptorów H2,

omeprazol, sukralfat

omeprazol, sukralfat

Zmniejszenie

Zmniejszenie

wchłaniania

wchłaniania

syntetycznych leków

syntetycznych leków

przeciwgrzybiczych z

przeciwgrzybiczych z

przewodu pokarmowego

przewodu pokarmowego

Interakcje między teofiliną a innymi

Interakcje między teofiliną a innymi

równocześnie stosowanymi lekami i

równocześnie stosowanymi lekami i

substancjami

substancjami

Równocześnie zastosowane

Równocześnie zastosowane

inne leki i substancje

inne leki i substancje

Rodzaj i następstwo interakcji

Rodzaj i następstwo interakcji

Antybiotyki makrolidowe –

Antybiotyki makrolidowe –

erytromycyna,

erytromycyna,

klarytromycyna, josamycyna;

klarytromycyna, josamycyna;

fluorochinolony – enoksacyna,

fluorochinolony – enoksacyna,

kwas pipemidowy,

kwas pipemidowy,

cyprofloksacyna, pefloksacyna,

cyprofloksacyna, pefloksacyna,

norfloksacyna; ponadto

norfloksacyna; ponadto

cymetydyna, zileuton, doustne

cymetydyna, zileuton, doustne

środki antykoncepcyjne

środki antykoncepcyjne

Hamowanie

Hamowanie

metabolizmu

metabolizmu

teofiliny

teofiliny

Induktory enzymatyczne -

Induktory enzymatyczne -

barbiturany, ryfampicyna,

barbiturany, ryfampicyna,

fenytoina oraz preparaty

fenytoina oraz preparaty

dziurawca

dziurawca

Pobudzenie

Pobudzenie

metabolizmu

metabolizmu

teofiliny

teofiliny

Preparaty dziurawca

Preparaty dziurawca

Nasilenie

Nasilenie

metabolizmu teofiliny

metabolizmu teofiliny

i

i

osłabienie

osłabienie

efektu

efektu

farmakologicznego

farmakologicznego

Interakcje metotreksatu z

Interakcje metotreksatu z

innymi lekami

innymi lekami

Leki zastosowane

Leki zastosowane

równocześnie z MTX

równocześnie z MTX

Rodzaj i następstwo interakcji

Rodzaj i następstwo interakcji

Cholestyramina, antybiotyki

Cholestyramina, antybiotyki

nie wchłaniające się z

nie wchłaniające się z

przewodu pokarmowego –

przewodu pokarmowego –

neomycyna, paromomycyna

neomycyna, paromomycyna

Zmniejszenie

Zmniejszenie

wchłaniania MTX z

wchłaniania MTX z

przewodu pokarmowego,

przewodu pokarmowego,

osłabienie działania MTX

osłabienie działania MTX

Hydrokortyzon, prednizon,

Hydrokortyzon, prednizon,

cefalotyna

cefalotyna

Zmniejszenie

Zmniejszenie

wychwytu

wychwytu

komórkowego MTX, osłabienie

komórkowego MTX, osłabienie

działania MTX

działania MTX

Gryzeofulwina, ryfampicyna,

Gryzeofulwina, ryfampicyna,

fenobarbital

fenobarbital

Pobudzenie

Pobudzenie

metabolizmu MTX,

metabolizmu MTX,

osłabienie działania MTX

osłabienie działania MTX

Asparaginaza

Asparaginaza

Działanie antagonistyczne wobec

Działanie antagonistyczne wobec

MTX,

MTX,

osłabienie

osłabienie

działania MTX

działania MTX

Kanamycyna

Kanamycyna

Zwiększenie

Zwiększenie

wchłaniania MTX z

wchłaniania MTX z

przewodu pokarmowego,

przewodu pokarmowego,

zwiększenie jego biodostępności,

zwiększenie jego biodostępności,

nasilenie działania MTX

nasilenie działania MTX

Interakcje metotreksatu z

Interakcje metotreksatu z

innymi lekami

innymi lekami

Leki zastosowane

Leki zastosowane

równocześnie z MTX

równocześnie z MTX

Rodzaj i następstwo interakcji

Rodzaj i następstwo interakcji

Niesteroidowe leki

Niesteroidowe leki

przeciwzapalne, sulfonamidy,

przeciwzapalne, sulfonamidy,

probenecyd

probenecyd

Wypieranie

Wypieranie

MTX z połączeń z

MTX z połączeń z

białkami krwi, nasilenie działania,

białkami krwi, nasilenie działania,

zwiększenie toksyczności MTX

zwiększenie toksyczności MTX

