Struktura ludnosci w Polsce

background image

Materiały pochodzą z Platformy

Edukacyjnej Portalu

www.szkolnictwo.pl

Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego
Użytkowników

wyłącznie

w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian,
przesyłanie,

publiczne

odtwarzanie

i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby
własne

oraz

do

wykorzystania

w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

background image

Justyna Drop

STRUKTURA LUDNOŚCI W

POLSCE

background image

Struktura ludności

Demografia

- jest dziedziną nauki, która zajmuje się: życiem, powstawaniem i

przemijaniem społeczności ludzkiej, w równej mierze jej opisem liczbowym
(przyrostem naturalnym, migracjami), strukturą (wieku, płci, zawodową,
narodowościową, wyznaniową), jak również jej rozmieszczeniem
przestrzennym i dalszymi czynnikami, w szczególności społecznymi i
socjologicznymi, które wpływają na jej zmiany. W śledzeniu i odkrywaniu
praw rządzących tymi zmianami, jak również w ich prognozowaniu,
demografia stosuje metody statystyczne.

Struktura ludności

jest jednym z obiektów badań demografii, a odnosi się

przede wszystkim do:

Wieku

Płci

Zatrudnienia

Wyznania

Narodowości

Grupy etnicznej

background image

Struktura ludności według płci i
wieku

85 lat i
więcej

80

75

70

65

60

55

50

45

40

35

30

25

20

15

10

5

0

0 50 100 150 200 250 300
350 tyś.

350 300 250 200 150 100
50 0

Tyś.

Wiek
produkcyjn
y

Wiek
nieprodukcyjny

Nadwyżka liczby kobiet
nad liczbą mężczyzn

Nadwyżka liczby
mężczyzn nad
liczbą kobiet

MĘŻCZYŹN
I

KOBIETY

background image

Struktura wieku

W strukturze wieku ludności Polski za najważniejsze należy uznać:

Ludność Polski

w porównaniu do krajów Europy Zachodniej jest wciąż

społeczeństwem stosunkowo młodym

.

Prognozy jednak zapowiadają dosyć szybki wzrost udziału osób starszych w
strukturze wiekowej społeczeństwa. Szacuje się , że w ok. 2025 roku co piąty
Polak będzie miał 65 lat

Statystyczny mieszkaniec kraju ma dziś niespełna 35 lat (kobieta - 37 lat,
mężczyzna - 33 lata).

Czterdziestu lat życia nie przekroczyło 56,2% Polaków. Liczba urodzin dzieci
maleje. W 1996 r. wyniosła 428,2 tys., a w 2003 r. już tylko 351 tys. (dla
porównania: w 1983 r. na świat przyszło 723 tys. dzieci).

Systematyczne zmniejszanie się liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym w
wyniku spadającej liczby urodzeń;

Stosunkowo dużą liczbę ludności w wieku produkcyjnym, tj. 18-59 lat dla
kobiet i 18-64 lata dla mężczyzn (w 2001 r. – 61,2% ogółu ludności);

Stałe zwiększanie się liczby ludności w wieku poprodukcyjnym;

Występowanie dwóch bardzo licznych przedziałów wiekowych, tj. 40-55 lat i
20-24 lata, które odpowiadają kolejnym wyżom demograficznym;
.

background image

Wskaźnik trwania długości
życia

Od kilku lat rośnie w

Polsce wskaźnik

trwania długości

życia.

W 2008 roku przeciętne

trwanie życia dla

mężczyzn wynosiło 71,3

lat, a dla kobiet – 80 lat.

W porównaniu do

początku lat 90-tych

trwanie życia wydłużyło

się o 5,4 roku dla

mężczyzn i 4,9 roku dla

kobiet.
Wskaźnik ów u

mężczyzn ma wzrosnąć

do 74 lat w 2025 r., a u

kobiet - do 81 lat (dla

porównania: w roku

1950 mężczyźni żyli

średnio 56 lat, a kobiety

- 61,6).

mężczyź
ni

kobiety

81

79

77

75

73

71

69

67

65

lat

1980 1985 1990 1995 2000 2005

background image

Struktura płci

W strukturze płci polskiego społeczeństwa, podobnie jak w większości krajów
świata, występuje nierównowaga.

Wśród noworodków i w młodszych grupach wiekowych przeważają chłopcy

:

Wiek 0-4 lata : 970 tyś. chłopców, 917 tyś. dziewczyn

Wiek 5-9 lat: 932 tyś. chłopców, 884 tyś. dziewczyn

Przewaga mężczyzn nad przewagą kobiet kończy się w przedziale
wiekowym 45-49, kiedy to kobiety stanowią większość w proporcji
odpowiednio: 1,33 mln do 1,30 mln,

Z każdym rocznikiem jednak ta przewaga maleje ze względu na większą
umieralność mężczyzn

W najstarszych grupach wiekowych istnieje przewaga kobiet – żyją one średnio
o 8 lat dłużej jak mężczyźni.

