Lekcja wychowania fizycznego jako

organizacyjno-metodyczna forma lekcji

ruchu leczniczego.

dr Maciej Gątkiewicz

Lekcja

Lekcja

jest procesem pedagogicznym, poprzez który

nauczający – nauczyciel ruchu – przy aktywnej postawie

nauczanych (dzieci, młodzież, dorośli – w szkołach,

ogniskach sportowych, sekcjach sportowych, osoby leczące

swoje niedobory ruchowe – w szpitalach, sanatoriach,

przychodniach usprawniania leczniczego) w określonym

czasie realizuje wytyczone zadania. Środkiem podstawowym

lekcji wychowania fizycznego jest ruch.

Cechy lekcji:

celowość – zarówno w koncepcji jak i realizacji zadań,

racjonalność – w doborze treści, metod, form, środków oraz

przestrzeganiu wszystkich zasad dydaktycznych,

ład w działaniu – wynikający z dobrej organizacji lekcji,

ekonomiczność – zapewniająca właściwą efektywność zajęć,

twórczy charakter – aktywizujący i usamodzielniający ucznia,

przygotowujący do uczestnictwa w kulturze fizycznej.

Typy lekcji

Przez typ lekcji należy rozumieć taką jej odmianę, której układ
uwzględnia stosunek do ogniw procesu nauczania i stopnia ich
realizacji.

Można wyróżnić następujące typy lekcji:

podające – wprowadzające nowe treści kształcenia i
wychowania, zaznajamiające z nowym materiałem,
doskonalące – utrwalające wiadomości, umiejętności i nawyki
oraz sprawność motoryczną,
kontrolne – sprawdzające i oceniające przygotowanie i postępy
uczniów w zakresie umiejętności, sprawności i wiadomości,
mieszane – łączące różne ogniwa procesu nauczania i uczenia
się.

Rodzaje lekcji

Rodzaje lekcji to takie jej odmiany, które odpowiadają

określonym strategiom dydaktycznym, wynikającym z

teorii kształcenia wielostronnego, uczenia się przez

przyswajanie, odkrywanie, przeżywanie i działanie.

Wyróżnia się następujące rodzaje lekcji:

lekcje podające – w których przyswajanie nowego

materiału odbywa się drogą zastosowania metod

podających (odtwórczych),
lekcje problemowe – w których rozwiązywanie zadań i

sytuacji problemowych odbywa się na drodze odkrywania,
lekcje eksponujące – w których uruchamia się

emocjonalno-wolicjonalną sferę osobowości ucznia na

drodze przeżywania,
lekcje praktyczne – w których postęp dydaktyczny osiąga

się drogą maksymalnej aktywizacji ucznia w działaniu.

Zasady budowy lekcji

Zasada wszechstronności

Zasada wszechstronności. Przez wszechstronność

rozumiemy:
aktywizowanie w czasie lekcji wszystkich partii
mięśniowych,
oddziaływanie na wszystkie układy i narządy,
rozwijanie możliwie całej sprawności uczniów,
stosowanie różnorodnych form i metod pracy,
dbałość o rozwój procesów psychicznych, zainteresowań,
oraz kształtowanie pozytywnych postaw wobec kultury
fizycznej.

Zasady budowy lekcji

Zasada zmienności pracy mięśniowej

Zasada zmienności pracy mięśniowej. Zmienność ma

istotne znaczenie dla racjonalnego natężenia wysiłku.

Należy ją bezwarunkowo uwzględniać zwłaszcza tam,

gdzie występują duże obciążenia. Korzystne jest

stosowanie ćwiczeń naprzemianstronnie: raz napięcie

mięśni – następnie ich rozluźnienie, po ruchach żywych –

spokojniejsze, po ćwiczeniach statycznych – dynamiczne.

Zasada racjonalnego stopniowania wysiłku

Zasada racjonalnego stopniowania wysiłku. Krzywa

natężenia wysiłku – graficzny obraz wydatkowania energii

w jednostce czasu. Działalność nauczyciela powinna

zmierzać do stopniowego narastania wysiłku uczniów,

dochodzącego do maksymalnego natężenia w połowie lub

też ¾ lekcji. Krzywa natężenia powinna następnie opadać.

Tok lekcyjny

Tok lekcyjny to ogólny schemat, który orientacyjnie
wskazuje,
jak należy dobierać materiał ćwiczebny dla poszczególnych
lekcji wychowania fizycznego. Tok służy do opracowania
konspektów
i osnów zajęć, w których występują względnie stałe
następstwa podstawowych zadań dydaktycznych.

Najczęściej toki dzielą jednostkę zajęć na trzy części:

wstępną, główną i końcową.