Salicylany, sulfonamidy,

Salicylany, sulfonamidy,

cefalotyna, penicylina,

cefalotyna, penicylina,

probenecyd

probenecyd

Konkurencyjne

Konkurencyjne

hamowanie

hamowanie

wydalania MTX przez kanaliki

wydalania MTX przez kanaliki

nerkowe, nasilenie działania,

nerkowe, nasilenie działania,

zwiększenie toksyczności MTX

zwiększenie toksyczności MTX

Antybiotyki aminoglikozydowe,

Antybiotyki aminoglikozydowe,

cisplatyna, cyklosporyna,

cisplatyna, cyklosporyna,

prokarbazyna

prokarbazyna

Upośledzenie

Upośledzenie

czynności nerek,

czynności nerek,

zmniejszenie wydalania MTX,

zmniejszenie wydalania MTX,

nasilenie działania, zwiększenie

nasilenie działania, zwiększenie

toksyczności MTX

toksyczności MTX

Interakcje metotreksatu z

Interakcje metotreksatu z

innymi lekami

innymi lekami

Leki zastosowane

Leki zastosowane

równocześnie z MTX

równocześnie z MTX

Rodzaj i następstwo interakcji

Rodzaj i następstwo interakcji

Cisplatyna

Cisplatyna

Uszkodzenie

Uszkodzenie

kanalików

kanalików

nerkowych,

nerkowych,

zmniejszenie wchłaniania

zmniejszenie wchłaniania

zwrotnego MTX i

zwrotnego MTX i

kwasu foliowego, zmniejszenie

kwasu foliowego, zmniejszenie

skuteczności

skuteczności

ochrony folinianem wapniowym

ochrony folinianem wapniowym

Fenylbutazon, amidopiryna

Fenylbutazon, amidopiryna

Nasilenie

Nasilenie

mielosupresyjnego

mielosupresyjnego

działania MTX

działania MTX

Azatiopryna, sulfasalazyna

Azatiopryna, sulfasalazyna

Zwiększenie

Zwiększenie

ryzyka

ryzyka

hepatotoksyczności

hepatotoksyczności

Merkaptopuryna

Merkaptopuryna

Osłabieni

Osłabieni

e metabolizmu

e metabolizmu

merkaptopuryny przez MTX,

merkaptopuryny przez MTX,

nasilenie działania

nasilenie działania

merkaptopuryny

merkaptopuryny

Interakcje leków immunosupresyjnych –

Interakcje leków immunosupresyjnych –

cyklosporyny, takrolimusa, syrolimusa z innymi

cyklosporyny, takrolimusa, syrolimusa z innymi

lekami i substancjami

lekami i substancjami

Leki

Leki

immunosupres

immunosupres

yjne

yjne

Inne

Inne

równocześnie

równocześnie

zastosowane

zastosowane

leki

leki

Rodzaj i następstwo interakcji

Rodzaj i następstwo interakcji

Cyklosporyna,

Cyklosporyna,

takrolimus

takrolimus

Antybiotyki

Antybiotyki

Makrolidowe

Makrolidowe

erytromycyna,

erytromycyna,

klarytromycyna,

klarytromycyna,

josamycyna

josamycyna

Hamowanie

Hamowanie

metabolizmu

metabolizmu

cyklosporyny i

cyklosporyny i

takrolimusa przez makrolidy,

takrolimusa przez makrolidy,

nasilenie

nasilenie

działania leków

działania leków

immunosupresyjnych

immunosupresyjnych

Cyklosporyna

Cyklosporyna

Leki

Leki

przeciwgrzybic

przeciwgrzybic

ze -

ze -

ketokonazol,

ketokonazol,

flukonazol,

flukonazol,

itrakonazol

itrakonazol

Hamowanie

Hamowanie

metabolizmu

metabolizmu

cyklosporyny przez leki

cyklosporyny przez leki

przeciwgrzybicze,

przeciwgrzybicze,

nasilenie

nasilenie

jej

jej

działania. Konieczność

działania. Konieczność

zmniejszenia dawki cyklosporyny

zmniejszenia dawki cyklosporyny

o 85% podczas łącznej terapii z

o 85% podczas łącznej terapii z

ketokonazolem, a o 50% podczas

ketokonazolem, a o 50% podczas

łącznej terapii z flukonazolem

łącznej terapii z flukonazolem

Takrolimus

Takrolimus

Flukonazol

Flukonazol

Hamowanie

Hamowanie

metabolizmu

metabolizmu

takrolimusa przez flukonazol,

takrolimusa przez flukonazol,

nasilenie działania takrolimusa.

nasilenie działania takrolimusa.