Dla przykładu w przedziale wiekowym 80 -84 przewaga kobiet nad

mężczyznami wynosi odpowiednio: 515 tyś do 235 tyś. ( dane 2008 r.).

D

a

n

e

n

a

2

0

0

8

r.

background image

Współczynnik feminizacji

Strukturę płci można również przedstawić za pomocą porównywalnych współczynników:

feminizacji

, czyli liczby kobiet przypadającej na 100 mężczyzn,

maskulinizacji

, tj. liczby mężczyzn przypadającej na 100 kobiet.

W Polsce współczynnik feminizacji wynosi

106,5

, przy czym jego wartość zmienia się w

poszczególnych grupach wiekowych i jest zróżnicowana przestrzennie, tj. według
województw oraz w podziale na ludność miejską i wiejską.

W Polsce w ogólnej liczbie ludności przeważają kobiety – 51,4% ogółu mieszkańców.
Generalnie wraz z wiekiem ludności wzrasta wartość współczynnika feminizacji:

do 45 roku życia występuje liczebna przewaga mężczyzn (97 kobiet na 100 mężczyzn),

powyżej tego wieku - współczynnik feminizacji wynosi 124, w najstarszych grupach wieku
(70 lat i więcej) – 180.

Najbardziej sfeminizowanym regionem w Polsce jest Łódź (ze względu na liczne zakłady
włókiennicze); tam współczynnik feminizacji wynosi 110 kobiet na 100 mężczyzn.

Struktura płci jest bardzo zróżnicowana w poszczególnych województwach. Współczynnik
feminizacji największy jest w województwach: łódzkim – 110 i mazowieckim – 109, najniższy
zaś w podlaskim, świętokrzyskim, warmińsko –mazurskim, podkarpackim – 105 ( dane na
2006 rok)
Zdecydowana nadwyżka kobiet nad liczbą mężczyzn notowana jest w miastach.
Współczynnik feminizacji zależy od pełnionych przez miasto funkcji – w ośrodkach, gdzie
dominuje górnictwo i przemysł ciężki, występuje niedobór kobiet.

background image

Struktura społeczno-zawodowa

Wiek produkcyjny

- ludność wykonująca pracę przynoszącą dochód oraz

zarejestrowani bezrobotni; przedział wiekowy przyjęty w statystyce dla potrzeb
ekonomii. Według metodologii Głównego Urzędu Statystycznego w wieku
produkcyjnym znajdują się:

mężczyźni

pomiędzy

18. a 64.

rokiem życia,

kobiety

pomiędzy

18. a 59.

rokiem życia.

Odsetek ludności w wieku produkcyjnym określa potencjalne zasoby siły roboczej.

W 2004 roku na 100 Polaków w wieku produkcyjnym przypadało 57 osób w wieku
nieprodukcyjnym, w tym 24 w wieku poprodukcyjnym.

W 2008 r. ludność w wieku produkcyjnym wynosiła 24,6 mln osób, w wieku
przedprodukcyjnym ( 0-17) 7,3 mln a poprodukcyjnym 6,2 mln osób.

rok

ogółem

W wieku
przedprodukcyjny
m

W wieku
poprodukcyj
nym

1980

69

49

20

2005

56

32

24

2008

55

30

25

Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym

background image

Wskaźniki zawodowe

Do oceny rzeczywistej sytuacji na rynku pracy stosuje się kilka wskaźników:

Współczynnik aktywności zawodowej

, obliczany jako udział osób aktywnych ( czynnych)

zawodowo w ogólnej liczbie ludności danej grupy wiekowej. Do kategorii czynnych

zawodowo zaliczane są także osoby zarejestrowane jako bezrobotne,

Współczynnik zatrudnienia

, odsetek osób pracujących w ogólnej liczbie ludności danej grupy

wiekowej,

Wskaźnik bezrobocia

( stopa bezrobocia), obliczany jako stosunek bezrobotnych do liczby

aktywnych zawodowo.

Oficjalne statystyki zaczęły uwzględniać i odnotowywać zjawisko bezrobocia od końca lat 80-

tych, czyli w okresie przemian społeczno-gospodarczych zachodzących w Polsce.

Od 1990 roku bezrobocie w Polsce rośnie szybkim tempem.

Więcej jak połowa ogólnej liczby bezrobotnych nie przekroczyła 35 roku życia.