Część wstępna

CZĘŚĆ WSTĘPNA – zadaniem jej jest:



zorganizowanie ćwiczących,



wywołanie dobrego nastroju i nastawienia do ćwiczeń,



przygotowanie organizmu do znacznych wysiłków w
dalszej części lekcji.
Powinna ona powodować stopniowy, łagodny wzrost
krzywej fizjologicznej i rozruszać mięśnie aby mogły
wydatnie pracować (około 8 min. przy 45 minutowej
lekcji).

Część wstępna

Wypełniają ją takie czynności jak:



zaprowadzenie zewnętrznego ładu w klasie,



kontrola obecności,



podanie tematu i celu lekcji,



skupienie uwagi ćwiczących,



kształtowanie prawidłowej postawy,



przygotowanie materiałów i środków dydaktycznych,



ćwiczenia przygotowujące do wykonywania zadań w części

głównej.

Część wstępna

Stosuje się w niej następujące środki:



musztra,



ćwiczenia porządkowe,



ćwiczenia w biegu i marszu,



ćwiczenia kształtujące we wszystkich płaszczyznach,



zabawę.

Część główna

CZĘŚĆ GŁÓWNA

– (trwa około 25 – 30 min.) realizuje

główne zadania

(temat lekcji), zawiera ćwiczenia o największym obciążeniu

fizycznym

i psychicznym.

Zadaniem jej jest:



nauczenie zasadniczych ćwiczeń,



doskonalenie ich techniki,



kształtowanie określonych nawyków ruchowych, cech

motorycznych

i psychomotorycznych.

Część główna obejmuje czynności określone przez temat i

cel zgodnie

z funkcją dydaktyczną lekcji.

Część końcowa

CZEŚĆ KOŃCOWA

– pełni funkcję uspokajającą, omawia i

podsumowuje się w niej krótko dokonania lekcji (czas trwania

około 7 min.).

W tej części lekcji przewiduje się:



zmniejszenie stopniowe natężenia pracy organizmu,



wyciszenie emocji ćwiczących,



uspokojenie organizmu – powrót do normy spoczynkowej,



sprzątnięcie pomocy dydaktycznych,



omówienie i podsumowanie zajęć.

Stosuje się w niej następujące środki:



ćwiczenia oddechowe,



ćwiczenia rozluźniające, utrwalające nawyki prawidłowej

postawy,



ćwiczenia porządkowe.

Przygotowanie do zajęć

Przygotowanie do zajęć składa się z trzech zakresów:



merytorycznego

- dokładne określenie treści programowych,

celu, zadań i układu, w którym będą realizowane podczas

lekcji we współdziałaniu nauczyciela i ucznia,



metodycznego

- określenie rodzaju i typu lekcji, dobór

metod, środków i form organizacyjnych, dobór form i

metod kontroli pracy i oceny osiągnięć uczniów,



organizacyjnego

- określenie i przygotowanie miejsca zajęć i

pomocy dydaktycznych z uwzględnieniem warunków bhp.

Po dokonaniu powyższych czynności przygotowawczych do

zajęć powinno się sporządzić notatkę do lekcji – osnowę lub

konspekt.

Konspekt, osnowa

Konspekt

to konkretny plan realizacji tematu lekcji, w

formie materiału ćwiczebnego, zbudowanego na schemacie

toku lekcyjnego. Zawiera określoną kolejność zadań

ruchowych dla konkretnej grupy osób, uwzględnia

niezbędne warunki do realizacji, (stan bazy, posiadane

urządzenia i przybory). Konspekt dotyczy pojedynczej

lekcji.

Osnowa

jest streszczeniem konspektu. Jest to rodzaj

przygotowania prowadzącego zajęcia w formie zapisu

najistotniejszych fragmentów jednostki zajęć. Osnowa

uwzględnia materiał realizowany na kilku lub kilkunastu

lekcjach.

Przykładowe schematy konspektu

WZÓR I

Konspekt lekcji nr....................................

klasa............

TEMAT: .........................................................................................................................

CEL: ........................................................................................................................

....

.....................................................................................................................

......

ZAGADNIENIA: ...........................................................................................................

......................................................................................................

......

CZAS ĆWICZEŃ: ........................................

MIEJSCE ĆWICZEŃ: ...............................................................

LICZBA ĆWICZĄCYCH: ........................................................

UBIÓR: ....................................................................................................................

....

PRZYRZĄDY: ..............................................................................................................

PRZYBORY: ................................................................................................................

Uwagi o przygotowaniu lekcji…………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………

Przykładowe schematy konspektu

WZÓR II

Konspekt lekcji nr....................................

klasa...................

ZADANIE GŁÓWNE: ....................................................................................................