Konieczność zmniejszenia dawki

Konieczność zmniejszenia dawki

takrolimusa o 50% podczas

takrolimusa o 50% podczas

łącznej terapii z flukonazolem

łącznej terapii z flukonazolem

Syrolimus

Syrolimus

Ketokonazol

Ketokonazol

Hamowanie

Hamowanie

metabolizmu

metabolizmu

sirolimusa przez ketokonazol,

sirolimusa przez ketokonazol,

nasilenie działania syrolimusa

nasilenie działania syrolimusa

Interakcje leków immunosupresyjnych –

Interakcje leków immunosupresyjnych –

cyklosporyny, takrolimusa, syrolimusa z innymi

cyklosporyny, takrolimusa, syrolimusa z innymi

lekami i substancjami

lekami i substancjami

Leki

Leki

immunosupres

immunosupres

yjne

yjne

Inne

Inne

równocześnie

równocześnie

zastosowane

zastosowane

leki

leki

Rodzaj i następstwo interakcji

Rodzaj i następstwo interakcji

Cyklosporyna,

Cyklosporyna,

takrolimus,

takrolimus,

syrolimus

syrolimus

Diltiazem

Diltiazem

Hamowanie

Hamowanie

metabolizmu leków

metabolizmu leków

immunosupresyjnych przez

immunosupresyjnych przez

diltiazem, nasilenie ich działania

diltiazem, nasilenie ich działania

Cyklosporyna

Cyklosporyna

Werapamil

Werapamil

Hamowanie

Hamowanie

metabolizmu

metabolizmu

cyklosporyny przez werapamil,

cyklosporyny przez werapamil,

nasilenie działania cyklosporyny

nasilenie działania cyklosporyny

Takrolimus

Takrolimus

Nifedypina,

Nifedypina,

leki

leki

przeciwwiruso

przeciwwiruso

we – inhibitory

we – inhibitory

proteazy

proteazy

(nelfinawir,

(nelfinawir,

rytonawir,

rytonawir,

sakwinawir)

sakwinawir)

Hamowanie

Hamowanie

metabolizmu

metabolizmu

takrolimusa przez obok

takrolimusa przez obok

wymienione leki, nasilenie jego

wymienione leki, nasilenie jego

działania

działania

Cyklosporyna,

Cyklosporyna,

takrolimus

takrolimus

Sok

Sok

grejpfrutowy

grejpfrutowy

Hamowanie

Hamowanie

metabolizmu

metabolizmu

pierwszego przejścia cyklosporyny

pierwszego przejścia cyklosporyny

i takrolimusa w jelicie,

i takrolimusa w jelicie,

zwiększenie ich biodostępności,

zwiększenie ich biodostępności,

nasilenie działania

nasilenie działania

Interakcje leków immunosupresyjnych –

Interakcje leków immunosupresyjnych –

cyklosporyny, takrolimusa, syrolimusa z innymi

cyklosporyny, takrolimusa, syrolimusa z innymi

lekami i substancjami

lekami i substancjami

Leki

Leki

immunosupres

immunosupres

yjne

yjne

Inne

Inne

równocześnie

równocześnie

zastosowane

zastosowane

leki

leki

Rodzaj i następstwo interakcji

Rodzaj i następstwo interakcji

Cyklosporyna

Cyklosporyna

Fenobarbital,

Fenobarbital,

ryfampicyna,

ryfampicyna,

fenytoina,

fenytoina,

karbamazepina,

karbamazepina,

preparaty

preparaty

dziurawca

dziurawca

Pobudzenie

Pobudzenie

metabolizmu

metabolizmu

cyklosporyny przez obok

cyklosporyny przez obok

wymienione leki, osłabienie jej

wymienione leki, osłabienie jej

działania, niebezpieczeństwo

działania, niebezpieczeństwo

odrzucenia przeszczepu

odrzucenia przeszczepu

Takrolimus

Takrolimus

Ryfampicyna,

Ryfampicyna,

fenytoina

fenytoina

Pobudzenie

Pobudzenie

metabolizmu

metabolizmu

takrolimusa przez obok

takrolimusa przez obok

wymienione leki, osłabienie jego

wymienione leki, osłabienie jego

działania, niebezpieczeństwo

działania, niebezpieczeństwo

odrzucenia przeszczepu

odrzucenia przeszczepu

Syrolimus

Syrolimus

Ryfampicyna

Ryfampicyna

Pobudzenie

Pobudzenie

metabolizmu

metabolizmu

syrolimusa przez ryfampicynę,

syrolimusa przez ryfampicynę,

osłabienie jego działania,

osłabienie jego działania,

niebezpieczeństwo odrzucenia

niebezpieczeństwo odrzucenia

przeszczepu

przeszczepu

Interakcje leków immunosupresyjnych –

Interakcje leków immunosupresyjnych –

cyklosporyny, takrolimusa, syrolimusa z innymi

cyklosporyny, takrolimusa, syrolimusa z innymi

lekami i substancjami

lekami i substancjami

Leki

Leki

immunosupres

immunosupres

yjne

yjne

Inne równocześnie

Inne równocześnie

zastosowane leki

zastosowane leki

Rodzaj i następstwo

Rodzaj i następstwo

interakcji

interakcji

Cyklosporyna,

Cyklosporyna,

takrolimus

takrolimus

Antybiotyki

Antybiotyki

aminoglikozydowe

aminoglikozydowe

, niesteroidowe

, niesteroidowe

leki

leki

przeciwzapalne,

przeciwzapalne,

amiloryd, inne

amiloryd, inne

nefrotoksyczne

nefrotoksyczne

leki, również

leki, również

syrolimus

syrolimus

Nasilenie

Nasilenie

działania

działania

nefrotoksycznego poprzez

nefrotoksycznego poprzez

sumowanie się jego

sumowanie się jego

działania

działania

Cyklosporyna

Cyklosporyna

Digoksyna

Digoksyna

Zwiększenie

Zwiększenie

stężenia

stężenia

digoksyny w organizmie,

digoksyny w organizmie,

nasilenie jej działania

nasilenie jej działania