Bez pracy pozostają głównie osoby z wykształceniem podstawowym, zasadniczym

zawodowym, jednak wskaźnik bezrobocia szybko rośnie wśród absolwentów szkół wyższych,

Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy w końcu lutego 2010 r.

wyniosła 2101,5 tys. osób (w tym 1033,9 tys. kobiet) i była wyższa niż przed miesiącem

o 49,0 tys. osób (tj. o 2,4%). W ujęciu rocznym wzrosła ona o 382,7 tys. (w analogicznym

okresie 2009 roku zanotowano jej wzrost o 84,4tys., tj. o 4,9%). Z ogólnej liczby

bezrobotnych 43,8% mieszkało na wsi.

stopa bezrobocia w grudniu 2008 roku wyniosła 11,9 procent,

Bezrobotni zarejestrowani w urzędach pracy w końcu lutego 2010 r. stanowili 13,0 %

ludności aktywnej zawodowo (w styczniu br.  – 12,7%).

background image

Bezrobocie w Polsce według

województw

Dane z 2009 roku

background image

Struktura zatrudnienia

Zmiany zachodzą także w strukturze zatrudnienia.

Zawodowa struktura ludności

to udziały poszczególnych grup zawodowych w

ogólnym stanie ludności pracującej zawodowo lub też udziały poszczególnych
grup, czerpiących źródła utrzymania z pracy w danym zawodzie, w ogólnej
liczbie ludności (struktura ludności aktywnej zawodowo według działów
gospodarki narodowej lub według sektorów). W tym drugim przypadku
bierzemy pod uwagę nie tylko czynnych zawodowo, ale również osoby
pozostające na ich utrzymaniu we wspólnym gospodarstwie domowym.

Struktura zawodowa ludności to osoby :

w wieku produkcyjnym,

ludność czynna zawodowo to pracujący oraz bezrobotni szukający pracy;

ludność bierna zawodowo to osoby, które pobierają naukę, są na rencie lub
emeryturze, bezrobotni, którzy nie szukają pracy,

Według danych na rok 2003 w Polsce było 56,3% ludności aktywnej zawodowo,
zaś pozostałe 43,7% to ludność bierna zawodowo. Osoby pracujące w Polsce są
zatrudnione w trzech sektorach gospodarki: przemyśle, usługach i rolnictwie.

background image

Główne sektory Zatrudnienia

Od II wojny światowej bardzo

szybko malała liczba osób

zatrudnionych w rolnictwie.
Odsetek osób zatrudnionych w

tym sektorze spadł o 60% w

pierwszych latach powojennych

do poniżej 30% w 1980 r. i do ok.

20% na początku XXI w. Mimo to

poziom zatrudnienia w rolnictwie

jest nadal prawie 3 razy większy

jak w innych krajach Europy

Zachodniej. Z drugiej strony

wzrosło zatrudnienie w

przemyśle, przekraczając w

latach 60-tych i 70-tych 35%.

Zmalało na początku XXI w. do ok.

25%.
Od 1990 roku szybko wzrasta

poziom zatrudnienia w usługach.

Pracuje w nim więcej jak połowa

zatrudnionych osób. Jednak wciąż

jest to za mało, by dorównać

krajom wysokorozwiniętym.
W czasach obecnych powstają

miejsca pracy w nowoczesnych

branżach. W usługach pracuje

obecnie 8,51 mln osób, a w

przemyśle 4,86 mln , na 15,6

mln ogółem zatrudnionych w

Polsce w 2008 roku.

78

76,5

75,
1

66,
4

66

Holandia Wielka Bryt. Szwecja Niemcy
Irlandia

80

75

70

65

60

Odsetek zatrudnionych w usługach w
wybranych krajach Europy w 2004 r

background image

Struktura narodowościowa

Współczesna Polska jest krajem prawie całkowicie jednolitym narodowościowo.

Wg spisu powszechnego z 2002 roku, liczebność mniejszości narodowych wynosi 3,26%
ogółu mieszkańców, czyli ok. 1,5 mln osób.

W okresie międzywojennym (lata 1918-1939) w granicach II Rzeczpospolitej mieszkało
11,3 mln osób innej niż polska narodowości, co stanowiło 35% ogółu (dane z 1931 r.).

Przyczyny tak dużych zmian w strukturze narodowościowej były związane z tragicznym
bilansem II wojny światowej i konsekwentną realizacją powojennej polityki władz
socjalistycznej Polski. Działania wojenne i eksterminacja ludności pochłonęły ok. 6 mln
istnień ludzkich, na skutek zmiany granic poza Polską znalazło się ok. 6,5 mln osób, a
przymusowe migracje i przesiedlenia uszczupliły polskie społeczeństwo o 1,7 mln osób.