ZADANIA SZCZEGÓŁOWE W ZAKRESIE:

sprawności..................................................................................................................

umiejętności...............................................................................................................

wiadomości................................................................................................................

usamodzielniania.......................................................................................................

CZAS ĆWICZEŃ: ..........................................

MIEJSCE ĆWICZEŃ: .................................................................................................

LICZBA ĆWICZĄCYCH: ...........................................................................................

UBIÓR: ........................................................................................................................

PRZYRZĄDY: .............................................................................................................

PRZYBORY: ................................................................................................................

Uwagi o przygotowaniu lekcji ........................................................................................

Tok 45 min. zajęć rekreacyjnych oparty na

zabawach i grach ruchowych (klasyczny) wg

Bondarowicza.

Ćwiczenia porządkowe-wychowawcze (zbiórka, raport,

przywitanie, sprawdzenie obecności, podanie zadań.

Zabawa lub gra o charakterze ożywiającym psychicznie

i rozgrzewającym fizycznie (masowa, znana,

lubiana).

Zabawa lub gra orientacyjno-porządkowa.

Zabawa lub gra na czworakach.

Zabawa lub gra z mocowaniem lub dźwiganiem.

Zabawa lub gra masowa bieżna lub skoczna.

Zabawa lub gra rzutna lub kopna.

Zabawa lub gra skoczna lub bieżna o mniejszym natężeniu.

Ćwiczenia korektywne.

10.

Zabawa (rzadziej gra) o charakterze uspokajającym.

11.

Ćwiczenia porządkowo-wychowawcze: uporządkowanie

miejsca zajęć, sprzętu, zbiórka, omówienie dydaktyczno-

wychowawcze, pożegnanie, wymarsz z zajęć.

Wskazówki metodyczne

po ćwiczeniach statycznych stosować ćwiczenia

dynamiczne;
nie wprowadzać ćwiczeń statycznych na początku lekcji;
na początku lekcji stosować ćwiczenia o umiarkowanym i

średnim natężeniu, unikać ćwiczeń intensywnych;
nie stosować kolejno po sobie ćwiczeń o dużym i bardzo

dużym natężeniu;
ćwiczenia szybkościowe i intensywne wytrzymałościowe

powinny trwać krótko, ewentualnie można je powtórzyć

kilka razy w czasie lekcji;
ćwiczenia nie powinny być wyłącznie pracą jednostronną i

asymetryczną;

Wskazówki metodyczne

ćwiczenia nie powinny angażować wyłącznie wybranych

grup mięśniowych, lecz powinny być wszechstronne, z

wyjątkiem treningu specjalistycznego;
zmieniać pozycje wyjściowe do ćwiczeń, ale w miarę

możliwości w sposób jak najbardziej logiczny i nie

zaburzający czasu lekcji;
w lekcjach, szczególnie z dziećmi, początkującymi i osobami

starszymi, należy zapewnić taką kolejność ćwiczeń, by

natężenie wysiłku wzrastało stopniowo, a momenty

stosunkowo dużego natężenia nie trwały zbyt długo i były

przeplatane fazami o mniejszym natężeniu;
po ćwiczeniach trudnych wysiłkowo i technicznie należy

stosować ćwiczenia łatwe;
żeby nie wywoływać zmęczenia miejscowego, należy często

stosować ćwiczenia rozluźniające oraz ćwiczenia

przeciwstawnych grup mięśniowych;

Wskazówki metodyczne

ćwiczenia wymagające precyzji ruchów (rzuty do kosza,

ćwiczenia równowagi itp.) nie powinny być stosowane po

ćwiczeniach o dużym natężeniu, chyba że stopień

wytrenowania i sprawność fizyczna ćwiczących jest duża;
stosować dydaktyczne prawa nauczania: od ćwiczeń

łatwiejszych do trudniejszych, od znanego do nieznanego,

od ruchów prostych do ruchów złożonych;
kontrolować poprawność wykonywanych ćwiczeń zarówno

w zakresie normy anatomicznej ruchu, jak i właściwego

rytmu ruchu;
w lekcji ruchu tak dobierać ćwiczenia, aby w odpowiedni

sposób wzrastała krzywa fizjologicznego natężenia wysiłku.

Stopniowanie wysiłku

Podstawowymi sposobami stopniowania wysiłku w procesie

zajęć są:

zmiana stopnia napięcia mięśni podczas wykonywania

ruchu;

zmiana liczby powtórzeń ruchów;

zmiana tempa ruchów lub długości przerw między

wykonywaniem poszczególnych ruchów;

zmiana kolejności ćwiczeń w lekcji.

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21

Lekcja wychowania fizycznego jako organizacyjno metodyczna forma lekcji ruchu

Document Outline