Rycerz w

Rycerz w

kulturze

kulturze

europejskiej

europejskiej

Rodowód • Obyczaje • Strój

rycerski • Uzbrojenie • Kodeks

rycerski • Rozwój rycerstwa w

Europie • Rycerz w literaturze

europejskiej

2005

Paweł Jasiński klasa 1c

2

Rodowód

Na przełomie XI - XII w utworzył się

nowy stan społeczny - rycerstwo. W

wyniku braku środków na utrzymanie

wojska Kazimierz Odnowiciel

wprowadził, nadania wojownikom ziemi

( lenno ), z której dochody miały im

wystarczyć na utrzymanie i uzbrojenie.

W zamian rycerz musiał się stawić na

każde żądanie władcy składając mu

publicznie przysięgę na wierność ( hołd

), ręcząc słowem i honorem. Rycerstwo

miało swoje obyczaje, prawa i

obowiązki - przekształciło się w

odrębny stan społeczny.

2005

Paweł Jasiński klasa 1c

3

Rycerzem było się z racji urodzenia.

Lenno po ojcu przechodziło na syna a

także nastąpiło przejęcie obowiązków

władcy. Aby zostać rycerzem trzeba

było przejść długą drogę, która

zaczynała się w wieku 7 - 10 lat.

Najpierw było się paziem, później

giermkiem by móc wreszcie zostać

pasowanym na rycerza . Podczas

pasowania wręczano młodemu

rycerzowi miecz wraz z pasem

rycerskim i ostrogami. Była to często

wielka uroczystość.

2005

Paweł Jasiński klasa 1c

4

Obyczaje rycerskie

Pasowanie na rycerza

Rycerski turniej

Rycerz i dama

Pojedynek

2005

Paweł Jasiński klasa 1c

11

Strój rycerski

W średniowieczu pojawiają się rycerskie

elementy stroju odbiegające krojem od ubioru

cywilnego, przystosowane do udoskonalającego się

uzbrojenia. W pierwszej połowie XIII w. zaczęto na

zbroi kolczej nosić tunikę, która dotychczas

znajdowała się pod pancerzem. Tunika była

najczęściej ozdobna, bez rękawów i dość krótka,

sięgająca kolan. Płaty lub, jak na Mazowszu, pancerz

lamelkowy wkładano pod szatę wierzchnią W drugiej

połowie XIV w. rozpowszechnia się zwyczaj noszenia

na kirysach obcisłych kaftanów - lendnerów z

tkaniny lub skóry, niekiedy dekoracyjnych. W epoce

zbroi białej wkładano częstokroć długie płaszcze -

peleryny, a na kirysy - ozdobne Istotnym

elementem stroju był pną, który wraz z mieczem i

ostrogami stał się symbolem stanu rycerskiego. Pasy

rycerskie, często ozdobne, sporządzano używając

metali kolorowych i szlachetnych.

 

Zdjęcie

2005

Paweł Jasiński klasa 1c

13

Uzbrojenie

Broń:

Miecze

Halabardy

Topory

Kopie

Zbroja:

Kirysy

Hełmy

Tarcze

2005

Paweł Jasiński klasa 1c

21

Kodeks Rycerski

2005

Paweł Jasiński klasa 1c

22

Rozwój rycerstwa w

Europie

Zakony rycerskie powstały dzięki

krucjatom- wielkim przedsięwzięciom

militarno-politycznym podejmowanym od

końca XI do XIII wieku przez

współdziałających z papiestwem władców

europejskich.

Celem krucjat- wypraw krzyżowych była

obrona chrześcijaństwa przed islamem,

zwłaszcza zaś odzyskanie zajętych przez

muzułmanów ziem w Hiszpanii i na Bliskim

Wschodzie, szczególnie odzyskanie

świętych miejsc w Palestynie. II krucjata

rycerstwa europejskiego doprowadziło do

utworzenia Królestwa Jerozolimskiego.

2005

Paweł Jasiński klasa 1c

23

Problemem podstawowym nowego

królestwa była obrona przed

muzułmanami oraz zapewnienie opieki

pielgrzymom.

Genialnym rozwiązaniem tego

problemu było utworzenie przez grupę

rycerzy francuskich bractwa rycersko-

religijnego, przekształconego później w

zakon rycerski- Ubogich Rycerzy

Chrystusa- zwanych najczęściej od

siedziby zakonu- templariuszami.

2005

Paweł Jasiński klasa 1c

24

Inne były początki joannitów-

drugiego w Królestwie Jerozolimskim

zakonu rycerskiego.

Pełna nazwa zakonu brzmiała: Rycerze

Szpitala Jerozolimskiego św. Jana

Chrzciciela- w zależności od terytoriów

państw zakonnych nazywano ich

Kawalerami rodyjskimi i Kawalerami

maltańskimi. Bractwa te prowadziły

szpitale i hospicja dla pielgrzymów i

kupców przybywających z Europy do

muzułmańskiej Jerozolimy.

2005

Paweł Jasiński klasa 1c

25

Oba zakony stały się szybko popularne w

Europie.Zakony rycerskie okazały się

szczególnie użyteczne na rubieżach

chrześcijaństwa.

W Królestwie Jerozolimskim prócz

templariuszy i joannitów powstał jeszcze

zakon krzyżacki.

W Hiszpanii do walki z muzułmanami

założono jeszcze kilka zakonów rycerskich.

Dwa z nich powstały nad Bałtykiem:

Kawalerowie Mieczowi w Inflantach oraz

Bracia Dobrzyńscy na pograniczu polsko-

pruskim. W większości były to jednak zakony

o zasięgu regionalnym.

Znaczenie międzynarodowe osiągnęli

tylko templariusze, joannici oraz krzyżacy.

2005

Paweł Jasiński klasa 1c

26

Rycerz w literaturze

europejskiej

Etos rycerski średniowieczny

ukształtował się w kręgu rycerstwa

europejskiego i utrwalił w opowieściach

o sławnych bojach stoczonych przez

rycerzy Karola Wielkiego. Opowieści te

nazywano francuskimi opowieściami

dwornymi, powstawały one we wczesnym

średniowieczu. Wtedy zaczęła rozwijać

się kultura dworska. Jej odbiciem była

miłość wyrażana w liryce trubadurów. Od

XII wieku rozwinęła się nowa poezja i

epika dworska we Francji która

stopniowo rozszerzyła się na całą

Europę.Rycerstwo obok duchowieństwa

stanowiło elitę społeczeństwa klasowego.

2005

Paweł Jasiński klasa 1c

27

Od XII wieku rycerstwo nabrało

charakteru dziedzicznego- klasa

zamknięta. Do najstarszych i

najsłynniejszych utworów europejskich

należą:

Pieśń o Rolandzie

Pieśń o Tristanie i Izoldzie

O królu Arturze i rycerzach okrągłego

stołu

Cyd

O księciu Igorze

2005

Paweł Jasiński klasa 1c

28

Zaś w literaturze polskiej etos

rycerza pojawia się później:

Konrad Wallenrod

Grażyna

Krzyżacy

a w Weselu pojawia się postać

Zawiszy Czarnego.

Dziękuję za

obejrzenie mojej

prezentacji.

Paweł Jasiński