Najliczniejszą mniejszością narodową są dzisiaj

Niemcy.

Liczba osób tej

narodowości oceniana jest na

ok. 150 tys. (w 1931 r. - 800 tys.).

Zamieszkują

głównie Śląsk.

Druga grupa to

Białorusini

, których jest

ok. 49 tys. (1931 - 1,9 mln).

Mieszkają przede

wszystkim na wschodzie Polski.

Trzecią najliczniejszą grupę stanowią

Ukraińcy,

po II wojnie światowej przymusowo

przesiedleni na ziemie zachodnie i północne. Żyje ich w Polsce

ok. 31 tys. (1931 - 5

mln).

background image

Naród, narodowość, grupa etniczna

Naród

– wspólnota o podłożu etnicznym, gospodarczym, politycznym, społecznym i

kulturowym wytworzona w procesie dziejowym, przejawiająca się w świadomości swych
członków.

Narodowość

- pochodzenie określane w naszym kręgu kulturowym zwykle zgodnie z

pochodzeniem rodzica bądź też jego przodka, przynależność do określonego narodu (np.
polskiego), poczucie przynależności do narodu.

Grupa etniczna

- (inaczej: etnos), w znaczeniach antropologicznym i społecznym -

zbiorowość, która postrzega siebie samą i postrzegana jest przez otaczające ją
zbiorowości jako odrębną i specyficzną ze względu na jedną lub więcej cech takich jak:

kulturę (język, gwarę, religię, obyczajowość, itp.)

genealogię (wspólne losy/wspólna historia, wspólni przodkowie, itp.)

poczucie posiadania własnego terytorium i praw do niego

odrębność osobowościową (stereotypy - czyli jak inni ich postrzegają, autostereotypy -
czyli wyobrażenia o samych sobie).

W znaczeniu politycznym termin grupa etniczna określa zbiorowość ludzi odróżniającą się
od większości społeczeństwa jakiegoś państwa, ale nieidentyfikującą się z żadnym narodem
tworzącym inne państwo, np. Romowie (w wielu państwach Europy), Łemkowie (w Polsce)
czy Arumuni (w Grecji). Czasami wobec grup etnicznych używa się określenia zalążek
narodu
, przez co rozumie się że potencjalnie każda grupa etniczna w przyszłości może stać
się narodem.

background image
background image

Mniejszości narodowe, grupy etniczne

Mniejszość narodowa/etniczna

– grupa

obywateli mniej liczna od pozostałych

mieszkańców kraju, wyróżniająca się

językiem, kulturą lub tradycją i mającą

poczucie odrębności narodowej, a pochodzącą

ze społeczności, która na terenie Polski

zamieszkuje co najmniej od 100 lat.

Mniejszość narodowa różni się od etnicznej

tym, że musi się utożsamiać z narodem

mającym współcześnie własne państwo.

Zgodnie z definicją na obszarze Polski

mieszkają przedstawiciele 9 mniejszości

narodowych:

Białorusini, Czesi, Litwini, Niemcy, Ormianie,

Rosjanie, Słowacy, Ukraińcy, Żydzi

4 mniejszości etniczne:

Karaimi, Łemkowie, Romowie i Tatarzy.

W Narodowym Spisie Powszechnym z 2002

roku ponad 96% ankietowanych

zadeklarowało narodowość polską, 1,23%

(471,5 tys. osób) – przynależność do innej

narodowości, natomiast 2,03% ludności (774,9

tys. osób) nie określiło swej narodowości,
Liczną, ok. 170 tysięczną grupę stanowią

osoby, które swoją narodowość określają jako

śląską, jednak Ślązacy – zgodnie z polskim

prawem – nie są uznawani za odrębny naród.

Podobnie jak Kaszubi nie znaleźli się na

oficjalnej liście mniejszości narodowych

sporządzonej przez MSWiA.

Romowie

Karaimi

background image

Mniejszości narodowe, grupy etniczne i
dialekty

Mniejszości narodowe

Mniejszości
etniczne

Niemcy
Ukraińcy
Białorusini
Słowacy
Litwini
Rosjanie
Żydzi
Ormianie
Grecy
Starowiercy
Czesi

Łemkowi
e
Romowie
Karaimi
Tatarzy

background image

Rozmieszczenie mniejszości i
dialekty

Rozmieszczenie mniejszości grup

etnicznych i mniejszości narodowych

na terytorium Polski wykazuje spore

zróżnicowanie.
Niektóre z nich np. Rosjanie i

Romowie są rozproszone dość

równomiernie. Przedstawiciele innych

mniejszości, np. Łemkowie i Ukraińcy

zostali po II wojnie przesiedleni na

nowe ziemie, czasami odległe od ich

pierwotnych.
Najbardziej zróżnicowane jest

województwo podlaskie. Oprócz

Polaków mieszkają tam także:

Białorusini, Litwini, Tatarzy, Ukraińcy,

Rosjanie, Romowie i Żydzi.( 4,5%

ogółu ludności)
W woj. Opolskim zanotowano

największy odsetek ludności

niepolskiej ( ponad10%), wśród której

zdecydowanie przeważają Niemcy.

Istnieje 9 dialektów
wyróżnionych na terenie Polski
Jedynym według ustawy
językiem regionalnym w
Polsce jest język kaszubski

background image

Struktura wyznaniowa

Statystyki dotyczące wyznań religijnych w Polsce opierają się na
przybliżonych wartościach, ponieważ zagadnienia te nie były badane w
żadnym ze spisów powszechnych po wojnie. Informacje o liczbie wyznawców
pochodzą z danych przekazywanych przez poszczególne Kościoły i związki
wyznaniowe, których w Polsce zarejestrowano oficjalnie ok. 100.

Od X w. do II wojny światowej Polska była krajem zróżnicowanym pod
względem religijnym, dzięki tolerancji religijnej pozwalającej na
współistnienie wielu wyznań.

Po II wojnie światowej Polska stała się państwem w dużym stopniu
jednorodnym pod względem wyznaniowym

(94% ludności stanowią

katolicy).

Stan ten jest następstwem kilku faktów historycznych: utraty

Kresów (zamieszkanych w znacznej mierze przez ludność prawosławną),
ucieczki i wysiedlenia protestantów z Ziem Zachodnich i Północnych,
wymordowania przez Niemców prawie całej ludności żydowskiej wyznającej
judaizm, emigracji do Niemiec kolejnych grup ludności z Ziem Zachodnich
i Północnych oraz emigracji ocalałej z wojny ludności żydowskiej.

background image

Główne Wyznania w Polsce

Według danych GUS w 2009 roku ok.

95,5 % ludności kraju, stanowili

Chrześcijanie

, spośród pozostałych wyznań katolickich najliczniejsi są

unici

,

czyli wyznawcy Kościoła Grekokatolickiego (

53 tysiące

), przeważają ty

Łemkowie i Ukraińcy.

Kolejną liczną grupę wyznaniową stanowią

ludność Prawosławna

(

510 tyś.

)

,

należący do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Wyznawcy tej

religii mieszkają głównie na wschodzie kraju i są to przede wszystkim:

Białorusini, Ukraińcy, Łemkowie i Rosjanie.

Około 150 tysięcy

osób związanych jest w Polsce z

wyznaniem protestanckim

i

związkami wyznaniowymi związanymi z protestancką tradycją. Należy tu

głównie Kościół Ewangelicko-Augsburski ( 78 tyś) czy Kościół Zielonoświątkowy

( 21 tys.).

Związki wyznaniowe niechrześcijańskie

Są one reprezentowane w Polsce zarówno przez tradycyjne związki wyznaniowe

Tatarów (Muzułmański Związek Religijny z ok. 5 tys. wiernych),

Żydów (Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich) Karaimów (Karaimski

Związek Religijny), jak i organizacje religijne nawiązujące do religii

orientalnych (islamu, hinduizmu, buddyzmu). Te ostatnie przedostawały się do

Polski najczęściej z Zachodu i noszą cechy nowych kultów synkretycznych,

pozyskujących zwolenników zwłaszcza wśród młodszego pokolenia.


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Struktura ludności w Polsce
Struktura ludności w Polsce
Struktura ludnosci w Polsce
Struktura ludności według płci i wieku w Polsce
Rozmieszczenie i struktura ludności Polski, Konspekty lekcji
struktura ludności
Struktura ludności
Ogólna struktura TOW w Polsce
2.Struktura ludności według wieku - wskaźniki, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany
Makroekonomia struktura bezrobocia w polsce 2004, WSEI, SEMESTR 2, Makroekonomia
Struktura promocji w Polsce
3.Struktura ludności według stanu cywilnego, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany
30WYK13 Przemiany struktury społecznej w Polsce
Struktura ludności wg ekonomicznego grupowania-procedura tabeli znaków, Geografia, geologia i pokrew
3.Struktura ludności według poziomu wykształcenia, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA LICZBĘ I ROZMIESZCZENIE LUDNOŚCI W POLSCE

więcej podobnych podstron